De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

Ein fan 'e tredde Reis
287

Lang bleau er dizze kear net to Troas, hoewol't der gâns minsken nei him harkje woene en nimmen him dêr lestich foel: hy koe it der net úthâlde, sa siet er yn noed oer syn Korinthiërs. As dy lêste brief nou dochs noch ris to skerp west hie, as er it nou ris minder makke hie, ynpleats fan better? It duorre sa lang ear't Titus kaem; dy soe oer Macedonië reizgje en dan mei it skip nei Troas, mar nou wie er der noch net en hy bigoun bang to wurden, dat hja elkoar misrinne soene: Titus wist fansels net, dat syn reisplan foroare wie.

* * *

Sadré't it mei skik koe, makke er him los fan 'e gemeente to Troas en stiek er oer nei Thessalonika. Yn gewoane omstannichheden soe er tige bliid west ha, hwant it hie al lang syn bigearte west om nei de tsjerken fan Macedonië ta, mar nou hie er gjin rêst, salang't er Titus net sprutsen hie. Suver mei in beevjend hert sette er foet oan lân, mar al gau kaem der in ein oan syn spanning: Titus kaem mei goede birjochten. De gemeente fan Korinthe hie wol forslein west oer de skerpe torjochtwizingen, mar hja hiene dochs ynsjoen dat Paulus gelyk hie en hja woene har deljaen ûnder syn formoanning en tucht. De misstannen wie in ein oan makke, de minsken dy't yn sûnde libben, waerden formoanne en, as hja har net bikearden, ôfsnijd en it spiet har, dat hja Paulus sa'n fortriet dien hiene. Hja seagen nou út nei syn komst en as er kaem, dan soe er mei eigen eagen sjen kinne, dat alles nou wer goed wie....

It wie de apostel in pak fan it hert! Dit wie mear as er hope hie en sa gau as it koe makke er wer in brief klear, dêr't er syn greate blydskip en tankberens yn útspriek en mei dat skriuwen reizge Titus wer werom. Hy koe dan mei-iens to Korinthe in kollekte organisearje foar Jeruzalem en dêrta gyngen der noch in pear bruorren mei; Paulus soe sa gau as it koe folgje.

* * *

Noch gâns in skoft is de apostel yn Macedonië bleaun, doe kaem er dan einlings yn Korinthe en ek dêr hat er noch in fearnsjier wurke. Doe wie de winter oer en mei de iere Maeitiid wie der wer gelegenheit om in skip to finen, dat him nei Caesaréa bringe koe. It slagge him al gau en alles waerd ré makke foar de lange reis. En doe kaem der op it alderlêst noch hwat tusken! De learlingen kamen to witten, dat de Joaden in komplot tsjin Paulus op tou set hiene en doe't hja alles noch ris goed neigien hiene, foel it bislút, dat de apostel net mei it skip koe. It wie net to weagjen: it soe foar syn fijannen in lyts kunstke wêze om passaezje to nimmen op itselde skip en him ûnderweis to formoardzjen.

It moat wol in bitter ding foar Paulus west ha.

[p. 286]

Nei al it wurk en al de spanning soe sa'n lange sé-reis him tige goed dien ha en nou moast er ynpleats wer oer lân en wer troch Macedonië. It waerd wer in swiere, einleaze mars troch de bergen en om't er mei Pinkster to Jeruzalem wêze moast, koe er it ek net op syn gemak dwaen. Syn reisgenoaten gyngen foarút, it Noarden yn en mei in pear oaren triek de apostel troch Macedonië nei de stêd Filippi, dêr't sa goed as gjin Joaden wennen. Dêr slagge it har in lyts skip ôf to hieren, dat oars gjin passagiers meinaem en doe weagen se it om oer sé fierder to gean. It earste plak, dêr't hja oan lân gyngen wie de stêd Troas, dêr't Paulus op 'e hinnereis sa hastich weirekke wie, syn freon Titus yn 'e mjitte. Ek nou bleauwen se der net lang en nei in wike al soene se wer fierder farre.

* * *

It wie de Snein-to-jouns, dat de gemeente fan Troas gearkommen wie, om ôfskie fan Paulus to nimmen. Foar de lêste kear soene Paulus en syn reisgenoaten it hillich Nachtmiel mei har fiere, foar it lêst soe er har tasprekke, dat elk dy't koe, wie opkommen en de seal wie tige fol. It wie oars in great en wiid fortrek, dizze opperseal op 'e tredde fordjipping, mar it wie der wol tige binaud; de doar stie fansels iepen, en der wiene in pear finsters, - net mear as iepeningen yn 'e tsjûke muorre - mar dat holp net folle: der wie gjin wyn dat makke en de hiele lange dei hie de sinne stien to baernen op it platte dak. Dêr kaem noch by, dat der gâns oaljelampen baernden en dy joegen meiinoar flink hwat waermte en in tsjûke, neare walm.

Paulus lykwols telde al dat ûngeriif net: hy spriek mar troch en it roun al nei tolven, doe wie er noch net oan 'e ein. Miskien wie dit de lêste kear dat er to Troas wie en hy hie noch sa folle op it hert, sa folle dat noch sein wurde moast en dêr't hja letter, as hy allang fuort wie, har winst mei dwaen koene. Hy murk net iens, dat it aloan nearder waerd, hy fornaem net dat it swit him by it gesicht del roun en plakte troch syn klean, hy tocht net oan wurgens, net oan sliepen, hy spriek mar en die syn apostel-wurk. It kaem ek net by him op, dat er it al dy oaren wol tige swier makke en dat harkjen sa maklik net is as sprekken.

Der wie ien yn 'e seal, dy't it tige krap hie: in jongfeint, dy't Eutychus hiet. Hy wie sa hyt en binaud, dat er it net mear úthâlde koe en doe't Paulus mar net ophâldde, riisde er oerein en klom yn it finster. It wie sa djip, dat er der maklik yn sitte koe en hy koe Paulus likegoed sjen en hearre. It siet hjir al better; hy fielde suver de koele jounloft oan syn gleone wangen. Doe spande er him op 'e nij wer yn om to harkjen....

Hy fornaem sels net, hoe slûch er wie en hoe wurch. Hast ûngemurken foelen him de eagen ticht en it duorre net lang, doe sliepte er fêst en djip. Net ien yn 'e seal seach it, net ien tocht der by dat it in nuodlik plak wie; allegearre harken se nei Paulus. En doe ynienen barde it; in skrille deadsskreau, in swiere bouns op 'e stiennen fan it binneplein en doe de stilte. Ien koart momint sieten se stil, forlamme fan 'e deadlike skrik, doe sprongen se de trep del nei ûnderen. Eutychus lei roerleas op 'e stiennen. Mei ien eachopslach seagen se, dat der gjin libben mear yn wie. Hja namen him op en droegen him yn 'e hûs en lûd bigounen se to kleijen en to skriemen. Hwat wie dit freeslik! Sa'n skoandere jonge, dat dy nou sa oan syn ein komme moast....

Tusken de jammerjende froulju troch kaem Paulus nei foaren. Fol meilijen seach er nei de deade; doe liet er him falle, boppe op it kâlde lichem en sloech de hannen om de jongfeint hinne. ‘Meitsje net sa'n misbaer en wês net oerstjûr, hwant syn siele is noch yn him’, sei er lûd. En foar har forhearde eagen seagen de discipelen, hoe't Eutychus oerein riisde en om him hinne seach. In pear fan syn freonen brochten him nei hûs en fortelden him fan it greate wûnder, dat God oan him dien hie.

‘....hy wie hjir feilich op it stille strân....’

[p. 287]

Op 'e opperseal, bliid en tankber, bitsjinne Paulus it Nachtmiel en wylst de drinkenstsjelk roun gyng mei de donkere wyn, spriek er al wer. Der wie net ien, dy't mear sliepte en it wie al ljocht, doe't elk syn wegen gyng. In pear ûre letter, nei in nacht sûnder sliep, triek de apostel Paulus de poarte út. Hy hie in mars fan ûren foar de boech, nei it stedtsje Assus, dêr't de oaren him oan boart nimme soene: de Joaden yn Troas hoegden net to witten, hwat krekt syn plannen wiene.

Op it strân to Assus wachte Paulus op it skip, dat him nei it Suden bringe soe. Achter him, heech op 'e steile berch, lei de stêd en foar him, sa fier't er sjen koe, wie de wide sé. Hy wie hjir feilich op it stille strân, gjin fijân wie him folge, de iensume wegen lâns, mar likegoed wie it moed him fol. It lei him by, dat de Joaden to Jeruzalem wraek op him nimme soene, mar dêr koe er syn reisplan net om foroarje; de Geast sels hie it him yn it hert jown, dat er dêr hinne moast en dan gyng hy sûnder om to sjen. God koe him biwarje, mar as it Syn wollen wie, dat er stjerre soe, dan wie it ek goed. Net, dat er útseach nei de dea! Hy hie noch altyd de hope, dat er ek noch to Rome it evangeelje forkundigje soe; to Rome, en as it koe noch fierder it westen yn: yn Spanje. Mar dat soe wol net kinne; hy fielde, dat er âlder waerd....

Doe't it skip oan 'e wâl lei, gyng er daliks oan boart. Lukas en Timotheüs wiene der, en noch in mannich oaren, dy't mei soene om it jild fan 'e kollekte oer to bringen, dat de gemeenten yn Asia en Grikenlân byinoar brocht hiene foar de tsjerke to Jeruzalem. Fan Assus fearen se it Suden yn, tusken de eilannen troch en nei in pear dagen seagen se yn 'e fierte de huzen fan Efeze. Paulus hie der graech in pear dagen oerbliuwe wollen, mar hy doarst it net to weagjen; as er wer finzen nommen waerd, koe it tiden duorje ear't er fierder koe en soe syn hiele reisplan mislearje. Ynpleats diene se de haven Mytilene oan, in sechstich kilometer fierder nei it Suden en dêrwei stjûrde er boaden om de âldsten fan Efeze op to heljen. Hja kamen daliks, bliid, dat hja de greate apostel noch ien kear sjen koene.

Mei djippe earnst spriek er har noch ien kear ta. Hy hie sa lang by har forkeard, sa folle foar har dien, sa folle om har lit, en nou wie er op reis nei Jeruzalem en hy wist, dat him ek dêr wer leed en boeijen wachten. Dat it lei him fêst by, dat er har op ierde net wer sjen soe en dêrom woe er har nou noch foar it lêst warskôgje. ‘Ik wit, dat wrede wolven by jim ynglûpe sille en dat hja de keppel net sparje sille; ja yn 'e gemeente sels sille mannen opstean, dy't forkearde dingen leare, om de discipelen to forlieden. Nim jim dan to wacht en weidzje de gemeente fan Kristus, dy't Er woun hat troch syn eigen bloed. Arbeidzje trou, lyk as ik it jim foardien haw, hwant mei dizze hannen haw ik de kost fortsjinne foar mysels en foar myn helpers en bitink, dat de Heare Jezus sels sein hat: It is silliger to jaen as to ûntfangen.’

Doe't er alles sein hie, hwat er op it hert hie, bûgde er de knibbels en droech er har op yn it gebet; dêrnei joegen se him ien foar ien de ôfskiedspea en mei triennen yn 'e eagen brochten se him fuort, nei de haven. Foaral dat wurd fan Paulus, dat er har net wer sjen soe, trieken se har tige oan.

* * *

En wer glied it lytse skip oer de blauwe sé, it Suden yn. By it eilân Rhodos lâns bûgden se it Easten yn en in ein fierder rounen se de haven fan Patara oan. Hjir gyngen se oer op in greater skip, dat fracht yn hie foar Tyrus en dat net flak by de kust lâns hoegde to farren; dat bikoarte de reis in flink stik en sa kamen se noch bêst op tiid yn Tyrus oan. Hja hoegden nou gjin haest mear to meitsjen en bleauwen in folle wike yn 'e drokke hannelsstêd.

Ek to Tyrus moast in lytse gemeente wêze, mar hja hiene der gjin bikenden by en it naem noch al hwat tiid om de discipelen to finen. Mar doe waerden se ek tige gastfrij ûntfongen en doe't de discipelen hearden, dat Paulus op trochreis wie nei Jeruzalem bisochten se om him ta oare gedachten to bringen. It wie alles hiel oars to Jeruzalem as in jier-of-hwat lyn! Der broeide forset en de Joaden wiene fijanniger as oait tofoaren; it wie better dat Paulus ynpleats nei Antiochië gyng.

Paulus liet him net fan it stik bringe, ek net, doe't de Hillige Geast har dy wyks iepenbiere, dat him leed en bannen wachten. Foar him stie it fêst, dat dyselde Geast, dy't him fordrukking en boeijen profetearre, him nei Jeruzalem rôp en al de warskôgingen fan syn freonen koene net forhinderje, dat er syn plannen trochsette. De hiele gemeente gyng mei om har nei it skip to bringen en allegearre, mânlju en froulju en bern, knibbelen se del op it stille strân om to bidden. En doe kaem ek hjir it ôfskie: in lêste heilbea, in lêste pea, in lêst farwol.

* * *

Oer Ptolomaïs - deselde stêd, dy't letter Akko hiet - reizgen se nei Caesaréa. Yn dizze stêd wie in greatere gemeente en hja kamen yn 'e hûs by de evangelist Filippus, deselde dy't destiids de keamerling doopt hie. Hy hie fjouwer greate dochters, dy't profetessen wiene en yn 'e tiid dat Paulus en syn reisgenoaten der wiene, kaem der ek noch de profeet Agabus út Jeruzalem. Ek dy hie wer in wurd foar Paulus: hy naem de gurle dy't de apostel om hie, boun der syn eigen hannen en fuotten mei, en spriek: ‘Sa seit de Hillige

[p. 288]

Geast: de man hwaens gurle dat is, sille de Joaden to Jeruzalem bine en hja sille him oerleverje yn 'e hannen fan 'e heidenen.’

De discipelen hiene mei ûntsetting harke nei it boadskip fan 'e profeet. Dit koe oars net wêze as in warskôging, dat Paulus net nei Jeruzalem gean moast en sels Lukas, dy't him sa goed koe en wist fan syn gleone iver, smeke him nou om werom to gean. As God syn profeet stjûrde, mocht er dan trochsette en dochs nei Jeruzalem reizgje?

Mar Paulus joech ek nou gjin bilies! Ek foar him stie it fêst, dat Agabus sprutsen hie troch de Geast en dat syn wurden neikomme soene, mar hy naem it net as in warskôging. As Godsels sei, dat er boun wurde soe to Jeruzalem, hoe soe dat dan in oanmoanning wêze kinne om der wei to bliuwen? Hy koe it net oars sjen: hy moast de reis nei Jeruzalem weagje, ek as er fan to foaren wist, dat him dêr leed en bannen wachten. Hy wist sels net hwerom't it sa moast, God jowt nou ien kear gjin rekkenskip fan Syn dieden, mar dat it by einsluten wêze soe ta Syn eare en ta heil fan 'e Tsjerke, dêr twivele er net oan. En dêrom koe er net dwaen hwat Lukas en de oaren fregen! ‘Hwerom skrieme jim’, sei er forwitend, ‘en bisykje jim my it herte weak to meitsjen, allinne om't God my iepenbiere hat, dat ik forfolging lije moat? Ik bin ré, net allinne om my bine to litten, mar ek om to stjerren foar de namme fan ús Heare Jezus.’

Der wie net ien mear, dy't noch langer tsjin Paulus ynlizze doarst. As it wier wie, dat de Heare him nei Jeruzalem rôp, - en hwa soe dat better witte as de apostel sels? - dan mochten se him net opkeare. En hoe swier it har ek foel, hja bûgden de holle en seine: ‘It moat mar komme, sa't God it wol!’

In pear dagen letter gyngen se op mars, Paulus, syn reisgenoaten, dy't it jild fan 'e kollekte oerbrochten en in pear discipelen fan 'e gemeente to Caesaréa, dy't in adres foar him wisten to Jeruzalem, dêr't er ûnderdak fine koe. It wie op syn minst twa dagen rinnen, dit lêste ein fan 'e trêdde sindingsreis.