De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Amasa, man fan Juda

Doe't it folk van juda en Israël fornaem dat Absalom dea wie, gyng it hiele leger nei hûs en lei it paed nei Jeruzalem foar David iepen, Mar de kening fielde wol, dat it better wie om tiid to dwaen: de âldsten fan Juda en ek gâns fan Israël hiene him skandlik forlitten en wiene nei Absalom oerroun, en dat wie net wer goed to krijen mei in mars nei de haedstêd. Hja hearden sels by him to kommen en him wer yn to huldigjen as kening, mar dêr roun it net sa hurd mei. Der wiene guon by, dy't har skammen en nou net komme doarsten, mar de measten woene leaver sels baes wêze en tochten, dat it skoan sûnder in kening koe.

Foaral yn Juda makken de âldsten neat gjin haest en it bigoun der op to lykjen, dat de oare stammen noch wol ris earst wêze koene, hwant dêr bigoun it folk ûngeduldich to wurden en stiene se de âldsten der op oan, om David op to heljen. It foel David al ôf dat syn eigen stam net earst kaem, mar krekt yn Juda hie Absalom syn measte oanhing hawn. It moast nedich wer yn oarder mei him en Juda en hy stjûrde Sadok en Abjathar der op út om har aparte rjochten oan to bieden, op bitingst, dat hja him dan daliks ynhelje soene. Tagelyk moasten de beide preesters ek prate mei in man dy't yn Juda gâns to sizzen hie: Amasa, de kriichsoerste fan Absalom en hja moasten him oerhelje om David to helpen. It hoegde net forgees: as Amasa it foarinoar krige dat hiele Juda de kening ynhelle, dan soe er foar altyd yn it plak fan Joab komme.

It wie snoad bitocht fan David, mar it wie dochs gjin wize set. Hy krige der Amasa en Juda mei op syn hân en hy naem wraek om hwat Joab him oandien hie, mar de oare stammen soene der fêst lilk om wurde en dêr koe fan alles út fuortkomme. En foar Joab oer wie it ek net earlik. Fansels, Joab wie in hurd man, mar hy hie al dy jierren David trou tsjinne en it ryk fan Israël great en sterk makke en hy fortsjinne it net om to-mûk oan 'e kant set to wurden en it plak to romjen foar Amasa, dy't krekt tsjin David opstien wie. De kening fielde ek wol, dat it net goed wie, mar hy koe Joab nou ien kear net mear útstean, sûnt er Absalom deade hie.

Amasa wie fuortdaliks ré om nei David oer to rinnen. Ynpleats fan straf, lyk as er forwachte hie, krige er amt en eare fan syn âlde fijân oer. Hy makke der ynienen wurk fan en hy hoegde ek net lang to pleitsjen; de âldsten fan Israël stjûrden boaden nei Mahanaïm en fregen earbiedich oft de kening weromkomme woe yn syn haedstêd. Net lang dêrnei triek David mei syn leger út Mahanaïm en hiele kloften minsken út Juda gyngen him yn 'e mjitte nei de Jordaen. Mar it wiene gjin Judéers allinne, dy't de kening ophellen. Ek Siba, de tsjinner fan Méfiboseth, wie der by en skrepte om noch foar David by de Jordaen to kommen; mei syn fyftjin greate soannen en syn tweintich slaven woe er de kening helpe om troch de rivier to gean. Hy hie dan ek wol reden om tankber to wêzen, nou't er al it lân fan syn hear krige hie.

Mar ek Simeï wie fansels tige bang, dat er straf krije soe en hy woe ek wol wêze dat er straf fortsjinne hie, dat hy liet him foar David oer de groun falle en smeke om syn libben. ‘Lit myn hear de kening my de skuld net tarekkenje en lit him der net oan tinke dat ik langlêsten flokt en winske haw, en lit de kening it him net neinimme. Hwant ik haw swier sûndige, mar nou bin ik ek de earste fan Benjamin dy't de kening hulde docht.’

Noch ear't David hwat sizze koe, naem Abisai it wurd. ‘Sil Simeï dan net deade wurde om't er de salvling des Heare flokt hat?’ De kening krige in kleur fan lilkens. Altyd hiene Abisaï en Joab it heechste wurd en altyd woene se bloed forjitte. En sa lûd dat alleman it hearre koe, sei er: ‘Hwat haw ik mei jimme to meitsjen, jimme soannen fan Seruja?’ En tsjin Simeï

[p. 308]

sei er: ‘Dû silst net stjerre; ik swar it dy yn des Heare namme.’ Jierren letter soe dy hastige eed him tige spite, mar nou miende er, dat er der goed oan die: by sok in blide dei paste it net om bloed to forjitten.

En noch mar krekt hiene se dy frjemde moeting hawn mei Simeï, doe't der wer ien oanriden kaem: Méfiboseth, de soan fan Jonathan. Al dy tiid dat David to Mahanaim west hie, hie er roud; it wie him oan to sjen en it wie ek to rûken: hy hie him dizze wiken net forskjinne en sels syn fuotten en syn burd hie er neat oan dien. De kening seach him strang oan en frege: ‘Hwerom bistû net mei my tein, Méfiboseth?’

De soan fan Jonathan antwurde: ‘Ik koe net, hear. It wie myn doel om mei jo yn ballingskip en ik hie Siba opdroegen om de ezels to sealjen, mar hy hat ynpleats alle ezels meinommen en my by de kening swart makke. Mar sûnder ezel koe ik net ta de kening gean, hwant jo witte, dat ik net rinne kin.’

David wist net hwa 't er nou leauwe moast, Siba hie it hiel oars forteld en it hie better west dat er de saek earst ûndersocht hie; soms wie er wier to hastich en naem er to gau in bislút. En hoe moast it nou? Hy hie it lân oan Siba jown mar as it der op oan kaem leaude er Méfiboseth leaver. Doe sei er: ‘Ik gebied dat Siba en dû it lân diele sille.’ Méfiboseth bûgde by wize fan tank. ‘Al soe ik alles kwytreitsje’, sei er, ‘dan wie it noch net slim, nou't de kening bihâlden weromkomt.’

Doe bigounen se mei man en macht alles oer de rivier to dragen en ek de kening sels gyng nei de oare kant. Fan de Jordaen teagen se nei Gilgal en dêr kamen de âldsten fan Israël om David op to heljen. Hja seagen raer op dat Juda har nou dochs noch foar west hie en doe't hja hearden, dat de stam fan Juda aparte rjochten krigen hiene, waerd it in hiele rûzje. It gyng hurd om hurd en foaral de mannen fan Juda seine it raer op...

Der wie to Gilgal ek in man út Benjamin, Seba, de soan fan Bichri. It wie him noch altyd yn 'e wei dat Juda de keningsstam wurden wie en nou, mei dy rûzje tusken Israël en Juda, seach er de kâns skoan. Hy liet syn boade roungean mei dit boadskip: ‘Wy hawwe gjin diel oan David en wy hawwe gjin erfenis oan 'e soan fan Isaï: in elk nei syn tinten, o Israël!’ It sloech fuortdaliks yn, dit liet fan 'e opstân en alle man fan Israël teach út Gilgal wei, it Noarden yn, achter Seba oan. As David dan allinne mar om Juda joech, dan moast er him ek mar mei Juda rêdde; hja koene it wol sûnder kening ôf!

It wie wol in slach foar David en nou seach er dat it net goed west hie om Juda sa foar to trekken. Mar nou wie it to let! Noch mar krekt wie de opstân fan Absalom oer, of nou wie dit der wer; hy moast fuort taslaen, oars gyng it op 'e nij op in greate oarloch oan. Sa fluch as it koe, triek er nei Jeruzalem en makke alles klear. Oars soe er Joab opdroegen ha om mei Seba ôf to rekkenjen, mar Joab wie út syn amt ûntset en Amasa moast it nou dwaen. De kening lei him op dat binnen trije dagen it leger fan Juda marsfeardich wêze moast. Hy tocht net oars as Amasa soe dwaen hwat him oplein wie, like goed en like fluch as er it fan Joab wend wie, mar dat kaem oars út. De trije dagen wiene al om en noch wie Amasa net klear om mei it leger fan Juda op mars.

It baernde David yn. It wie heech tiid dat hja Seba oanfoelen, ear't er him fêst sette yn 'e iene of oare stêd. Der kamen sombere gedachten by him op. Kóe dy Amasa net hurder? Dan wie er in fjildhear fan neat en hie er him noait nimme moatten. Of wóe er miskien net en hâldde er it to-mûk mei Seba? Dan wie er in forrieder. Yn elk gefal moast der hwat dien wurde. Hy rôp Abisaï en sei: ‘Nou sil dy Seba, de soan fan Bichri, ús noch mear kwea dwaen as Absalom; nim dû de soldaten dy't yn 'e stêd binne en set him efternei.’

Abisaï makke der daliks wurk fan: de liifwacht, de Filistinen fan Ittai en de mannen fan Joab kamen gear en makken har ré ta de efterfolging. Hja hiene der wol moed foar; nei Absalom soene se nou dy Benjaminyt forslaen. De hiele kloft marsjearre it Noarden yn. Joab wie der ek by. Fansels wie er forgrime op David, dat dy him sa bihannele hie, mar heite greater wie syn grime tsjin Amasa. David wie op it lêst syn kening en de kening moat men hearrich wêze, sels as er jin ûnrjocht oandocht. Mar dy Amasa! In wike-mannich lyn stie er tsjin David yn it fjild en nou wie er de greate man yn Davids leger; doe hie hy,

[p. 309]

Joab, him forslein en nou stie Amasa fier boppe him. Mar der moast noch hiel hwat foroarje ear't Joab him skikke soe ûnder sok in man!

Hja wiene tichte by Gibeon, doe't hja Amasa metten. Dy wie nou einlings dochs sa fier, dat er optsjen koe tsjin Seba. It lei yn 'e reden dat de beide mannen inoar groeten en Joab hearde, dat er tige bliid wie. ‘Is it goed mei dy, myn broer?’ En mei in brede swaei fan syn rjochterhân naem er Amasa by it burd, lyk as mânlju doe wol diene as hja immen patsje woene. Amasa glimke. Dy greate Joab, dêr't er al sa folle fan heard hie en dy't foar sa'n hurd en wreed man trochgyng, foel him net ôf. Mar hy seach net dat Joab ûnder syn mantel in koart, skerp swurd hie, dat samar út 'e skie foel as er him bûgde. Hy heinde it op mei de linkerhân en wylst Amasa him it wang takearde, stiek er him it skerpe wapen yn it lichem. Doe marsjearden se koelbloedich fierder, Abisaï en Joab en seagen net mear nei har fijân om. Ien fan Joabs mannen bleau by de stjerrende fjildhear stean en sei tsjin de mannen fan Amasa: ‘Jim hawwe gjin oanfierder mear, wês nou forstannich en gean Joab eftemei: hy is better oerste as Amasa en hy forliest it net!’ Mar hy moast earst it lyk fan Amasa noch in ein it fjild ynslepe, ear't syn soldaten har op wei joegen achter Joab oan.

En wilens siet David yn Jeruzalem en miende dat Abisaï tsjin Seba optriek en dat Amasa mei in greate legermacht achter him oankaem. Doe't er hearde dat Joab it kommando oernommen hie en dat Amasa formoarde wie, lôge syn grime fûleindich op. Mar it holp net folle, dat er al tige lilk wie: ek dizze kear hie de wylde Joab him wer in slach foar west. Der wie ien treast: nou hoegde er to-minsten gjin noed mear to hawwen dat Seba it winne soe.

It kaem ek sa út. Hja jagen Seba mei syn mannen dwers troch it lân fan Israël en op dy wylde mars it Noarden yn brocht er de measte fan syn mannen wei. Mei in lyts keppeltsje trouwe tsjinners socht er ûntwyk yn it stedtsje Abel-Beth-Maächa, dat yn it úterste Noarden leit. Joab bilegere de stêd en smiet der skânsen tsjin op, flak by de poarte-muorre. Mar ear't de muorren foelen of nommen waerden, kaem de ein. De boargers fan it lytse stedtsje fielden neat foar Seba en woene har stêd net weagje oan syn wyld aventûr: hja namen de rebel en kappen him de holle ôf. Dy smieten se doe oer de muorre Joab ta, dan koe er to-minsten mar goed sjen, dat syn fijân wier net mear libbe.

Joab wie al lang to-freden; it gyng him net om dy stêd, mar allinne om Seba. Hy triek daliks mei syn mannen werom nei Jeruzalem. De striid wie oer, David koe him rêstich deljaen yn syn keningsstêd en in nije tiid fan frede en bloei koe bigjinne. Noch wol in jier of tsien hat kening David regearre. It wie foar it folk fan Israël in goede tiid, mar noait koe de kening alhiel forjitte hwat der bard wie. Noch moast er soms oan Absalom tinke, noch hate er Joab en altyd, djip yn syn hert, wie er bang, dat der noch mear rampen komme soene. ‘Ij swurd sil fan dyn hûs net wike...’ Hwannear soe de lêste slach falle, de fjirde soan? Hwannear?...

En wylst alles foar it uterlik great en machtich wie, gyng, sûnder dat David it murk, de spjalt tusken Israël en Juda fierder. Letter, ûnder it regear fan Davids soan, soe it ta in útbarsting komme.