De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

[p. 297]

Foar Felix
292

De procurator Antonius Felix wist net hwat er der oan hie, doe't de tachtich ruters it binneplein fan syn paleis oprieden en de finzene Paulus foar him brochten. Lysias die it net foar in bytsje: in ôfdieling hynstefolk, en dat om ien inkelde Joad. Doe't er lykwols it brief fan 'e chiliarch lêzen hie, waerd alles him dúdlik. Dus dizze âlde Joad yn syn wide mantel en mei de boeijen om wie in Romeinsk boarger en dat folk fan Jeruzalem woe him ta elke priis deadzje. It wie bêst mooglik, dat Lysias gelyk hie en dat er ûnskuldich wie. Hy mocht wol oppasse.... It koe bêst wêze, dat sa'n man noch freonen hie to Rome, dy't him de hân boppe de holle hâldden. Stadich roun er op Paulus ta. ‘Ut hokker provinsje komme jo?’ De apostel antwurde: ‘Ut Cilicië, hear.’ Felix knikte. Dus dochs in man út in achterôf-provinsje, dy't tafallich it boargerrjocht hie! ‘Goed’, sei er út 'e hichte, ‘ik sil jou saek ûndersykje, sadré't jou biskuldigers kommen binne.’ Doe rôp er in centurio en liet Paulus fuortbringe.

* * *

Fiif dagen letter wie der al in députaesje út Jeruzalem: de hegepreester Ananias yn fol ornaet, in mannich âldsten en in atfokaet Tertullus, dy't tige thús wie yn it Romeinske rjocht. De mannen fan it Sanhedrin bigriepen, dat it forhoar foar Felix har lêste kâns wie om Paulus foroardiele to krijen en hja wiene fan doel om alles op alles to setten. Dêrom hiene se ek in rjochtsgelearde meinommen en hja hiene in hege forwachting fan him: Tertullus liet him djûr bitelje foar syn tsjinsten, mar hy forstie syn fak. Mei inkelde sinnen soe er Felix op it heechste priizgje en dan Paulus op it slimste swart meitsje: hy wie in rebel, dy't oeral oproer makke en dy't bisocht hie om 'e timpel to ûntwijen. Dat lêste wie fansels gjin biwiis foar, mar dat wie foar Tertullus yn it minst gjin biswier!

Doe't Felix him it wurd joech, kaem er nei foaren en makke in djippe bûging. Lûd, suver twingend, gyng syn stim troch de wide seal: ‘Dat wy troch jo, heecheale Felix, in greate frede genietsje, en dat dit folk troch jins wiis bistjûr gâns forbetteringen barre meije, nimme wy yn allen en allerwegen mei greate tankberens oan.’ Felix seach mei greate eagen nei de gekarde sprekker; it wie neffens de regels fan 'e kunst, dat in atfokaet syn taspraek bigoun mei in kompliment oan 'e rjochter, mar dit wie hast hwat al to moai: hy soe ek wier net witte, hwannear't er de Joaden oait reden ta tankberens jown hie! Dy atfokaet soe him dochs net fyntsjes de gek oanstekke?

Mar Tertullus, as hie er neat bysûnders sein, gyng rêstich fierder. ‘Mar om't jo der net fan hâlde om yn it iepenbier priizge to wurden, swij ik dêr fierder oer en forsykje ik jo om ús mei jins bikende skiklikens koart oan to hearren.’ Hy glimke sa minlik, dat sels Felix bigoun to tinken, dat er it miende en wonk, dat er fierder gean koe.

Tertullus draeide him om en wiisde nei Paulus. ‘Wy hawwe bifoun, dat dizze man in pest is, in great foarstanner fan 'e partij fan 'e Nazareners en dat er de hiele wrâld oer oproer makket ûnder de Joaden, ja, dat er sels bisocht hat de timpel to ûnthilligjen. Dat dêrom hawwe wy him ek grepen en as jo himsels ûnderstean oer al dy dingen, dan sil it bliken dwaen, dat wy neat to folle sein hawwe.’

De Joaden sprongen oerein en bigounen nou allegearre tsjin Paulus op to sprekken. It wie krekt sa't Tertullus sein hie, dy man hie de dea-straf fortsjinne! As de procurator him mar skerpernôch foar it forhoar naem, soe er it fêst meistimme. Sa goed koene se nammers de apostel wol, dat er him dochs altyd gean liet sokke tiden en dingen sei, dy't tsjin 'e wet yngyngen. Miskien soe it dan dochs noch op in deafonnis útrinne.

Mar Antonius Felix wie dizze kear net fan doel om de Joaden har sin to jaen; hy mocht dat greatske folk dochs al net lije en bûtendat wie Paulus boarger-fan-Rome. Hy hie de taspraek fan Tertullus heard en hy wie tige binijd, hwat Paulus der tsjin ynlizze soe. ‘Jo kinne jo fordigenje’, wonk er.

En wer stie de apostel foar syn fûle fijannen, lyk as dy kear op it timpelplein en, de deis dêroan, yn 'e seal fan it Sanhedrin. Mar dizze kear forgeat er net, dat it om syn libben gyng en dat er foar syn rjocht opkomme moast. Dy beide oare kearen hie er it evangeelje forkundige, mar nou spriek er koart en skerp, as in rjochtsgelearde, dy't de arguminten fan syn tsjinpartij wjerleit.

* * *

‘Om't ik wit, hear procurator, dat jo al forskate jierren as rjochter steane oer dit folk, forantwurdzje ik my mei goede moed. Lyk as jo witte kinne, bin ik nei Jeruzalem gien om to oanbidden en om in kollekte

[p. 298]

oer to dragen oan myn eigen folk en wie ik tolve dagen lyn noch yn dizze stêd: hoe soe ik dan oait de tiid hawn hawwe om to Jeruzalem in oproer to meitsjen? Sa net, der is net ien dy't sjoen hat, dat ik yn 'e stêd, of yn 'e timpel, of yn 'e synagoge it folk opsette en Tertullus, hoewol't er gâns kwea fan my sein hat, hat gjin inkeld biwiis bybrocht. Allinne ien ding, dat er neamd hat, wol ik bikenne: dat ik in Nazarener bin, mar jo witte sels, dat wy, Nazareners, gjin partij binne, lyk as de Joaden sizze en dat wy net tsjin it regear opsteane. Wy binne neat minder as alle oare Joaden en wy leauwe alles, dat biskreaun stiet yn 'e wet en de profeten.

Mar nou wie ik dan nei lange jierren foar it earst wer yn 'e timpel om offers to bringen foar in pear mannen fan myn folk, en doe't ik my dêr ta hillige, troffen de Joaden út Asia my, mar ik wie net dwaende om it folk ta oproer oan to setten en ik hie gjin heidenen by my. Dat dy Joaden út Asia, dy hearden hjir foar jo to stean, as hja hwat tsjin my hawwe. Of oars moatte dizze mannen út Jeruzalem mar sizze hwat ik misdien haw, hoewol, dan kinne se oars net bybringe as dat iene wurd, dat ik útrôp yn har Rie: “Oer de opstanning fan 'e deaden wurd ik fan jimme oardiele” - mar oan in opstanning leauwe ek de measte leden fan it Sanhedrin.’

* * *

Doe't Paulus sitten gien wie, doarst net ien fan syn biskuldigers mear tsjin him yn to lizzen; sels de atfokaet Tertullus frege net mear it wurd. Hja hiene hope, dat Paulus him forprate en to folle sizze soe, mar hy hie ynpleats al har biskuldigingen wjerlein. De procurator riisde oerein, hy wist nou genôch en hy leaude nou mei Lysias, dat de apostel ûnskuldich wie. As it soe sa't it hearde, dan moast er him nou loslitte, mar dat woe er dochs ek net dwaen: hy woe net graech it hiele Sanhedrin tsjin him hawwe, nou't der dochs al klachten oer him wiene to Rome. It soe it bêste wêze, dat er de saek noch ris oanseach en letter útspraek die. It wie ek net ûnmooglik, dat dy Nazareners ris wer in greate kollekte hâldden en genegen wiene om har foaroanman los to keapjen. Sa'n kâns koe er him net ûntkomme litte. ....‘Ik sjoch, nei alles hwat ik heard haw, gjin reden om in fonnis út to sprekken’, sei er koel. ‘Mar om't der mooglik oare kanten oan dizze saek binne, wol ik earst noch mei Lysias prate; de saek wurdt oanhâlden oan't Lysias to Caesaréa komme kin.’

En dêr koe de députaesje út Jeruzalem mei hinnegean: har plan wie wer mislearre en forgrime teagen se de oare deis wer nei hûs. Der wie noch ien treast: Paulus wie noch net frij en it koe noch gâns in skoft duorje, ear't Lysias by de procurator kaem. Miskien soe Felix him wol forjitte en kaem er noait wer frij....

Mar ek dat roun oars as hja tochten. De procurator joech opdracht dat Paulus it sa goed mooglik ha moast: hy hoegde de boeijen net mear om en hy krige in aparte keamer, dêr't er alle dagen syn freonen ûntfange mocht. En as de iene of oare him hwat bringe woe, iten, of boeken, of klean, dan hie er dêr alle frij ta.

* * *

In deimannich letter waerd de apostel op 'e nij foar Felix brocht, mar dizze kear wiene der gjin Jeruzalemmers om him to biskuldigjen en gjin atfokaet om him swart to meitsjen; njonken de procurator op in hege stoel siet syn jonge frou, Drusilla. Hja hie al hiel hwat ûnderfoun, dizze dochter fan Herodes Agrippa: earst hie se trouwe sillen mei in heidenske prins, mar dat wie oergien, om't de jongeman him net bisnije litte woe; doe wie se troud mei in kening dy't likemin bisnien wie en ta bislút wie se, sechstjin jier âld, by har man wei-roun en de frou fan Felix wurden.

Hja hie al faek fan Paulus heard en wie bliid, dat hja him nou sels hearre koe. In Joad, dy't tagelyk boarger-fan-Rome wie, in gelearde, dy't it mei de Nazareners hâldde, dat moast wol in bysûnder man wêze. Hy soe wol bliid wêze, dat er nou ek foar har sprekke mocht en as er it tige moai makke, hwa wist, soe se dan net in goed wurdtsje foar him dwaen by Antonius....

Drusilla hearde binijd nei it wûnder forhael fan 'e Messias, dy't stoarn wie oan it krús en opstien út 'e deaden en dy't ien kear komme soe om to oardieljen de libbenen en de deaden. Hja leaude der neat fan, mar it wie dochs as fielde se, dat dy finzene yn syn rûge mantel, lokkiger wie en blider as hja yn it paleis fan har man. Felix, dy't gjin Joad wie en fan al dy dingen noch minder ôfwist as Drusilla, seach binijd fan de strange apostel nei dat jonge, bloeijende frommis. Hy wist net oft it wol forstannich west hie om Paulus sprekke to litten. As Drusilla it har ris oantriek en werom woe nei har wettige man. Hy moast der net oan tinke....

En doe't Paulus bigoun oer gerjochtichheit en in earber libben en oer it lêste oardiel, riisde er hastich oerein. ‘Ik haw nou hjoed gjin tiid mear, mar as it sa út komt, sil ik jo noch wol ris hearre.’ Hy seach Paulus nei, doe't er tusken de soldaten yn de seal útroun. In wûnderlik man, mei syn lear fan in Messias-oan-it-krús, mar ek in man dy't leaude hwat er sei en dy't der nei libbe. En bang wie er net, dat hie ek nou wer bliken dien! Noch noait hie er it earder meimakke, dat in finzene him sa de wierheit sein hie. Frjemd, mar hy hearde him dochs noch leaver as dy

[p. 299]

Tertullus mei syn fluenske praetsjes. Allinne Drusilla, dy koe der better net by....

* * *

Noch forskate kearen liet Felix syn finzene komme en hiene se in lang en earnstich petear en elke kear weroan waerd it him dúdliker, dat dy ienfâldige Joad mei syn wrede wurk-hannen in great man wie. Mar by alle achting dy't er foar de apostel hie, kaem it dochs net by him op om syn boadskip oan to nimmen en him to bikearen; hy woe net brekke mei syn sûndich libben, hy koe gjin ôfstân dwaen fan amt en eare en jild en net fan Drusilla. Hy koe der sels net ta komme om Paulus frij to litten, hoewol't er nou al lang wist dat er ûnskuldich wie, hwant altyd hie er noch de forhoping dat de freonen fan 'e apostel him jild biede soene.

Sa gyngen de wiken en de moannen foarby en it waerd twa jier en noch altyd siet Paulus yn it paleis fan 'e procurator. It foel him tige swier en as er dat wurd des Heare net hawn hie, dat wurd, dat er ek noch to Rome komme soe, dan hie er it faeks net drage kinnen. En doe kaem der ynienen in nije kâns: Felix waerd weromroppen nei Rome en moast him forantwurdzje foar de keizer. Paulus hope, dat er him dan nou loslitte soe, mar der harde neat. Der wiene safolle klachten oer de procurator ynkommen to Rome, klachten foaral ek fan it Sanhedrin, dat er de Joaden net mear forbitterje doarst; allinne om har in deugd to dwaen liet er Paulus sitte en droech er him oer oan syn opfolger, Festus.

It wie in bittere toloarstelling foar de apostel, mar hy moast him skikke. God soe it goed meitsje mei him, op Syn tiid. Mar it lei him al by, dat er de reis nei Rome net as frij man meitsje soe.