De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Ikabod

It oardiel dat sa lang al foarsein wie oer it hûs fan Eli briek einlings los: de Filistinen foelen mei in machtich leger it lân fan Israël yn. Nou die it bliken dat der dochs hwat foroare wie sûnt de dagen fan Simson: doe lieten de bern fan Israël har rjochter allinne stean of forkochten se him sels oan 'e fijân, nou rôpen se sels ek in leger gear en trieken de fijân yn 'e mjitte. Mar it roun foar Israël op in swiere nederlaech út; hoewol't hja dapper fochten, wounen de Filistinen de slach en fan Israël foelen der fjouwer tûzen man.

It wie ek gjin wûnder dat it sa gyng: de Heare woe dit folk net helpe dat altyd wer de ûngoaden tsjinne, dat syn wetten gjin acht sloech en syn hûs ûnthillige. Earst moasten se it fiele, dit oerhearrich skaei en har bikeare en de bylden út har formidden wei dwaen, ear't God syn seine oer har wapens jaen woe.

Mar de âldsten fan it folk forstiene it net. As de Heare har dan net helpe woe, dan wisten se wol in middel om him to twingen! En de jouns, doe't hja nei de slach wer yn it legerkamp kamen, seine se tsjininoar: ‘Lit ús de arke fan it forboun des Heare, dy't to Silo is, ophelje, dat dy yn ús leger komt en dat dy ús forlost út 'e hân fan ús fijannen.’ It wie in dwaes plan: hoe soe de arke har helpe kinne as Godsels net helpe woe? It wie ek in sûndich plan: de arke mei de gouden ingelen hearde yn 'e donkere keamer fan it godshûs achter de swiere gerdinen en net op it iepen fjild yn it wyld trelit fan 'e striid.

De âlde Eli huvere op syn hege stoel, doe't de âldsten kamen om de arke to heljen. Hy wist dat it net mocht, hy wist dat it net helpe soe. Hoe koene se dit dwaen en

[p. 217]

weagje de hillige ark der oan? Mar hy wie âld en blyn, in man dy't syn tiid hawn hie en gjin ien telde him mear. It joech neat, dat er der hwat fan sei; hja harken dochs net nei him en Hofni en Pinehas founen it wol goed. Mei noch twa oare preesters droegen se de ark en moedich setten se de stap nei it kamp to Afek. Nou gyngen se der oan, dy ûnbisnienen, nou soe Israël wraek nimme oer de deaden dy't noch op it slachfjild leine, nou moast de Heare har helpe. Hwant God mocht dan forgrime wêze op syn folk, Hy soe syn eigen arke net yn 'e steek litte. Nou moast Er fanwegen komme, de Heare der hearskaren, en har de oerwinning jaen. En doe't de fjouwer preesters it kamp yngyngen jubelen de Israëliten it út, dat it fier oer de fjilden klonk.

Sels de Filistinen hearden it yn har tinten en fregen forheard: ‘Hwatfoar lûd jûchhei is dat yn it kamp fan de Hébréërs?’ Der moast hwat bysûnders wêze, dat de fijân bliid wie nei sok in swiere slach. Hja stjûrden der bispieders op út en dy kamen al gau werom mei it birjocht, dat de arke des Heare yn it leger wie. Doe sloech de fiif keningen de skrik om it hert. Dit wie net bêst! As hja de ark by har hiene, dan wie fansels de Heare der ek, dan soe de striid net gean tsjin dat boere-leger dat hja al in kear forslein hiene, mar tsjin de God fan Israël. Tsjin dyselde God dy't syn folk opfierd hie út Egypte, dy't it biwarre hie yn 'e wyldernis en dy't it dit lân biskikt hie. Noch noait earder wie soks bard. ‘Wé ús, hwa sil ús rêdde ut 'e hannen fan dy machtige God?’ Mar it hie gjin sin om der langer oer yn to sitten, om noch langer ‘wé’ to roppen. Nou moasten se noch better fjochtsje as de foarige kear, nou moasten se alles op alles sette en man foar man moast it úterste jaen. En ear't hja de oare deis de oanfal bigounen, skerpen se it har soldaten noch ien kear yn. ‘Wês sterk en wês mannen, jimme Filistinen, dat jim de Hébréërs net hoege to tsjinjen, lyk as hja jimme tsjinne hawwe. Dat wês manhaftich en fjochtsje fûl.’

En doe bigoun de slach. De mannen fan Israël strieden út alle macht. God wie by har, dat hja moasten it winne. Mar it duorre net lang of de fijân krong har to-bek, de brede slach-rige bûgde troch en doe't de Filistinen in wylde oanfal ynsetten, brieken se troch de slach-oarder fan Israël. As liuwen fochten se, de ûnbisnienen en har bêste mannen houden harsels in paed nei de ark. Ien foar ien foelen de Israeliten om 'e ark; stap foar stap kaem de fijân tichter by. De preesters flechten net. Oan it lêst ta tochten se dat der in wûnder barre soe. Israël koe de slach forlieze, dat wie earder bard, mar de Heare soe syn arke rêdde. Doe't de ûnbisnienen troch de lêste rige brieken en op 'e arke ta-sprongen doe hopen se noch...

Sa foelen se, de fjouwer preesters en har reade bloed spatte op it donkere kleed oer de ark. Hofni en Pinehas soene op ien dei stjerre: de Godsman hie it sein en de Heare is gjin man dat Er leagenje soe. Doe taestten de ûnbisnienen de arke fan it forboun des Heare oan en droegen him mei haesten fuort. Oer it slachfjild gyng har wyld en dryst jûchhei.

Doe't de mannen fan Israël seagen dat de arke nommen wie, joegen se alle moed forlern. Hwat koene minsken noch, nou't God sels forslein wie? Hja smieten de wapens fuort en rounen om har libben. It hiele leger fan 'e Filistinen sette har nei. It waerd in skriklike slachting yn 'e smelle wegen tusken de bergen en doe't lang-omlet de sinne ûndergyng leine de forsleinen by tûzenen op it fjild.

En wer hiene de Filistinen woun en nou foargoed. Hiel it lân lei foar har iepen, de wei nei Silo dêr't it hûs stie fan dy sterke God, de wei nei elke stêd, nei alle fette flakten. Nou hie it bliken dien dat Dagon sterker wie as de God fan Israël. Dat folk út Egypte hie gjin god mear en gjin takomst.

Hja brochten de gouden ark nei har eigen lân en setten him del yn 'e timpel fan Dagon dy't to Asdod stie.

De deis dat by Afek syn beide soannen foelen siet Eli bûten de poarte, by de wei dy't fan Silo nei Mizpa rint. Dy kant út wei moasten de boaden werom komme mei tiding fan it leger; dy wei lâns moast ek de arke werom komme út 'e slach. En fan alles dat syn âld hert bineare, dy freeslike dei, wie dat it slimste noch. Dat syn beide soannen stjerre koene, dat Israël de slach forlieze koe, it wie noch sa slim net as dat de ark út it Godshûs miste en swalke oer it slachfjild. It hie in great kwea west, hy

[p. 218]

hie it forbiede moatten, mar hwat joegen se om him, in âld man, wurch en blyn en omtrint hûndert jier? Hy leaude al net mear oan in oerwinning, hy makke der rekken op dat syn soannen stjerre soene, mar al syn langst en hope gyng út nei Gods gouden ark. As dy net werom kaem, as dy yn 'e hannen fan 'e ûnbisnienen foel, as God net langer wenne by syn folk, dan hâldde alles op. Mar God wie almachtich en great fan genede; miskien soe Er wegen fine om syn arke to biwarjen, ek al wie de slach forlern.

Lang siet er dêr yn 'e hege stoel, in âld en swier man, de preesterlike mûtse op syn tin griis hier. Wachtsje... Hy koe oars net mear as wachtsje en it duorre sa lang, sa lang. Soms hie er noch hope en dan seine syn lippen in koart gebet; dan wer like alles swart en tsjuster en woe er wol dat er dea wie. Hwerom moast hy nou sa âld wurde, acht-en-njoggentich al? Hjoed foelen op it slachfjild de jonge sterke keardels en hy libbe noch. En as de ark net werom kaem... Dan hope er, dat er ek mar stjerre mocht...

Hofni en Pinehas. Hy hie sa graech wollen dat hja noch foroare wiene, dat hja har skuld biliden hiene. Nou stoaren se yn har sûnde... Mar de arke, dat wie noch slimmer... En sa wie de âlde Eli op dizze lêste dei fan syn libben, hwat er oars noait wêze koe: in echte hegepreester. Hwant dy't Gods hegepreester is, dy moat it hillichdom, it alter, de arke leaver ha as syn eigen bern.

De âldman forskikte op 'e stoel en spande him ta harkjen. Op 'e wei kamen stappen, wurge, stuitlige stappen fan ien dy't lang roun hat. In boade. O God, nou soe er it hearre. In man roun flak by him lâns. Dat er nou neat sjen koe! Hy hearde it wynderjen fan klean, it hymjen fan ien dy't hast net mear kin. Hy woe roppe: Myn soan, ik bin de hegepreester, siz my alles. Mar de boade wie al foarby. Yn 'e poarte klonken stimmen, mar it wie to fier ôf, hy koe it net forstean. Hja forgeaten him; hy wie to âld, hy telde net mear mei. Mar hy moast it witte; hy moast witte hoe't it mei de arke gien wie!

Hy wachte. Syn hert sloech rêd; it bisette him suver. Kaem der dan noait ien by him? Doe hearde er ynienen in lûd gerop, it gûlen fan bern, froulju dy't jammeren. Dan wie de slach forlern! Al mear stimmen gûlden en rôpen wé. ‘Hwat is dat foar lûde opskuor?’ rôp er. Doe waerden se him dan einlings yndachtich en stjûrden de boade nei him ta. De âldman seach net dat de boade foar him bûgde; hy koe ek net sjen dat syn klean to-skuord wiene en dat er ierde op 'e holle hie, ta teken fan djippe rou. Mar der ûntkaem him gjin inkeld wurd.

‘Ik bin hjoed fan it slachtfjild kommen, ja, ik bin flechte út 'e slachrige fan Israëls bern. Us leger is forslein - en it is in swiere slachting wurden - boppedat binne jins beide soannen stoarn - en de arke Gods is nommen.’

Doe't de boade dat sei fan 'e forlerne slach en fan syn beide soannen, hâldde de âldman him goed. Syn hannen trillen mar oars forweegde er net. Mar doe't er hearde dat de fijân de arke nommen hie, sloech er wanhopich de hannen omheech; it bloed roun him nei de holle, hy glied foaroer. Ear't se him heine koene sloech er mei in swiere slach tsjin 'e groun. Hja bûgden oer him hinne en woene him helpe. Doe seagen se dat er al wei wie: hy hie de nekke brutsen. Dyselde deis krige de frou fan Pinehas in jonge soan. Hja hie krekt it nijs heard: har man wie fallen en de arke yn hannen fan 'e ûnbisnienen en hja fielde it, dit kaem se net wer to boppe; dit waerd har dea. De froulju dy't by har bêd stiene seine: ‘Wês net bang, hwant jo hawwe in soan krige.’ Drôvich kearde se de holle ôf. Oars soe se bliid west ha mei har berntsje, mar nou wie it as koe se it net mear bigripe. Net oan 'e lytse jonge tocht se, mar it meast oan de arke. Doe't hja it bern yn har earmen leine, hie se de krêft noch ta ien wurd. ‘Ikabod’, flústere se. De eare is fuort út Israël. Ikabod, ‘Sûnder eare’, dy namme krige de jonge soan. Doe stoar se...

De deis dêroan trieken de Filistinen de stêd Silo yn en forbaernden alles mei fjûr en sloegen alles dea dat noch net flechte wie. Noch noait hiene se sa'n oerwinning bihelle. Nou wie der gjin hillichdom mear yn Israël, gjin timpel dêr't it folk syn offers bringe koe en yn 'e stêd Asdod stie Gods gouden arke yn it stof foar it byld fan Dagon. De Heare hie syn folk forlitten; it oardiel dat sa lang al drige hie,

[p. 219]

wie kommen oer it oerhearrich folk en oer in ûnhillich godshûs.

Mar ek nou soe God syn folk en syn arke net forjitte.