De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Siklach

Fan afek, de stêd dêr't achis David weromstjûrd hie, nei it Suderlân fan 'e Filistinen is oardel hûndert kilometer, mar hja rounen it yn trije dagen, sa'n haest hiene se om thús to kommen en sa sieten se yn noed oer wiif en bern. Der wie yn hiele Siklach gjin man mear dy't de wapens tille koe en as de Amalekiten it to witten kamen, dan soene se sok in kâns net foarby gean litte.

Dat hja setten alles op alles om sa gau mûglik wer thús to wêzen. Hja diene har amper oan tiid to rêsten; yn 'e nacht sliepten se in ûre-mannich oan 'e kant fan 'e wei en soms oerdeis in skoft as de sinne op it heechst wie en fierder rounen se, rounen se, oan't de wurgens har as lead oan 'e fuotten hong en it bloed yn 'e sandalen stie. Fan alle seis hûndert wie der gjin ien dy't útfoel, mar doe't hja, de tredde deis, oer de lêste heuvelrêch kamen, seagen se, dat alles om 'e nocht west hie. Yn 'e fierte, dêr't Siklach wêze moast, hong boppe de kym in donkere wolk fan reek. Der wiene gjin flammen mear; de stêd hie miskien al dagen baernd.

Mei ien slach wie alle wurgens forgetten en hja rounen sa't hja noch net dien hiene op dizze skriklike mars. Strak soene se yn 'e smelle strjitten en ûnder it pún fan forbaernde huzen de liken fine fan froulju en bern. Mar doe't hja de stêd ynkamen, swijend en forgrime, founen se wol de huzen ynstoart en de strjitten en stegen fol pún en de keale muorren swart en to-broazele, mar deaden founen se net. It wie in skriele treast, hwant de dea hie faeks noch better west as meisleept to wurden nei de slavemerk. En doe't hja hiel de stêd ôfsocht hiene, heven se de earmen omheech en gûlden en jammeren elk om syn frou en syn eigen bern. Lang duorre dat frjemde roubitoan, mar op it lêst, doe't hja gjin triennen mear hiene, hokken se byinoar en bigounen tsjin David op to sprekken.

Hwant it wie sa klear as de dei, dat it David syn skuld wie. Jier en dei hiene se yn it lân fan 'e Amalekiten stroopt en altyd hiene se alles deadzje moatten hwat har yn hannen foel - en nou hiene dy rôvers de rekken lyk makke. Hwerom hie David har ek yn it lân fan 'e ûnbisnienen brocht? In bern koe wol bigripe dat it speak rinne moast. Yn har fûle smert tochten se der net ienris mear om dat hja destiids wol graech nei Achis ta woene en dat hja altyd trou mei dien hiene oan it útmoardzjen fan dy doarpen.

En al lilker makken se har en op it lêst stiene se mei de fûst omheech foar David. Stiennigje soene se him, dat hie er oan har fortsjinne en stiennen wiene der tominsten genôch yn dizze deade stêd. David bigriep, dat it der nou op oan kaem. As er nou bang waerd, dan wie syn lot bisegele. As er ien ûnforstannich wurd sei, wie er foargoed forlern. Der wie mar ien middel op: hy moast har op oare gedachten bringe en soargje dat hja wer hope krigen, hope en in doel yn it libben.

En wylst er dêr foar har stie, de triennen om syn beide froulju noch yn 'e eagen, mar lykwols heech en moedich, sei er tsjin Abjathar. ‘Bring de efod, dat ik de Heare freegje kin!’ It waerd daliks stil en sels de greatste roppers swijden. Hwat minske soe de mûle iepenskuorre doare, as de Heare sa deun by wie? Doe wie de preester der al mei de hillige mantel en earbiedich frege David: ‘Sil ik dy binde efterfolgje en sil ik se ynhelje?’ It antwurd wie sa't er hope hie: ‘Efterfolgje, hwant dû silst se wiswier ynhelje en dû silst wiswier forlosse’.

Der wie gjin ien mear dy't der oer praette om David to stiennigjen. Hja soene forlosse, hie de Heare sein en al it oare wie forgetten. Achter David oan de steppe yn en ôfrekkenje mei dy rôvers! It wie noch nacht, doe rounen se al wer, de lea noch stiif en pynlik, de fuotten sear, mar mei in hert fol moed. Doe't hja ien kear op mars wiene wende it wer, mar letter, doe't de sinne gleon waerd, fielden se de wurgens noch slimmer as de deis fan tofoaren. Kaem der dan noait in ein oan dizze ein-

[p. 271]

leaze flakte? By in beekdellingl dy't djip troch it toarre lân roun, bleauwen twa hûndert man lizzen: hja koene net mear. Al soene se noait har froulju en bern wersjen, it wie har ûnmûglik om noch fierder.

En wer rounen se fierder, de fjouwer-hûndert, de wide mantels wiet fan swit, de mûle droech, de fuotten stikken. Foar har lei de brune steppe, flak en forlitten; de kimen tilden; soms pakten se elkoar beet en knypten de wurge eagen ticht; dan seagen se sterren en dreamden ien koart momint dat it nacht wie en koel. Bytiden foel der ien; dy skopten se oerein en dan rounen se wrokjend fierder, en flokten om dy twa-hundert dy't dêr nou prinshearlik to rêsten leine.

Doe bleauwen de foarsten stean en wiisden fan siden. Njonken it heal forwaeide spoar, dat gjin wei mear hite koe, lei in donker ding yn it ljochte sân. It like in minske en binijd gyngen se der op ta. As dit nou ien fan har froulju wie... Mar dat foel ta. It wie in manspersoan en hy lei plat tsjin 'e groun; út syn goare mantel stieken de meagere earmen. Hy forweegde net. ‘Dea’, seine se ûnforskillich, mar doe't ien him omrôlle gyngen de eagen iepen. Hy koe gjin lûd mear jaen, mar it wie as smeken dy swarte eagen om drinken. Doe geaten se wetter oer him hinne en lieten him drinke. Hy kaem hurd wer by. It earste wurd dat er sei, wie ‘honger’. Mei brea en figen en in pear rezinekoeken krigen se him alhiel wer by. David sels kaem der hy en frege him út.

Hy fortelde dat er in slaef wie fan in Amalekyt en dat syn hear him meinommen hie op in rooftocht nei it Suderlân. Mar om't er út Egypte kaem en net wend wie oan it hurde libben yn 'e steppe, wie er siik wurden en hiene se him hjir efterlitten om to stjerren. Hja hiene gâns doarpen plondere en in greate bút bihelle: fé en lytsfé en slaven; it kaem wier net op ien slaef oan! En Siklach hiene se forbaernd. Allinne dy stêd; út wraek.

David frege: ‘Witstû hwer't dy binde hinnetein is en kinstû ús it paed wize dêrhinne?’ Hy knikte. Syn donkere eagen fûnken fan in wylde haet. ‘Swar my dat jim my net deadzje sille en my net wer oerleverje yn 'e hân fan myn hear en dan sil ik jim by har bringe. It is net fier, mar jim founen it noait’. David swarde en de Egyptner gyng har foar. Nei dizze moeting wie it suver as wiene se sa wurch net mear.

Hja founen de binde earne yn in droege beekdelling, in ein fan it paed dat hja lâns kommen wiene. Der wiene gâns mear as hja tocht hiene en de donkere tinten stiene fier útinoar. Skyldwachten wiene der net en it wie allegearre feest en fleur. Tusken de tinten baernden de fjurren en de rook fan bret skiepfleis dreau har to-mjitte. Hja wachten oant 'e jounsskimer ta en doe foelen se oan. It waerd in wylde slach en hja sparren neat. Allinne fjouwer hûndert jongkeardels koene by de kamielen komme en flechten, mar alle oaren houden se del. Yn it kamp founen se nei-tiid alle froulju en sels fan 'e lytse bern miste net ien. It waerd in feest dêr yn 'e wyldernis en hja lieten har net lije. Doe't hja útrêst wiene trieken se werom, it noarden yn, mei froulju en bern en hiele keppels fé. Hja hiene wol hwat byinoar stellen, dy rôvers. As Achis wer thús kaem út 'e striid koe er syn part krije, mar dizze reis krige er alles net. By de beek Besor founen se har twa hûndert maten wer en dat joech noch in koarte fûle rûzje. ‘Dy't net mei fochten hat’, seine de bretaelsten, ‘hoege ek neat fan 'e bút’, mar David gebea dat hja like goed mei parte soene. De earste deis dat hja wer thús wiene, stjûrde er nei alle stêdden yn it suden fan Juda in keppel skiep. De boaden moasten út syn namme sizze: ‘Sjoch, hjir is in geskink foar jimme, fan 'e bút fan des Heare fijannen’.

Kening Achis soe wol nuver opsjoen hawwe, as er it witten hie!

En doe wachten se op in boade, dy't tiding bringe soe út Israël. De twadde deis seagen se ien kommen en doe't er ticht by wie, wisten se dat er gjin goed birjocht brocht: hy hie de klean to-skuord en in swarte roudoek mei ierde hie er om 'e holle.

It wie deselde Amalekyt, dy't de nachts nei de slach it lyk fan Saul foun hie en de keningsdiadeem en de gouden earmbân stellen. Hy tocht dat David tige bliid wêze soe as er hearde dat Saul dea wie en op syn lange reis fan Jizreël nei Siklach hie er him goed bitocht hwat er sizze soe. It koe gjin kwea dat er it forhael hwat moaijer makke as it wie... Fansels soe er net fortelle dat er de nachts de liken birôve hie; dat hoegde gjin-ien to witten. Hy soe

[p. 272]

allinne mar sizze, dat er Saul foun hie op 'e berch en dat er yn syn eigen swurd fallen wie en net wer better koe. Doe hie de kening him frege oft er him deadzje woe en dat hie er doe dien. As er it goed fortelde, soe David wol bigripe dat hy syn greate fijân deade hie en it boade-lean soe der neffens wêze. En as er dan mei in djippe bûging de gouden kenings-sier oerjoech dan soe it wêze as krige David út syn hannen it keningskip. It wie de wierheit wol net, mar hwat hindere dat? Gjin-ien hie him sjoen, dy nachts op it slachfjild.

Doe't er foar David stie bûgde er djip en sei: ‘Ik bin ûntkommen út it leger fan Israël, hwant it folk Israël is forslein en der binne gâns deaden fallen en ek Saul en Jonathan binne dea’.

David frege: ‘Hoe witte jo dat Saul en Jonathan fallen binne?’

De boade bûgde jitris. Doe sei er: ‘Ik kaem tafallich it slachfjild oer en dêr lei Saul, foaroer yn syn eigen swurd, mar hy libbe noch en de Filistinen kamen de berch op. Hy wonk my en sei: “Deadzje my dochs, hwant ik wol net libben yn 'e hannen fan dy ûnbisnienen falle”. En om't ik wol seach dat er dochs net mear better koe, kaem ik op him ta en triek myn swurd en deade him mei ien fûle slach; doe naem ik de gouden bân fan syn foarholle en de gouden bân om syn earm en dy bring ik jo, myn hear, hwant jo komt it keningskip ta oer de stammen fan Israël’.

Hy bûgde sédich de holle en wachte op 'e tank dy't him ta kaem en op it goud en sulver dat er fortsjinne hie. Mar David tocht net oan boade-lean en gjin wurd fan tank kaem oer syn lippen. ‘Hwa bistû?’ frege er strang. De boade seach op. Hie er noch net snoadernôch west? En hy hie dochs sa'n prachtich forhael bitocht. ‘Ik bin in frjemdling’, sei er, ‘de soan fan in Amalekyt’. Doe lôge de grime op yn David's hert: ‘Dû hast dyn eigen fonnis sprutsen’, sei er bitter, ‘hwant dû hast dyn hannen útstutsen en de salving des Heare slein’. Hy wonk ien fan syn mannen. ‘Deadzje him’, gebea er. En ear't de Amalekyt noch hwat sizze koe, sûze it swurd al en foel er foar de fuotten fan David...

Dy hiele middei, oant de joun ta, rouden en skriemden se, David en syn mannen. Om de forlerne slach skriemden se, om de skande oer har folk, om Jonathan, mar ek om Saul. Hy hie har in great únrjocht dien en hy hie David slim forfolge, mar it wie oft dat allegearre lang forlyn wie en oft it útsoend wie mei syn dea op 'e bergen fan Gilboa. Hy hie God forlitten en Gods preesters deade, mar hy hie har earste kening west, de salvling des Heare en yn it earstoan fan syn regear wie er in dapper en moedich strider. En nou noch, nei alles dat der bard wie, hâldde David fan him, sa't Samuël fan him hâldden hie, lang nei dy drôve dei, doe't er him it oardiel oansein hie.

Dy lette joun, by it flikkerjend kampfjûr, song David in liet fan rou oer Saul en Jonathan. It waerd in prachtich liet, hwant it kaem djip út syn hert. En doe't de lêste rigel forklonk yn 'e stille joun, fage mannich rûge keardel in trien út it each.

‘...Hoe binne de helten fallen, en it wapenreau forlern!’