De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De faeije stêd

Nei de ramp fan 'e hongersneed en de dea fan Sauls bern, lôge de grime des Heare wer tsjin Israël op om 'e sûnde fan it folk en fan har kening. It wie yn in tiid dat David de fijannen fan syn folk forslein en de grinzen fan syn lân in hiel ein útlein hie. Hy hie tsjin de Filistinen fochten, mar letter ek noch tsjin Moab en Ammon en de Arameërs en altyd woun er it en al dy folken bitellen him skatting en tsjinnen him. Israël wie in sterk en machtich folk wurden en doe waerd David greatsk en woe noch mear oarlogje en syn gebiet noch greater meitsje. Hy makke plannen om noch mear soldaten op to roppen en tsjin noch greater folken to striden en dêrom woe er alderearst in folkstelling hâlde. Hy woe krekt witte hoefolle man er yn it fjild bringe koe en hoefolle wapens der komme moasten en hwat elk folk noch mear oan lêsten opbringe moast.

Dat hy liet Joab roppe en sei tsjin him: ‘Ik wol krekt witte hoefolle soldaten ik oproppe kin as it wer oarloch wurdt en dêrom moatte jim hinne gean, dû en dyn offisieren en hiele Israël trochkruse fan noard nei súd en alle mânlju telle dy't it swurd drage kinne.’

David hie fêst tocht dat it krekt hwat foar Joab wie; hy wist dat er graech oer oarlogjen mocht en dat er der alles foar oer hie om it ryk fan Israël great en sterk to meitsjen. Dizze kear lykwols wie Joab it net mei de kening iens en, lyk as er wend wie, sei er it ek rjochtút. Sok in folkstelling koe ommers noait goeds fan komme. God seinget in folk en makket it machtich, mar dan jowt it gjin foech en bigjin to siferjen en nei to tellen, hoefolle 't Er krekt jown hat. Hwa't al to krekt boek-

[p. 283]

hâldt fan hwat er hat, dy kin der mar fêst op rekkenje dat er it wer kwyt rekket. Sa tocht Joab der oer en dêrom wie er op dy telling tsjin. Hwat joegen lange listen mei nammen en sifers as God in pleach stjûrde en de mannen wei-naem? ‘De Heare God’, sei er, ‘mei jo noch hûndert kear sa folle folk jaen en mynhear de kening mei der syn niget oan sjen, mar it plan is nèt go'ed.’ Mar David woe net nei Joabs rie harkje en stjûrde him der dochs op út. Wegerje koe Joab net, hy wie op it lêst in tsjinner en moast dwaen hwat him oplein wie. Mei syn mannen teach er op reis en yn alle stêdden en doarpen rôpen se de mânlju byinoar en skreauwen se it tal op en sa swalken se hiel it lân troch, fan it uterste noarden oan it fiere suden ta. Nei njoggen moanne en tweintich dagen wiene se wer yn Jeruzalem en Ieine se David de listen foar: achthûndert tûzen man yn Israël en fiifhûndert tûzen yn Juda. Op eigen ban en boet hie Joab Benjamin mar net teld, dat wie de âlde stam fan Saul en dy fortroude er net yn it leger; as David dêr lilk om wie, dan koe hy der ek neat oan dwaen, mar dy stam telde er net. It wie sa al slimmernôch en de straf soe wis net ûtbliuwe. Mar kening David wie net lilk! Yn dy moannen dat Joab fuort wie en binammen de lêste wiken, hie er gâns oer al dy dingen neitocht en nou seach er wol yn dat er in great kwea dien hie. Net allinne hwat Joab sein hie, dat hjir in slach op komme moast, teach er him oan, mar syn sûnde wie dat er greatsk west hie en dat er noch mear oarlogje woe en noch mear lannen ûnder syn skepter twinge. Nou seach er wol yn dat God him net op 'e troan set hie om in great, ierdsk ryk to bouwen en om oare folken ungelokkich to meitsjen en om streamen bloed to forjitten - né, Israël moast in foarbyld foar de folken wêze en it moast Gods wet biwarje en Him hulde dwaen. Hy mocht de fijannen slaen dy't de hân útstieken nei Gods folk, mar hy mocht net sels in rôver wurde, dy't oare folken sûnder reden oanfoel. Ienkear hie er tsjin Michal sein: ‘...ik sil my noch mear fornederje’ en ynpleats wie er nou greatsk wurden en woe er noch greater lân hawwe en noch mear eare en boppe alles: macht. ‘Heare’, bea er dy jouns ear't er him deljoech, ‘och Heare, forjow de skuld fan jins tsjinstfeint nou dochs, hwant ik haw my swier bisûndige’. Doe joech er him del en hy hope mar, dat de Heare de nachts by him komme mocht om to sizzen, dat syn kwea forjown wie.

Ynpleats kaem de oare moarns de profeet Gad mei in boadskip fan Godsels. Earnstich stie syn gesicht, doe't er sei: ‘Trije straffen stelt God jo út; kies dêr ien fan, en dat sil Er jo dwaen. Hwat wolle jo? Sil der sawn jier hongersneed komme oer dit lân, of sille de fijannen trije moanne oer jimme hearskje, of sil it trije dagen pest yn Israël wêze?’

Biskamme bûgde David de holle. Hoe soe er nou sels kieze kinne út dizze trije rampen? Pest, dan stoaren de minsken sa mar wei en de iene stiek de oare oan. En honger, dat moasten altyd de earmsten bilije. Mar yn 'e macht fan 'e fijannen dat wie noch it slimste. Honger en pest, dat die de Heare jin oan, mar de fijân dy wist fan gjin ophâlden. En hy tocht oan 'e tiid doe't er to Siklach wenne en de doarpen fan 'e Amalekiten útmoarde oant de lêste man en de lêste frou. En sa soene de heidenen dan woedzje yn it eigen lân. ‘Ik bin bang,’ sei er, ‘en doar net kieze. Honger of pest, de Heare moat it sels mar witte, mar lit ús net yn 'e macht fan 'e minsken falle.’ Syn hert bounze, doe't er de profeet fuort gean seach. Syn earm folk!

Net lang dêrnei briek de pest út yn it lân fan Israël. Út alle stammen, út stêdden en doarpen, út it berchlân fan Juda en út 'e fiere flakten, kamen de boaden to Jeruzalem en forhellen fan soune, sterke keardels, dy't delfoelen op it fjild, fan froulju dy't ûnder it wurk siik waerden, fan bern dy't stoaren op memme skurte, fan liken dy't op 'e strjitten leine, om't gjin ien de moed hie om se to bigraven. En elke kear as in nije ûnheilsboade kaem, kromp David yninoar fan fûl fortriet. It wie om syn skuld, dat al dy minsken stjerre moasten, om syn greatskens, om syn langst nei macht en gloarje.

Yn 'e stêd Jeruzalem wie de pleach noch net útbrutsen, mar de trije dagen wiene noch net om en it koe elke ûre bigjinne! De kening gyng op it dak fan syn hûs en seach út oer de wite huzen. Noch lei de keningsstêd dêr frédich ûnder de strieljende sinne, noch boarten de bern yn 'e smelle stegen, mar hwa wit soene se joun al net

[p. 284]

yn it tsjustere grêf lizze, of skrieme om in deade mem? Nou woech de swiere middeisstilte noch oer Jeruzalem, mar miskien soe mei in ûre de stêd fol wêze fan wé-gerop! En doe ynienen stie er stil en it wie as soe er it bistjerre: boppe de stêd, foar de blauwe simmerloft, seach er in ingel, dy't de hân driigjend útstiek oer dy sé fan huzen. Nou kaem it oardiel ek oer de Davidsstêd, oer Jeroesjalajim, de stêd fan 'e frede. Mar it mocht net en yn syn djip birou stiek er de hannen op en smeke ‘Sjoch Heare, ik, ik haw sunde dien, mar ihwerom moatte dizze earme skiep it bilije? Lit jins hân dochs tsjin my wêze en tsjin ús heite hûs!’ Sa'n man wie David: in kening dy't greate sûnden die en de flok oer syn folk helle, mar ek in kening dy't birou hie oer syn kwea en dy't pleite foar syn earm folk, as in heit foar syn bern. Doe forhearde de Heare it bidden fan syn feint en Hy gebea de deadsingel: ‘It is genôch, tsjoch nou dyn hân werom!’ En yn Jeruzalem is de pleach net kommen.

Dyselde deis kaem de profeet Gad jitris by David en sei: ‘Gean hinne, rjochtsje de Heare in alter op, op 'e terskflier fan Arauna, de Jebusyt.’ David teach der daliks hinne, hy en syn fjouwer soannen, en hja troffen Arauna wylst er oan it terskjen wie. Hy groete de hege gasten earbiedich en David frege oft er de terskflier net keapje koe om de Heare in alter to bouwen. De Jebusyt wist hoe't it hearde en mei in djippe bûging sei er: ‘Mynhear de kening hoecht neat to keapjen; hy kin de terskflier krije en de kij ta it offer, en de tersksliden en it houten jûk ta offer-hout.’ Kening David woe der net fan hearre: hy woe de Heare gjin offers bringe op in oar syn kosten! Fyftich sulversikkels bitelle er foar alles en doe offere er brânoffers en tankoffers en de pleach hâldde op yn hiele Israël.

Doe't de deaden teld wiene, die it bliken dat sa'n tweintich tûzen man stoarn wienen yn it hiele lân, mar dêr wiene dan de froulju en de bern bûten; al dy tûzenen koene se mar skrasse op Joab,s lange listen. Sa krige David de straf foar syn kwea, en sa kastijde de Heare tagelyk syn sûndich folk. Mar sa waerd David ek hwat er wêze moast: de kening, mar ek de foarbidder fan syn folk, de hearsker, mar ek in hoeder fan Israëls bern.

Letter, doe't de kening alle greatske plannen fan oarloch en oarlochsrom al lang út 'e holle setten hie, sei er tsjin 'e profeet Nathan: ‘Sjoch, ik wenje yn in sederhouten hûs en Gods arke hâldt noch altyd ta yn in linnen tinte; hwat tinke jo, soe it net goed wêze dat ik de Heare in timpel bou to Jeruzalem?’ It like de profeet goed ta, mar de oare deis wie er der al wer. Dy nachts hie er in Godswurd krige en hie de Heare him sein, dat David gjin timpel bouwe mocht.

It wie tige goed, dat er it dwaen woe, mar hy hie to folle oarloggen fierd en to folle bloed forgetten om sok in hillich bouwurk to setten. Mar God soe him in soan jaen, dy soe in frede-foarst wêze en dy soe letter de Heare in timpel bouwe. It spiet David wol, dat er it sels net dwaen mocht, mar it wie ek in great ding to witten dat ien kear in soan fan sines dit fromme wurk ta in ein bringe soe. Ek as hy der net mear wie, soe God de Heare weitsje oer syn bern en oer syn folk.