De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De rjochter Samuel

Nei de slach bij afek dêr't Hofni en Pinehas foelen, en de arke des Heare nommen waerd, hearsken de Filistinen oer Israël. Op fêste tiden moast it folk skatting bitelje en yn ûnderskate stêdden lei in Filistynske bisetting. De stêd Silo en it hûs Gods hiene se forbaernd en wol wie de arke wer yn Israël kommen en doarsten se dêr gjin hannen wer oan slaen, mar fierder diene se krekt as wie it lân fan Israël harres. Fan alles bitochten se om Israëls bern der ûnder to hâlden: de smidden namen se mei nei har lân, dat gjin ien by steat wêze soe om wapens to smeijen en as de boeren yn Israël it ark slypje litte moasten, of in ploege of houwer makke wurde moast, dan koene se allinne by in Filistynske smid torjochte.

Jierren en jierren duorre dat sa en folle tweintich jier nei de forlerne slach, suchte Israël noch altyd ûnder it jûk fan 'e Filistinen. En dochs wie der yn dy tiid gâns foroare. Yn stilte wurke Samuël en rjochte it folk yn 'e kontreijen fan Rama. Mar net allinne yn dat lytse rountsje fan Efraïm hie er ynfloed: syn boaden trieken hiele Israël troch en sprieken it bange folk wer moed yn. Israël hoegde net ûnder de Filistinen to bliuwen, God woe har forlosse, as hja mar op him bitrouden en de ûngoaden net mear tsjinnen. En stadich-oan wie der hwat foroare yn 'e herten fan Israëls bern; al mear kamen der dy't har ta de Heare bikearden, al mear minsken doarsten de striid tsjin 'e fijân oan. As Samuël har mar foargean woe, dan soene se komme.

Fansels woe Samuël wol. Al dy jierren hie er bidden en wurke om it safier to krijen. Hy die de boade oan it folk dat hja earst alle frjemde goaden út har formidden wei dwaen moasten en dan, as dat bard wie, soe er har oproppe ta de striid. Doe romme it folk de Baäls-alters op en forbaernde de asjeara's en hja tsjinnen de Heare allinne. Doe wie de tiid kommen om de striid to bigjinnen. To Mispa kaem it folk fan Israël gear om har skuld en sûnde to biliden en om har to rissen ta de slach. Foar it alter des Heare geaten se wetter út: in teken dat hja birou hiene oer har kwea en dat hja har herten oan Him jaen woene. Mar ear't hja noch praet hiene oer de opstân tsjin 'e Filistinen, kaem de fijân al opsetten. De Filistinen bigriepen wol hwat dy gearkomste to Mispa bitsjutte: it soe útrinne op oarloch en nou woene se foar wêze. Yn ien wylde oanfal soene se it kamp oerfalle en de âldsten fan Israël deadzje en as Samuël der net mear wie, dan soe der oan alle forset in ein komme.

En wer waerden de Israëliten bang foar de âlde fijân. Yn al dy jieren hiene se noch noait in slach winne kinnen en nou wiene se noch hast net iens klear en dêr kaem de Filistyn al wer oan mei in greate legermacht. En tsjin Samuël seine se: ‘Rop dochs foar ús ta de Heare ús God, dat Er ús forlosse mei út 'e hân fan dy ûnbisnienen’.

Samuël makke alles ré ta in bysûnder offer. De minsken tochten dat er in mannichte bisten slachtsje soe, in rige skiep en kij, mar hy naem ynpleats ien lyts sûchlaem en lei dat op it alter. It wie oft er sizze woe: it sit him net yn greate offers en net yn streamen bloed, it komt op it hert oan. It is de Heare net to rêdden om it fet fan rammen en om 'e reek fan hûndert offers: it is him to dwaen om in folk dat him leaf hat en syn wetten hâldt.

It offerlaem wie noch net iens fortard doe't de Filistinen al by it kamp wiene en op Israël oanfoelen. It waerd in fûle slach, mar der briek in swiere tongerbui los en de Heare forbjustere de Filistinen, dat hja forslein waerden en op 'e flecht gyngen. De mannen fan Israël efterfolgen har en gâns fijannen foelen dy deis. Nei de slach naem Samuël in stien en sette dy op ta in oantinken oan dizze greate oerwinning. Sûnt dy tiid neamden se dat plak Eben-

[p. 222]

Haëzer, ‘Stien-fan-Gods-help’. It lei ticht by Afek, dêr't tweintich jier earder de Filistinen har slach slein hiene.

Dizze earste oerwinning op 'e Filistinen wie net mear as in lyts bigjin. Noch tiden lang hearsken de Filistinen oer Israël, oant yn letter dagen oaren it wurk fan Samuël oernamen en de wrede fijân foargoed oer de grinzen smieten.

Nei de oerwinning by Eben-Haëzer krige de rjochter Samuël noch mear to sizzen; net allinne mear yn it berchlân fan Efraïm, mar ek yn Juda rjochte er it folk. Doe't er âlder waerd koe er lykwols dy lange reizen net mear dwaen en stelde er syn beide soannen oan as rjochter yn it Suden. It die al gau bliken dat hja net op har heit liken; hja makken misbrûk fan har macht en fordrukten it folk. Foar de earmen wie der gjin rjocht en de riken kochten de beide mannen om.

Doe't dat lang sa gien wie kamen de âldsten fan it folk wer by Samuël to Mispa. ‘Sa kin it net langer’, seine se; ‘jo binne âld en jins soannen bûge it rjocht, dat jow ús in kening lyk as alle oare folken hawwe.’ Samuël wie suver forslein. Hy koe it net goedkrije dat it folk in kening frege: Israël hoegde gjin kening, it hie syn God en de wet fan Mozes, en as der gefaren drigen, koe God in rjochter jaen! En hy foun it ek net moai dat hja him en syn soannen oan 'e kant sette woene. Jierren hie er foar har wurke, dei en nacht hie er om har yn noed west, en nou dit. Hy forgeat dat syn soannen, Joël en Abia, it der nei makke hiene en dat it net tsjin him gyng. Dat hja fan him in kening fregen wie biwiis genôch dat hja heech by him opseagen.

Dat doe't er him by God biklage en sei dat in ûntankber folk him forwurpen hie, wiisde de Heare him to plak. ‘It is net wier dat hja dy forwurpen hawwe, Samuël; hja hawwe mei har tsjinst fan frjemde goaden My forwurpen, dat Ik gjin kening oer har wêze sil en dat is minder. Mar jow se nou har sin en siz dat hja in kening hawwe sille; siz it harren lykwols goed oan dat in kening ek swiere lêsten op har lizze sil en har ek fordrukke kin’.

Mei skrille kleuren tekene Samuël har it keningsrjocht. ‘Hy sil jimme soannen nimme ta syn leger en om foar him to arbeidzjen; jimme dochters om syn slavinnen to wêzen, jimme bêste stikken lân en jimme hôven, de tsienden fan jimme risping, jim keppels en jim ezels en jim sels sil er twinge ta swiere heare-tsjinst. En as jimme ien kear in kening hawwe, sil God jimme net op jim klachten antwurdzje; dan is it to let’.

Mar it folk harke net nei Samuël syn warskôging. ‘It is ús allegearre goed, mar as der earst mar in kening is, dan sille wy de frjemde folken oer kinne en de kening sil ús rjochtsje en ús oanfiere yn 'e striid en ús lân sil wer frij wurde’.

Doe liet Samuël har gean en it folk teach nei hûs, bliid dat hja nou mei gauwens in kening hawwe soene. Dat God har kening bleau, ek al soe Er har yn syn gunst har bigearten jaen, dêr tochten se net folle oer.