De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

Gearkomste to Jeruzalem
277

Nei har earste sindingsreis bleauwen Paulus en Barnabas noch gâns in skoft to Antiochië; it kaem har ek ta nei dy swiere tocht troch de heidenlannen, mar fan rêsten kaem der ek nou wer net folle: der wiene allerhanne swierrichheden, dy't tige har omtinken fregen en dy't sels in reis nei Jeruzalem nedich makken.

Der wie yn 'e gemeente to Jeruzalem in groep dy't

[p. 263]

foar har bikearing Farizeër wiene en dy't ek nou noch tige oan 'e âlde wet en de hillige seden hongen. Hja leauden wol, nei alles dat der to Caesaréa en to Antiochië bard wie, dat ek de heidenen diel hawwe koene oan it heil yn Kristus, mar neffens har bitinken koe dat allinne as hja earst folslein Joad waerden en de wet yn alles hâldden. Allinne hwa't yn it forboun mei Abraham bigrepen wie, koe sillich wurde, mar hoe soe oait in heiden diel hawwe oan dat forboun, as er net mei Abraham bisnien wie? ‘Dy't ûnbisnien bliuwt, dy siel sil útroege wurde út syn folken: hy hat Myn forboun brutsen!’ Sa stie it yn 'e boeken fan Mozes en dêr koe sels in man as Paulus net foar wei! Dy learde, dat de bisnijenis syn tiid hawn hie en dat elk in bern fan Abraham wie, dy't lyk as Abraham leaude, mar hja soene wol ris witte wolle, hwer't dat stie! En dan wie dy kwesje der noch fan rein en ûnrein, dêr gyngen Paulus-en-dy ek mar hwat licht oer hinne. Miskien foel dat ek net ta op plakken dêr't gjin Joaden wennen en dan moast der hwat troch de fingers sjoen wurde, mar yn Antiochië koe it wol, dat makken se har net wys! It wie dochs ek gjin greate muoite, as hja mei Kristenen út 'e heidenen ieten, en set foar de echte Joaden in aparte tafel del? Dêr hoegde dochs nimmen oanstjit oan to nimmen: èlk koe ommers troch de bisnijenis Joad wurde en de wet yn acht nimme en dan soe gjinien him by de tafel wei-keare.

Dizze groep hie to Jeruzalem gâns ynfloed en hja biskôgen Jakobus, de broer fan Jezus as har foaroanman en lieder: hja wiene der suver greatsk op as oaren har ‘dy fan Jakobus’ neamden. It wie fansels wier, dat Jakobus noch tige oan 'e âlde seden hong en dat er de wet op 'en strangsten hâldde, mar it wie nèt sa, dat er it yn alles iens wie mei dy Farizeërs. Hy learde nèt, dat der oars gjin bihâld wie as lâns de wei fan 'e bisnijenis en hwa't dat de gemeente optwinge woe yn syn namme en op syn gesach, dy wie net earlik en die him ûnrjocht. En dochs doarsten in mannich fan dy ‘Judaïsten’ it oan, om nei Antiochië to reizgjen en dêr har ôfwikende mieningen to forkundigjen; hja skrommen sels net om krekt to dwaen, as hie de gemeente fan Jeruzalem har ta dat doel stjûrd en hja makken der rekken op dat Petrus, dy't doe ek krekt to Antiochië wie, har wol helpe soe.

* * *

De apostel Petrus wie yn 'e gemeente ûntfongen mei alle eare dy't syn posysje foege en hy fielde der him tige thús; hy gyng yn alle freonskip mei de bruorren om en it kaem net yn him op om ûnderskie to meitsjen tusken Joaden en heidenen. Der waerd net ienris praet oer in aparte tafel of oer de âlde spiiswetten en Petrus seach yn it minst net út 'e hichte op 'e ûnbisniene bruorren del.

Al dagen wie dat sa gien, doe't ûnforwachts de mannen út Jeruzalem delkamen. Hja waerden tige gol en gastfrij ûntfongen, mar botte tankber bitoanden se har net: hja wiene wol tige freonlik foar Petrus en Paulus en de oare Joaden, mar foar de Kristenen út 'e heidenen oer diene se wakker út 'e hichte en doe't it iten opdroegen waerd, easken se op hege toan in aparte tafel. Der foel in frjemde stilte yn 'e wide seal: de Kristenen út 'e Joaden doarsten net to wegerjen en setten yn 'e hoeke in tafel ré, mar de oaren krigen in kleur en seagen nei Paulus. Dat wie to Antiochië noch noait bard, dat Joaden en Griken apart oan tafel gyngen. Wiene se dan net allegearre hillich yn Jezus Kristus, hiene se dan net allegearre deselde Geast ûntfongen, wiene se net doopt mei ien en deselde doop? As de Heare gjin ûnderskie makke, mochten dy fan Jakobus it dan wol dwaen? Koe de apostel Petrus wol mei har ite en dizze Jeruzalemmers net? Mar Paulus soe wol fanwegen komme en sizze hwer't it op stie! Dy hie sels ek Farizeër west en dy koe de mannen wol to reden stean!

Mar Paulus woe net de earste wêze dy't it wurd naem. Dit wiene leden fan 'e gemeente to Jeruzalem en it kaem foar Petrus op om har to-rjocht to wizen. En hwa koe oait better tsjin dizze Farizeërs yngean as Simon, dy't út Gods eigen mûle heard hie, dat it ûnderskie tusken rein en ûnrein weifallen wie? Dat hoe swier it him ek foel om neat to sizzen en hoe't it him ek ynbaernde, hy sei neat en seach strak nei Petrus, Sei dy nou noch neat? Hwerom hie er sa'n kleur en hwerom seach er sa frjemd nei dy mannen yn 'e hoeke.

En doe riisde Simon oerein en stadich, as wist er sels noch net hoe't er soe, roun er de seal troch nei de Joade-tafel en frege om in plak. De Jeruzalemmers laken breed en makken romte foar him. Hiene se it net tocht? De greate apostel stie oan har kant! Noch mear kamen op har ta; al greater waerd de rounte om 'e tafel-fan-'e-reinen. O sjoch, ek Barnabas kaem by har! Nou hiene se de slach sa goed as woun, nou siet allinne Paulus noch by de ûnbisnienen, Paulus en in mannich Joaden fan Antiochië, minsken sûnder gesach en ynfloed. It wie doch mar goed, dat hja de lange reis makke hiene: hjir wie noch wol hwat to suverjen yn dizze heidenske stêd. En Paulus soe nou wol neat mear sizze doare....

Fansels doarst Paulus wol. Hy sprong oerein, syn donkere eagen flammen en troch de wide seal gyng syn machtich lûd. Earst rekkene er mei Petrus ôf. ‘Dizze apostel’, sei er triljend fan lilkens, ‘hat dagen lang ús gast west en mei ús oan 'e selde tafel sitten; as hy, dy't in Joad is op heidenske wize by ús forkeare koe, hwerom wol er dan nou de Kristenen-út-'e-heidenen twinge om as Joaden to libjen? Mar ik wit wol, dat er yn syn hert net mear oan dy dingen hinget: hy

[p. 264]

docht it allinne om't er bang is foar dy mannen út Jeruzalem, dy't hjir kommen binne om't hja ús de frijdom net gunne, dy't wy yn Kristus hawwe.’

En dêrmei liet er Petrus bitsjen en foel er tsjin dy-fan-Jakobus út. ‘Jimme mannen fan Jeruzalem, witte jim sels wol, hwat jim ús gemeente oandogge? As it wier is, dat jim net mei ús oan ien tafel kinne, dan bitsjut dat, dat wy net rein binne en dat Kristus ús net hillige hat! Mar as Hy, hwaens Geast wy ûntfongen hawwe, ús net hilligje kin, dan is er de Forlosser net en dan is ús evangeelje in leagen. Sa steane jim dan tsjin de Kristus Gods en tsjin ús gemeente en forliede sels Barnabas en Petrus.’

* * *

Der wie net ien dy't noch tsjin Paulus ynlizze doarst nei dizze skerpe wurden en Petrus en Barnabas skammen har oer har lef gehuchel. Fan dy dei ôf stiene se beide njonken Paulus en holpen se him om de mannen fan Jakobus to oertsjûgjen. It holp net folle: nou't dy it yn 'e gearkomste net winne koene, sochten se de Kristenen út 'e heidenen thús op en seine, dat it noait goed mei har komme koe: ‘Jim miene wol, dat jim bihâlden binne, mar it is net wier; dy't him net bisnije lit en net wurdt lyk as ús, dy kin net yn 'e himel komme.’

Paulus en de oaren diene alles om dy dwaellear to bistriden, mar doe't hja net mei har aksje ophâlde woene, waerd der bisletten, dat hy en Barnabas nei Jeruzalem reizgje soene om de saek oan 'e ein ta troch to praten. Dit koe sa net langer trochgean en as de apostelen net in ein makken oan it gekûp fan dy Farizeërs, dan soene de heiden-gemeenten har ôfskiede moatte. Mar hja hiene goede hoop, dat it sa fier net komme soe.

Fan Antiochië reizgen se, mei inkelde oare bruorren, troch Foenicië en Samaria en yn elke stêd dêr't in gemeente wie, rôpen se de Kristenen gear en fortelden fan it wurk yn 'e heidenlannen. It foel har op, dat oeral de discipelen tige bliid wiene mei it nijs dat hja brochten en dat der alhiel gjin fragen kamen oer de Joadske wet; it wie har in biwiis dat de dwaellear fan it Judaïsme noch gjin yngong foun hie bûten Jeruzalem en it bisterke har yn 'e hope, dat it ek dêr wol tafalle soe.

Doe't hja nei in reis fan forskate wiken to Jeruzalem kamen, waerd de hiele gemeente gearroppen: al de apostelen wiene der en alle âldsten en safolle fan 'e bruorren as de greate seal bergje koe en hja hearden mei greate blydskip nei it forslach fan 'e sindingsreis. Mar doe't Paulus en Barnabas alles forteld hiene, riisden in pear mannen oerein en seine: ‘Wy hawwe heard fan heidenen dy't it evangeelje oannommen hawwe, en fan wûnders en tekens yn 'e namme fan Jezus, en dat heart wol moai, mar as dy minsken net bisnien binne en as der har net oplein is om to-nei de hiele wet to hâlden, dan hat alles om 'e nocht west en kinne se net bihâlden wurde.’

It sprekt fansels, dat Paulus en Barnabas mei klam tsjin dizze dwaling yngyngen en doe't it bliken die, dat der mear dy kant oerhongen, waerd der bisletten, dat de saek yngeand bisprutsen wurde soe op in gearkomste fan apostelen en âlderlingen. Sa gau as it koe, kamen de lieders byïnoar en yn dizze earste synoade is doe de kwesje bisprutsen en ta in oplossing brocht.

* * *

It bigjin wie oars net sa moedich: der foelen fan beide kanten skerpe wurden en it waerd in wyld en forheftich debat. Mar doe naem Petrus it wurd en sei: ‘Mannen, bruorren, jim witte, dat God my útkard hat om it earst oan 'e heidenen it evangeelje to forkundigjen en jim hawwe heard, dat de Hillige Geast oer har kommen is, net minder as op ús! As God, dy't de herten ken, dan gjin ûnderskie makket tusken har en ús, soene wy it dan al dwaen moatte? Hwant mei de wet fan Mozes lizze wy de heidenen in jok op, dat nimmen, ek wy sels net, oan 'e ein ta drage kin, hwant ek wy wurde allinne bihâlden troch de genede fan Jezus Kristus. Dat ik bin fan bitinken, dat Paulus en Barnabas goed dien hawwe en dat it gjin foech jowt en liz oan Kristenen út 'e heidenen de wet fan Mozes op!’

It bleau stil yn 'e seal, doe't Petrus syn miening sein hie en foaral Paulus wie tige bliid. Dit wie in oare Petrus, as dy't doe to Antiochië mei de fûle Judaisten oan ien tafel sitten gyng; doe wie er bang en doarst er net foar syn miening út to kommen en nou, yn syn eigen gemeente, dêr't dy fan Jakobus by wiene, sei er moedich hwer't it op stie. Doe yn Antiochië hie hy, Paulus, him skerp torjochte wiisd, mar it hie gjin kwea bloed set en Simon stie nou njonken him; sels hie er it net better sizze kinnen.

It wie de bruorren út 'e Farizeën oan to sjen, dat hja noch net oertsjûge wiene, mar tsjin Petrus doarsten se dochs net yn it forset to gean. Doe naem Paulus it wurd en op 'e nij forhelle er alles dat hja yn 'e heidenlannen meimakke hiene en fansels liet er dúdlik útkomme dat er it alhiel mei Petrus iens wie.

Doe't er ophâldde naem Jakobus it wurd en allegearre wachten mei spanning hwat hy, de lieder fan 'e gemeente en de âldste broer fan Jezus, to sizzen hawwe soe. Soe er de partij fan 'e Judaïsten opnimme of njonken Paulus en Petrus stean? Elk fielde, dat syn wurd de trochslach jaen soe en dat dêr alles fan ôfhong.

‘Bruorren’, bigoun er, ‘Simon hat ús útlein hoe't God him fan alle apostelen it earst nei de ûnbisnienen

[p. 265]

stjûrd hat, om út 'e heidenen in folk foar God to winnen, lyk as de profeten al foarsein hiene. Dêrom bin ik fan bitinken, dat wy de bruorren út 'e heidenen gjin wetten en foarskriften oplizze meije, bihalve dan de fjouwer regels dy't ek foar de heidenen jilde, dy't by de synagoge hearre. Dat ik stel foar dat de heiden-Kristenen yn Syrië en Cilicië har allinne hâlde oan dy fjouwer dingen en dat Paulus frij is yn alle stêdden bûten dat gebiet en dat wy in brief stjûre nei Antiochië en in pear fan ús mannen, om it neijer út to lizzen.’

Fansels wisten alle bywêzigen wol, hwat Jakobus bidoelde mei de fjouwer regels fan 'e Grykske synagogen: gjin bloed drinke, lyk as de heidenen wol diene; gjin flesk ite, dêr't noch bloed ynsiet; gjin fleis keapje, dat wijd wie oan 'e ûngoaden; gjin libben yn ûnsedichheit - en it like har ta, dat dêr gjinien biswier tsjin ha koe. Yn alle stêdden dêr't Joaden wennen, wie wol rein flesk to keap en dat walgich bloed koene se bêst sûnder, en hwat dat libben yn ûnsedichheit oanbilange, ek dat wie gjin ûnreedlike eask, ek al rekkenen de Joaden der somstiden dingen by, dy't yn oare lannen hiel gewoan wiene. Dat der wie gjin ien, dy't tsjin it útstel fan Jakobus wie en doe't ek de gemeente it goedkard hie, waerd in brief opsteld, dêr't yn stie:

‘De apostelen en de âlderlingen dogge de bruorren yn Antiochië en Syrië de groetenis.
Om't wy fornommen hawwe, dat inkelden fan ús gemeente jimme fan 'e wize brocht hawwe, mei to sizzen dat jim bisnien wurde moatte en de wet ûnderhâlde, alhoewol't wy har dat net opdroegen hiene, hat it ús ienriedich goedtocht mannen út to kiezen mei ús biminden, Barnabas en Paulus, mannen dy't har siele oerjown hawwe foar de namme fan ús Heare Jezus Kristus.
Wy hawwe dan stjûrd Judas en Silas, dy't jim ek mounling itselde meidiele sille.
Hwant it hat de Hillige Geast en ús goedtocht jim gjin swierder lêst op to lizzen as allinne dizze needsaken: jimme to hoedzjen foar offerflesk, en foar bloed, en foar it forsmoarde, en foar huorkerij. As jim jim dan to wacht nimme foar dy dingen, sil it jimme goed gean. - Farwol.’

Net lang nei dy gearkomste to Jeruzalem trieken Paulus en de oaren werom nei Antiochië, bliid en tankber, dat it skeel nou bylein en de frede yn 'e Tsjerke biwarre bleaun wie. Hy en Barnabas bleauwen noch in tiid yn Antiochië en doe't de rêst yn 'e gemeente wer weromkommen wie, bigounen se to tinken oan in twadde sindingsreis.