De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Gastmiel yn Egypte

Al slimmer waerd de honger yn it Suderlân fan Kanaän en der kaem in tiid dat de foarrie op rekke dy't de bruorren út Egypte helle hiene. It waerd heech tiid dat hja wer op reis gyngen, ek om Simeon dy't al dy wiken yn Egypte yn 'e finzenis siet, mar har heit woe der gjin praet fan hearre. Doe't op it lêst de rantsoenen al lytser waerden en de bern net mear sêd iten krije koene, liet er de tsien soannen komme. ‘Jim moatte der op út gean en keapje ús hwat spize’, sei er. De bruorren skodhollen. Hwat joech nou sok praet? Hy wist wol dat hja net sûnder Benjamin nei dy man ta koene!

Juda naem it wurd; hy spriek rêstich en kalm, mar men koe sjen dat er miende hwat er sei. ‘Dy man yn Egypte hat ús op 'en strangsten oplein dat wy ús jongste broer meinimme moasten; wy kinne him net ûnder de eagen komme sûnder Benjamin: wy soene alle tsien as bispieders deade, of op syn minst as slaven forkocht wurde. En as wy net weromkomme, dan stjerre ús froulju en bern fan 'e honger en hwat wurdt der dan fan Benjamin? Moat dan de hiele famylje ûndergean omdat heit Benjamin net fan hûs fortrout?’

De âldman fielde wol dat Juda gelyk hie, mar noch woe er net tajaen. ‘Hwerom’, sei er bitter, ‘ha jim my dit oandien en fortel dy man dat jim noch in broer thús hawwe? Hwat hoegde dat nou!’

En wer die Juda it wurd foar allegearre. ‘Dy man frege tige nei ús en hwer't wy weikamen en hy sei: Libbet jimme heit noch? Hawwe jim noch in broer thús? Doe hawwe wy it him nei wierheit forteld. Koene wy dan soms tinke dat er sizze soe: Bring jim jongste broer hjirre? En hwerom keart heit ús nou noch langer op? In reis nei Egypte, de karavaen-weì lâns en mei syn tsienen fan jonge, sterke keardels, is dat nou sa nuodlik? Jow my de jonge mei en ik sil op him passe; as ik him net werombring en libben foar jo set, dan sil ik al myn libbensdagen by jo yn 'e skuld stean. Lit ús nou gean, hwant wy hiene al twaris werom wêze kinnen!’

Jakob bûgde de holle; hy doarst net mear tsjin Juda yn to lizzen. ‘As it dan wêze moat’, sei er somber, ‘nim dan in geskink mei foar dy man, jow him fan 'e bêste fruchten dy't ús lân opjowt: balsem en hunich, swietrokige krûden en mirre, amandels en nuten. En nim dûbeld jild mei, hwant dat jild dat yn 'e sekken siet, dat sil in forsin west hawwe; en nim dan jimme jongste broer mei en meitsje tarissing om nei Egypte ta. En God de Almachtige mei jimme gunst jaen by dy man, dat er jim oare broer en Benjamin mei weromgean lit.’ En dêrmei wie it wer oft de moed him bijoech en mei in sucht sei er: ‘As ik dan al myn bern misse moat, dan is it net oars!’

De oare moarns al yntiids gyngen se op reis, tsien mânlju mei har ezels. Hja reizgen sa fluch as it koe om't de need sa great wie, mar hoe richter by Egypte, hoe mear't hja der tsjin oanseagen. As hja Benjamin meinamen, dan soe alles goed wêze, hie dy hearsker sein. Nou wie er der dan by, de jongste, mar koe men op it wurd fan

[p. 78]

sa'n Egyptner oan? Hja wisten it net en woene it net foar elkoar wêze, mar it hert sloech har red en bang. De jonge Benjamin allinne hie syn moed wol en seach alle nijs op dizze earste, lange reis; hy tocht it soe wol hwat tafalle; hja hiene dy man dochs neat misdien? ‘Wacht mar’, seine de oaren, ‘dû kenst him noch net, mar dû silst it gauwernôch gewaer wurde.’

Yn 'e keningsstêd meldden se har by itselde gebou dêr't hja de earste kear west hiene; de ûnderkening seach har en murk dat Benjamin der by wie. Doe rôp er syn tsjinner en droech him op om har nei syn hûs to bringen en alles ré to meitsjen foar in great gastmiel; alle alve soene se dy deis by him ite.

Troch de strjitten fan 'e keningsstêd rounen se, mannen en ezels, achter de Egyptner oan nei it hûs fan 'e ûnderkening. Hja wisten net hwat hja dêr moasten en tochten al wer it slimste. Soe it om dat jild wêze, dat sulver dat yn 'e sekken lei? Soene se har mei sin yn dat paleis bringe om har dêr to oerrompeljen en har ta slaven to meitsjen?

Hja gyngen nei de tsjinner ta en fortelden him fan it jild en dat hja nou dûbeld by har hiene en dat it net mei sin bard wie. Hy seach har oan en murk hoe bang se wiene. ‘Frede mei jimme wêze’, sei er freonlik; ‘ik haw jimme sulver bard, dat wit ik noch goed. En dat jild yn 'e sekken? Jimme God en jimme heite God hat in skat yn 'e sekken dien! Mar lit ús nou yn it hûs gean, hwant jim moatte hjoed allegearre by myn hear ite.’

‘By him ite?’ fregen se. Hoe wie it mûglik? Koe alles dan mar yn dit wûndere lân? Koe dy hearsker jin de iene kear as misdiedigers yn it tichthús sette en bea er jin de oare kears oan tafel? Hja koene der net by! Mar hwat joech it dat hja der oer praetten en diene? Hy wie net mear lilk, hja wiene gjin bispieders mear - it wie in pak fan har hert! En dat dat nou allegearre om Benjamin wie! Dy jonge die syn namme ear oan: hy brocht gelok. En wylst hja de fuotten wosken yn it wetter dat de tsjinner brocht hie, pleagen se him goedmoedich en laken blier om him. Dy jonge, dat dy sa yn 'e gunst stie by sok in hege hear!

De hiele moarn moasten se noch wachtsje en yn dy tiid kaem Simeon by har. Dy wie al sa bliid, de wiken wiene him lang fallen, al hie er it net sa min hawn. Nou wiene se alle alf wer byinoar. Dit moast har heit ris witte! Hwat soe er ûngerêst wêze oer Benjamin! En djip yn har hert, sûnder dat hja it seine, tochten se oan dy iene, Jozef, dy't net wer komme koe. Hwerom hiene se dat doe dien?...

It wie middei doe't de ûnderkening thús kaem en sadré't hja him seagen bûgden se har nei de ierde en brochten se him it geskink dat har heit foar him ornearre hie. Hy wie tige freonlik, suver as hie er har al jierren kend en hy frege nei har heit, oft dy noch libbe en hoe'n reis hja hawn hiene. Doe seach er Benjamin oan, lang en earnstich en sei: ‘Myn soan, God mei dy genedich wêze.’ Hja hearden dat syn lûd trille. En meiïens draeide er him om en roun de keamer út; achter him sloech de doar ticht.

En yn syn eigen keamer, dêr't gjinien him steure mocht, skriemde Jozef oft syn hert brekke soe, skriemde er fan blydskip om't er Benjamin wer sjoen hie, syn folle broer, om't er nou mei gauwens syn heit wer moetsje soe, om't alles nou goed wurde soe tusken him en de healbroers. Hy gûlde ek om't er nou noch neat sizze koe, om't er noch as in frjemde foar har stie, om't noch altyd dy tolk tusken har en himsels wie, omdat er har noch ienkear bitter leed dwaen moast. It baernde him yn om alles to sizzen, om Benjamin om 'e hals to fallen, mar it mocht net. Noch net. Hy moast earst goed witte oft hja Benjamin haten lyk as destiids himsels; hy woe har noch ien kear bang meitsje om to sjen, oft hja yn 'e need ek foar har jongste broer opkamen.

Doe't er wer by har kaem, yn 'e ytseal, seagen se it him net mear oan dat er gûld hie. Hy gyng mei har nei in greate tafel en wiisde harren sels it plak. Oan 'e ein fan 'e tafel kaem Ruben, de âldste; dêrnjonken kaem Simeon to sitten, doe Levi, doe Juda... De bruorren seagen forheard fan 'e iene op 'e oare. Trof it sa, dat er krekt de fjouwer âldsten earst neam? Mar doe't er Dan en Naftali plak joech nei Juda, en njonken harren Gad en Aser sette en dêrnêst Issaskar en Sébulon, doe wisten se dat it gjin tafal wie. Wist er dan alles, dy hege Egyptner? Wist er fan alle alve de âlderdom?

[p. 79]

En dêrnei bigoun it miel. By dizze goede spizen en by dizze keningswyn forgeaten se alle soargen en alle slimme fragen en hja ieten sa't hja noch noait iten hiene. De ûnderkening siet apart, lyk as it in hearsker foeget en syn gefolch hie ek in eigen tafel, hwant it past net foar Egyptners om mei frjemd folk oan tafel to iten en binammen mei féhoeders net. De messen, dêr't hja har fleis mei snijden, dy alve frjemde mânlju, dêr hiene se thús faeks mei slachte, en dat wie in grouwel yn Egypte, dêr't in kou in hillich dier is!

Dat sadwaende sieten de bruorren alhiel apart en nimmen seach har op 'e fingers. Allinne út-en-troch kaem in slaef en sette njonken har beker in steapel brea en sei: ‘Dit komt fan myn hear de ûnderkening!’ Dan bûgden se wer en sprieken wurden fan tank, hwant it wie in greate eare dy't har oandien waerd. En net ien waerd oerslein, mar doe't it oan Benjamin ta wie, brochten se dy fiif steapels! Hy hie der suver in kleur fan, dy jonge, en de oaren knikten en wiisden nei dy ûnbidige steapel iten en laken fan klearebare blidens dat dy Egyptner sa wiis wie mei har broer.

En wilens, iensum oan syn keninklike tafel, siet Jozef en hie gjin each fan har ôf; hy hie alles jaen wollen as er nou tusken har yn sitte mocht, de earm om Benjamin hinne, in broer by de oare bruorren. Hy suchte en wist dat it noait wer sa wurde soe! Hy wie har broer, mar hy wie ek de hearsker fan Egypte en noait koe it wer wurde as doe yn Sichem en noait soe er wer mei har swalkje oer de heuvels by Hebron. Syn heit soe komme en yn Egypte wenjen, mar hy soe him mar inkeld mear sjen en noait, noait soe er wer wurde hwat er ienris west hie: heite jonge. Foarby... foar altyd foarby! Mar hy mocht net ûntankber wêze. God hie it goed mei him makke en wie it dan gjin great ding dat er syn heit en de bruorren en al syn folk fan 'e honger rêdde mocht? Hy hearde bliid to wêzen, oer alle mjitten bliid. Moarn soe er har foar it lêst hifkje, noch ien kear soe er Benjamin fortriet dwaen moatte en dan, dan waerd alles goed!

Deselde jouns, nei it blide gastmiel, joech er syn tsjinner bistel: ‘Meitsje de sekken fan dy mannen fol en liz yn elke sek it dûbeld jild dat hja bitelle hawwe en stapje ûnder yn 'e jongste syn sek de sulveren drinkenstsjelk dy't ik altyd brûk.’