De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Dreamen komme út

Stadich gyngen de dagen foar-by yn 'e sombere finzenis. Nei al de drokte en it biweech yn it greate hûs fan Potifar, kaem Jozef nou yn 'e stilte; nei alle wurk en omtinken, hie er nou neat mear to dwaen. En al dy lege ûren en dagen siet er to tinken, altyd mar wer to tinken.

Hoe koe dat nou, dat hy hjir ûnskuldich sitte moast, yn izeren boeijen, en dat de frou fan Potifar yn wielde libbe en yn eare by de minsken? Hwerom krige altyd mar wer de forkearde lean en moast de goede it bilije? Wie it dan faeks sa, dat God de sûnde leanne en it goede mei straf bisocht? En soms wie it oft in stim yn him spriek: hoe koest' ek sa dom wêze en gean tsjin dy frou yn? Witst' it dan nou noch net, dat in slaef it altyd forliest tsjin 'e forname lju? Hie dochs dat wiif har sin dien en dan hie alles goed kommen...

Mar as er dan wer ta bisinning kaem, wist er dat it sa net wie. It muoide him net dat

[p. 71]

er trou bleaun wie en by alle illinde leaude er fêst, dat God him ek nou noch helpe woe en dat der ienkear in blide omkear komme moast. Hy koè net leauwe dat dit nou yn syn libben it lêste wêze soe en dat er oan syn deadsdei ta hjir yn dizze hoale forkeare moast. Wie er dan net de soan fan Jakob, dy't ingelen sjoen hie en dy't mei God wraksele hie, en tsjinne hy dyselde God net út hiel syn hert? En noch altyd koe er net leauwe dat dy dreamen út syn jongestiid alhiel gjin bitsjutting hawwe soene...

Dat ek yn 'e finzenis paste er goed op, lyk as it in tsjinner fan God foeget en mei'er tiid murken de wachters it en sprieken oer him mei har oerste. Dy fornaem ek al gau hwat der yn Jozef siet en sadwaende krige er forlichting: de boeijen kamen ôf en hy mocht helpe by it rounbringen fan it iten. Dat wurk die er sa goed, dat de kommandant fan 'e finzenis him mei Potifar forstie en hy frege om Jozef noch mear en oar wurk op to dragen. Potifar foun it goed: hy wist wol dat alles, dat Jozef ûndernaem ek slagge en op dy menear wie it jild dat er foar him bitelle hie to-minsten net alhiel wei! Miskien hie er yn al dizze wiken ek wol fornommen dat syn frou net sa ûnskuldich wie as er earst miende.

It duorre net iens sa lang mear, of Jozef regele alles dat der dien wurde moast; hy parte it iten om en stie oer hiel it personeel en de hiele administraesje kaem foar him op; de kommandant fan 'e finzenis seach nearne mear nei om en alles hie noch noait sa goed yn oarder west. Dêrom wie it net altyd maklik: hy bleau yn 'e finzenis en jierren lang kaem er net bûten en miste er syn frijdom. Der wie alle dagen itselde wurk en it kommen en gean fan finzenen, mar noait gie foar him de greate doar iepen. Soms tocht er: ik woe dat hjir ris ien kaem dy't mei de kening prate koe en in goed wurd foar my dwaen woe.

Doe't der jierren foarby gien wiene en doe't er hast gjin hope mear hie, krige er ûnforwachts syn bigearen. Op in dei brocht Potifar sels twa mannen yn 'e kûle: de skinker en de bakker fan 'e Farao, twa fan 'e heechste hovelingen en Jozef krige opdracht om goed op har to passen en om it har sa goed mûglik to jaen. Potifar woe wis wêze dat hja net ûntkamen, mar tagelyk ek, da hja gjin klachten hiene as de kening har ris in kear wer los liet en dêrom bitroude er se oan Jozef ta.

Jozef die al syn bêst om it de hege hearen nei it sin to meitsjen, al foel dat net ta soms: de beide mannen wiene it goed wend en in finzenis yn Egypte wie nou ienris gjin bêst kosthús! Mar al gau koe er it bêst mei har fine en op in moarn, doe't hja tige suchten en diene en alhiel forslein liken, frege er har daliks hwat der oan skeelde. It kaem der op út, dat hja beide in dream hawn hiene, de skinker en de bakker en it like har ta dat dy dreamen in bitsjutting hiene. As hja nou noch yn it paleis west hiene, dan hiene se de wiersizzers fan 'e kening freegje kinnen, mar hjir yn dizze hoale wie fansels wize noch tsjoender! Moast men dan net forslein wêze, as de goaden boadskip hiene en men wist net hoe en hwat?

Jozef bigriep dat hjir nou de kâns wie dêr't er sa lang op wachte hie. As God him dy dreamen sjen liet, dan soe miskien de kening fan him komme to hearren en him frij litte! Syn hert kloppe, mar foar it úterlik kalm sei er: ‘De útlizzing komt net fan minsken. Ik tsjinje God, dat fortel it my.’

Mei spanning harke er hoe't de skinker fortelde. ‘Sjoch, der wie in wynstôk foar my en oan dy wynstôk sieten trije ranken en mei't er útbotte skeat er yn 'e bloei en de druven groeiden en waerden ryp; doe naem ik de druven en kniep se út yn 'e keningstsjelk en ik joech de Farao de tsjelk yn 'e hân.’ Hy seach it foar him, wylst de skinker syn forhael die: de wynstôk dy't bloeide, de tinende druven, de goudene tsjelk, de trije ranken... En sa mar ynienen wist er, hwat dy dream bitsjutte: God liet it him sjen en rêstich sei er: ‘Dy ranken, dat binne trije dagen; binnen trije dagen sil de Farao jins holle forheegje en jo wer yn jins amt sette en jo sille de kening de tsjelk op 'e hân jaen, neffens foarich rjocht, doe't jo syn skinker wiene.’ Jozef seach it him oan, hoe bliid er wie en hy tocht dat it nou de tiid wie om in gunst to freegjen. ‘Mar as jo wer yn jins amt binne, biwiis my dan de gunst en doch it pleit foar my by de kening, hwant ik bin stellen út myn heite hûs en ûnskuldich moat ik hjir sitte.’

Foar't de skinker anderje koe, naem de bakker it wurd. ‘Ek yn myn dream komt

[p. 72]

it getal trije foar’, sei er moedich, ‘miskien sil ik los komme op 'e selde dei. Sjoch, trije kuorren mei fijn gebak droech ik op 'e holle; en yn 'e boppeste koer wie allerhande spize foar de kening. Mar ik koe it him net bringe, hwant de fûgels ieten it út 'e koer, boppe myn holle wei.’

Ek dizze kear wist Jozef daliks hwat de dream bitsjutte. Syn lûd wie earnstich doe't er útliz die: ‘Noch trije dagen en de Farao sil ek jins holle boppe jo forheegje en hy sil jo oan in peal hingje en de fûgels sille jins flesk fan jo ôfite.’

Doe gyng Jozef fierder en die syn wurk en liet de beide mannen achter, de iene mei syn blydskip en de oare mei syn fortriet...

De tredde deis nei de nacht fan 'e dreamen wie it de Farao syn jierdei. Der soe in great gastmiel wêze foar de kening syn freonen en riedslju en foartiid kaem der birjocht dat de skinker yn genede oannommen wie en dat hja him klear meitsje moasten foar syn wurk.

De moarns bitiid wie de bakker al ophelle. Jozef hie him fuortgean sjoen tusken de soldaten, bleek en ûntdien, de eagen skril fan eangst. Doe't er letter op 'e moarn syn namme útdie yn it boek fan 'e finzenen, seach er wer dat bleke antlit foar him. It bigreate him, mar hy koe it net helpe dat it him lichter om it hert wie as ea to-foaren. Hy hie de skinker noch ris to wurd west, dat dy wist nou alles en soe in goed wurd foar him dwaen by de Farao. It soe wol goed komme, sei er; de kening en hy wiene net foar neat sokke greate freonen, foar't dit bard wie... Jozef hie him noch sjoen, by de bûgende tsjinners; doe't er nei de greate doarren stoep, like er de kening sels wol. En it wie mar in bihindich glimke, dat er foar Jozef oer hie.

En doe bigounen de dagen fan wachtsjen en hoopjen. De earste dagen forwachte er noch neat, mar doe't der in wike om wie en alles noch gelyk wie, waerd er ûnrêstich. Soms moast er stean bliuwe, sa mar midden yn it wurk, en him steune oan 'e muorre; dan stelde er him foar hoe't it gean soe: stappen op it binneplein, op 'e trep nei ûnderen; fûsten dy't bounzen op 'e doar; in soldate-stim dy't gebea: de finzene Jozef, destiids slaef fan Potifar, moat daliks los en by de kening komme. Hy seach himsels yn 'e keamer fan 'e kommandant, dy't glimke en sei: It muoit my om it wurk, mar ik bin bliid om jo... Dan skodde er de holle en lake om syn nuvere gedachten. Geduld moast er hawwe. Mar it wie sa swier, sa swier... En jouns as er op 'e sliepmatte lei yn it tsjuster, dan tocht er hoe't it wêze soe as er wer bûten wie, as de sinne waerm wie oan syn wangen en de wyn soeide troch syn hier en alle fûgels songen. En de oare moarns wie de kûle der wer, it wurk en de sletten doar.

Ek de twadde wike barde der neat, de tredde en fjirde net en bytiden koe er it hast net mear drage. Hy die syn wurk noch en nimmen kaem to koart by him, mar hy die it mei tsjinsin. Soms waerd er bitter en dan tocht er: hwat wol God dochs mei my? Hwerom seinget Er alle wurk dat ik doch, mar mysels seinget Er netl Hwat jowt it dat Er my wysheit jowt om dreamen út to lizzen en alle dreamen komme út, bihalve myn eigen? Bûgende skeaven... O bruorren, as jim dit ris wisten... O heit... O Benjamin...

It duorre moannen ear't er him skikke koe. God moast it mar witte hoe't it mei him soe! Hy die syn wurk wer, net mei nocht, mar krekt en mei greate trou. Soms hope er wer, hy wist net hwerop. Yn elk gefal net op 'e skinker! Dat hie er leard yn dizze bittere moannen, dat men net op minsken bitrouwe moat. Potifar liet him hjir sitte en de frou fan Potifar tocht net mear om him en de skinker, dy hege hoveling, forgeat him om't er mar in slaef wie. En yn dizze donkere, dampe hoale gyngen de bêste jierren fan syn libben foarby... Doe't er alhiel gjin hope mear hie en doe't him alles goed wie, twa lange, einleaze jierren neidat dy ûntrouwe skinker fuortgien wie - doe wie it Gods tiid.