De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Oarlochs-bloed

It wie in jier of fiif nei dy skriklike slach op 'e bergen fan Gilboa en noch altyd hearsken de Filistinen oer Gods eigen folk. Fuort nei har oerwinning hiene se de fruchtbere flakte fan Jizreël biset en oeral dêr't goed lân wie, setten se har nei wenjen; it folk Israël mocht om har de berchstreken wol Ihâlde, dêr't dochs net folle groeide en dêr't neat to heljen wie. Sa wiene de jierren foarby gien en it like der net op dat it noch oait wer foroarje soe; it lân dat God oan Abraham biloofd hie, wie it erfdiel fan 'e heidenen wurden. Mar ek yn dizze swiere need forgeat de Heare syn folk net en Hy bistjûrde it sa, dat, nei inkelde jierren al, it hiele lân wer frij wie en dat alle heidenfolken om har hinne bûge moasten foar Israëls kening. De man dy't dat ta stân bringe soe, wie David, de salving des Heare, de man nei Gods hert.

En dochs like it der noch net folle op yn dit fyfte jier nei de slach by Jizreël. Fuort nei de dea fan Saul wie David kening wurden to Hebron, mar syn keninkryk gyng net fierder as it súdlik diel fan Juda en

[p. 273]

‘...dû hast dyn hannen útstutsen en de salvling des Heare slein!’

[p. 274]

hy mocht ek mar allinne regearje as fazal fan Achis, dy't er elk jier syn skatting bringe moast. It gyng de Filistinen wol nei it sin: dat keale heuvellân yn it suden hiene se gjin bilang by en nou't David kening to Hebron wie, koe er tagelyk moai op 'e Amalekiten passe, dat dy net wer in ynfal diene. It noardlik diel fan Juda, dat fruchtber wie, koene se sels better bistjûre; yn Bethlehem, de eigen stêd fan David, lei in troep Filistinen.

Fansels wie it David syn doel net om al syn libbensdagen in tsjinner fan Achis to bliuwen. Samuël hie him destiids salve ta kening oer hiel Israël en dat wie him noch net forgetten. Net om Achis to helpen wie er nei Hebron gien, mar om't God him rÔp. Ear't er der hinnegie, hie er de Heare bifrege en dy hie sein dat er gean moast. En hy bitroude fêst dat ien kear de tiid komme soe, dat er net allinne oer it Suderlân, mar oer hiel Israël regearje soe. Mar dat koe nou daliks net. It wie better dat kening Achis noch mar in skoft miende dat er in echte Filistyn wurden wie en syn eigen folk net mear yn tel hie.

Yn dyselde tiid dat David kening wie to Hebron yn Juda, wie der noch in kening yn Israël: Isboseth, de soan fan Saul, dy't wenne yn Mahanaïm. Nei de dea fan Saul wie Abner, de kriichsoerste, oer de Jordaen flechte en dêr hie er Isbosefh ta kening útroppen oer it hiele lân. In sterk en wiis kening wie Isboseth net, mar dat hoegde ek net, tocht Abner: as de kening mar út 'e goede famylje wie, in soan fan Saul, dan soe hysels it lân wol bistjûre en sizze hoe't it moast. Isboseth mocht de namme hawwe en de gouden kroan, as hy, Abner, de macht mar hie.

Net dat it fuort dy earste jierren al in machtich keninkryk wie! De haedstêd fan Gilead, Jabes, hearde der net iens by en it lytse Mahanaïm wie gjin forname keningsstêd. Mar it mocht dan lyts wêze, in forgetten stedtsje yn it lân oer de Jordaen, it wie wol sterk en dêr gyng it mar om. It lei yn in djippe delling tusken hege rotsen en de Filistinen, hoewol't hja neat fan Abner en syn keninkryk hawwe moasten, lieten him stil yn syn wêzen. As er it weage en kom oer de Jordaen, dan soene se mei him ôfrekkenje, mar salang't er yn dat wylde berchlân bleau oan 'e oare kant, mocht er syn gong gean.

Dat die Abner dan ek, de earste jierren, mar altyd wachte er op in kâns om syn keninkryk greater to meitsjen en ek oan 'e westkant fan 'e Jordaen syn macht to fêstigjen. En nou, yn it fyfte jier sahwat, hie er syn nocht fan wachtsjen en weage er de sprong. Hy triek mei syn mannen oer de rivier en bigoun it lân fan Benjamin to bisetten. Oeral dêr't er kaem, hellen de mannen fan Benjamin Ihim yn, bliid dat hja wiene, dat nou wer in soan fan Saul oer har hearskje soe en dat hja fan 'e Filistinen bifrijd wiene. It bigoun der op to lykjen dat Abner mei ien slach in hiel stik fan Israël werom winne soe.

Mar doe't it sa fier wie, kamen de Filistinen fan wegen. Hja fielden der neat foar om sels tsjin Abner yn it fjild to tsjen: hja koene him folle makliker kwyt wurde, sûnder dat it har ien soldaet hoegde to kostjen. En sa kaem it dat David fan Achis de opdracht krige om syn leger gear to roppen en Abner to fordriuwen. It spriek fansels dat David der net folle sin oan hie om tsjin Abner en tsjin syn eigen folk to striden, mar hy seach ek wol yn, dat it dizze kear net oars koe. Noait hie er tsjin Saul stride wollen, om't Saul syn eigen kening wie en de salving des Heare, mar dat wie Isboseth net. Hysels, David, wie roppen ta it keningskip en as er nou net ta-sloech, dan soe Abner miskien ek Juda bisette. Der wie oars gjin wei op: hy moast de striid tsjin Abner fiere, net om Achis to helpen, mar yn it bilang fan hiel syn folk. Dizze kear gyng David sels net mei yn 'e striid, mar hy stjûrde syn omkesizzer, Joab, mei de soldaten yn it fjild. Joab wie sok wurk wol tabitroud. Hy wie in moedich man, in kundich oanfierder en hy woe foar David wol troch it fjûr; spitich allinne, dat er it net altyd tige krekt naem en dat er soms hurd wie en wreed. Hy triek sa hurd as it koe it noarden yn en trof it leger fan Abner by de fiver fan Gibeon; elk oan in kant fan it wetter stelden de beide binden har op.

It like wol oft beide partijen net rjocht sin oan 'e striid hiene. Net ien fan beiden woe de earste wêze en doe't hja in skoft foarinoar oer stien hiene, kaem Abner op 'e fiver ta en rôp om Joab. Oer it wetter hinne praetten de beide oanfierders en waerden se it iens. Fan elk leger soene tolve man it útfjochtsje, dan hoegden de oaren net yn

[p. 275]

'e slach en soe der net folle bloed floeije. It liek Joab ek goed ta en al gau stiene der fjouwer en tweintich sterke jongkeardels foarinoar oer, it skerpe mes yn 'e fûst. Nou 8oe it der dan op oan komme hwa't it winne soene, de mannen fan Isboseth, of de mannen fan David. Mar doe't hja op inoar tasprongen, tocht gjin ien der oer om syn tsjinstanner ôf to wearen, elk woe de earste wêze en allegearre tagelyk staetten se elkoar it mes yn 'e side. Sa stoaren de fjouwer en tweintich kampfjochters en bleau de kampslach ûnbislist. Mar doe't de beide legers har maten fallen seagen, fleach it har ek oan en noch foar't Joab en Abner de oanfal kommandearren, stoarmen se opinoar yn. It waerd in fûle mar koarte striid en it die al gau bliken dat Joabs mannen it sterkst wiene. De feinten fan Abner flechten en doe't har oanfierder seach, dat de slach forlern wie, draefde er it fjild yn. Abner wie net bang, mar it hie gjin sin dat hy allinne stean bleau, nou't syn leger op 'e flecht wie; bûtendat moast er nedich wer nei Mahanaïm, hwant sûnder him koe Isboseth neat bigjinne.

Hy flechte allinne, de kant út nei de Jordaen, de lange spear mei de wrede punt yn 'e sterke fûst. Hy roun net al to hurd, hwant hy moast noch gâns in ein en Joab en syn mannen wiene noch sa fier net. Mar doe't er in moai ein fan Gibeon ôf wie, hearde er flugge fuotstappen achter him. Hy seach om; it wie Asahel, de jongste broer fan Joab en Abisaï. Och heden, gyng it him troch de holle, dy jonge... Hy woe net graech dat er Asahel deadzje moast, hwant Joab hie nou al in hekel oan him en dat soe der wis net better op wurde as er syn broer forsloech. En it soe dochs op in fjochtsjen gean moatte, hwant dy jongkeardel kaem mei it bleate swurd op him ta en it wie in forneamd hurdrinder. Hy soe him yn elk gefal earst warskôgje, al soe it wol net folle jaen. Sok jongfolk wie meastal eigenwiis.

Under it rinnen wei frege er: ‘Bistû dat, Asahel?’

‘Ik bin it’, sei de jongeman.

‘Nou dan, as it dy to dwaen is om de eare, of om myn útris, bigjin dan tsjin in oarenien en gryp dy oan en nim him de wapens ôf, mar lit my yn myn wêzen’.

Asahel lake. Dat mocht er wolle, Abner, dat er der sa maklik ôfkaem. ‘Ik moat jo hawwe’, sei er koppich. Hwat in eare soe it wêze as hy, jongkeardel, de greate Abner dellei. It wie dochs mar goed dat er him sa op it hurdrinnen útlein hie.

Noch ien kear bisocht Abner it yn goedens. ‘Jonge, wês nou wizer, hwant winne kinst it dochs net en as ik dy dea stek, hoe moat ik dan letter dyn broer Joab wer ûnder de eagen komme?’ Asahel sei neat werom. Dy Abner miende dat er him sa mar hawwe koe, mar dat soe er gewaer wurde. Heech tilde er it blinkend swurd en sette noch hurder ta. Abner draefde troch, mar Asahel helle him hurd yn. Noch in pear tellen, dan hie er him. Hwat in eare...

Hy fornaem net dat Abner skean oer it skouder seach en de spear stiif ûnder de earm naem; hy tocht der ek net om dat sok in spear ek oan it forkearde ein in punt hie; hy hie mar ien gedachte: de greate Abner soe falle troch syn hân. Hy roun noch hurder. Doe, ûnforwachts, bleau Abner stean. Asahel koe sa gau net ynhâlde en roun rjocht yn 'e spear; it wapen boarre troch syn lichem hinne. Hy stoar op datselde plak.

Abner roun troch. It muoide him, mar hy koe der ek neat oan dwaen. It wie oarloch en bûtendat hie er him noch warskôge. Mar Joab soe razend wêze. Spitich! Hwant hja wiene op it lêst fan itselde folk en dizze oarloch soe dochs wol ien kear ophâlde. Miskien dat hy letter ek noch wol ûnder David stean moast. Mei Isboseth soe it dochs wol noait hwat wurde kinne. Mar Joab soe noait wer goed op him wurde, dêr koe er him wol foar!

In skoft nei-tiid kamen Joab en syn mannen der ek lâns. De measten bleauwen by it lyk fan Asahel stean en klagen oer syn iere dea, mar de beide bruorren, Joab en Abisaï, jagen fierder. Skrieme, dat diene se letter wol, as de slach oer wie, mar nou wie it gjin tiid foar triennen, nou wie it de tiid om bloed to forjitten, bloed út wraek foar har deade broer. Mar hoe't hja ek tasetten, hja krigen Abner net. Earst doe't de sinne al ûnder wie seagen se him op in hege heuvel, dêr't er syn forsille soldaten byinoar rôp. It wie al to tsjuster om de heuvel to bistoarmjen; lang ear't hja boppe wéze koene, soe Abner al flechte wêze. Doe hearden se him roppen. ‘Sil it swurd dan ivich woedzje, jimme mannen fan David? Moat der noch mear bloed floeije fan

[p. 276]

jim eigen folk?’ It hie Joab syn doel west om sels de nachts de efterfolging troch to setten, mar nou't Abner der om frege, woe er wol ophâlde. Hy rôp syn mannen byinoar en dyselde nachts noch gyngen se op mars nei Hebron. De slach wie woun, mar Joab gyng mei it hert fol wrok tsjin Abner. Hjoed hie er him net krige, mar der kaem wer in dei. Sa't Abner syn broer stutsen hie, krekt sa soe hy him reitsje! It kaem net iens yn him op dat Asahel fallen wie yn 'e striid en dat er him net wreke mocht. Doe't er to Hebron kaem, stie syn bislût fêst: hy soe Abner deadzje.

Dyselde nacht noch triek Abner mei syn mannen nei de Jordaen. Dizze slach wie forlern, mar noch joech er de moed net op. Letter, nei't hja noch faker fochten hiene en Joab it altyd mar wer woun bigoun er der oer to tinken om nei David oer to rinnen...