De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De jonge Samuel

En sa gyngen jierren foarby en de lytse Samuël woechs op ta in fikse, feardige jonge. It die bliken dat er al jong de Heare leaf hie en hy die trou hwat de âlde hegepreester him oplei. Eli hie sels ek twa soannen, mar dy wiene al great, en, hoewol't hja beide preester wiene en tsjinst diene yn it godshûs, joegen se neat om har heit en steurden se har net oan God of syn gebot. Hja tochten allinne mar om har sels en diene hwat goed wie yn har eigen eagen.

It wie wenst, as immen mei in offerdier kaem, dat it fet op it alter forbaernd waerd en dat dan neitiid de preester syn part krige fan it fleis: yn 'e wet fan Mozes stie krekt biskreaun hwat him en syn húshâlding ta kaem. Mar Hofni en Pinehas - sa hieten de beide preesters - namen it net sa krekt: hja sochten it bêste fleis der út en hâldden dat foar har sels, ja, soms diene se har net iens oan tiid dat it fleis sean wie en easken se it foartiid op, om it to brieden. It joech neat oft de man dy't it offer brocht der al tsjin ynlei, hy koe it mar jaen en oars namen se it mei gewelt. Sa waerd dêr to Silo alle dagen wer oan it offer ûnthillige en it alter ûntwijd. En dat wie noch net iens it slimste: yn 'e nacht kamen der soms frjemde froulju en dan diene de preesters dingen, sa slim dat men se net neame kin, dingen dy't thús hearden by de tsjinst fan Astarte, mar dy't in grouwel wiene yn 'e eagen des Heare.

De âlde Eli hie der in bult lêst fan en hy wiisde syn soannen ek wol op har plicht. ‘It is net goed hwat ik fan jimme hear’, sei er dan: ‘jim moatte sa net! As immen hwat mei syn neiste hat, dan kin it noch wêze dat God foar him opkomt, mar as er tsjin God sels sûndiget, hwa sil dan syn skiedsrjochter wêze? En net allinne dat jim sels forkearde dingen dogge, mar jim meitsje ek noch dat it folk fan God oertrêddet’. Sa warskôge er har, mar mei wurden allinne en de beide mannen harken net nei him en joegen der neat om: hja gyngen stil har gong en it kwea gyng al fierder. En Eli die neat. Hy wie hegepreester en hy hie dy beide ûndogenske preesters ôfsette moatten, mar dêr koe er net oer gear komme. Fan har jonge jierren ôf wiene Hofni en Pinehas bidoarn; noait hie har heit har straft as hja forkearde dingen diene en nou't se great wiene, koene se him oer en joegen nearne mear om. Eli bigriep, dat it sa net altyd bliuwe koe: der soe in tiid komme dat de grime des Heare losbriek oer dit ûnhillich hûs, dat de sûnde

[p. 215]

fan syn soannen thússocht wurde soe, ek oan him. Hy moast der hwat oan dwaen, mar hy wist net hwat en hoe. It moast mar komme sa't God it woe; de Heare wie wiis en goed.

Op in kear kam der in godsman by Eli om him it oardiel oan to sizzen. ‘Sa seit de Heare: Is it noch net moaijernôch dat Ik jimme útkard haw út alle stammen fan Israël om by myn alter op to gean en om foar myn antlit it skouderkleed to dragen en dat Ik dyn heite hûs alle fjûroffers fan Israëls bern biskikt haw? Moatte jim nou ek noch myn slachtoffer en myn spiisoffer forskoppe en moatstû dyn beide soannen mear earje as My, dat jim jim meste mei it bêste fan al de offers fan myn folk Israël? Dêrom sprekt de Heare: Ik haw yn earder dagen sein dat dyn heite hûs oan't yn ivichheit foar My libje soe, mar nou nim Ik myn wurd werom, hwant dy't My earje sil Ik earje, mar dy't My forachtsje, sil Ik fornederje. Sjoch, de dagen komme dat Ik dyn earm en de earm fan dyn heite hûs ôfkapje sil en dat der yn dyn hûs gjin âld man mear wêze sil en de hiele oanset fan dyn hûs sil stjerre yn 'e krêft fan it libben. En dit sil it teken wêze dat dat oardiel komme sil: dyn beide soannen, Hofni en Pinehas, sille op ien en deselde dei stjerre. En letter sil Ik My in trouwe preester kieze, dy't dwaen sil lyk as it My haget; dy sil Ik in sterk hûs sette en dan sil ek dy't fan dyn geslacht noch oer is by him komme en foar him bûge en biddelje om in stikje jild en om in plasse brea. Sa sil it gean: de Heare sels hat sprutsen.’ Eli hearde it freeslik fonnis swijend oan. Démoedich bûgde er de holle, as woe er sizze: de Heare hat gelyk, it giet ek net goed mei myn soannen. It spiet him om Hofni en Pinehas, dy't er leaf hie al wiene se ek noch sa dwers en forkeard; it muoide him om it godshûs, om it alter, om de hillige ark, mar hy hie de krêft net om ta to pakken, om dy sûndige preesters to bannen út 'e timpel. Hy praette der oer mei har, mar Hy die neat en der foroare neat. Hy koe allinne mar wachtsje op it oardiel dat ien kear komme moast as swier waer nei in gleone simmerdei...

En mei hiel syn âld, ûnwennich hert hong er oan de jonge Samuël dy't de Heare tsjinne en trou syn wurk die en dy't altyd wol nei him harkje woe. Sa gyngen de jierren foarby.

It wie al wer in hiel skoft lyn dat dy Godsman to Silo west hie. Eli wie nou al tige âld en stadichoan waerd er blyn. Hy sliepte nou yn in oare keamer en ynpleats hâldde Samuël de wacht yn 'e timpel, dêr't de lampe des Heare baernde.

Op in kear doe't Samuël lei to sliepen, klonk der in stim troch de stille keamer: ‘Samuël, Samuël!’ Fuortynienen wie er klear wekker en hastich roun er nei Eli ta. ‘Hjir bin ik al’, sei er, ‘hwant jo hawwe my roppen.’ De âld man skodholle. ‘Ik haw net roppen; jow dy mar gau wer del.’

Samuël lei noch mar krekt, doe hearde er it wer. Dizze kear wie it sa dúdlik, it miste him net, dit wie Eli dy't him rôp. Wer gyng er der daliks ôf en nei Eli ta. Mar ek dizze kear sei Eli: ‘Ik haw wier net roppen, mny jonge, jow dy mar rêstich del.’ Samuël die hwat him oplein waerd. Soe de âldman it sels net mear witte? Hie er faeks roppen yn 'e dream? Sa moast it wol wêze. Hy lei stil to wachtsjen. Doe hearde er foar de tredde kear deselde stim: ‘Samuël, Samuël!’ Hy waerd net lilk; hy tocht net: Hè, hwat in drokte yn 'e nacht, mar fuortdaliks sloech er de tekken op en gyng nei de oare keamer. ‘Hjir bin ik, hwant nou hawwe jo sa dúdlik roppen.’ De âlde Eli siet oerein op it bêd. En earnstich sei er: ‘Né, myn jonge, ik haw net roppen, mar it moat de Heare wêze, dy't mei dy prate wol. Gean hinne, jow dy wer del, en as Er wer ropt, siz dan: Sprek Heare, hwant jins tsjinstfeint harket.’

En wer lei de jonge Samuël op syn bêd. Soe de Heare nou wier in boadskip oan him hawwe? Soe er de âlde, fromme hegepreester foarby gean en ta him sprekke, in foege jonge noch mar? Doe kaem de Heare foar de fjirde kear en wer rôp Er: ‘Samuel, Samuël!’ De jonge riisde oerein en sei hiel earbiedich ‘Sprek Heare, hwant jins tsjinstfeint harket.’

De Heare spriek: ‘Sjoch, Ik bin mei hwat dwaende yn Israël, dêr't alle man dy't it heart de earen fan sûzje sille. Hwant dy deis sil 1k oer Eli komme litte alles hwat Ik tsjin syn hûs sprutsen haw, it bigjin en de ein. En Ik sil syn hûs oardielje om de

[p. 216]

ûngerjochtichheden fan syn bern, dy't er witten hat, mar dêr't er neat oan dien hat; hwant doe't syn soannen de flok oer har hellen hat er har der net ienris oer waernommen. En dêrom haw Ik sward: Wiswier, de sûnde fan Eli syn hûs sil yn der ivichheit net forsoene wurde troch slachtoffer of troch spiisoffer.’

Dy hiele nacht koe Samuël net mear sliepe. Hwat in skriklik oardiel soe der losbrekke oer Eli en syn soannen! En moast er dat nou tsjin Eli sizze, tsjin dy âld man, dy't as in heit en in mem foar him west hie en dêr't er sa folle fan hâldde? Hy doarst it net sizze; hij wie noch mar sa jong en Eli al sa âld. Koe in jonge it fonnis sizze oan in âld man?

Dy moarns die er al bitiid de doarren fan it godshûs iepen, mar hy gyng net daliks nei Eli ta en mijde him sa folle as er koe. Eli forneam it wol en hy koe it bêst bigripe, mar hy woe dochs witte hwat God him to sizzen hie. Dat it net folle goeds wêze koe, dat wist er yn it foar wol.

‘Samuël, myn jonge!’ rôp er. Samuël kaem. It bigreate him sa om dy âlde grize man dy't it sa goed miende. ‘Hjir bin ik,’ sei er, mar it klonk hiel oars as de nachts by Eli yn 'e keamer. De âldman sei: ‘Hwat foar wurd is dit dat de Heare sprutsen hat? Ik wit wol dat it gjin bêst boadskip is, mar dû meist it my net forswije. Fannacht hat God dy wijd ta syn profeet en Hy sil dy swier straffe astû my ek mar ien wurd binefterhâldst fan alle wurden dy't er ta dy sprutsen hat.’

Doe wist de jonge Samuël dat er net langer swije mocht. Dy't ienkear Gods profeet is, moat alles sizze, ek al is it godswurd swier en al brekt him it hert fan fortriet. Hy fortelde alles, krekt sa't er it heard hie. Soe de âlde hegepreester nou noch oerein gean en it godshûs suverje? Soe er dy goddeleaze soannen nou noch weibanne út it hillichdom? Mar Eli kaem net oerein; hy bleau sitten dêr't er siet, âld en tige griis. It wie oft er mei syn bline eagen yn 'e fierte stoarre. Samuël hearde dat er yn himsels praette. ‘It is de Heare; Hy mei dwaen hwat goed is yn syn eagen.’ Doe roun de jonge fuort en gyng wer oan syn wurk, mar syn hert wie swier fan leed. Dizze moarn hie de bitterste fan syn libben west. En wer gyngen de jierren foarby en it like dat alles by it âlde bleau. Mar sûnt dy nacht spriek God faker ta Samuël en dy joech de wurden des Heare troch oan de bern fan Israël. Letter, as Eli der net mear wie, dan soe hy de rjochter wêze fan syn folk.