De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

Judas
246

Doe't Judas dy nachts út 'e Peaske-seal nei de oerpreesters gyng, hie er net wifke en net yn bistân stien. Hy hate Jezus sa't er noch noait in minske hate hie en hy wie bliid, dat er nou einlings syn wraek hawwe soe. Ek doe't er mei de soldaten nei Gethsémané roun, hie er gjin meilijen. As er strak yn it donker hôf de rabbi oerlevere hie, dan soe it bliken dwaen, dat Jezus net de Messiaskening wie dêr't er him foar útjoech en dêr't it folk him foar oanseach. Dat hy roun mei wisse stappen, in man dy't wist hwat er woe en dy't der net foar omlizzen gyng. En as hja wer werom wiene yn it paleis fan Kajafas, soe er it lean barre dat oerienkommen wie; tritich sulverlingen. It wie neat to folle, mar mei hwat er al opgarre hie, wie it dochs in goed bigjin! Nei't er alles forlitten hie om Jezus to folgjen, soe er wer fan 'e groun ôf bigjinne moatte....

Mar it wie allegearre oars kommen as er tocht hie. Nei't er Jezus patte hie, wie it suver, as koe er him sa fûl net mear haetsje en dat wurd fan 'e rabbi: ‘Freon, bistû dêrom by ús kommen?’ koe er net wer kwyt wurde. Hy hie syn wraek hawn en Jezus wie finzen en boeid, mar hy koe der net bliid mear om wêze. Hiel dy mars nei Jeruzalem focht er tsjin syn twivel. Hy koe net mear haetsje en hy woe it dochs! As er Jezus net mear haetsje koe, as er ynpleats meilijen mei him hie, hoe soe er dan oait de moed hawwe om in nij libben to bigjinnen? Hy hie syn Master forret, mar hwer moast er keare, as er der nou spyt fan krige?

En oan-ien-wei hâldde er himsels foar, dat it dochs goed west hie, dat er dochs yn syn rjocht stie. Trije, fjouwer jier fan syn libben hie dy rabbi nommen, alles hie er om him forlitten en hwat hie it jown? Hwat wie der wurden fan syn idealen? Hwat wie Jezus oars as in mislearre Messiaskening? En as it nou net oars kinnen hie, mar it wie ommers syn eigen skuld. Moedwillich hie er syn kânsen weigoaid en syn discipelen hie er meilokke op dat heilleas paed. Nou dizze nacht hiene se him ek forlitten, nou't it to let wie! It spiet him net hwat er dien hie! As it Sanhedrin him foroardiele en him stiennige, dan krige er hwat er fortsjinne.

Mar elke kear as er himsels bisocht to oertsjûgjen wie ek dat oare der wer: Jezus dy't de soldaten tsjin 'e groun wurp, dy't midden yn it deadsgefaer noch foar syn learlingen op kaem, dy't de woune fan Malchus genies. Koe immen dy't sokke dingen die, in forlieder wêze? Hie it dochs mis west, dat forrie? En al sterker waerd dy twivel en al fûlder forsette er der him tsjin.

[p. 192]

Miskien soe aenstouns alles better wurde as er it jild bard hie en fuortgean koe.

Mar doe't er yn it paleis fan Kajafas wie en syn jild bard hie, koe er der net bliid mear mei weze. Mei beevjende fingers telde er de sulverstikken en forburch se yn 'e gurle; hy koe net mei dy pong yn 'e hannen rinne, dat elken-ien him oansjen koe, dat er syn Master forret hie.

Hy gyng ek net fuort en hiel dy lange nacht, wylst Jezus foar Annas en Kajafas stie, stie er tûzen noeden út. Hy woe earst witte, hoe't it ôfroun. Noait soe Jezus de Messiaskening wurde, noait soe er syn folk bifrije en hearskje oer de heidenen - dat wie foarby, mar hwat soe it Sanhedrin mei him dwaen? It wie nou dochs wol dúdlik, dat er gjin rebel wie. Wis gjin goede Messiaskening, mar ek gjin man as Bar-Abbas, dy't opstien wie tsjin de keizer. Hja koene him yn 'e boete slaen om dy suvering fan 'e timpel, - binammen de Sadduceën hiene har dat tige nei nommen! - mar hy hie neat dien dêr't de dea-straf op stie.

Mar tagelyk sei in stim yn syn hert: Meitsje dysels neat wys, Judas. Dû wist hoe't hja him haetsje en dat hja him fêst deadzje sille. En dat is dyn skuld, Judas. Hja hiene him net finzen nommen krekt op it feest, astû him net oerlevere hiest! Dû hast it jild bard foar dyn lef forrie en it weacht dy swier yn 'e gurle, al is it dan gjin greate som dêr't jim him op taksearre hawwe. Tritich sulverlingen!

Hy skodholle forheftich, as woe er al dy twivel fan him ôfskodzje, mar al slimmer waerd syn birou. Kaem der dan noait in ein oan dat forhoar? Lieten se him dan noait wer frij? Hwat moasten al dy tsjûgen? Hy hie dochs net ien fan harren hwat dien?

Mei greate stappen roun er op en del, de eagen great en gril, de earen spand op elk lûd. Hy bisocht net iens mear om himsels to oertsjûgjen; hy hie mar ien gedachte mear: hoe komt it nou mei Jezus? Doe hearde er hoe't se him bispotten en him sloegen en in wylde, machteleaze woede kaem yn him op. Wiene dat nou de rjochters yn Israël, dy't in ûnskuldige mishannelen? En mei in skok bitocht er: Mar bin ik dan better? Hja heevje de hannen tsjin him op, mar ik haw him forret mei in pea! En hja hawwe to-minsten net mei him wannele en net oan syn fuotten sitten en net mei him út ien skûtel iten....

* * *

Hy wist sels net hoe't er dy ûren trochkommen wie, mar op it lêst murk er dat it ljocht waerd. Op it plein forfoel it fjûr, dat de soldaten stookt hiene. En doe gyngen de doarren iepen en brochten se Jezus fuort. Hy doarst net wer mei to gean, mar hy seach fol spanning hokker kant hja útgyngen. It timpelplein, Antonia.... O God, nou brochten se him dochs noch nei Pilatus. Dat koe mar ien ding bitsjutte: hja hiene him ta de dea foroardiele as in rebel, in lestes, en foar rebellen hiene de Romeinen mar ien straf: de dea oan it krús! Mar sa hie er it net bidoeld, dat hie Jezus net fortsjinne! It krús, dat wie sa skriklik. Spikers troch de hannen, dyselde hannen dêr't er har dy jouns de fuotten mei wosken hie! En ûren en ûren soe er hingje moatte....

Mei greate stappen gyng er nei de rjochtseal, dêr't in part fan 'e rjochters noch achterbleaun wie. Wyld stoarme er de treppen op en hymjend bleau er stean yn 'e boppeseal. Hy socht nei wurden; hy moast har oertsjûgje, dat hja in ûnrjochtfeardich fonnis sprutsen hiene. It koe noch net to let wêze, hja moasten Jezus weromroppe en op 'e nij rjochtsprekke. Doe rôp er, dat it klonk troch de holle seal: ‘Jim moatte him frijlitte: hy hat gjin kwea dien. Ik haw in ûnskuldige forret!’

De oerpreesters seagen op. Hja bigriepen neat fan Judas syn wanhoop, neat fan syn bitter birou. Hoe soene se ek meilijen hawwe mei in forrieder, as hja gjin meilijen hiene mei Jezus? En koel en út 'e hichte seine se: ‘Dêr hawwe wy neat mei to meitsjen. Dû meist hinnegean en sjoch hwat der fan komt.’

Judas seach wol, dat hja him net helpe woene en forslein gyng er de seal út, de treppen del nei bûten. Nou wie alles forlern, nou moast Jezus stjerre oan it krús. En as de Master stoar, dan wie der op 'e ierde gjin plak mear foar him. Syn skuld wie to great dat it noch oait forjown wurde koe. Hy wist nou hwat him to dwaen stie....

Mar ear't er der in ein oan makke, woe er earst dat jild kwyt. It woech as lead, dat bloedjild, dêr't er Jezus foar forret hie. It hie syn doel west om it de rjochters werom to jaen, mar dy hoegde er der net mei oan to kommen. Der wie mar ien plak dêr't er it kwyt koe: yn 'e skatkeamer fan 'e timpel. Miskien wie it noch to gau en wie it offerblok noch forsegele, mar hy koe net mear wachtsje.

Sa hurd as er koe roun er nei de timpel. Der wie gjin ien dy't er it jild jaen koe. En dochs woe er it misse, nou daliks. Hy naem it út 'e gurle en mei in rauwe skreau fan wanhoop smiet er it oer de groun. De sulverstikken rinkelen noch oer de flier, doe wie er al wer op it plein.

* * *

Hy roun by it alter lâns, dêr't de preesters al yn aksje wiene; yn it foarbygean naem er in tou mei dat dêr op 'e groun lei. Dit waerd syn lêste reis. Hy woe net langer libje yn in wrâld dêr't Jezus stjerre moast. Sûnder omsjen roun er de poarte út, de berch op nei boppen. Hy skriemde net, lyk as Petrus, doe't de hoanne kraeide. Foar him kraeide der gjin hoanne mear. Oan it lêst ta, yn 'e Peaske-seal, hie Jezus him warskôge; doe hie er Judas oerlitten oan 'e Satan.

[p. 193]

En Judas tocht ek net mear oer forjowing; hy bigearde it net iens mear. Him koe gjin ien mear helpe. De alve discipelen forachten him, de Master moast oan it krús en God wie forgrime op him. God wie in fortarrend fjûr, skrikliker, deadliker as dat fjûr, dat baernde yn syn hert en dat er net langer drage koe. Hy hie de slimste sûnde dien, dy't oait in minske dien hie; it wie rjocht, dat er nou in ein oan syn libben makke.

Syn hannen trillen net, doe't er in strûp makke yn it tou en dy om 'e hals die. Doe knoopte er it oare ein fêst oan in beam, dy't skean oer de ôfgroun hong, en sprong yn 'e djipte. De bûgende tûke koe him net drage en knapte ôf. Hy foel to pletter yn 'e djipte op 'e skerpe rotsen....

* * *

De preester, doe't er dy deis de wacht bitriek by it offerblok, foun oer de flier de tritich sulverlingen. Hy socht se allegearre op en doe't er neifraech dien hie, brocht er se by de oerpreesters: it woe him foarkomme, dat sok jild net yn 'e timpelskat hearde. De oerpreesters wiene it mei him iens: dit wie bloedjild en dat mocht net ta offerjefte brûkt wurde. Mar dêrom hoegde it fansels net wei! It hie ien kear tsjinst dien om dy Nazarener yn hannen to krijen; nou koe it jitris brûkt wurde ta in goed doel. It kaem doedestiids wol foar, dat der feestgongers to Jeruzalem kamen út fiere lannen en dêr stoaren. Soms wiene it minsken sûnder jild en as der dan gjin famylje wie, moasten se op kosten fan 'e timpel bigroeven wurde. It wie dan wolris lestich om in gaedlik plak to finen, ticht by de stêd: de groun wie djûr om Jeruzalem hinne. Mar nou wie der in hoekje lân to keap, dat tige geskikt wie: in pottebakker hie it ôfgroeven en woe it nou wol kwyt. Doe't hja der nei fornamen, die it bliken dat de man der krekt tritich sulverlingen foar frege. Dat trof dus al tige moai. En hoe't hja oan it jild kommen wiene, dat hoegde gjin ien to witten....

Mar letter kaem it dochs noch út en it folk neamde sûnt dat stik lân ‘Akeldama’, dat is ‘Bloed-ikker’. Jierren en jierren letter waerd it noch altyd sa neamd.