De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

Lazarus fan Bethanië
218

De sykte fan Lazarus foel yn 'e tiid nei it Chanoekafeest, doe't de Heare Jezus yn Péréa wie, it lân oan 'e oare kant de Jordaen, dêr't destiids ek Johannes de Doper tahâlden hie. De beide susters seagen wol, dat har broer slim siik wie en dat de dokters him net helpe koene en dêrom stjûrden se daliks ien fan 'e boaden út om Jezus op to heljen. Hja twivelen der net oan, dat Jezus him better meitsje koe en hja tochten fêst, dat er sa gau mooglik komme soe. Lazarus wie ommers syn bêste freon en hwa soe dan net syn bêst dwaen om to helpen?

En doe't de boade fuort wie, sieten de beide froulju by it bêd fan 'e sike broer en wachten. As it mar net to let wie! Mar al gau seagen se, dat de koarts noch heger waerd en dat syn krêften minderen. Lang foar't de flugge boade werom wêze koe fan syn lange reis, stoar Lazarus, de freon fan Jezus en waerd bigroeven yn in rotsgrêf to Bethanië. En tsjin elk dy't by har kaem, dy swiere dei, seine de susters: ‘As Jezus by ús west hie, dan wie ús broer net stoarn....’

* * *

En wilens hie de boade Jezus foun en gyng op him ta en spriek: ‘Heare, sjoch, dy't jo leaf hawwe is slim siik.’

De discipelen waerden tige kjel, doe't hja de tiding hearden. Net allinne, dat it har bigreate om Lazarus en om syn beide susters, mar hja wiene ek bang, dat Jezus nou daliks wer nei Jeruzalem gean soe, de stêd dêr't de Farizeën al twaris bisocht hiene om him to deadzjen. Hja koène der net wer hinne, it wie net fortroud, mar de Heare hâldde sa folle fan Lazarus en hja leauden sels net, dat er hjir bliuwe soe en syn freon sa mar stjerre litte. Hy wie ek noait bang en hwa wist, hwat him oerkomme soe, as er nou dochs nei Bethanië gyng.

Jezus sels naem it him ek tige nei. Hy wie ek in minske, krekt as de tolve, dat hoe soe er net drôvich wurde as er wist, dat syn bêste freon slim siik wie? Hy tocht oan Maria en Martha, dy't dêr to-gearre sieten yn it greate hûs en dy't útseagen nei him. Mar al hoe't er har leed mei-fiele koe, hy mocht dochs net daliks mei gean; noch in pear dagen moast er hjir bliuwe en dan soe er op reis gean en syn freon opwekke út de deaden, dat hiele Jeruzalem sjen koe, hwa't er wie. De tredde kear soe dit wurde, dat er in deade it libben joech; de earste kear hiene allinne syn trije discipelen der by west, de twadde kear, to Naïn, hie in skare Galiléers it sjoen - nou soe er

[p. 129]

Lazarus roppe út it grêf en sels syn fijannen soene it sjen. It soe har hate noch greater meitsje, mar dat moast ek, hwant de tiid kaem nou oan, dat er stjerre soe....

Hy koe it nou noch net sizze, hwat er dwaen soe, mar hy soe dy boade dochs in boadskip meijaen, in wurd fan treast foar Maria en Martha. ‘Gean werom’, spriek er, ‘en siz, dat dizze sykte net ta de dea is, mar ta de eare Gods, dat Gods Soan dêrtroch forhearlike wurde mei.’ De boade sette mei greate stappen ôf en ek de discipelen wiene tige bliid. Hja bigriepen net hwat Jezus bidoelde en tochten, dat er Lazarus better makke hie, lyk as doe yn Galiléa de soan fan 'e centurio. Dus, Lazarus wie wer better en hja hoegden net wer nei Judéa! It hie ek net kinnen, it wie to gefaerlik. En Maria en Martha soene wis wol wer in boade stjûre om to sizzen, dat Lazarus better wie en om Jezus to bitankjen.

Twa dagen bleau Jezus noch op datselde plak en al dy tiid neamde er Lazarus net. En doe, de moarns fan 'e tredde dei, sei er sa mar ynienen tsjin de discipelen: ‘Kom, lit ús wer nei Jeruzalem gean.’ Forheard, en tagelyk bang, seine se: ‘Rabbi, koartlyn woene de Farizeën en Sadduceën jo stiennigje en geane jo dêr nou dochs wer hinne?’ Jezus antwurde: ‘Binne der gjin tolve ûren yn 'e dei? As immen deis wannelet, dan stjit er him net, hwant hy kin alles om him hinne sjen, mar as er nachts reizget, dan kin er maklik falle, hwant dan sjocht er neat.’

In dei hat tolve ûren, bidoelde Jezus, en al ús noed en soarch kin dêr neat oan foroarje; sa hie God ek de tiid fêststeld fan syn wurk op ierde en dy wurk-dei moast hy, Gods Soan, fol meitsje. De fijannen soene him deadzje, mar net earder as it tiid wie, dat hy koe nou feilich nei Judéa gean: Gods dei wie noch net om. De learlingen mienden it goed mei him, en hja woene him sa graech biwarje foar alle gefaer en him forhinderje om nei Jeruzalem to gean, mar ek dat soe neat jaen: Gods dei kaem der neat letter om. Tolve ûren binne der yn 'e dei - gjin ien minder, mar ek gjin ien mear.

En wylst hja bigounen har reisfeardich to meitsjen, sei Jezus: ‘Lazarus, ús freon, is yn 'e sliep fallen, mar ik gean hinne, om him wekker to meitsjen.’ Jezus bidoelde, dat Lazarus stoarn wie, mar om't er in wurd brûkte, dat yn syn memme-tael ek ‘yn 'e sliep falle’ bitsjutte koe, bigriepen de learlingen it wer forkeard. ‘Heare’, seine se, ‘as in sike sliept, dan is dat in teken, dat er yn it betterjen is en dan hoege jo der gjin reis om to meitsjen.’

Doe sei Jezus rounút: ‘Lazarus is stoarn, en ik bin bliid, dat ik net yn Bethanië wie, hwant nou sille jimme in greater wûnder sjen en noch mear yn my leauwe. Mar lit ús nou ek gean.’

En noch wiene de tolve net ré om Jezus to folgjen. Hy sei it en dan doarsten se net to wegerjen, mar hja hiene graech yn Péréa bliuwe wollen. Ien fan harren, Thomas, sei somber tsjin de oaren: ‘Lit ús gean en mei him stjerre.’ En doe joegen se har op reis. Mar ynpleats fan greate blydskip om it wûnder, dat hja sjen soene to Bethanië, wie har hert swier fan leed om it gefaer dat drige to Jeruzalem.

* * *

It wie de fjirde deis, nei it forstjerren fan Lazarus, dat Jezus to Bethanië kaem. It hûs wie noch altyd fol freonen en kunde, dy't kamen om Maria en Martha to treastgjen, hwant hja hiene gâns freonen, net allinne yn har eigen doarp, mar ek yn Jeruzalem. Hja mienden it de susters goed en dy founen it ek wol moai dat hja sa mei-libben, mar soms waerd it har hast to drok mei al dy minsken om har hinne en dan koene se it net goedmeitsje. It wie altyd wer itselde. dat Lazarus sa'n goede broer foar har west hie en dat it sa'n griis wie, dat er sa jong stjerre moast. En dan altyd wer dyselde fraech, dy't har sels ek noait út 'e gedachten wie: hwerom moast er nou krekt siik wurde, nou't Jezus sa fier ôf wie? Mar der wie gjin ien, dy't it antwurd wist.

En wer seagen se it foar har, de deis, doe't de boade thúskaem. ‘Ik haw goed birjocht’, rôp er har to-mjitte, ‘de Rabbi hat sein dat dizze sykte net ta de dea is.’ O, God, en doe lei er al mear as in dei yn it grêf! Hoe faek hiene se him net roppen, nei-tiid? Hoe faek hie er Jezus' wurden net wer oersizze moatten? Hja koene se út 'e holle, mar hwat joech it as de Heare sels net kaem? De earste trije dagen, doe hiene se noch hope, hja wisten sels net hwerop en hwerom, mar Jezus hie ommers al ris faker in deade opwekke. Dy wiene doe noch net yn it grêf, mar men koe noait witte, hy wie sa machtich! Mar nou wie it de fjirde deis al, nou koe it grêf net mear iepen, sa'n freeslike rook kaem jin to-mjitte. It wie nou dúdlik, hja moasten har broer misse. En hwerom, hwerom? Hy wie sa goed en hy leaude yn Jezus en dochs moast er foar syn tiid hjir wei. En dan kaem har dochs dat wurd wer yn it sin: Dizze sykte is net ta de dea.... Noch noait hie Jezus in wurd ta in minske sprutsen, dat net neikommen wie en nou wie er dochs net kommen.... Of soe it dochs noch kinne? De fjirde deis?

* * *

En doe gyng wer de doar iepen en boppe it gegouns fan al dy stimmen, sei in blide stim: ‘Jezus komt en hy is op 'e wei, net fier fan it doarp.’ Maria knikte; it wie goed dat de Heare kaem en dat hja syn wurden hearre soene, mar foar har broer wie it to let. Mar Martha stie al oerein en gyng nei bûten, it doarp

[p. 130]

troch om him op to heljen. Hja roun sa hurd as se koe en doe't hja by him wie sei se: ‘Heare, as jo hjir west hiene, dan wie myn broer net forstoarn.’ En doe kaem har wer dat wûndere wurd yn it sin, dat de boade oerbrocht hie en stammerjend sei se: ‘Mar ek nou noch, dizze fjirde dei, wit ik, dat God jo alles jaen sil hwat jo fan Him bigeare.’ Fol spanning seach se Jezus oan. Hwat soe er nou sizze? Har hert bounze; har eagen rounen fol triennen.

Jezus sei: ‘Jins broer sil opstean, Martha.’

En sels dit wurd bigriep se noch forkeard. ‘Ik wit wol, Heare’, sei se, ‘dat er ien kear opstean sil, yn 'e opstanning de lêste deis.’ It wie in greate treast, to witten dat er by God yn 'e himel wie en dat ek syn lichem dêr ien kear komme soe, mar hja miste him nou en hja hie hope, dat er nou al opstean soe út it grêf.

Jezus naem wer it wurd op. ‘Ik bin de opstanning en it libben; dy't yn my leaut, sil libje, ek al wie er stoarn, lyk as Lazarus. Mar ek in elk dy't noch libbet en dy't yn my leaut, dy sil net ivich yn it grêf bliuwe: leauwe jo dat?’

Martha antwurde: ‘Ja, Heare, ik bin ta it leauwe kommen, dat jo de Kristus binne, Gods Soan, dy't yn 'e wrâld komme soe.’ En doe wist Jezus, dat er Martha neat mear hoegde to learen: dy't sokke wurden spriek, dy soe alles fan him forwachtsje. ‘Rop Maria’, sei er.

Fluch roun Martha nei hûs, dêr't har suster noch altyd siet to skriemen en sûnder dat de oaren it hearden, flústere se: ‘De Master is der en hy ropt dy.’ Maria sprong op. Niist wie se sa forslein, dat hja gjin moed hie om nei Jezus ta, mar nou fielde se dat hja nei him ta moast, dat hiel har hert nei him loek en sa hurd as hja koe, gyng se de wei op. Hja hie der net iens erch yn, dat hiel it selskip yn 'e keamer oerein riisde en har efternei kaem. Hja tochten dat Maria nei it grêf gyng, om har dêr út to gûlen en dan moasten hja ek mei om mei har to kleijen.

Jezus wie net fierder roun, doe't er Martha nei hûs stjûrd hie, mar wachte bûten it doarp op har en Maria. It hie syn doel west om rêstich mei har to praten en nou kaem al dat folk wer achter har oan. Hy mocht se ek net fuortstjûre, hwant hja moasten it sjen, hwat er aenstouns dwaen soe....

Maria wie by him en skriemend foel se by syn fuotten del. ‘Heare, as jo hjir west hiene, dan wie myn broer net forstoarn.’ It wiene deselde wurden, dy't ek Martha sein hie. Hoefaek, yn dizze fjouwer bittere dagen, soene se dat net tsjininoar sein ha, dy beide susters? Fol meilijen seach Jezus op har del, mar ear't er noch in wurd fan treast sizze koe, wiene al dy oaren der ek en, doe't hja seagen hoe't Maria skriemde, brieken se ek yn jammerjen út. Hast forgrime seach Jezus har oan. It wie net forkeard dat hja gûlden, - hwa soe net gûle by sa'n great fortriet? - mar Jezus seach fierder as dy triennen fan nou. Aenstouns soe er Lazarus it libben jaen en ynpleats fan to skriemen soene se jubelje, mar hja soene lykwols net yn him leauwe! Hjir stiene minsken by, dy't nou jammeren om 'e dea fan syn freon en dy't oer in pear moanne roppe soene: ‘Oan it krús mei him!’ En omdat er dat wist, dêrom koe er har triennen net fordrage en dêrom waerd er grammoedich oer safolle sûnde.

‘Hwer hawwe jimme him lein?’ frege er.

Maria en Martha antwurden: ‘Heare, kom en sjoch.’

En sa gyngen se meiïnoar nei it grêf, de discipelen, de Joaden út Jeruzalem, de beide susters en Jezus. Nou earst, nou't er net mear hoegde to praten mei oaren, hie er de tiid om oer Lazarus to tinken, Lazarus, dy't syn freon wie en dy't op him wachte hie, doe't er wraksele mei de dea. O, hwat wie it freeslik, dy wrede dea, dy't it libben fan 'e minsken ôfsnijt as in boer de druven. En oer syn wangen rounen de triennen.

De minsken om him hinne seagen it en flústeren der oer. Somliken seine: ‘Men kin wol sjen, dat er him tige leaf hie’, mar oaren mompelen: ‘Dy triennen komme to let! Koe hy, dy't de bline de eagen iepene hat, net meitsje, dat Lazarus yn it libben bleau?’

Ek dy bittere wurden hearde Jezus en it die him leed. Wer waerd syn grime geande oer safolle ûnforstân. Tochten se dan wier, dat it him net swier fallen wie, dy dagen dat er yn Péréa bleaun wie omdat syn bêste freon stjerre moast? Koene se dan noch net bigripe, dat er ek dat dien hie, omdat de Heit it him oplein hie? Mar nou wie dan de tiid kommen: nou soe er har sjen litte dat er wier Gods Soan wie.

* * *

Hja stiene nou by it grêf, in wide spelonk mei in smelle iepening, dy't dutsen wie mei in swiere stien. ‘Nim dy stien dêr wei’, spriek er. Martha kaem hastich op him ta. Dat koe nou net mear; nei safolle dagen wie er net mear to sjen. ‘Heare’, sei se, ‘it grêf kin net mear iepen; der is al sa'n lucht by.’ Hy seach har oan, net lilk en dochs mei hwat fan forwyt yn syn eagen. ‘Haw ik jo net sein: as jo leauwe, dan sille jo Gods hearlikheit sjen?’ Doe namen in pear sterke mânlju de swiere stien en rôllen him fuort.

En foar it iepen grêf, dêr't de rook útkaem fan dea en fordjêr, stie Jezus, de Foarst fan it libben. Nou skriemde er net mear oer syn forstoarne freon, nou wie er ré om Lazarus to roppen út 'e dea en it grêf. Mar ear't er it teken die, woe er earst noch bidde, dat elk dy't der by stie, ek de Joaden út Jeruzalem, goed witte soene, dat er Gods eigen Soan wie en dat er de wurken die, dy't de Heit him oplei. Hy heve de han-

[p. 131]

nen omheech en sloech de eagen nei boppen: ‘Heit, ik tankje jo, dat jo my heard hawwe; ik wist it ek wol, dat jo my altyd hearre, mar om de skare dy't om my hinne stiet, haw ik dit sein, dat hja leauwe meije, dat Jo my stjûrd hawwe.’

Doe bûgde er him nei it donker grêf en rôp mei lûde stim: ‘Lazarus, kom der út.’ En op datselde stuit waerd de deade wekker en gyng oerein en taestte om de iepening to finen, hwant net allinne syn lichem, mar ék syn holle wie mei doeken biwuolle. ‘Meitsje him los’, gebea er, ‘en lit him gean.’ En doe't Lazarus wer los wie en om him hinne seach, forheard as immen dy't wekker wurdt út in djippe sliep, doe briek út al dy mûlen de jubel los....

* * *

Der wiene forskate minsken, ek fan 'e Jeruzalemmers, dy't it machtich teken sjoen hiene, dy't fan dizze dei ôf yn Jezus leauden. Oan't nou ta hiene se it mei de Farizeën iens west en mienden se, dat Jezus út eigen krêft it folk learde en syn wûnders die, mar nou hiene se mei eigen eagen sjoen, hoe't God yn 'e himel syn gebet forhearde. De Farizeën mochten sizze hwat hja woene, mar dizze rabbi út Galiléa wie Gods Soan. En iepenlik, dat elk it sjen koe, diene se Jezus hulde.

Mar der wiene ek oaren. Dy hiene Jezus ek bidden heard, mar noch woene se net leauwe, dat it Gods krêft wie, dy't yn him wurke. Hja gyngen hastich nei Jeruzalem en dêr, yn ien fan 'e timpelgebouwen, waerd it Sanhedrin gearroppen. It koe sa net langer. ‘As wy him sa gewurde litte, sille hja allegearre yn him leauwe en dan sil hiel it folk him kening meitsje en wurdt it in machtich oproer. En as dat bart, dan sille de Romeinen komme, mei macht en gewelt en beide, ús lân en ús folk sille ûndergean. Dat biried jim nou, hwat wy dwaen sille, hwant dy minske docht folle tekens!’

Doe't hja it net iens wurde koene, hwat der barre moast en nimmen it oandoarst om mei in útstel to kommen, riisde Kajafas, de hegepreester oerein. Hy wie in hurd en wreed man, dizze Sadduceër, in freon fan 'e Romeinen en hy wie nearne binauder foar as foar de grime fan 'e Keizer. Rjocht en strang stie er dêr, in man dy't wist hwat er woe en dy't foar gjinien út 'e wei gyng. Suver forachtlik klonk syn lûd, doe't er sei: ‘Jim witte net hwer't it om giet en jim doare noch net troch to pakken. Mar ik siz jimme, dat it better is, dat ien man stjert om it folk to rêdden, as dat wy dy iene sparje en hiel it folk forlern giet.’

Der wie net ien mear op 'e gearkomste, dy't tsjin dit wurd ynlizze doarst. Sa't Kajafas sprutsen hie, sa foel it bislút: Jezus soe foroardiele en deade wurde. Mar hoe't dat wêze moast, en hwannear, dêr wiene se it noch net oer iens en dêr rieplachten se noch dagen lang oer. It fonnis waerd ek net iepenbier makke: it folk hoegde it net to witten, dan koene se it ek net foar him opnimme en Jezus mocht der ek neat fan hearre. Krekt as er der neat fan wist, koene se him it bêst finzen nimme as der in gaedlike gelegenheit kaem. It wie al in moai ding, dat nou de hiele Rie achter dit bislút stie en dat Farizeën en Sadduceën it alteast yn dit stik iens wiene. It wie dochs in great man, dy hegepreester, dat er al dy riedsleden sa nei syn hân set hie. ‘Ien man stjerre om it folk to rêdden....’

En Kajafas, de hegepreester fan Israël, wist sels net, dat syn wurden in profesije wiene: dizze Iene soe stjerre foar syn folk en net foar Abraham's bern allinne, mar foar alle bern fan God út alle folken en alle lannen en alle ieuwen....