De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Jozua, de profeet

Lang wie it al lyn dat de man Mozes stoarn wie op 'e berch Nebo; allinne de âldste minsken wisten it noch en koene it foar har krije hoe't er doe allinne de berch op gien wie, in âld en iensum man, in great profeet. En nou rôp de Heare de twadde lieder fan syn post, de kriichshelt Jozua, dy't tagelyk ek profeet wie.

Fansels, Jozua wie in hiel oar man as Mozes en by dy Godsman koe er net yn it skaed stean. Al dy jierren yn 'e wyldernis, fan 'e dei ôf dat Mozes him roppen hie ta de striid tsjin Amalek, hie er noait profetearre; it hoegde net, hwant Mozes wie der wol en dy brocht de wurden des Heare oer oan it folk. En doe't Mozes der net mear wie, en doe't Jozua it hiele folk op 'e noed hie, doe kaem de striid tsjin de Kanaäniten en hie de oarloch him alhiel yn bislach en wie der net folle tiid ta profetearjen en sprekken. En nei dat jier fan oarloch en striid wie elk syn wegen gien; der wie gjin tintekamp mear en gjin rie fan âldsten en de greate kriichsman Jozua wie boer wurden, earne yn 'e bergen fan Efraim, by in lyts en forgetten doarp. De jierren gyngen foarby en der barde neat bysûnders en de minsken bigounen him suver hwat to forjitten. En as dat it slimste mar west hie, mar hjir yn dit goede lân, dêr't elk syn hûs hie en syn stikje bou en dêr't gjin fijân har mear binei kaem, bigounen se ek har God to forjitteíi. Doe't Jozua dêr hwat fan fornaem oan 'e ein fan syn libben, bigriep er, dat er dat sa mar net gewurde litte mocht en jitte ien kear waerd er de lieder, de profeet fan it folk des Heare.

It wie ek net de earste kearl Hwant hy mocht dan alderearst soldaet west ha, dizze

[p. 159]

Jozua, de soan fan Nun, hy hie dochs ek altyd witten dat der heger en wichtiger dingen binne yn it libben as striid en oerwinning, as eare en oarlochsbút. Midden yn 'e striid om Kanaän, doe't hja it biloofde lân noch net àlhiel yn 'e macht hiene, hie Jozua it hiele folk gearroppen by de bergen fan Sichem, de Ebal en de Gerizim. Op 'e skeante fan 'e beide bergen, de iene helt op 'e Gerizim en de oare op 'e Ebal, stie it folk en seach hoe't Jozua in alter boude yn 'e delling en hoe't de preesters it offer baernden. En doe't de offertsjinst oer wie, riisde Jozua oerein en mei lûde stim lies er har de wet to-foare dy't Mozes destiids opskreaun hie. It duorre lang en de fiersten koene lang alles net forstean, mar dochs hie it in greate dei west, dy't lang yn it ûnthâld bleau. Op it lêst lies er noch de seine dy't komme soe as hja trou de Heare tsjinnen en de flok en it oardiel, dy't wis folgje soene, as hja God forgeaten en oare goaden tsjinnen. Doe dy deis hie it folk biloofd, dat hja de wet des Heare dwaen soene en hja hiene greatsk west op har lieder, de man dy't foar har útgie yn 'e striid en dy't foar gjin fijân bang wie, mar dy't har tagelyk de wet foarhâldde; kriichsman en profeet tagelyk.

Dat wie nou al wer lange jierren lyn en mannichien wie al wer forgetten hwat er doe, mei de hân op it hert, biloofd hie. It gyng hast fansels dat hja God forgeaten en syn strange, swiere wet. Yn 'e woastine destiids, doe wie it safolle makliker. Dêr wennen se allegearre byinoar yn it tintekamp en seach de iene op 'e oare ta; dêr wie Mozes by har en dy ûntkaem net folle en dêr stie de tabernakel yn it formidden en de Heare sels yn 'e donkere wolk. Mar hjir hie elk syn eigen hûs en wie men op jinsels oanwiisd; de neiste buorman wist noch net iens hwat der barde achter de tichte muorren en God sels spriek net mear út it fjûr mei in stim fan fiere tonger. Der wie gjin Mozes mear en Jozua buorke yn Efraïm. Wis, de tabernakel stie midden yn it lân en ien kear yn 't jier teagen se der hinne, mar hwat is ien kear yn in lang jier en soms gyng ek dat noch oer!

En dan wiene de Kanaäniten der noch, it folk dat fan God forflokt wie, mar dy't hja lang net allegearre útroege hiene. Yn it earstoan hiene se har forskûle yn 'e bosken en yn 'e bergen, of hja bleauwen yn 'e stêdden yn 'e flakte, dy't hja noch altyd yn 'e macht hiene, mar letter waerden se dryster en kamen mei de mannen fan Israel yn 'e kunde. Dat wie net alhiel sa't it hearde - hja leine ommers ûnder de ban - mar kwea hiene se net yn it sin en soms wie it tige maklik. Hja hiene al sa lang yn dit lân wenne en hja hiene folle mear forstân fan 'e groun en fan 'e bou as de Israeliten. Hwêr soene dy it nammers leard ha? Yn Egypte wie alles oars en dêr diene se slave-wurk en yn 'e woastine koe it net. Dy Kanaäniten, dêr koene se hwat fan leare.

En, sûnder dat hja der erch yn hiene, learden se ek noch oare dingen! It barde soms dat it lân net folle joech, dat de rein net foel op 'e tiid, en dat it libben guod de frucht op it fjild fornielde. Dan seine de Kanaäniten: ‘It is jimme eigen domme skuld; it kin sa ek noait goed komme. Jim skreppe wakker op 'e bou en dat is bêst fansels, mar jim moatte de Baäl fan it lân in offer bringe: maeitiids as de winter oer is, en ear't jim de sicht yn it nôt slagge en hjerstmis as jim it winterkoam siedzje. It is goed en bêst dat jim de Heare tsjinje, en Hy is in machtich god, dat hat wol bliken dien, mar dêrom moat de geast fan it lân syn offer ek ha. De Heare hat jim troch de woastine brocht en Hy hat jim dit lân jown - Hy is de god fan it fjûr en fan 'e oarloch, mar de bou en de fruchten, de drúven en de oliven, sokke lytse dingen, dêr gean de mindere goaden oer. En as dy net op 'e tiid har offer krije, dan komt it net goed!’

De Israëliten wisten fansels wol better, mar op it lêst lieten somliken it ear der nei hingje. It koe bisocht wurde, tochten se, en as it net holp, dan koene se der altyd noch mei ophâlde. En de Heare, dy't har opfierd hie út Egypte en dy't har dit goede lân jown hie, dy bleau fansels altyd har earste en heechste God: Hy hie yn it oanbigjin de himel en de ierde makke en de Baäls, dy't wennen yn it lân, ûnder in machtige beam, of earne yn in tsjustere spelonk, of by it rûzjend wetter, koene net lykje by Him! En hja bigriepen net, dat de Heare de iene en iennichste God is, dat njonken him gjin god of Baäl bistiet en dat elk offer oan 'e goaden in swiere sûnde wie. Hy wol syn eare net diele mei de ûngoa-

[p. 160]

den, Hy wol foar syn folk de Iene wêze en dy't de nammen fan 'e goaden neamt njonken sines, is him al ûntrou.

It wie fansels net sa, dat hiel it folk fan Israël har sa gau al mei de Baäls ôfjoech; it wiene noch mar inkelden, mar it wie dochs wol goed, dat Jozua it folk oprôp, om har noch ien kear to warskôgjen. Hja kamen trou op, de âldsten en de foarmannen, mar ek in greate mannichte gewoane minsken: suver elk dy't de reis dwaen koe en it oan tiid hie, makke de reis nei Sichem. Hja kamen alhiel út it Suderlân fan Juda en út de noarderbergen; hja kamen fan de sékant en út it East-Jordaenlân wei en yn tiden hiene se net sa goed field dat hja byinoar hearden en ien folk wiene.

Earnstich harken se nei de wurden fan Jozua. Hy wiisde der har jitris op, dat de Heare har dit goede lân jown hie en dat hja troch syn goede ginst allinne de Kanaaniten forslein hiene. Mar hy sei ek, dat dat wurk noch lang net ôfroun wie en dat hja se allegearre útroegje moasten. ‘Haw gjin omgong mei dat ûnbillich folk, dat yn jim lân noch oer is; únthâld de nammen fan har goaden net en swar der net by en bûch jimme der net foar. Wês net bang, hwant de Heare is great en sil jim helpe: ien fan jimme sil tûzen fijannen jeije, as jim mar op him bitrouwe. Mar as jim net dogge hwat Hy jim oplein hat en as jim de heidenen net útsuverje út jimme lân, dan sil Er jim net mear helpe en al dy frjemde folken, dy't jim yn it libben sparre ha, sille jim wurde ta in strik en ta in net, en ta in gisel yn jimme siden en ta toarnen yn jim eagen, krekt sa lang oan't jim ûndergean yn dit lân, dat de Heare jim jown hat.’ En oan 'e ein fan syn rede stelde er har wer de seine foar en de flok; de seine as hja de wet des Heare hâldden, de swiere flok as hja God forgeaten en him ûntrou waerden. ‘En lit ús nou’, sei er, ‘it forboun mei de Heare fornije en Him jitris de trou belove.’

It waerd in greate dei dêr yn Sichem, doe't Jozua alle âldsten en haden en rjochters by it alter rôp om jitris yn it forboun to gean mei de Heare, har God. Heech stie er dêr boppe it folk, de grize profeet, en yn machtige wurden rôp er har op ta de tsjinst fan God. Hy bigoun by Abraham wei en forhelle hoe't de Heare him roppen hie út in sûndich folk: syn eigen heit, Tearach, hie oan 'e oare kant de rivier de goaden tsjinne. Mar Abraham hie de Heare trou tsjinne en God hie him seinge en him makke ta in great folk. Dat folk wiene hjasels, Gods eigen, iene folk en nou hie de Heare har in lân jown, dêr't hja net oan arbeide hiene, en stêdden dy't hja net boud hiene en wynbergen en olivebeammen dy't hja net plante hiene. ‘Nou dan,’ rôp er mei útset lûd, ‘freezje de Heare en tsjinje him en jow jim net wer ta de tsjinst fan 'e goaden dy't jimme âffears oan 'e oare kant de Rivier tsjinne hawwe en tsjinje ek de Baäls fan dit lân net. Mar, as it kwea yn jim eagen is, om de Heare to tsjinjen, doch dan hjoed de kar en siz it dan, mar hwat my en myn hûs oanbilanget, wy sille de Heare tsjinje!’

De mannen fan Israël hoegden har net lang to birieden: de wurden fan de âlde, grize kriichshelt taestten har djip yn it moed, Sa hiene se him noch noait sprekken heard, sa like er op de Mozes, dêr't de âlden fan fortelden, sa wie er har mear as in moedich soldaet, mear as in lieder en foarman, sa wie er har in Godsman en in great profeet. En mei djippe earbied antwurden se: ‘Wy sille de Heare ús God noait forlitte, mar wy sille him tsjinje, hwant Hy is ús God!’ Noch ien kear naem de âlde profeet it wurd. ‘It is net maklik om de Heare to tsjinjen; Hy wol net lije dat jim Him tsjinje en de ûngoaden: al jim offers wol Er ha, al jim eare en it hiele hert. Dat ik nim jim ta tsjûgen tsjin jim sels, dat jim hjoed de Heare keazen hawwe, om him altyd to tsjinjen.’ Doe gyngen al dy hannen omheech en al dy mûlen seine, yn in machtich sprekkoar: ‘Wy binne tsjûge!’

Doe liet Jozua de âldsten by it alter komme en mei in offer waerd it bisegele. In greate stien waerd ta in teken opset, dat dizze greate dei net yn it forjitboek komme soe. En dêrmei gyngen se har wegen, de âldsten en de rjochters en al it folk en brochten it nijs fan it forboun yn alle doarpen en stêdden fan it lân.

Net lang nei dizze greate dei stoar Jozua en waerd bigroeven to Timnath-Searach, yn it berchlân fan Efrïm. En dêrmei bigoun der foar it folk fan Israël in nije tiid. Mozes wie der al lang net mear en nou moasten se Jozua ek noch misse; nou wie der gjin lieder mear dy't foar har útteach yn

[p. 161]

'e striid, gjin profeet mear, dy't har Gods wurden sei en foar har bidde koe. Ienris, gâns jierren letter, soe Israël in kening hawwe, in kening sa wiis en machtich, dat syn rom fier oer de grinzen gyng fan syn Iyts lân - mar sa fier wie it noch lang net. Earst soene der noch tiden komme fan ellinde en fordrukking, tiden fan sûnde en skande: it tiidrek fan 'e Rjochters, doe't der ‘gjin kening wie yn Israël’ en doe't alle man mar die ‘hwat rjocht wie yn syn eagen.’