De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

It swurd fan Absalom

It wie net lang nei davids sûnde mei Bathséba en Uria, dat it oardiel losbriek dat de profeet Nathan foarsein hie en it wie nammersto swierder to dragen om't syn eigen bern it him oandiene.

Op in kear die Amnon, de âldste soan fan kening David, in swiere sûnde: hy lokke syn healsuster Tamar by him yn 'e sliepkeamer en randde har dêr oan en doe't hja har biklage oer de skande dy't er har oandien hie, liet er har troch syn tsjinners it hûs útdriuwe. Hy woe neat mear mei har

[p. 291]

to meitsjen hawwe en it koe him neat skele dat hja nou fierder altyd yn it keningshûs bliuwe moast en noaît in man krije koe. En hy skamme him ek yn it minst net oer hwat er dien hie hy wie de kening syn âldste soan en hwa soe him hwat dwaen? Dat like greatsk as foartiid stoep prins Amnon troch de stêd en like heech tilde er de holle.

Fansels koe de died fan 'e keningssoan net forhoalen bliuwe en doe't it bikend waerd, spriek hiele Jeruzalem der skande fan. Neffens de wet fan Mozes wie der foar sok in misdied mar ien straf: de dea, en de minsken tochten net oars, as David soe Amnon deadzje litte. It wie net maklik foar in heit om syn eigen bern sa swier to straffen, dat bigriepen se ek wol, mar hy wie net allinne heit, hy wie ek kening en as dit kwea net straft waerd, dan soene der rampen komme oer it hiele lân.

Mar it kaem hiel oars as de minsken tochten. David koe it net oer syn hert krije en bistel it strange rjocht oan syn eigen soan; hy doarst it ek net to dwaen, hwant hy stie ommers sels ek skuldich! Hoe soe er Amnon deadzje, wylst er sels oan Uria noch greater kwea dien hie? En sa kaem it dat prins Amnon bretael syn wegen gyng en him nearne oan steurde en it folk forgeat al gau hwat der bard wie en praette oer oare dingen.

Mar der wie ien man yn Jeruzalem dy't it net forgetten wie en dy't alle dagen wachte op in gelegenheit om wraek to nimmen; dy iene wie Davids trêdde soan, prins Absalom. Hy wie de soan fan David en Maächa, in keningsdochter út it lân Gesur, dat Noard fan Israël leit en in folle broer fan Tamar. Mei eigen eagen hie er har doe út it hûs fan Amnon kommen sjoen, skriemend en jammerjend, de hân oan 'e holle, de prachtige mantel to-skuord en jiske yn it donker hier. It gyng him troch alles hinne, doe't er har sa seach en doe't er hearde, dat Amnon har to nei west hie. Syn jonge, fleurige suster, en nou foar altyd ûngelokkich! Hy naem har yn syn eigen hûs en fan dy dei ôf stie it by him fêst, dat Amnon stjerre soe. Yn it earst tocht er noch dat David him straffe soe, mar doe't er murk dat syn heit neat die, naem er it bislút, dat hysels Amnon deadzje soe. Hy praette der tsjin gjin-ien oer en ek tsjin syn broer sei er goed noch kwea, mar elke kear dat er Tamar seach, waerd syn grime greater.

Twa folle jierren roun Absalom mei syn plannen om, doe, yn 'e Maeitiid, yn 'e tiid fan it skiepskearen, sloech er ta. Hy hie syn keppel to Baäl-Hazor en dêr hie er in gastmiel rémakke en syn heit en de keningssoannen bean. Kening David sels woe net komme, mar de healbroers hiene wol sin oan sok in forsetsje en namen it daliks oan. Yn 'e iere moarn al rieden se de poarte út, in bliid en fleurich selskip, yn 'e bûnte feest-mantels.

Absalom sels ûntfong har en joech elk syn plak, neffens rang en oarder; de âldste, Amnon, krige in sit oan 'e ein fan 'e tafel. It waerd in fleurich feest en de prinsen lieten har de fette spizen en de koele wyn goed smeitsje en ek Amnon mijde him net. Hy skamme him net, dat er hjir nou fleurich feest fierde yn it hûs fan Tamar har eigen broer; hy tocht noait ienris mear om har, hy tocht mar allinne oan himsels.

Doe't it feest yn folle gong wie en Amnon gâns wyn hawn hie, riisde Absalom oerein. Nou wie it de ûre dêr't er al dizze wiken en moannen nei útsjoen hie: nou soe Amnon stjerre en hy soe de skuld oer Israël weinimme. Mar sels soe er de hannen net smoarch meitsje oan in man as Amnon: syn feinten stiene al klear, net fier fan Amnon syn plak.

Noch ien kear seach er syn heal-broer oan: nou glimke er net en yn syn swarte eagen broeide de haet. Doe joech er de wink. En ear't de gasten goed bigrepen hiene hwat der barde, hiene de tsjinners it swurd al útlutsen en houden se op Amnon yn. Oer de platte feest-tafel roun syn donker bloed. It waerd in wyld trelit yn 'e wide feestseal; alle keningssoannen sprongen oerein en flechten de doar út. Sa hurd as se koene makken se de ezels los en sprongen der op; doe, mei wapperjende mantels, yn in wolk fan stof, stouwen se de kant op nei Jeruzalem. It gyng om har libben, mienden se. Hwant doe't hja har âldste broer fallen seagen ûnder it swurd fan Absaloms feinten, hie net ien fan harren oan Tamar tocht en dat dizze wrede moart om har barde, mar har earste gedachte wie, dat Absalom kening wurde woe en dêrom alle prinsen

[p. 292]

deade. Sa hie ommers de soan fan Gideon yn 'e âlde tiid syn sawntich bruorren slachte, doe't er him kening meitsje liet to Sichem? Hja wiene al gâns in ein fan Baäl-Hazor ôf, ear't hja stadiger ride doarsten.

Mar hurder noch as de benaude prinsen, reizge it nijs nei de keningsstêd. Hja wiene noch net oan 'e poarte ta, doe draefde der al in boade troch de strjitten nei it keningshûs. Hy hime fan it rinnen en it swit plakte troch syn klean, mar hy wie de earste en dêr gyng it om. Hy die it him net oan tiid om tagong to freegjen, lyk as it oars hearde, mar sprong de treppen op en de wachtkommandant liet him gean. En noch mar amper seach er de kening mei syn riedshearen, of hy rôp har tomjitte ‘Absalom hat alle soannen fan 'e kening deade en der is net ien ûntkommen!’

Kening David waerd sa wyt as in deade; hy stie to triljen op syn skonken. O Heare, tocht er, nou is it sa fier; dit is de dei dêr't Nathan fan sprutsen hat: ‘...it swurd sil fan dyn hûs net wike.’ En àl syn soannen! It bloed fan Uria de Hethyt waerd thússocht oan syn moardner. En nou wie Absalom in moardner; nou moast er sels Absalom straffe... Krige it swurd dan noait lins yn it hûs fan David? Hy taestte nei de kiel; it wie as soe er stikke, as koe er gjin siken mear krije. Doe skuorde er de mantel iepen en sloech tsjin 'e groun. Om him hinne, bang en forslein, stiene de hovelingen.

En dêrmei kaem Jonadab der oan, in soan fan Davids suster en in tige wiis man. ‘Myn hear de kening moat net miene dat alle prinsen dea binne’, sei er, ‘ik tink, dat allinne Amnon fallen is, omdat dy doe dy deis Tamar to nei west hat. Sûnt dy tiid hat Absalom him hate en der mei omroun. Elk dy't syn eagen net ticht hie, koe it sjen.’ David seach op. Soe it dan dochs sa slim net wêze as dy boade sein hie? En tagelyk kaem der ien fan 'e wacht oandraven en rôp: ‘O kening, de poartewachter docht de boade dat der ruters oankomme, de berch op fan Bahurim ôf.’ Jonadab lake breed. ‘Hwat haw ik sein?’ sei er.

Doe't hja bûten wiene, de kening en syn feinten, kamen se krekt de hoeke om. David sprong op har ta en patte se ien foar ien. Hy lake troch syn triennen hinne.

Mar doe't de earste blidens fan it wersjen oer wie, kaem dochs it fortriet wer boppe. It wie moai dat al de oaren noch libben, mar Amnon, de âldste, wie der net mear en Absalom wie likegoed in moardner. Absalom, fan al syn bern de moaiste, en dêr't er it measte fan hâldde! Mar ek dit wie syn eigen skuld: as hy sels Amnon straft hie, dan wie dit net bardl Om de skande fan Tamar to wreken, hie Absalom dit dien. Mar hoe mear't er der oer nei tocht, hoe mear't er bigriep, dat Absalom it fêst net allinne om syn suster dien hie. Amnon wie de âldste soan, en Kileab, de twadde, wie allang wei; nou, nei dizze moart, wie Absalom de âldste. Wis, hy hie reden genôch om forgrime to wêzen op syn broer, mar hy hie him fan kant makke om sels de âldste, de kroanprins, to wurden. It wie wol freeslik, en dat jins eigen soan jin soks oandie! Hy mocht net wer yn 'e selde fout forfalle en Absalom net sparje. It foel him tige swier, mar hy rôp ien fan syn offisieren en droech him op om Absalom op to heljen. Letter op 'e dei kamen se wer to Jeruzalem mei it boadskip dat Absalom net mear thús wie. ‘It is net oars’, sei er rêstich, ‘wy hawwe ús plicht dien’. Mar yn syn hert wie er tige bliid.

Wiken letter waerden se gewaer, dat Absalom yn Gesur wie, yn it lân fan syn memme folk.

Stadich gyngen de dagen foarby yn 'e stêd Jeruzalem; it waerden wiken, moannen, jierren en David krige langst nei syn forballe soan. It fûle leed om Amnon wie bikommen en nei sa folle tiid like de died fan Absalom hast sa slim net mear. Soms hie er oanstriid om him thús to heljen en him alles to forjaen, mar hy seach wol yn, dat dat dochs net koe. As er út himsels wer thús kaem en birou hie en foar him yn it stof foel... faeks dat er him dan forjaen koe, mar it joech gjin foech, dat er der sels op út gie. Hy koe allinne mar wachtsje, al mar wachtsje. En soe er wol oait wer thúskomme? En al greater waerd syn ûnwennigens, al sterker syn langst! Bytiden wie er der stil fan en hie er gjin moed ta it wurk.

Sels de rûge Joab bigoun der erch yn to krijen en hy woe mar dat David syn soan wer thúshelje liet. Dat er in moart dien hie, foun Joab sa slim net: Tamar wie syn bloed-eigen suster en in man as Amnon

[p. 293]

wie ek net folle oan forlern. Yn elk gefal hie it gjin sin om dêr nei trije jier noch oer yn to sitten en as Absalom letter kening wurde moast - en dat soe wol, hwant hy wie nou de âldste ommers! - dan waerd it heech tiid dat er wer to Jeruzalem kaem en it keningswurk learde. Yn sa'n lyts lântsje as Gesur, al wie er dêr dan ek oan it keningshôf, foel dochs neat to learen.

Hoewol 't er oars net sa gau forfeard wie, doarst Joab der net mei David sels oer to praten en ynpleats liet er in wize frou út Thékoa komme. Dy gyng op in gewoane rjochtsdei nei de kening en wist mei har slimme reden de kening by it hert to krijen: hy biloofde har dat er syn soan thúshelje soe. Hy droech it Joab sels op en in skoftsje letter kaem Absalom, de forballe prins, wer to Jeruzalem.

Nei al dy lange jierren yn it lytse ryk fan Gesur, wie Absalom tige bliid dat er wer thús wie. Mar dat foel him bitter ôf! Wylst Joab op reis wie, hie David him wer bitocht; it wie net goed dat Absalom nou sa mar wer frij kaem. Deadzje koe er him net mear, nei syn eed oan dy frou út Thékoa, mar hy woe him net ûntfange en hy mocht net frij omrinne. As er earst noch in pear jier húsarrest krige, miskien dat er dan better bigripe soe, hoe great syn sûnde wie. En sa siet Absalom, de prins fan Israël, yn syn hûs en mocht der net út en de kening woe him net ûntfange. It foel him bitter ôf, dizze thúskomst. Trije jier hie er útsjoen nei de dei, dat er wer nei hûs mocht, trije jier hie er yn dat deade stedtsje langst hawn nei de drokte en it biweech fan Jeruzalem en nou siet er hjir opsletten, in fûgel yn in forgulde kou. Hwerom hiene se him dan thúshelle, as er dochs to min wie om omgong mei to hawwen?

Dei oan dei siet er yn syn hûs en wachte, oft de âlde freonen net ris by him kamen, mar der wie net ien dy't kaem: nou't de kening him straf oplein hie en him net sjen woe, mijden se him allegearre. Sels Joab koe, sa't it like, it paed nei syn hûs net fine; Joab, dy't him ophelle hie en dy't him wol genegen wie. It wie allegearre de kening syn skuld, de kening, dy't ien fan syn offisieren de dea yn dreaun hie omdat er syn frou nommen hie en dy't hìm nou strafte omt er rjochtdei hâlden hie oer sa'n ien as Amnon! Hoe langer hoe lilker tocht er him yn al dy lange iensume wiken dat er nimmen seach as syn frou en de boaden. Hwat holp it, dat syn tsjinners him alles fortelden en dat er alle hôfnijs wist? Net it witten kaem der op oan, mar it sjèn, it sels bilibjen. Hy woe yn it libben stean en feesten oanrjochtsje en diel hawwe oan it bûnte, fleurige libben fan 'e haedstêd. Ienris moast er ommers dochs kening wurde, hwat sin hie it dan en slút him bûten alles?

Doe't it al mar oanhâldde, dizze finzenskip yn syn eigen hûs, en doe't David noait nei him omseach, bigoun er syn heit to haetsjen. Yn 'e lange, lege dagen bitocht er plannen om him fan 'e troan to jeijen en sels kening to wurden yn Jeruzalem. It wie syn doel net om to wachtsjen oant David stoar: dy koe wol tachtich wurde, of noch âlder, en dan wiene syn bêste jierren lang al foarby. It waerd tiid dat er de skepter oernaem, ear't David it oan ien fan syn healbroers ta-sei!

Twa jier hâldde er it út, sûnder freon, sûnder omgong, sûnder oanspraek dat makke. Doe koe er it net mear bankje en liet er Joab roppe. Joab sei ja noch né, mar hy kaem net. Ahsalom biet de tosken opinoar. Jitris die er de boade en liet Joab oansizze, dat er op slach komme moast. Der kaem wer gjin antwurd. Hy hie in moart dwaen kinnen, sa forgrime wie er. Wie hy, prins Absalom, in rudige houn, dat dy Joab net by him komme koe? Lûd rôp er syn feinten. ‘Gean hinne’, sei er driigjend, ‘en dat stik lân dat fan Joab is, dat njonken mines is en dêr't er koarn op bout, stek dat yn 'e brân!’ De feinten woene hwat sizze, mar hy dreau se de doar út. En gjin ûre letter, dêr wie Joab al, alhiel opsternaet en hymjend fan lilkens. ‘Hwerom hawwe jins feinten myn koarn yn 'e brân stutsen?’ Prins Absalom glimke. ‘Dû woest’ net komme, hoewol't ik twaris om dy stjûrd haw; oars nearne net om. Mar lit ús net oer dat bytsje koarn tsiere, dat meitsje ik wol mei dy en der binne wichtiger dingen.’ Joab knikte. As dy nuvere keningssoan him de skeä forgoede, dan wie er net ûngenegen om him to wille to wêzen. Hwa wist soe er ien kear noch net syn kening wêze!

Absalom spriek lûd en hertstochtlik en syn swarte eagen gloeiden. Dit wie sa gjin libben, sei er, en as der gjin foroaring kaem,

[p. 294]

dan waerd er gek. Jong wie er en sterk, de âldste fan 'e prinsen en hy hâldde fan drokte en biweging; fleurige maten moast er hawwe en in feest fan tiid ta tiid en ynpleats siet er alle dagen thús to wrokjen en der kaem him gjin minske binei. Hwerom hie Joab him thûshelle as er dochs net syn eigen baes wie? Mar nou moast it út wêze en as Joab it net foarinoar makke mei de kening, dan gie er sels. As syn heit dan wier tocht dat er noch gjin straf genôch hawn hie, dan koe er him deadzje; de dea wie altyd noch better as dit!

Joab koe him skoan bigripe, dat Absalom der sa oer tocht en fan 'e plannen fan 'e prins wist er neat. It hie ek gjin sin, tocht er, hwat David dien hie en op in kear spriek er der mei de kening oer. Hy hoegde net lang to pleitsjen: David hie dôch al sa'n langst nei Absalom en it wie him al swierdernôch fallen om him net to sjen. Hy wie tige bliid doe't er Absalom wer seach. Nou fielde er earst hoe sterk syn langst west hie, en hoefolle er hâldde fan dizze soan, dy't nou syn âldste wie. It leed om Amnon wie yn dizze fiif jier bikommen, mar Absalom wie syn bern, syn eigen flesk en bloed. En hastich gyng er fan 'e hege troan en op Absalom ta, dy't oer de groun lei en mei de foarholle de groun roerde. Hy wonk dat er oerein komme moast en sloech de earmen om him hinne. ‘Myn jonge’, sei er en patte him. En wylst er dêr sa stie, moast er oan Jakob tinke, Jakob, dy't skriemde op Jozef syn skouder, oan Jozef syn wang.

Hy wist net, dat Absalom om oare dingen tocht. Hoe lang soe it noch duorje moatte ear't er syn opstân bigjinne koe? Altyd noch wol in jier of hwat, hwant de troan fan David stie fêst en syn mannen gyngen foar him troch it fjûr. Mar ien kear kaem syn dei dochs en dan soe er him net mije. Trije jier yn in frjemd lân en twa jier finzen yn syn eigen hûs! As er mar ien kear kening wie, dan soe er de skea ynhelje fan dy fiif forlerne jierren.

Dat gyng him allegearre troch de holle, doe't er syn heit de frede-pea joech. Mar gjin ien fornaem hwat oan him en hy glimke freonlik doe't er njonken David siet op 'e hege stoel. Sels Joab wie der oars fan doe't er se dêr sitten seach, de heit en de soan. En Joab, de kriichsoerste, wie oars net sa gau fan it stik...