De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De hege Gast

Op in middei, net lang nei dy forskining fan 'e Heare, siet Abraham to slûgjen foar de tint, yn it skaed fan 'e hege beammen. Doe't er opseach stiene der trije mannen by him. Hja seine neat en fregen nearne net om, mar it wie krekt as wachten se op him.

Hastich riisde Abraham oerein en gyng op har ta; it wie him suver hwat yn 'e wei dat er har net earder sjoen hie. Hy makke in djippe bûging, de holle oan 'e groun, en spriek de trije reizgers oan; foaral tsjin de iene hie er it, dy't de fornaemste like to wêzen. ‘Myn hear’, sei er, ‘as Jo my in greate gunst biwize wolle, gean dan myn tint net foarby; waskje jimme fuotten yn it wetter dat de slaven bringe sille en flij jim dan del ûnder dizze beam en lit my in byt brea helje en sterkje jim it hert ta de fierdere reis.’

‘Doch lyk astû sein haste’, antwurde de foarste reizger en Abraham haeste him om alles klear to krijen. Hy telde de broeiske waermte net dy't ûnder de beammen hong, noch de gleane sinneskyn boppe de lannen: hy tocht mar allinne oan syn gasten, dat hja op him wachten en faeks honger hiene en dat hja it goed by him ha soene. Alderearst gyng er yn 'e tint en lei er Sara op om koeken to bakken en doe stiek er sels it lân út en socht it bêste keal fan 'e keppel út en joech it oan ien fan 'e feinten. Doe't alles klear wie helle er molke en bûter en stjûrde de slaven fuort. Salang 't syn gasten ieten bleau Abraham stean en bitsjinne har.

Doe't op it lêst it iten dien wie naem de Iene it wurd.

‘Hwer is Sara, dyn frou?’ frege Er. Forheard seach Abraham op. It wie yn dy tiid en yn dat lân gjin wenst dat frjemde mânlju jin fregen nei jins frou en hoe wisten se Sara har namme? Of wie it miskien gjin gewoane man, dizze frjemdling en hie er boadskip oan Sara?

‘Hja is yn 'e tinte’, sei er, ‘flak efter Jo.’ De frjemdling rôp Sara net; it soe alhiel net passe foar in frou en kom by de mânlju yn it formidden, mar ynpleats spriek er Abraham oan, sa lûd dat syn frou it forstean koe.

‘Ik sil wis mei in jier wer ta dy komme en sjoch, dan hat Sara, dyn frou, in soan.’ En doe wist Abraham it ynienen: dit wie net sa mar in reisber man, lyk as er earst tocht hie, dit moast in ingel wêze, of miskien net ienris in ingel, mar God de Heare sels. Mar dan soe it ek komme sa't de Heare sein hie, dan soè Sara mei in jier in soan hawwe! Hy wist net hwat er sizze moast, sa gau, dit wie sa great en hjir hie er nou alhiel net op rekkene.

En yn 'e tint, dêr't gjin ien har sjen koe, hearde Sara it wûndere nijs en leaude it net en lake der om. Hja wie in âld minske, by de njoggentich al, en sokken krije gjin bern mear. Hwat miende dy frjemde reizger wol, dat hja har alles sa mar wys meitsje liet? It kaem mar goed út dat er mei de rêch nei har ta siet; it hie net bêst west as er har laitsjen sjoen hie: in frou dy't lake om in gast fan har man, dat wie tige ûnfatsoenlik.

En doe ynienen hearde se de Frjemde sizzen: ‘Hwerom hat Sara lake? Soe de Heare in ding to wûnder wêze? It komt sa't Ik sein haw: mei in jier hat Sara in soan.’

[p. 30]

It bloed fleach har nei de wangen en fuort dêrop, fan klearebare skrik, waerd se wyt as in doek; it wie oft it hert har stil stie. Wie dy frjemde gast dêr bûten ûnder de beam, de Heare sels? O, mar hoe soe it dan mei har komme? Dan hie se Godsels útlake en Syn wurd forachte en nou soe Er har swier straffe! O, mar hja woe net stjerre, hja woe libje en dy soan hawwe dy't har ta-sein wie... En sa mar sûnder der by to tinken, sei se: ‘Ik haw net lake.’ Doe't it der út wie, bigriep se hoe dom it wie! De Heare wist ommers alles. Nou hie se it mei har leagen noch minder makke!

Bûten sei dyselde stim, nou strang en tsjin harsels: ‘Né, dû hast al lake!’ Hja trille op har fuotten en wachte op 'e straf dy't komme moast.

En tagelyk seach se hoe't de trije mannen oerein riisden en hja hearde har sizzen dat se nou wier net langer bliuwe koene en doe makke Abraham him klear om har in ein to bringen. Net ien tocht mear om har, sa't it liek en nimmen praette fan straf. It wie har in pak fan it hert.

Yn 'e donkere tint bleau se allinne achter, alhiel forslein en tagelyk ek wûndere bliid. In soan op har âlde dei! In soan dy't net fan in slavinne wêze soe, mar echt fan harsels! De wangen gloeiden har en har hert sloech rêd. It wie hast to great, to wûnderlik. En hwat soe Hagar opsjen!...

En wilens, oer de brune heuvels, brocht Abraham syn gasten fuort. De sinne stie noch heech oan 'e loft, mar de slimste hjittens wie oer. Hja gyngen de kant op nei de Jordaen, dêr't de stêd fan Sodom lei. Frjemd, tocht Abraham, dat de Heare boadskip hie yn dy sûndige stêd!

En dêrmei hearde er de Heare sizzen: ‘Ik wol foar Abraham, myn freon, net forswije hwat Ik dwaen sil. Wy binne op reis nei Sodom, hwant de rop oer har sûnde is great en har ûngerjochtichheit ropt om straf en nou geane wy nei de flakte om to sjen hoe slim it is. Hwant as har sûnde wier sa slim is as de minsken sizze, dan sil Ik Sodom en de hiele Streek fordwaen.’ Abraham bleau stean. Syn earste gedachte wie: Lot! Hwant it foel nèt ta mei de sûnde fan Sodom, dat wist elk dy't hjir yn it Suderlân wenne. En nou't de Heare der sels wurk fan makke, nou soe it fêst net sparre wurde. En Lot wenne yn dy faeije stêd!

Abraham seach hoe't de beide ingelen fierder gyngen. Nêst him bleau de Heare stean. Wachte Er op him? Mocht er noch hwat freegje? Mar hwerom soe er bang wêze? Wie de Heare dan syn freon net? ‘Heare’, frege er earbiedich, ‘Jo sille de goede dochs net mei de forkearde ombringe? As der yn Sodom nou ris fyftich rjochtfeardigen wenje, sille Jo dan de stêd net sparje? It mei fier fan Jo wêze to deadzjen de rjochtfeardige mei de goddeleaze.’

De Heare antwurde: ‘Byhwannear't Ik to Sodom fyftich rjochtfeardigen fyn, sil Ik om dy fyftich it hiele plak sparje.’

Abraham wie bliid mei dy tasizzing, mar fuortdaliks al kaem de twivel op yn syn hert. Fyftich, dat is net folle op in stêd fol minsken, mar de sûnde fan Sodom wie sa swier!

‘Sjoch, Heare’, sei er earbiedich, ‘ik haw it weage ta de Heare to sprekken hoewol't ik stof en jiske bin. Faeks sille der oan 'e fyftich fiif ûntbrekke: sille Jo dan om fiif de hiele stêd fordwaen?’

De Heare antwurde: ‘Ik sil har net fordjerre as Ik dêr fiif-en-fjirtich fyn.’

En noch wie Abraham net gerêst. As der nou ris fjirtich wiene en net mear? Miskien wie fjirtich noch earder to folle as to min. En doe't de Heare him op syn bea tasein hie dat Sodom net forgean soe, as Er yn 'e stêd fjirtich rjochtfeardigen foun, frege Abraham jitris: ‘Faeks sille der tritich foun wurde.’

Op 'e nij waerd syn bea forheard en noch wer - hy wist sels net hwêr't er de moed wei-helle - spriek er de Heare oan. Tritich soe foar Sodom to folle wêze! Soe de Heare de stêd net sparje wolle as der tweintich foun waerden?

Hy doarst nou net mear to freegjen, fêst net! Mar doe't it godlik antwurd kaem: ‘Ik sil net fordjerre om 'e tweintich,’ en doe't de Heare noch by him stean bleau, doe weage er it noch ien kear. Hy woe sa graech dat Lot rêdden waerd en bûten Lot en syn húsgenoaten soene der wis safolle goede minsken net yn Sodom wêze!

Earbiedich frege er: ‘De Heare mei it net kwea nimme as ik jitte ienris siz: faeks sille der tsien foun wurde.’

De Heare antwurde: ‘Ik sil net fordjerre om 'e wille fan 'e tsien.’

[p. 31]

Mar dat wie ek it úterste; fierder woe Er yn syn wysheit net gean. En omt' Er syn freon Abraham net graech hwat wegerje woe, makke de Heare in ein oan it petear en gyng fuort.

Op 'e heuvel bleau Abraham allinne efter. Lang seach er de kant oer nei Sodom dêr't de beide ingelen wei waerden yn 'e fierte. Syn hert kloppe. Hoe soene se it treffe, dizze joun yn Sodom, de beide boaden fan God? Hy hope sa dat it goed gean mocht! Mar wylst er stadich nei hûs roun, de heuvels oer yn 'e stille joun, wist er dat it net goed gean koe! Yn Sodom hie noch noait in reizger it troffen, to-minsten net in frjemde dy't kaem krekt foar de nacht... Dy hiele lange nacht moast er iderkear wer oan Lot tinke en fan sliepen kaem net folle.