De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

[p. 63]

De dreamer

Ek nei syn heite dea bleau Jakob yn 'e delling fan Hebron. Dêr, tusken de wylde kalkrotsen, weiden syn soannen de keppels lytsfé. Soms swalken se einen fier fan hûs en fan tiid ta tiid, as der krapte wie fan ien of wetter, teagen se nei Sichem, dêr't hja in soarte fan fêst kamp hiene, op it stik lân dat Jakob destiids kocht hie. Hja wennen dêr rêstich en Jakob soe dêr lokkich west ha, as net alle dagen weroan it leed der wie om Rachel en, iderkear wer, de sûnden fan syn soannen en har hate tsjin Jozef.

It wie al bigoun doe't Rachel noch yn libben wie en hja by Sichem wennen. Soms like it as stie dy âlde striid tusken de susters Léa en Rachel wer op yn har bern. Jozef wie noch mar lyts, in jonge noch, doe mochten de oaren him al net lije; doe't er in jongfeint fan sawntjin jier wie en mei har op en út gyng, de fjilden yn, doe waerd it net heite better. Jozef murk al gau dat de broers der net folle omjoegen en dat hja noch wol oare dingen diene, as hja fan hûs wiene, as op 'e keppel passe. Gemiene dingen hellen se út en sokke tiden wiene se wreed en mijden gjin ien. Yn it earstoan praetten se der wol oer as hy der by wie en woene se der him ek yn bihelje, mar doe't er net meidwaen woe lieten se him gewurde. Hy bigriep ek net hoe't hja sokke dingen neame doarsten, lit stean dat er mei-dwaen soe en diele yn 'e bút. Soms, as it hiel slim wie, koe er it net swije en fortelde it oan har heit; as hja dan thús kamen en Jakob wist it al en sei der hwat fan, dan wiene se forgrime. De haet fûnke út har donkere eagen. Soe men him net forgrieme, dy soan-fan-Rachel mei syn eigenwiis gesicht, dy't sels neat doarst en dy't har swart makke om by har heit yn 'e gunst to kommen? En as de âldman har bistrafte - net dat hja der hwat omjoegen: in minske is mar ienkear jong! - dan stie hy der by en harke mei sawn pear earen.

It wie wier, soms koè Jozef net folle fan 'e healbroers op en hy seach wol ris hwat heech by him sels op, mar it wie ek wier dat er God oprjocht leaf hie en dat er better wie as de bruorren. De sûnden, dy't hja sa mar diene en dêr't hja great op gyngen, hie er in ôfgriis fan. Syn heit, dy bigriep him better en dy wie bliid dat alteast ien fan syn bern de Heare leaf hie en yn Syn wegen gie. Fan 'e alve ien - it wie to-minsten net to-folle!

Mar it wie dochs net allinne om syn frommens, dat er Jozef leaver hie as al syn oare bern; it wie der miskien net iens it meast om! Né, mar Jozef wie de soan fan Rachel, har iennichste, en Rachel hie er fan alle fjouwer froulju it leafst. Hy koe it net forjitte, as er Jozef seach, dat er fan Rachel wie en as it der op oan kaem hâldde er it altyd mei him. Fan lyts bern ôf oan al hie er him foartrutsen, dat sels hie er der skuld mei oan dat de bruorren him net lije mochten. Nei alles dat er bilibbe hie mei Rachel, nei alles dat er om har útstien hie, wie it gjin wûnder dat er tige oan har soan hong; mar it wie net goed dat er it him sa skine liet. Bytiden hie it der fan dat er mar om ien fan syn bern hwat joech, en dat om ien alles draeide: Jozef.

Op in kear hie er in prachtige moaije mantel, wiid en mei lange mouwen en bûnt fan kleur, lyk as de minsken fan dat lân moai founen. It wie suver hwat bysûnders; gjin mantel om yn it wurk oan, dat de broers wiene binijd hwa't him krije soe. Hja tochten, as it earlik om en ta gyng, kaem er Ruben ta, de âldste, dy't it wurk regele as hja fan hûs wiene en dy't dus net altyd sels yn it swierste plak stie. Mar fansels, doe't it sa fier wie, krige Jozef de mantel! Soe men jin net...? Och, né, it koe har neat skele om dy mantel, as it wêze moast koene se elk foar oar wol djûrder bitelje, mar dit wie gjin menear. Jozef wie noch in bern en sa'n mantel koe mar krekt foar de âldste!

Mar hja bigriepen wol hwat hjir achter stike: as har heit syn sin krige, dan kaem it rjocht fan 'e earste berte oan Jozef en dêrmei in dûbeld bemepart. Sels hie er dêr om wraksele mei Ezau, hoewol't dy de âldste wie, en nou soe er it wer syn jongste taparte, mar sa fier wie it noch net! Dan wiene hja sels der ek noch! Hja lieten har net alles dwaen, as er dat mar wist! Wie it soms noch net moaijernôch, dat hja dy Jozef alle dagen foar eagen hiene, de noas yn 'e wyn en 'e bûnte mantel om, net oars as wie er in prins en de hear fan har heite folk? En stadich, hast sûnder dat hja it murken, bigounen se him to haetsjen.

Jozef sels wist dêr neat fan. Hy bigriep

[p. 64]

net dat de oaren him net útstean koene, dat hja mei elk wurd, mei elke stap, mei elke biweging him noch mear bigounen to haetsjen; it wie soms as hearde it sa, dat syn heit him foartriek en it altyd mei him hâldde. En sûnder dat er it sels wiste, makke er yn dy tiid alles noch helte slimmer. It barde op in nacht dat er in dream krige; in wûndere dream. Hja wiene alverisom oan it skeavebinen op 'e bou en krekt doe't er in skeaf boun hie en op 'e groun smiten, riisde dy skeaf fan sines oerein. Forheard seach er der nei, mar tagelyk stiene ek de skeaven fan syn healbroers en allegearre bûgden se foar sines, djip nei de groun. En dêrmei waerd er wekker. Fuort de oare moarns fortelde er it oan de broers; hy foun, it kaem har ta dat hja it wisten: it gyng op it lêst ek harren oan. Dat it gefaerlik wie sok ding to sizzen, kaem net ienris by him op! Men kin it op lêst net helpe dat men dreamt! Dreamen, soms kamen se fansels en dan wie alles nuver en trochinoar en men lake der ris om; in inkelde kear wiene se klear en dúdlik - en dan kamen se fan God. Fansels wie dizze dream fan God! De iene of oare kear soene de broers komme en foar him bûge; in bern koe it bigripe. It wie wol frjemd, mar hy koe der ek neat oan dwaen.

De broers, doe't hja it hearden, bisauden har. Hoe wie it mûglik dat dy jonge soks dreame koe. Hwant sokke dreamen, dat wist elk, dy kamen net fansels; sokke dingen der roun er fansels deis mei om. It wie oars neat as syn greatsk hert. En it slimste wie noch, dat er it sels fortelde, dat er net bigriep hoe healwiis it wie! Leaude er nou wier, dat er noch ris oer har hearskje soe en dat hja foar him bûge soene, as slaven foar har hear? Sa seach men mar ris wer, hwat der groeide fan sa'n knaep dy't it noait bidjerre koe. Mar hja bûgden nèt foar Jozef, dat wie wol wis!

Jakob bearde net, lyk as de broers dien hiene, doe't Jozef it him fortelde. Hy liet de saek yn him omgean en it woe him wol oan dat dy dream fan Godswegen wie. Hoe lang wie it lyn dat syn mem Rebekka in godswurd krige? ‘De âldste sil de jongste tsjinje.’ Dy jongste, dat wie hy doe! En dat wurd wie nei-kommen. Soe it nou deselde wei opgean mei dizze soan fan him en Rachel? It wie him net to forgunnen: der soe striid en skeel út fuortkomme, lyk as doe mei him en Ezau en hy hie mar ien broer en Jozef tsien. Mar as it fan God wie, dan soe it komme en moast men jin skikke.

In skoft letter dreamde Jozef wer en op 'e nij fortelde er it oan syn heit en syn heal-broers. Dizze kear wiene it de sinne en de moanne en alve stjerren, dy't bûgden foar him. Jakob seach hoe't de bruorren it opnamen, hoe smeulsk hja laken yn har lang rûch burd. It wie it bêste dat er der sels hwat fan sei, oars kaem der hwat. En dit gyng neffens him ek to fier! Dy jonge krige wol frjemde dreamen!

‘Myn soan’, sei er forwitend, ‘hwat is dat foar in dream, dystû dreamd hast? Soene wy faeks komme, ik en jimme mem en dyn bruorren, om ús foar dy nei de ierde to bûgen?’

Letter, doe't er allinne wie, moast er der iderkear wer om tinke. It wie dochs in bysûndere dream. Der oer prate woe er net wer: om 'e broers net en ek net om Jozef, mar hy moast dit al ûnthâlde...

Ynpleats kaem doe dy reis nei Bethel en it forstjerren fan Rachel, de deis dat har twadde soan berne waerd. Hy tocht net mear om 'e oergunst fan 'e bruorren, hy tocht mar allinne mear oan Rachel. Wie it wûnder, dat er nou noch mear oan Jozef hong? As er him stappen seach, jong en slank en feardich, tocht er oan Rachel, sa't hja doe op him ta-kaem, dy deis by de boarne; as er him oanseach, wie it as seach er har; soms, as er syn lûd by de tinten hearde, miende er dat hja sa mar foar him stean soe.

It wie yn dy tiid dat de slach foel en Jozef by him weinommen waerd...