De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De rjochter Simson

Fansels lieten se it der sa net by sitte, de Filistinen. Yn al de jierren dat hja hearske hiene oer Juda en Dan hie net ien yn Israël de hân tsjin har opheve en nou makke dizze Simson har to skande. Hy wie yn steat, dy Israëlyt, en rop it hiele folk tsjin har gear, lyk as Jefta dien hie yn it lân fan Gilead. Dat ûnforwachts trieken se oer de grins en sloegen de tinten op by Lechi; út dat kamp wei stroopten har binden yn 'e doarpen fan Juda.

It kaem net by de mannen fan Juda op om de striid oan to gean. Hja hiene sa lang de fijân al tsjinne en it leger fan 'e Filistinen wie sa sterk en sa wreed: it soe gjin sin hawwe en bigjin der tsjin. En dat God har helpe koe, dat Er wol earder mei in lytse kloft in greate forlossing jown hie, dêr tochten se net oan. Hja stjûrden boaden nei Lechi dy't om frede freegje moasten. Hiene se net altyd trou dien hwat har oplein waerd? Hiene se net altyd op 'e tiid de skatting opbrocht? Hwerom foelen se dan nou Juda yn mei moart en brân?

De oanfierder fan 'e Filistinen sei koart en klear hwêr't it op stie. Dizze reis gyng it net om Juda, mar it wie har allinne om Simson to rêdden. As hja frede woene, de mannen fan Juda, dan hoegden se mar ien ding to dwaen: Simson bine en oerleverje en fuortynienen soe er syn legermacht werom nimme. Mar woene se dat net - dan gyngen alle doarpen yn Juda plat, dan sloegen se alles dea dat har foar de fuotten kaem. Dat sa stie de kar: de ûndergong fan har lân òf de Daniter Simson.

De âldsten fan Juda stiene net lang yn bistân. Hja koene har skoan yntinke dat Simson dy Filistinen hate - sels gunden se dy ûnbisnienen alle kwea! - mar hy hie ynsjen moatten, dat it sa net koe. Hy wist dochs wol dat de fijân de macht hie en dat al syn oerwinningen op Juda forhelle wur-

[p. 197]

de soene. Sels siet er heech en droech yn syn feilige rotskleau en hja krigen de rekken thús. It wie suver syn eigen skuld dat de Filistinen him ha moasten, hwat biweegde er ek en trou ien fan har froulju?

Fuortdaliks rôpen se de mânlju op út 'e bidrige doarpen en trije tûzen man sterk gyngen se op mars om Simson op to heljen. Hy soe dochs net tsjin syn eigen folk bigjinne? En as er him al net krije litte woe, dy nuvere foksefanger, mei sa folle man wiene se him fêst wol treast. It wie wol spitich dat it moast, en in maklike reis soe it net wurde, mar it koe net oars. It wie op it lêst better dat ien man stoar as dat hiele Juda ûndergyng!

Simson forkearde noch altyd yn 'e selde rotskleau dêr't er hinne gien wie nei de moart op syn frou. Noch noait koe er der oer hinne komme hwat hja him oandien hiene. Al wie it dan syn eigen frou al net mear, dêrom koe er har noch net forjitte. Sa jong wie se noch en sa moai, en dan sa'n wrede dea to stjerren. Soms fleach it him oan en hie er oanstriid om de Filistinen to oerfallen, om noch mear fan har del to houwen as yn dy lêste fûle slach. Dan bitocht er him ek wer: hwat sin soe it hawwe? Syn frou krige er der net wer mei werom...

Op in dei seach er yn 'e fierte in kloft minsken kommen, in grize biwegende wolk fan wapens. In leger kaem op him ta. Filistinen! Twa, trije tûzen man om him allinne! Hy smiet de holle yn 'e nekke en rekte de earmen. Se mochten komme, de rekken wie noch net earlik lyk!

Doe't se tichterby kamen seach er dat it gjin Filistinen wiene, mar gewoan boerefolk dat it ark der hinne bruid hie en de wapens nommen. Mannen fan Juda! Hiene se nou dochs har nocht fan 'e fordrukking? Soe der nou dochs in ein komme oan dizze lange skande? It hert sloech him fan blidens. Nou kamen se om him to heljen, nou soene se him freegje oft er har lieder wurde woe. Sa wiene, jierren lyn, de âldsten fan Gilead by Jefta kommen; sa kaem nou hjoed Juda by him. En alle leed fan dizze lêste wiken, alle fortriet om dy deade frou, foel by him wei. In greate dei wie dit... Hy bigoun to twiveljen, doe't er seach hoe't dat machtich leger de heuvels bisette en alle wegen nei syn hoale. In mannich mânlju kamen op him ta, mannen op jierren al, wurch fan de lange mars en bûgd ûnder gâns soargen. Wiene dit nou mannen dy't sin hiene oan 'e striid en dy't har libben oer hiene foar de goede saek? En hwerom seagen se him sa frjemd oan, krekt as skammen se har?

Har earste wurd wie in forwyt. ‘Wisten jo net, Simson, dat de Filistinen oer ús hearskje? Hwerom hawwe jo ús dit dan oandien? Nou stean de binden fan 'e fijân yn ús lân; ús mânlju falle troch it swurd, ús froulju en bern geane yn slavernij, ús huzen geane yn flammen op. Moast dat nou sa?’

Simson lake forachtlik. ‘Hja hiene it fortsjinne’, sei er bitter. ‘Sa't hja my dien hawwe, sa haw ik har weromdien’.

Ien fan 'e âldsten naem it wurd. ‘Wy binne kommen om jo to binen en oer to leverjen oan 'e Filistinen. Allinne as wy jo opofferje, binne se ré om Juda to sparjen. It muoit ús dat it sa moat, mar it is better dat jo allinne stjerre, as dat ús hiele folk der oan giet’.

Simson bûgde de holle. Dus dàt wie it boadskip dat Juda oan him hie. Dêrom hiene se dus de mars nei syn hoale makke en him bisingele. Ynpleats dat hja as ien man tsjin de fijân stiene en fochten foar de frijdom, hiene se him oan 'e ûnbisnienen forkocht. Frede, frede... Dat wie it iennichste dat dit leffe folk bigearde! En hy mocht de priis bitelje mei syn bloed en syn libben! Heare, tocbt er, is dit nou jins eigen folk? Binne dit nou Israëliten, dy't foar de heidenen yn it stof krûpe en har foarman útleverje? Hy rôle de fûsten op. Soe er se ûtinoar slaen, dit leger fan Juda en troch har bisingeling brekke, de frijdom to-mjitte? Hja hiene it oan him fortsjinne, dv slave-sielen.

Mar tagelyk wist er, dat er dat noait dwaen koe. It wie dochs syn eigen folk, syn eigen flesk en bloed. Der soe net fan Simson sein wurde dat er tsjin syn lânslju focht. Dan wie it noch better dat er him oerjoech. Koe it dan Gods wollen wêze dat er him as in offerlaem slachtsje liet foar syn folk? Koe syn dea dan it bigjin fan 'e forlossing wêze, dêr't de Ingel fan sprutsen hie? Moast troch syn offerdea de moed fan dit folk wer wekke wurde?... It wie al swier Hy wie noch sa jong en it libben wie sa

[p. 198]

moai. Ferge God dit heechste offer fan him?... Of wie dit syn straf om't er syn eigen folk forgetten hie en allinne om himsels tocht. Oan't nou ta hie er net fochten foar syn folk, mar hie er allinne striden foar syn eigen rjocht. Om't er fochten hie om in frjemde frou, moast er dêrom nou stjerre foar it eigen folk? As God it dan woe, dan moast it.

Hy stiek de earmen út. ‘Byn my mar’, sei er earnstich; ‘ik hin ré. Mar ien ding moatte jim my swarre yn 'e namme des Heare, dat jim net op my oanfalle as ik boun bin’. De mannen fan Juda stieken de hân omheech. ‘Bine sille wy jo, dat ha wy ta-sein, mar deadzje, dat sille wy jo wier net dwaen’. Doe wonken se in pear sterke keardels en dy bounen him mei twa nije touwen. Stiif stringen se it tou om him hinne; it snijde yn syn earmen; it bisette him suver. Dizze selde earmen hie er de Filistinen mei slein, hie er de Iiuw mei forskuord, de trije hûndert foksen fongen. En nou wiene se boun. Dat bytsje pine fan dy touwen dat wie it slimste net; de skande dat wie slimmer. En dat syn eigen folk him dit oandie...

Yn it kamp fan Lechi seagen de Filistinen him kommen. Dus dat wie dy rûge Daniter nou, dy't har binden sloech en har risping yn 'e brân stiek. Nou wie er boun en de holle mei de sawn lokken bûgd; nou wie it dien mei syn brike setten, nou wie de foksefanger fongen, nou soe de deader stjerre! Doe taestten se nei it skerpe swurd en mei in wyld jûchhei sprongen se it kamp út, Simson yn 'e mjitte.

Hja kamen krekt to let. Hwant mei't de jubel fan 'e Filistinen yn syn earen klonk, fielde Simson dat de geast des Heare wer oer him kaem. Hy skuorde de holle omheech; djip helle er de lucht yn syn longen. Doe spande er de spieren en de nije touwen knapten los. By syn fuotten lei it kaekbien fan in ezel, noch farsk en hurd en yn 'e rin wei pakte er it op. Mei in fûle slach briek er de earste fijân de plasse; de twadde en de tredde foelen der oer hinne. Doe stoarme in hiele kloft op him ta, de bleate wapens yn 'e fûst. Simson lake. Hja mochten komme, dy ûnbisnienen. As in smid syn swiere moker, sa swaeide er dat ezelskakebien. Gjin slach wie mis. Sa hie er noch noait fochten. Nou gyng it net mear om eigen wraek, nou focht er net om in frou, nou gyng it foar lân en folk, nou wreke er des Heare wraek oan 'e heidenen. ‘Hy sil in bigjin meitsje mei Israëls forlossing...’ O God, nou màkke er bigjin.

Hy hâldde net op ear't de lêste Filistyn flechte wie. Om him hinne leine de deade fijannen; it hiele fjild wie der mei bisiedde De âldsten fan Juda wiene nearne mear to sjen. Net ien hie in hân útstutsen om him to helpen. Allinne hie er in leger slein. Noch noait hie ien man sa'n oerwinning bifochten. Dit wie, hwat Jozua sein hie yn âlde tiden ‘Ien man fan jimmes sil tûzen jeije...’ Doe swaeide er noch ien kear syn wapen en jubele:

‘Mei in ezelskakebien haw ik ien kloft, twa kloften, Mei in ezelskakebien haw ik tûzen man forslein’. Doe smiet er it kakebien fuort en neamde dat plak: ‘Ramath-Lechi’, dat bitsjut: Kakebienshichte.

Doe't er ta himsels kaem, nei de gleone koarts fan it fjochtsjen, wie er wurch en toarstich. Dy frjemde krêft wie fan him gien; as de Filistinen him nou founen en jitris oanfoelen, soe er net wer winne kinne. Stuitlich roun er oer it slachfjild en seach alle kanten út. Hjir wie nearne wetter, gjin beek noch boarne. Hy liet him falle en lei to hymjen yn 'e gleone sinne. Moast er hjir nou stjerre fan toarst? Soene se him hjir nou fine, dy ûnbisnienen? Dan mocht God syn folk genedich wêze, as hy der net mear wie...

Mar dyselde God dy't syn folk biwarie koe, dy koe him dochs ek helpe? Hy wie syn nazieër dochs en sels hie de Heare him roppen ta de striid foar syn folk? Hy moast bidde, démoedich bidde en smeekje, krekt salang oant de Heare holp. Hy heve in mêdde hân omheech nei de blauwe simmerloft. Mei muoite kamen de wurden oer syn toarre lippen. ‘O Heare, Jo hawwe troch de hân fan jins tsjinstfeint dizze greate forlossing jown en soe ik nou stierre fan toarst en falle yn 'e hannen fan dizze ûnbisnienen?’

Doe glimke God yn 'e himel en spjaltte de groun dêr't Simson lei. De toarre ierde joech wetter op en hy dronk en syn geast kaem wer yn him. Hy wie tige bliid en tige tankber. Nou wist er dat de Heare him net forgeat en dat Er him helpe woe,

[p. 199]

ek as er swak wie en gjin macht hie. Fjochtsje koe er en yn 'e krêft des Heare wie er in ieger oermânsk, mar hy koe ek bidde, en biddend oerwoun er syn God. Hy koe greatsk wêze - ‘...Mei in ezelskakebien haw ik tûzen man forslein’ - mar nou wist er dat God de dimmene heart. Nei dy greate dei gyng er net werom nei syn hoale yn 'e rots. Net mear stúmje woe er om hwat de Filistinen him oandien hiene, net mear skrieme om in deade frou, mar hy soe útgean nei syn folk en as rjochter stean oer Juda en Dan. Nou wist er, better as earst, dat de Heare mei him wie, ek as er sels yn sûnde Iibbe en op forkearde wegen gyng. God hie mei him dwaende west, ek as hy net om Him tocht, sels op dy frjemde brulloft, doe't er de freonskip fan 'e fijân socht. En it wie net bûten God omgien, al dat leed dat de Filistinen him oandien hiene: it forrie fan syn jonge frou, har wrede dea, alle skande en hún. Nou wist er, dat er net by de Filistinen hearde, dat syn plak net to Timna wie, mar yn it âlde doarp fan Soareä, by syn earme, fortrape folk. Nou wie er hwat er wêze moast en hwat de Heare him ha woe: nazieër Gods en fjochter foar syn folk.

Tweintich lange, goede jierren rjochte er Juda en Dan.