|
| |
Goliath fan Gath
It waerd op 'e nij wer oarloch. De Filistinen, dy't yn lange jierren gjin greate oanfal weage hiene, trieken op 'e nij oer de grins fan Juda. Op in heuvelrêch by Socho, sa'n fiif en tweintich kilometer west fan Bethlehem, sloegen se har kamp op en makken se har ré om fierder op to tsjen. As hja ien kear Bethlehem hiene, lei de wei nei it Noarden iepen en koene se it lân fan Benjamin ynfalle. Mar dizze kear wie kening Saul op syn iepenst: ear't de fijân tiid hie om syn plannen út to fieren, bisette er de heuvels lyk foar de Filistinen oer. Tusken de beide legers wie in delling mei in pear beekjes, dat hwa't fan beide oanfalle woe, moast earst út syn sterke heuvelstelling komme, dan troch de brede delling en dan oan 'e oare kant wer omheech, by de heuvels op. En dat fjochtet net maklik, dat gjin ien woe graech de earste wêze. Der gyngen dan ek dagen foarby sûnder dat it ta in fjildslach kaem. Elke moarn, mei gâns gerop en gekletter fan wapens, stelden de beide legers de slachoarder, net oars as hiene se sin oan 'e striid, mar noait kaem der hwat fan; as de sinne heger waerd joegen se har wer nei de tinten en wachten op in nije dei. Doe't de Filistinen fornamen dat Saul net oanfalle woe en dat hja him net út 'e tint lokje koene, bisochten se it op in oare menear. Hja hiene yn har leger in kampfjochter, in man fan by de trije meter, breed en oer alle mjitten sterk en fan jong ôf wend om yn it harnas to gean en to fjochtsjen. Mar net allinne fjochtsje koe dizze Goliath út Gath, hy koe him ek mei de mûle rêdde en as it wêze moast flokte en winske er sa, dat sels de bangste fijân út syn hoale kaem en de ûngelikense striid bigoun.
Dat op in iere moarn, doe't it leger fan Saul wer yn slachoarder stie, seagen se út it kamp fan 'e fijân in man to foare kommen; hy roun dryst by de heuvel del en bleau yn 'e delling stean, likernôch yn 'e midden tusken de beide legers. De sinne blonk op syn koperen harnas, op syn hege helm, op syn skynplaten fan koper en de mannen fan Israël bisauden har, doe't hja him seagen. By dizze reus fan in Filistyn wie sels har mânske kening lyts en de moedichste trille doe't er syn wapens omheech stiek. In machtige spear swaeide er, mei in izeren punt; in breed swurd hie er op side en tusken syn skouders hong in swiere knots. En sa stie er dêr, heech en daegjend dat elk yn it kamp fan Saul him goed opnimme koe.
En doe ynienen skuorde er syn mûle iepen en bigoun to roppen, sa lûd dat it klonk oer de hiele delling. Hwat joech it, dat hja elke moarn mar wer op 'e nij de slachoarder stelden, as hja dochs net oanfalle doarsten? Hy wist better rie, hy, Goliath
| |
| |
fan Gath. Hy wie in Filistyn en hja wiene slaven fan kening Saul; nou dan, as hja nou ris in man út har leger keazen en as dy dan ris tsjin him focht? Dizze nuvere oarloch kaem dochs noait gjin ein fan: it wie better dat hja it to-gearre útfochten, in man fan Saul en ien fan 'e Filistinen. As hy it woun, Goliath, dan soene se rekkenje, dat syn folk it woun hie en moast Israël de Filistinen tsjinje; mar as dy man fan Saul de oerwinning bihelle, dan soene alle Filistinen foar ivich har slaven wêze... De mannen fan Saul stiene dêr op 'e heuvel, bang en forslein en seagen fan 'e iene op 'e oare. By al dy tûzenen wie der net ien, dy't sei: Ik sil hinnegean en dy greatske Filistyn forslaen, sels Saul net, dy't kening wie en syn folk in foarbyld jaen moast. En ek Jonathan, dy't oars altyd foaroan wie en dy't alles oandoarst, kaem net fan syn plak. En hwa soe it har kwea ôfnimme? Gjin minske koe it oait winne fan sok in reus, fan sokke wapens. Dy't de heuvel delgyng en dy kampfochter yn 'e mjitte, dy wie yn it foar al forlern.
Hy stie dêr gâns in skoft, de Filistyn, as woe er har de tiid jaen om de bêste fan har mannen to sykjen. Doe't der gjin antwurd kaem en gjin fjochter, bigoun er wer to roppen, lûder noch en driigjender. ‘Ik daegje de slachoarder fan Israël út, it leger fan Israëls God. Jow my in man, nou opslach, dat wy to-gearre fjochtsje meije’. Der wie gjin antwurd. En jitris rôp er en jitris. Doe frege er net mear en briek er yn in stream fan forflokkingen út: hy forflokte Saul en syn folk en syn god en priizge Dagon, dy't machtiger wie as de Heare. Wie dit dy god dy't sokke greate dieden dien hie? Wie dit deselde god dy't Simson syn krêft joech en dy't de arke opbrocht út it Filistynske lân? Hwer bleau er dan nou? Of wie dy god dochs sa sterk net as dy âlde forhalen seine? Hy, Goliath, wie to-minsten net bang foar him. En dêrmei braekte er sokke flokwurden út, dat de mannen fan Saul der kàld fan waerden. Hja wachten oant er útraesd wie en de heuvel oproun. Achter him droech de wapendrager it koperen skyld. Doe't er wei waerd tusken de donkere tinten, gyngen se ek har wegen, biskamme, as soldaten dy't flechte binne út 'e slach. Hja seine neat; dizze skande wiene gjin wurden foar.
De jouns stie er wer tusken de kampen, Elk wurd dat er sei wie in hún foar de Heare en syn hillige namme. Der wie wer net ien dy't it tsjin him opnimme doarst. Sûnt dy deis kaem er elke moarn en elke joun. Doe gyngen de tromslaggers troch it kamp en rôpen om dat hwa't de Filistyn forsloech mei de kening syn âldste dochter trouwe mocht. Mar ek dat holp net en it folk waerd ûntofreden en ûnder inoar seine se: ‘Lit de kening sels gean; hy is greater en sterker as wy en hy hat in harnas en izeren wapens’. Mar de kening gyng net, en twaris deis stie dy koperen reus dêr to flokken en to swarren.
Sa duorre it fjirtich dagen.
Al dy dagen en wiken dat it leger fan Saul yn stelling lei to Socho, die de jonge David gewoan syn wurk en hoede syn heite keppel. Hy moast ien kear kening wurde oer hiele Israël, mar dat koe noch wol jierren duorje en sa lang moast er hwat dwaen foar de kost. Der wie net ienris oer praet, dy moarns nei't Samuël west hie: hy hie de hoedersstêf wer opnommen en foar de skiep en de geiten út, swalke er oer de heuvels om Bethlehem. Sûnt syn jongesjierren hie er it altyd dien en hy mocht der ek wol oer. By tiden wie it drok en moast er ûren rinne om in beekdelling to finen mei hwat meager gêrs, mar oare tiden hie er de tiid oan himsels en siet er skoften to dreamen, midden tusken de weidzjende bisten. Dan koe er de tiid forjitte en taestte er nei de harp, dy't er meastal meinaem it fjild yn. Soms spile er de fleurige wyskes dy't er fan oaren heard hie, mar faek-en-folle makke er de wurden sels; hy hoegde der net oer to tinken, it kaem fansels en sûnder erch foun er de wizen, dy't der by hearden. Gjin ien koe him hearre, allinne de skiep dy't leine to hymjen yn 'e gleone sinne, mar dy fortelden it net fierder, dat hy koe mar sjonge hwat it hert him opjoech: syn freugde en syn leafde foar God. Hwant hy wie in fromme jonge, dizze jongste fan Isaï's soannen en hy tsjinne de Heare trou en mei ynmoed. Sok ding koe er net oer prate, net mei de greate broers en net ienris mei syn heit; dat wie to djip foar wurden, dat koe er allinne mar sjonge as der nimmen by wie.
Oare tiden wer, binammen nei't er salve wie en wist dat er ienris kening wurde soe,
| |
| |
song er wylde lieten fan striid en aventûr; dan seach er himsels al gean foar it leger út, in kening yn blinkend harnas, it flikkerjend swurd yn 'e jonge fûst. Dan hie er ynienen gjin nocht mear oan dit wurk-by-de-keppel, dan woe er fuort, de wrâld yn en greate dingen dwaen en dan rûze syn harp ûnwennich en wyld. Hwan hy mocht dan in dichter wêze en in dreamer, dizze jonge skeper, hy wie ek in man fan 'e died, ien dy't wist hwat er woe en foar nimmen noch neat binaud. Sa wie it in kear bard dat in bear út 'e rotshoalen nei Bethlehem fordwaelde en in skiep fan 'e keppel mei sleepte. Hy hie him net biret en wie fuort op it ûndier tasprongen en hie him krekt sa lang slein dat it dea oan syn fuotten lei. In oare kear hie in liuw in laem yn 'e bek en soe der mei fuort. mar hy hie him it bist ûntskuord en doe't de liuw op him ta kaem griep er him by it burd en deade him. Sa hie er beide forslein, de liuw en de bear, mar hy praette der net faek oer; soks hoegde men net greatsk op to wêzen: God hie him forlost út 'e macht fan 'e liuw en út 'e klauwen fan 'e bear. En sa soe God him altyd helpe, letter ek as er kening wie. Dan soe er ek net bang wêze, fêst net. Dy't op God bitrout hoecht net bang to wêzen!
Doe, op in dei, wiene de boaden fan Saul troch Bethlehem gien en hiene alle man oproppen ta de striid tsjin de Filistinen. Syn trije âldste broers hiene ek it swurd omgaspe en wiene op mars gien mei de oaren. Hy hie graech mei wollen, mar hy hie der net ienris om frege. Hwat joech it, as men dochs yn it foar wol wist dat it net mocht? Hy hearde it syn heit al sizzen: ‘Dû bist to jong en ik kin dy net misse by de keppel’. Hy wie ommers altyd to jong! Doe dy deis doe't Samuël kaem, doe hiene se him ek mar net helle: David koe it fansels net wêze, dy wie de jongste! Mar doe hie Samuël dan dochs nei him frege en him ta kening salve!
Kening, tocht er bitter, in moaije kening, dy't op 'e skiep past as de bazún ta de oarloch blaest. Eliab en Samma en Abinadab, dy mochten mei, mar hy net. It koe sa wol ta, miende Isaï: trije greate soannen hie er gean litten ta de striid, mear koe gjin kening fan him fergje. It soe sa wol wêze, mar hy hie dochs sa bittere graech de fjirde wêze wollen. Dat hy nou fan acht jonges ek krekt de jongste wêze moast!
Al dy wiken dat de legers to Socho leine, hie er oars suver gjin gedachten hawn as oarloch en striid. Hoe soe it komme? Hwannear soe de greate slach bigjinne? It koe sa net altyd bliuwe en dei oan dei seach er út oer de heuvels oft der noch gjin boade kaem mei nijs fan it slachfjild. It soe goed nijs wêze, dêr twivele er net oan; de Heare soe dy ûnbisnienen fêst de oerwinning net jaen! Hy bigriep allinne mar net hwerom't it sa skriklik lang duorje moast. Hwer wachte Saul dochs op? As men nou ien kear wit dat it rjocht oan jins kant is, dat de Heare mei jin is, hwat sin hat it dan to wachtsjen? Der gyngen forhalen troch de doarpen en stêdden fan Juda dat der in kampfjochter wie by de Filistinen, in reus yn in koperen harnas, en dat Saul dêrom net ta-slaen doarst. Hy koe it net leauwe. Ien sa'n ûnbisniene Filistyn soe dochs gjin leger keare kinne?
En doe op in iere moarn, doe't er wer klear stie om mei de keppel fuort, liet syn heit him roppe en sei ‘Ik hie tocht, datstû hjoed ynpleats nei Socho gyngst, hwant de jonges dogge de boade net en ik wol witte hoe't it mei har giet. Dat sealje de ezel en nim brea foar har mei en in mannich tsizen foar har oerste en freegje hoe't it is en bring my dan sa gau mûglik birjocht werom’. David wist net hwat er hearde. Dit wie mear as er hoopje doarst. Nou gyng er dochs nei it leger, nou soe er Saul en syn mannen mei eigen eagen sjen, en as it trof en de striid bigoun as hy der by wie, dan hâldde er syn hannen net thús. Mar dat hoegde heit fansels net to witten!
Hy koe wol sjonge, doe't er it brea op 'e ezel laedde.
Mar doe't er, nei de lange reis yn it kamp oankaem en syn trije bruorren foun hie, stie de holle him net mear nei sjongen. Wer stie it leger fan Saul yn slachoarder op 'e heuvels en wer stie dêr yn 'e delling dy Filistyn to flokken. Dus it wie dochs wier! En hwat in reus fan in keardel wie it en hwat flamme de sinne op it koper fan syn helm. Né, nou koe er him dochs wol bigripe dat de mannen fan Israël net graech mei sok in munster fjochtsje woene. Mar sa folle dagen en dan al mar wachtsje, dat koe dochs net.
| |
| |
In skoft stie er stil en harke nei de wurden fan 'e Filistyn. Noch noait hie er in minske sa flokken en swarren heard. Elk wurd dat dy keardel sei wie in hún foar Israëls God. Hy seach om him hinne. Koe dit nou sa mar? Wie der nou net ien fan al dy jonge keardels, dy't it oanfleach en dy't nei de wapens taestte en dy Filistyn to liif gyng? It wie in reus, en it soe net tafalle om sa'n ien to forslaen, mar dit koe gjin wegen út. It gyng him kâld by de rêch del, sa lastere dy heiden.
Hy draeide him om en joech him tusken it folk. ‘Kin dat nou sa mar?’ frege er, ‘dogge jim dêr neat oan? Hat er dat al faker dien, sa flokke en drigemintsje?’ Hja seagen him op en del oan. Hwat woe dy jonge snuiter, mei syn nuvere fragen? ‘Fjirtich dagen hat er dêr stien’, seine se, ‘moarns en jouns, dat wy hearre it hast net iens mear’. David bûgde de holle. Mar dat wie freeslik! Tachtich kear hie dy ûnbisniene Filistyn Gods hillige namme lastere en gjin ien dy't de moed hie om him it swijen op to lizzen. Hja hearden it hast net iens mear! Dus sa fier wie it al hinne mei it folk fan God. Hy wie mar in gewoane hoeder en hy hie gjin forstân fan 'e oarloch, mar dit wist er wol, soks hâldde hy gjin fjirtich dagen út. Dy't de Heare leaf hie, koe dit net fordrage, it wie ûnmûglik.
‘Hwat seit Saul hjir fan?’
De mannen laken. ‘Saul, dy sil syn âldste dochter jaen oan 'e man dy't Goliath forslacht, mar ek dat jowt neat. Hy is sa great en sterk en fan jong ôf is er in kriichsman’. David die in stap nei foaren. ‘Siz dat noch ris’, twong er. ‘Siz my krekt hwat de kening sein hat’.
En doe stie ynienen Eliab foar him. Lilk seach er David oan. ‘Tocht ik it net’, sei er bitter, ‘dû bist net kommen om nei ús to freegjen, mar om it spul hjir oan to sjen en de mannen út to harkjen. En dêrom hast nou de skiep yn 'e steppe efterlitten en stiest’ hjir to swetsen...’
David kearde him de rêch ta. ‘Hwat haw ik missein? As it dat net ienris lije kin...?’ En wer stie er midden tusken de mânlju yn en frege en frege. Hja hiene suver har niget oan dy frjemde skeper, dy't gjin swurd noch wapen droech en praette as soe er sa dêrmei de reus to liif. En spottend fregen se him: ‘Of doarstû miskien mei dy Filistyn to fjochtsjen?’
En op datselde stuit wist David hwat him to dwaen stie. Hy wie net om 'e nocht ta kening salve en fjochtsje mei de fijân fan jins folk, dat is keningswurk. It wie syn plicht. Hy wist noch net hoe't it moast, hy seach noch net hoe't it koe, mar ien ding wie fêst: hy soe dy lasterjende heiden foar ivich it swijen oplizze. It gyng him net om 'e eare, net om in keningsdochter, hy moast omdat God him rôp! Gods namme soe net langer lastere wurde! En rêstich sei er: ‘Siz tsjin Saul, dat ik hinnegean sil en dy Filistyn forslaen.’ Hy moast it noch in kear sizze en noch in kear, ear't hja him leauden; doe gyngen se út 'er haest en seine it de kening oan.
Foar it earst, nei al dy lange wiken fan skande en hún, wie kening Saul wer bliid. Dus nou wie der dochs in man fan Israël, dy't de striid tsjin Goliath oandoarst. Mar it moast in sterke, feardige keardel wêze en ien dy't de wapens wend wie, oars koe it noch neat wurde. Hy wie tige binijd...
Doe wiene der hastige stappen bûten de tint en syn feinten brochten him. In lange slanke jongeman bûgde ûnder it tintekleed troch; in jong en moedich lûd sei: ‘Haw heil, myn kening’. Saul seach him oan mei syn skerpe hifkjende eagen. It like in aerdige feint, net bang en ek net bretael, linich en smel, mar gjin man om it op to nimmen tsjin dy koperen reus. Hy hie sa bliid west, doe't syn feinten it him fortelden, mar dit koe net! It wie suver noch in bern; sa'n jonge mocht er der net oan weagje. ‘It kin net’, sei er drôf, ‘hwant dû bist in jongfeint en hy is in kriichsman fan syn jonge jierren ôf’. It muoide him suver; it soe sa moai west ha as der dochs noch ien fan syn mannen dy Filistyn to liif gyng. En it wie sa'n fikse jonge. Miskien dat er him letter yn syn leger naem. En doe naem David it wurd. Dat hie er wol tocht, dat Saul dat sizze soe. Thús wie er ommers ek altyd to jong. Mar dizze kear liet er it der net by sitte. En earnstich sei er: ‘O kening, it is bard dat ik op in kear ús heite keppel hoede en dat der in bear út 'e bergen kaem en in skiep by de keppel wei-skuorde; doe bin ik op him ta gien en haw it skiep út syn bek forlost en de bear haw ik forslein; en doe't der op in
| |
| |
oare kear in liuw kaem en in laem meisleepte, haw ik ek de liuw dea makke. Nou dan, lit my hinnegean en lit my fjochtsje, hwant sa't it dy liuw en dy bear ôfgien is, sa sil it ek dy Filistyn ôfgean; hwant de Heare, dy't my rêdden hat út 'e kloeren fan 'e bear, dy sil my ek rêdde út 'e hân fan 'e reus’.
En wer seach kening Saul de jonge hoeder oan. As immen oars him sa'n forhael dien hie, dan soe er it net leaud hawwe, mar fan dizze jongfeint naem er it daliks oan. Ien dy't sa rêstich en dimmen forhelje koe fan sokke greate dieden, ien dy't sa fêst op God bitroude - dy liigde net! Dit wie mar net in dryste knaep dy't it gefaer net telde, dit wie in helt en hy soe gean yn 'e krêft en de geast des Heare. Sa wie er sels in kear gien, foar it leger fan Israël út, om Jabes to forlossen. Mar dat wie lange jierren lyn en God hie him forwurpen. O, as er noch ien kear wêze koe as dizze jonge skeper: sa moedich en mei sa'n great bitrouwen. Mar it wie nou gjin tiid om dêr oer to tinken.
Hy riisde oerein en gaspe syn harnas los. ‘Dû meist gean’, sei er freonlik, ‘mar tsjoch dan myn harnas oan en nim myn wapens mei, hwant sa kinstû net gean’. De feinten kamen der op ta en holpen David yn 'e rissing fan 'e kening. It kaem goed út dat er like lang wie as Saul, oars hie it net kinnen.
En sa stie de jonge David dêr yn it harnas fan Saul: ien koart skoft droech de soan fan Isaï de wapenris fan in kening, ien momint wie er al, hwat er letter wêze soe. Net ien fan dy feinten wist it, dat dêr njonken kening Saul de nije kening stie, de man nei Gods hert nêst de forwurpen foarst. Allinne David wist it, mar hy tocht der net om. Hy die in pear stappen troch de keningstint; doe skodholle er en bigoun it harnas los to dwaen. ‘Ik kin hjir net yn gean’, sei er, ‘it is my to stiif en to swier. Ik sil gean yn myn eigen klean en stride mei myn eigen wapens’.
It like Saul net goed ta, mar hy doarst der net tsjin yn to lizzen. Hy seach hoe't David de stêf yn 'e hân naem en de slinger om 'e pols boun. De slingerl Oars neat as in smelle learene riem dêr't de hoeders stientsjes mei mikke nei in ôfdwaeld skiep. Moast er dêr dy Filistyn mei forslaen? En dochs... in skerpe, hurde stien? Hy wist it net; en as dy jonge, moedige knaep it libben der by ynskeat, dan wie it syn skuld mei; hy wie de kening en hy hie him frij jown! As dit mar goed kaem!
Op 'e heuvel stie it leger fan Saul yn slachoarder ré, de wapens yn 'e fûst. En al dy eagen seagen nei dy iene, slanke boerejonge, dy't dêr nei ûnderen gyng mei neat oers by him as in stêf en in slinger. Nou wie er by de beek en bûgde er him. Fansels, yn it wetter koe er stiennen fine. Doe roun er wer fierder, rjocht op 'e fijân ta. De Filistyn hie David wol kommen sjoen. Dus der wie by al dy leffe Hébréërs dochs ien dy't net bang foar him wie. As er nou mar net miende dat er it fan him winne koe. Hy wachte dat David tichternôch by wie om mei de spear to smiten.
En doe ynienen waerd er razend. Woe Saul him de gek oanstekke, dat er sa'n-ien op him ôfstjûrde? Dat wie gjin kriichsman mei in spear yn 'e fûst, lyk as er earst miende: dat wie in hoeder mei in stôk en in skeperstas, in foege jonge noch. En forachtlik rôp er: ‘Bin ik in houn, datstû mei stokken op my ôfkomst? Kom mar op,’ by heech en by leech, ‘dan sil ik dyn flesk de fûgels fan 'e himel jaen en it dierte fan it fjild’.
David bleau stean en wachte oant syn fijân útflokt wie. Doe sei er, lûd en dúdlik: ‘Dû komst op my ta mei in swurd en in spear en in knots, mar ik kom ta dy yn 'e namme fan 'e Heare der heirskaren, de God fan Israëls legermacht, dystû útdage hast. Hjoed sil de Heare my de oerwinning jaen en ik sil dy forslaen en ik sil de liken fan 'e Filistinen oan 'e fûgels fan 'e himel en oan 'e wylde dieren jaen en alle wrâld sil witte dat Israël in God hat’.
Goliath wie alhiel forgrime. Hy fielde dat dy jonge knaep, dy't net flokte en lastere, better sprutsen hie as hy. Doe lake er falsk. It mocht wier wêze dat dy Hébréër better prate koe as hysels, it kaem nou op fjochtsjen, net op praten oan. Driigjend kaem er op David ta, de spear foarút yn 'e sterke fûst. Noch in mannich stappen, dan smiet er it wapen. En it wie lange jierren lyn dat Goliath fan Gath in fijân misgoaid hie.
David seach hwat de kampfjochter woe. As
| |
| |
...rekke de reus ûnder de koperen helm lyk yn 'e foarholle
| |
| |
er de kâns krige syn spear to goaijen dan wie alles forlern. Fluch smiet er syn hoedersstêf fuort en die in stien yn 'e slinger. Doe roun er fluch op syn fijân ta. Ûnder it rinnen swaeide er de slinger en ear't Goliath der erch yn hie bleau er stean en smiet út alle macht. De hurde, skerpe stien snuorre troch de loft en rekke de reus ûnder de koperen helm, lyk yn 'e foarholle. Goliath smiet de earmen omheech; de spear foel oer de groun en dronken mealde er in slach yn it roun; doe sloech er swier tsjin de hurde groun. Mei in pear sprongen wie David by him en skuorde it swurd fan 'e reus út 'e skie en kappe him de holle ôf. Doe taestte er yn it swarte hier en swaeide de wrede kop boppe syn holle.
En doe earst bigriepen de forbjustere Israëliten hwat der bard wie; doe earst koene se it leauwe. In wyld jûchhei klonk tusken de heuvels en doe, as ien man, stoarmen se de skeante ôf, de delling troch en by de oare hichte op. De Filistinen wachten net ienris op har. Nou't har foarfjochter dea wie, doarsten se de striid net mear oan. Hjoed wie der in wûnder bard en wiene de goaden har gram. Hja flechten en rounen om har libben, mar de mannen fan Saul koene hurder en hellen har yn. Dy jouns leine de deade Filistinen yn 'e poarten fan Ekron en Gath...
Doe't alles ôfroun wie liet kening Saul David helje en spriek mei him en ek Jonathan, de soan fan Saul, woe mei David prate. It wie de earste kear dat hja elkoar troffen, mar fuort al sleaten se freonskip foar it hiele libben. As teken dêr fan joech prins Jonathan oan David syn rissing en syn wapens. It sprekt fansels dat nei dy wûndere oerwinning de namme en rom fan David oer alle stammen fan Israël fleach.
|
|
Auteursrecht onbekend