De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Ehud

It wie nou al wer jierren nei dy wrede boargeroarloch: yn it stamgebiet fan Benjamin groeide in nij geslacht op, minmachtich noch, mar jong en krigel, de bernsbern fan dy seis hûndert rûge keardels fan 'e rots fan Rimmon. En net al linne yn Benjamin wie alles oars, mar ek by de oare stammen. Nou kamen de âldsten fan it folk net mear gear to Mizpa, nou skriemden se net foar de Heare by de tabernakel to Silo, nou trieken gjin forgrime striders mear op om in sûndige stêd to bannen - nou stjûrde de fijân syn binden troch Juda en Benjamin en plondere de skuorren yn it lân fan Efraïm.

Al lange jierren siet de kening fan Moab, Eglon, op 'e troan yn Jericho en oan 'e greate wei fan Jericho nei de bergen, by it lytse doarpke Gilgal, stiene syn goade-bylden. Elk jier op 'e nij brochten se dy machtige kening in swiere skatting op: fruchten en sulver en fan it bêste fé en as it net op 'e tiid wie, dan kamen syn soldaten en holpen harsels en fomielden noch mear as se mei-namen. En elk jier waerden de boeren earmer, elke simmer wiene de keppels lytser, elk jier moast der wer mear opbrocht wurde. Dit wie it achttjinde jier nou al en de fordrukking waerd sa slim, dat it hast net mear to dragen wie.

It wie eigen skuld dat it sa gyng yn Israël. It like wol oft hja Gods folk net mear wiene: oeral rikken de alters foar de Baäls en elk doarp suver hie syn asjeara, in houten byld ta eare fan 'e goadin Astarte. Op 'e hillige feesten to Silo kamen hast gjin minsken mear, mar yn 'e soele simmernachten fierde it jongfolk syn wylde feesten ta eare fan Astarte. De tsjinst fan 'e Baäls wie oars al slimmernôch, mar hwat der sokke nachten barde ûnder de donkere rûzjende beammen, dat wie noch helte minder; it hiele lân waerd der troch ûnthillige.

Fansels wie dat sa mar net yn-ienen kommen; stadich-oan wie it bigoun yn Jozua syn tiid al en nei syn dea wie it al minder wurden. Der wiene noch wol minsken dy't de Heare trou bleauwen en dy't noait in offer baernden foar Baäl of Astarte, en dy warskôgen ek wol, mar it folk harke net nei har lûd. Hoe soene se ek nei minsken harkje, as hja sels fan God net om sizzen

[p. 169]

joegen? Yn it bigjin fan 'e ôffal, doe't Jozua noch net lang wei wie, wie de Heare sels delkommen en hie it folk warskôge. As hja har net bikearden, dan soe Er har yn 'e macht fan 'e heidenen jaen, hwaens goaden hja sa iverich tsjinnen. Dat hiene se har doe wol nei nommen, de mannen fan Israël en hja hiene wakker skriemd en dien mar it wie al gau wer forgetten en it waerd al slimmer oan. Doe wie de straf kommen. De kening fan Mesopotamië stjûrde syn legers en fordrukte Israël jierren lang. Doe, yn dy bittere need, hiene se wer om 'e Heare tocht en ta Him roppen om help en yn syn genede hie er har in forlosser biskikt, Othniël, de soan fan Kenaz, in man út Juda. Dy hie it folk oproppen ta de striid en de fijân it lân út reage en noch lange jierren nei-tiid hie er har foarman en Rjochter west. Yn syn dagen hiene se doe de Heare tsjinne, mar nei syn dea gyng it al gau wer forkeard en waerd it slimmer as ea to foaren.

En doe wie Moab opsetten kommen, it lytse, fûle Moab, yn boun mei Ammoniten en Amalekiten en hie Israël forslein en Jericho biset. Faeks hiene se de ynfal keare kinnen as alle stammen meiïnoar stien hiene, mar it like wol oft Israël net ien folk mear wie. Juda hie genôch oan himsels, mei de Amalekiten oan syn sudergrins mar de noardlike stammen, dy't gjin lêst fan 'e fijân hiene, stieken gjin hân út om to helpen. En sa wie it kommen dat Eglon fan Moab syn troansit hie yn Jericho, in heidensk kening yn it lân des Heare en dat hja him jier op jier de skatting brochten. Mar nou koene se hast net mear; nou wiene de boeren earm en de skuorren leech en yn dizze uterste need rôpen se wer ta de Heare. Hja brieken de Baäls-alters ôf en kappen de asjeara's om en oeral rikken wer de offers foar de Heare. Hja wisten wol, dat hja syn help en seine net fortsjinne hiene, mar lykwols rôpen se en skriemden se om útkomst. En ek dizze kear rôpen se net om 'e nocht: noch ear't hja it sels wisten biskikte God har in nije rjochter.

Hy wie in man út Benjamin, Ehud de soan fan Gera, en gjin ien wist better as hy hoe slim it der foar stie yn Efraïm en Juda. Nou al in jier of hwat oanien hiene de âldsten him opdroegen om de skatting op to heljen en nei Jericho to bringen. Sels hie et de bêste bisten útsocht út 'e keppels, sels foardere er it sulver en de moaiste fruchten en mei de dea yn it hert brocht er elke kear op 'e nij de bút nei Jericho. En elke kear as er foar de kening stie en démoedich frege oft it Syn Majesteit bihage it ‘geskink’ fan de stammen oan to nimmen, baernde de gleone haet yn syn hert. Hy koe him wol forgrieme, dy greatske kening, sa't er dêr siet yn syn hege stoel, breed en swier en fet yn syn bûnte mantel. Mar hwat soe hy, in man fan Benjamin, sûnder wapens, yn 'e keningsseal dêr't de tsjinners gjin each fan him ôf hiene? Ja, hy wist hwat it wie, yn 'e macht fan 'e fijân to wêzen, en gjin ien fan syn stam woech dy skande swierder.

Mar hy wist ek, dat der dit lêste jier hwat foroare wie yn Israël. Hy wist dat syn folk wer bidde koe, hy wist dat it de Heare wer socht en hy wist ek, dat der genôch jonge keardels wachten op in oprop ta de striid. It stie nou mar allinne mear oan in lieder, oan in man dy't foargean doarst en dy iene, dat soe hy wêze. Gjin preester hie it him opdroegen, gjin ingel hie him roppen, mar djip yn syn hert wie er wis, dat hy it dwaen moast. It soe in swier stik wurde, mar hy leaude dat God him helpe woe.

Lang hie er der oer nei tocht hoe't er it bêste de fijân oanfalle koe. Miskien, as er yn Benjamin en Efraïm boaden omstjûrde, dat it folk nei de wapens gripe soe en by him komme, mar Jericho wie sa ticht by, dat der wie in bult kâns, dat Eglon syn Moabiten har oerfalle soene, lang foar't dat boere-leger fan sines ré wie ta de striid. Mar as it him slagje soe om de kening sels to deadzjen, ûnforwachts, dan soene de fijannen sa gau net witte hoe't se soene; it soe in moai skoft duorje ear't der in nije kening kaem út Moab wei en yn dy tuskentiid koe hy mei syn mannen de oanfal weagje. Hja soene ek gauwer komme as hja wisten dat de kening dea wie en alles to Jericho forslein en yn 'e war.

Doe't dat jiers de âldsten him fregen oft er wer de skatting bringe woe, stie syn bislút fêst. Noch ien kear soe er dy reis nei Jericho dwaen en mei eigen hân soe er de tyran deadzje. It wie gjin moai wurk en hy soe leaver úttein wêze mei in machtich leger, mar it koe net oars; it gyng om

[p. 170]

syn folk, it gyng om 'e eare fan Israëls God. Hy leaude ek fêst dat it him slagje soe. En as it al oars út kaem, as hy by dy dryste oanslach stjerre soe, dan wie de dea altyd noch better as dizze skande. Achttjin jier ûnder Eglon - mar dit waerd de lêste reis.

To-mûk makke er alles klear foar de oanslach. Hy naem in lange dolk en slipe dy oan beide kanten; dat deadlik wapen gaspe er, ûnder de klean, op 'e rjochterheup. It kaem goed út dat er lofts wie, lyk as mear lju fan syn stam; net ien soe der erch yn hawwe as er by de kening de lofterhân ûnder de mantel hie. Hja hiene in goede reis mei de machtige keppel en de lange rige dragers en doe't alles oer wie, gie er gewoan mei de oaren fuort. Strak soe er weromkomme en allinne syn slach slaen.

Hy brocht syn maten oan 'e goadebylden by Gilgal ta en troch de wachtpost fan 'e Moabiten. Doe sei er, dat hja sûnder him mar fierder gean moasten, hwant dat er noch hwat mei de kening to bipraten hie. It wie yn 'e middei doe't er foar de twadde kear by it hûs fan 'e kening kaem. Eglon siet net mear yn 'e wide keningsseal, mar boppe yn 'e dakkeamer. Dêr siet er middeis faek as it hyt wie yn 'e djippe delling fan 'e Jordaen en yn 'e broeiske strjitten fan 'e palmstêd. In pear fan syn tsjinners wiene by him.

De wachten, dy't Ehud lang al koene fan syn reizen mei de skatting, lieten him daliks troch en wiisden him nei de brede trep. Gjin ien hie erch yn it wapen dat er ûnder de mantel droech. Hy roun rêstich nei boppen; net ien seach him oan dat er hwat fan doel wie. Op it dak, in ein fan 'e keamer ôf dêr't de kening siet, bleau er earbiedich stean. Eglon knikte, dat er sprekke mocht.

‘Ik haw jo allinne hwat to sizzen, o kening.’

De kening wonk en al de tsjinners gyngen de keamer út en de trep ôf nei ûnderen ta. Biret kaem Ehud nei foaren. Nou stie er flak foar syn fijân. Stil siet er dêr, de kening, machtich en swier en fan syn hymjen tilde de bûnte mantel. Hy moat oerein tocht Ehud, sa kin ik him noait goed reitsje.

Hy bûgde en spriek: ‘Ik haw in wurd fan God oan jo.’

De kening suchte. Nou moast er ek noch oerein yn 'e hitens. Hwant sels in kening kin net sitten bliuwe as er in boadskip kriget fan in god. Hy klamme de hannen om 'e leuning fan 'e stoel en hyste himsels omheech. Hwerom sei dy Israëlyt nou neat? Hwerom taeste er mei de lofterhân ûnder de mantel? Hie er in brief miskien, dat er foarlêze moast? En doe seach er it. Ehud skuorde it mes út 'e skie en stiek it mei alle macht yn it grouwe liif fan 'e kening. Hy seach him fallen. Eglon hie net ienris tiid mear to roppen...

Ehud roun nei de doar fan 'e keamer. Syn hert bounze fan wylde blidens, mar hy moast kalm bliuwe, oars soe alles noch mislearje. Hy die de doar ticht en yn it slot en gyng koelbloedich de treppen ôf. De wacht by de poarte liet him troch en al de strjitten troch twong er himsels om stadich to rinnen. Earst doe't er in ein bûten de poarte fan 'e stêd wie sette er de hannen yn 'e side. Troch de gleone middei roun er, sa't er noch noait yn syn libben roun hie..

Yn it keningshûs wachten de tsjinners earbiedich, dat har hear har roppe soe. It joech gjin foech dat hja sûnder freegjen yn 'e keamer kamen. Miskien hie er to waerm west, of mûglik tocht er nei oer it boadskip fan dy Benjaminyt. Dy hie sa faek de skatting al mei brocht, miskien dat er nou in gunst frege hie.

De tiid gyng stadich foarby. De slimste gleonens fan 'e middei wie al oer en noch rôp de kening net. Op it lêst doarsten se net mear to wachtsjen. Mei in machtige houten kaei draeiden se de doar los. Earbiedich stoepen se oer de drompel. Doe seagen se it. Foar de hege stoel lei de kening dea. It wie allegearre bloed. Dy Israëlyt! Wyld sprongen se de treppen del en sloegen alarm. Mar Ehud, de soan fan Gera, wie ûntkommen en gjin soldaet fan Moab koe him mear ynhelje.

En wylst de boaden op reis gyngen nei Moab en alles yn Jericho yn opskuor wie, rôp Ehud yn Benjamin en Efraïm syn folk op ta de striid. Hja kamen út alle haest en yn in wylde stoarmrin namen se Jericho yn. It hiele leger fan Moab flechte nei de Jordaen. Mar by it iennichste plak dêr't se der troch koene, stiene de mannen fan Efraïm al klear en houden se del. Fan al

[p. 171]

dy tûzenen wrede fijannen kaem der net ien wer thús.

Tachtich lange jierren wie it frede yn it lân fan Israël.