De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

[p. 135]

Sachéüs
221

Der wenne doedestiids yn Jericho in man, dy't tige ryk wie en yn 'e hiele stêd bikend: de tolgearder Sachéüs. Hy hie in hiele rige slaven en in prachtich hûs en alles dat syn hert bigearde koe er krije, bihalve dan fansels de freonskip en de achting fan 'e minsken. Hwant Sachéüs en de bilestingamtners, dy't er ûnder him hie, wisten mar al to goed, hoe't de boargers fan Jericho oer har tochten. Noait soe ien fan 'e notabelen har yn syn hûs biede, noait waerden se earne oan tafel noege, noait kaem der ien by har yn 'e hûs, of it moast yn it kantoar en foar saken wêze. Foaral de fûle Seloten haten har en de fromme Farizeën spuiden forachtlik op 'e groun, as hja ien fan harren tsjin kamen yn 'e smelle strjitten.

Net dat de measte tolgearders der swier oer tilden: hja diene har wurk en soargen, dat hja sels net oan 'e krapper-ein kamen en hwat oaren der fan tochten, dat liet har kâld. It wie allegearre foarskreaun hwat hja freegje mochten, mar dy't hwàt handich wie, seach wol kâns om mear los to krijen, dat de measte tolgearders diene hwat se woene en wiene yn koarte tiid ryk. Dat sette dan wer kwea bloed, mar hwat hindere it: hja stiene ûnder de hege biskerming fan 'e keizer en net ien soe har to nei komme.

Sachéüs lykwols, de oerste fan 'e tolgearders to Jericho, wie net sa ûnforskillich; hy hie der wòl lêst fan, dat de minsken him forachten en him in forrieder neamden. Hy wie gjin man, dy't allinne each hie foar jild en rykdom en syn jild en syn hûs wie er earlik oankommen, al soe er miskien yn al dy jierren wol ris in kear hwat to folle nommen ha. Mar dat hoegde er net tsjin 'e fromme boargers fan Jericho to sizzen: dy leauden yn it foar al, dat er alles stellen hie, mar God yn 'e himel wist, dat it dochs wier wie.

God. Krekt dizze lêste wiken hie Sachéüs faek oan God tocht, dat Dy alles fan him wist, ek syn sûnde en skuld, en dat der allinne by Him frede wie foar syn ûnrêstich hert. Tusken him en de minsken koe it noait wer goed, - dan soe er al syn bisit opjaen moatte en mei de keizer brekke - mar it moast al yn oarder mei God en him. Mar hoe soe er oait syn sûnde wer goedmeitsje, as gjin ien him it paed wize woe en as de fromme lju him bûten de timpel kearden? Koe er der mar ris oer prate mei ien dy't er fortroude, mar hoe soe er oait mei sa'n ien yn 'e kunde komme?

Hy wist wol ien dy't him miskien helpe koe: de rabbi fan Nazareth, mar dy soe er wol noait komme to sjen, lit stean dat er ûnder fjouwer eagen mei him prate soe. Der waerd oars sein dat dy rabbi wol mei tolgearders spriek, dat er sels wol by har oan hûs kaem en mei har iet. It wie net ûnmooglik: yn Galiléa koe der altyd mear op troch as hjir to Jericho, sa ticht by Jeruzalem, mar yn elk gefal holp dat him net. Hy soe al bliid wêze as er him ris ien kear sjen koe, al wie it dan bûtendoar en yn it foarbygean, hwant nei alles hwat er fan him heard hie, leaude er fêst, dat it in hillich man wie.

* * *

En doe kaem de dei dat Jezus de bline Bar-Timéüs de eagen iepene en dat er mei in skare Galiléers troch Jericho triek. Sachéüs wie daliks biret: hy liet syn wurk en syn boeken wêze en roun it kantoar út en de strjitte op. Fan fierren hearde er al de hege jubel fan 'e skare en hy roun noch hurder om mar gau by Jezus to wêzen.

Mar yn syn haest om de rabbi to sjen, hie Sachéüs ien ding forgetten: dat er tige lyts wie en dat er noait oer al dy minsken hinne sjen koe, dy't har forkrongen om Jezus. Foar him, in tolgearder, soene se fansels ek gjin romte jaen wolle, dat hoegde er net ienris to freegjen. En sa roun er efter de skaren oan, de strjitten troch en de poarte út; miskien dat it op 'e wei noch hwat tafoel en dat er him dêr noch sjen koe. En as ek dat mislearre, tocht er mismoedich, as er alhiel net by de rabbi komme koe, dan hie alles om 'e nocht west, dan koe er der him wol ôfsette....

It foel net ta, ek bûten de stêd net, op 'e brede wei. It hie gjin sin mear dat er noch langer mei roun, in lyts mantsje mei syn greate langst nei Jezus. En dêrmei foel syn each op in wylde figebeam oan 'e kant fan 'e wei, in ein foar de skare út. It koe fansels net, foar in man op syn jierren en fan syn posysje, dat er dêr yn klom: hy wie op it lêst gjin greatjonge mear, mar hwat koe er him dan moai sjen! De beam wie ek maklik om yn to klimmen en om dy minsken, dy't him dochs al hunen om syn wurk, hoegde er it ek net to litten! Hy seach om him hinne en wist net hoe't er soe.

En doe ynienen naem er in bislút. It gyng om Jezus en dan moast al it oare wike. Sa hurd as syn koarte skonken him drage koene, roun er foarút, op 'e beam ta. Dêr smiet er de bûnte mantel út en bigoun to klimmen. De rabbi wie noch net oan him ta; hy hie alle tiid om hwat to bikommen earst. Prachtich siet

[p. 136]

er hjir; as er goed harke koe er faeks in pear wurden heine fan syn hillige lippen.

‘Prachtich siet er hjir....’

De Galiléers dy't foaroan rounen en de loovjende Bar-Timéüs hiene dat bihindich mantsje wol sjoen, dy't dêr as in great-jonge yn 'e beam kleau; hja founen it net ienris tige frjemd: hwerom soe men net yn in beam klimme, as Gods Messias der oan kaem? En Bar-Timéüs seach dochs al net gau niget op dizze wûndere dei. ‘Heil de Soan fan David!’

* * *

Jezus sels hie Sachéüs ek klimmen sjoen yn 'e wylde figebeam en hy wist fan syn ûnrêst, fan syn djip birou, fan syn langst nei frede en hy naem daliks it bislút om him to helpen. Dizze man, dy't dêr yn 'e beam siet om in skym fan him to sjen en in inkeld wurd fan him op to heinen, dêr soe er rêstich mei prate yn syn eigen hûs. It soe in blide dei wurde foar de lytse tolgearder en tagelyk in teken foar hiel dizze skare. Hja rôpen noch altyd, dat er de Soan fan David wie, de Messias, dy't komme soe, mar hja tochten oan in Messias, dy't it lân fan God suverje soe fan Romeinen en fan sok folk as Sachéüs. Hjoed soene se ynpleats in Messias sjen, dy't mei de tolgearders iet en oanlei njonken Sachéüs. En hwa't dat net woe, hwa't sok in Messias net bigearde, dy soe it keninkryk net sjen en gjin diel oan him hawwe! Hwant de tiid wie nou dêrmei kommen, dat elk de kar dwaen moast, foar him of tsjin him, in oare wei wie der net....

En wylst er stean bleau ûnder de beam, seach er Sachéüs oan en sei: ‘Kom daliks út 'e beam, Sachéüs, hwant ik moat hjoed yn dyn hûs bliuwe.’ De lytse tolgearder waerd kjel en klamme him fêst oan 'e tûken. Wist dy rabbi dan alles? Koe er syn namme en wist er dan hwat der omgyng yn syn hert? Mar dan wie er mear as in hillich learaer, dan wie it wier hwat dy Galiléers songen, dan wie er de Messias-kening fan Israël. En in kening kin men net wachtsje litte. Fluch liet er him nei ûnderen glide, en bliid roun er njonken him, werom nei de stêd. Wylst er mei Jezus siet to praten yn syn eigen keamer, makken de slaven it gastmiel ré. Der waerd neat sparre, hwant dit wie in greate dei: Sachéüs, de amtner fan 'e keizer, hie hjoed syn kening to gast. En doe't hja oanskikten oan 'e lange, platte tafel, stiene de doarren noegjend iepen. Elk dy't woe mocht der yn komme en hearre nei hwat Jezus to sizzen hie tsjin de oerste fan 'e tolgearders....

Fansels kamen se lang net allegearre. De tolve, dy gyngen mei Jezus, ek al foel it har ôf, dat de Heare om sa'n ien de reis nei de timpel ôfbriek en guon Galiléers, dy't it thús ek net al to krekt namen mei de foarskriften fan rein en ûnrein, dy gyngen moedich de wide ytseal yn. It wie frjemd, dit gastmiel yn Jericho, mar hja bleauwen by Jezus en woene gjin wurd misse fan hwat er sei.

Mar de measten stiene bûten, de fromme boargers, de fûle Seloten, de strange Farizeërs. As dy rabbi fan Nazareth him dan ôfjoech mei tolgearders en sûnders, dan soene hja de wiisten wêze: hja gyngen der net yn. Hja soene har Peaske net bidjerre om sa'n dief as Sachéüs! En as Jezus wier de Messias wie, dan kaem dit net to pas! Of soene se har dochs noch forsind ha? Wie dizze rabbi, dy't de blinen de eagen iepene, dochs net de kening dy't komme soe? En al forheftiger praetten se der oer en al lilker tochten se har sels.

En hja wisten net, dy froede mannen, hwat hja misten, dêr yn 'e strjitten fan Jericho. Hwant yn it hûs fan Sachéüs die Jezus wer in wûnder, in wûnder dat net minder great wie as dat oan Bar-Timéüs: hy naem de tolgearder oan ta syn bern en forjoech syn skuld en Sachéüs leaude yn him.

* * *

Oan 'e ein fan it miel riisde de gasthear oerein. Hy wie sa bliid, dat Jezus nei him omsjoen hie en dat er

[p. 137]

nou dochs noch it heil foun hie, dat er it net swije koe. Hjoed soene al syn gasten witte, dat hy, Sachéüs, in foroare man wie. Hy hoegde syn wurk net op to jaen, dat bigearde Jezus net, hy hoegde him yn neat to foroarjen, mar hy woe dochs hwat dwaen út tankberens foar it heil, dat him hjoed barre mocht. En it soe gjin lyts offer wurde: by sok in greate genede foege gjin lytse jefte. Lûd, dat elk yn 'e seal it hearre koe, spriek er: ‘Sjoch, de helte fan al myn guod, Heare, jow ik oan de earmen en as ik immen hwat ôfset haw, dy kin komme en ik sil it him fjouwerdûbeld weromjaen.’

De gasten om 'e tafel waerden der stil fan en hja skammen har, dat hja sa forkeard oer Sachéüs tocht hiene. Hy wie foroare en hy moast Jezus wol tige leaf hawwe, dat er sok in offer bringe koe, mar hy koe ek foartiid gjin dief west hawwe, oars koe er fan de helte fan syn bisit noait fjouwerdûbeld forgoedzje, hwat er to folle nommen hie. En hwa fan al dit folk, yn 'e seal en dêr bûten, die him dit nei?

* * *

De Heare Jezus wie tige bliid mei it offer fan Sachéüs. Syn sûnden wiene forjown en dat wie it fornaemste, mar it wie goed, dat elk it nou foar eagen sjen koe. Hy wie bihâlden, dizze tolgearder, mar hy wie ek ta in teken set foar al dy oaren, in foarbyld foar elk dy't yn him, de Messias leaude. En earnstich spriek er: ‘Hjoed mocht dit hûs sillichheit barre, hwant ek dizze is in soan fan Abraham. Hwant ik bin kommen, om to sykjen en to bihâlden hwat forlern wie.’

Hy hie al ris earder soks sein tsjin de Farizeërs, dy't him forwieten, dat er omgyng mei tolgearders en sûnders, mar nou, op 'e lêste reis nei Jeruzalem, sei er it mei noch mear klam. As hja it nou net oannimme woene, as hja ek it teken fan Sachéüs net forstiene, dan soe it nou gau to let wêze. En hja hiene gjin rjocht him to forwiten, hy die der har gjin kwea mei, as er iet mei de tolgearders - der lei earder in greate treast yn, as hja it mar forstean woene. Dat er sels de tolgearders en de sûnders oannimme woe, wie dat net krekt it bêste biwiis, dat er ek har net ôfwize soe, dat er ek oan Farizeërs en Seloten, dat er oan elk yn Israël it ivich libben jaen woe? Hja mochten komme, ek nei alles dat hja him oandien hiene, en hy soe har skuld forjaen en hja soene syn bern wêze....

Mar hja kamen net, de fûle Seloten en de strange Farizeën, hja bigearden syn genede net, as hja dy diele moasten mei tolgearders en sok folk. Mar doe't de Heare Jezus dyselde deis wer fierder triek, midden tusken de blide Galiléers, doe gyngen se dochs mei. It lei har by dat der greate dingen barre soene yn Jeruzalem....