De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

Jezus en de Samaritanen
205

Ut Jeruzalem wei triek de Heare Jezus nei de Jordaen en, lyk as earst nei Johannes, gyngen nou de skaren nei him ta om syn wurden to hearren en om doopt to wurden. Sels doopte er lykwols net, mar de discipelen doopten elk, dy't yn 'e Heare leaude en him bikearde fan syn sûnden. Mar it duorre net lang of de

[p. 107]

Farizeën yn Jeruzalem hearden hwat der omgyng by de Jordaen en doe't syn libben net langer feilich wie, gyng er op reis nei Galiléa, troch it lân fan 'e Samaritanen. Hy wie wol faker troch Samaria gien, mar hy hie der noch net earder it evangeelje forkundige. Hy hie in opdracht foar it folk fan Israël en net foar oare folken, al soene ek dy letter yn syn genede diele en dêrom ek hie er syn learlingen, doe't er har útstjûrde, oplein, om binnen de grinzen fan Israël to bliuwen. Mar nou, nou't de lieders fan it folk him forwurpen hiene en twaris de hân tsjin him opheve, nou wie alles oars, nou mocht er ek oan it folk fan 'e Samaritanen it evangeelje forkundigje. Hy wist, dat ek hjirre minsken wiene, dy't nei him harkje en syn wurden oannimme woene.

* * *

It wie op in moarn, dat hja tichte by Sichar kamen en dat Jezus him deljoech by in boarne dy't nei Jakob neamd waerd. Der waerd forteld, dat dy yn âlde tiden de saed groeven hie en de Samaritanen leauden it fêst en wiene der tige greatsk op. Hja waerden net by Israël rekkene en de Joaden hiene har net yn tel, mar hja hiene dan dochs mar de âlde Jakobs-boarne en soks wie der yn hiele Israël net!

It wie hast iterstiid en de discipelen wiene meiïnoar nei Sichar gien om brea to keapjen. Sa siet Jezus hjir dan by de boarne en hy hie toarst, mar hy hie neat by him om wetter op to putten. En midden op 'e dei soene der ek wol gjin froulju komme; wetter helje, dat diene se op 'e joun, as it wurk birêdden en de slimste hjittens oer wie.

En doe kaem der dochs in frou oan mei in wetterkrûk op 'e holle en tagelyk wist de Heare, dat God har stjûrd hie op dizze frjemde tiid en dat er har earst it heil forkundigje moast. It wie ek net in gewoane frou, dy't der oan kaem, de stille wei lâns, en hja hie al gâns meimakke yn har libben. Ald wie se noch lang net, mar hja hie al fiif kear troud west en iderkear hie de man har de skiedelbrief jown en har fuortstjûrd; hja hie gjin maklik aerd en koe har net bêst deljaen ûnder in oar, sels net ûnder har eigen man. Hja wie wend om yn alles har eigen sin to dwaen en om to sizzen, hwat har foar de mûle kaem. En nou libbe se dan mei har sechste man, mar dêr wie se net iens mei troud en dy wie foar de wet har man net. Fansels waerd der gâns oer har praet yn it lytse stedtsje en de measte froulju woene neat fan har witte; as hja meiinoar nei de boarne gyngen, jouns, dan skouderen se har en woene neat sizze. Dat dan gyng se middeis mar, as de sinne op it heechst stie en it stil wie by de saed...

En nou siet dy frjemde man hjir en seach har oan, dat hja der hast forlegen ûnder waerd. Fansels koe se neat tsjin him sizze: in frou mocht net in man oansprekke dy't se net koe en dan wie dit ek noch in Joad, dat seach se sa mar oan syn klean. En mei in Joad woe se net iens prate; Samaritanen en Joaden, dy haten elkoar en dy seinen neat tsjininoar as it net hoegde. Dat hja skepte swijend de krûk fol wetter en woe har wegen gean.

* * *

De Heare Jezus seach noch altyd nei har. Hy wist wol, hoe't hja oer him en oer de Joaden tocht, hy wist fan har libben en fan har sûnde, mar hy wist ek, dat God sels har hjir by him brocht hie, op dizze frjemde tiid fan 'e dei en dat er mei har prate moast. En frjeonlik sei er: ‘Frou, jow my hwat drinken, hwant ik haw tige toarst.’

It bloed fleach har nei de wangen. Dat dy frjemdling dy't har noch noait earder sjoen hie, har sa mar oanspriek, dat wie al ûnbigryplik, mar dat er har, in Samaritaenske, om in gunst frege, dêr koe se alhiel net by. Hy moast wol slim toarst hawwe, dy frjemde reizger. In echte Joad stoar oars leaver, as dat er in Samaritaen om wetter frege! Mar hy soe hwat drinken hawwe! As hy him net skamme, dan koe it har ek neat skele. En bûtendat, hjir by de saed, sa fier fan 'e poarte, seach dochs gjinien it.

Mar doe't hja Jezus drinken jown hie, koe se it dochs net litte om to freegjen: ‘Hoe kinne jo, dy't in Joad binne, my, in Samaritaenske, om drinken freegje?’ It wie net allinne nijsgjirrigens dat hja dy fraech die: der wie ek hwat yn fan greatskens, dat dy Israëlyt nou by har komme moast om in slok drinken, dat er har, in frou út Sichar, om wetter freegje moast.

De Heare Jezus fielde it wol en earnstich sei er: ‘As jo my koene en wisten hwa't ik bin, dan soene jo my ynpleats frege ha en ik soe jo libben wetter jown hawwe.’

Yn har donkere eagen ljochte de spot. ‘Hear’, sei se, ‘jo prate fan libben wetter, mar jo hawwe gjin krûk of amer om mei to putten; hwer soene jo dan wetter wei hawwe? Of binne jo faeks mear as Jakob, ús heit, dy't ús de saed groeven hat en dy't der út dronk mei syn bern en syn bisten?’

Jezus gyng net op har spotske wurden yn; hy sei der iens neat fan, dat hja Jakob, de soan fan Abraham, dochs net bêst har heit neame koe; hy antwurde allinne mar: ‘Hwa't drinkt fan dit wetter, sil al gau wer toarst krije, mar dy't fan myn wetter drinkt, dy sil yn ivichheit gjin toarst mear hawwe, hwant it wetter dat ik him jaen sil, sil yn him wurde as in boarne fan wetter, opwâljend yn it ivige libben.’

Miskien, as dizze frou in Joadinne west hie, soe se better forstien hawwe dat Jezus it net oer gewoan wetter hie, mar dat er mei dat ‘libben wetter’ it heil

[p. 108]

bidoelde, dat hy jowt oan elk dy't yn him leaut. Nou bigriep se der neat fan en hastich sei se: ‘Heare, jow my dat wetter, dat ik noait wer toarst krij en hjir noait wer hinne hoech om wetter to heljen!’

Al wer gyng Jezus net op har wurden yn. It waerd nou tiid, dat er har dúdlik makke, hwat er bidoelde mei syn byld fan it libben wetter, mar dat woe er net dwaen foar har allinne; der wiene mear minsken yn Sichar, dy't it evangeelje hearre moasten. En nou woe er krekt dizze frou, dy't sa'n sûndich libben laet hie en dy't yn 'e stêd op sa'n minne namme lei, brûke om syn boade to wêzen en om 'e lju fan Sichar to bringen by him, dy't har it ivich libben jaen woe.

Mar earst moast dizze frou noch witte, dat er gjin gewoan minske wie en dat er alles fan har wist. En dêrom sei er: ‘Gean hinne, rop jins man en kom hjir dan wer.’ De frou krige in kleur; hja tocht oan al de mânlju dy't hja hawn hie en oan dizze lêste, dy't har man net wie en dêr't hja net mei forskine doarst foar dizze wûndere rabbi.

‘Ik haw gjin man’, sei se bidêst.

Jezus antwurde: ‘Dat hawwe jo goed sein, ik haw gjin man, hwant fiif mânlju hawwe jo hawn en dy't jo nou hawwe, dat is jins man net; dat hawwe jo wol nei wierheit sein.’

De frou stie forslein en, om't it dizze rabbi wie dy't it sei, skamme se har djip. Dus, hy wist alles, dy man hjir by de boarne! Mar dan wie it better, dat hja oer hwat oars praetten en handich sei se: ‘Heare, ik hear dat jo in great profeet binne en nou woe ik jo dochs graech hwat freegje; hwa hawwe nou gelyk, de Samaritanen, dy't sizze dat men op 'e berch Gerizim eanbidde moat, of de Joaden dy't sizze, dat Jeruzalem it plak is, dêr't men God tsjinje moat?’

Jezus antwurde: ‘Fan âlds hiene de Joaden gelyk, hwant God sels hat har Jeruzalem oanwiisd om him de timpel to bouwen en jim hiene ûngelyk, hwant der stiet nearne yn 'e Skriften, dat men op 'e Gerizim oanbidde moat. Mar ik siz jo, frou, de ûre komt en is der nou al, dat jim net mear nei de Gerizim hoege en net mear nei Jeruzalem om to oanbidden, mar dat jim oeral oanbidde meije. Hwant net op it plak komt it oan, as jim ta de Heit bidde, mar hjir komt it op oan, dat jim oanbidde yn geast en wierheit. God is geast en Hy is net boun oan in berch of in timpel en elk dy't ta Him bidt, moat oanbidde yn geast en wierheit.’

De frou hie goed harke, mar hja koe sa gau noch net bigripe, hwat Jezus bidoelde. Foar har gefoel kaem it plak dêr't men offere, der wol tige op oan. Mar dat doarst se net heal tsjin sok in profeet to sizzen en dêrom antwurde se: ‘Ik wit, dat de Messias komme sil; as dy der mar ien kear is, dan sil Er ús al dy dingen útlizze.’

Doe spriek Jezus rounút: ‘Ik bin de Messias, dy't komme soe.’ De frou seach him oan mei greate, blide eagen. Hja twivele net, mar ear't hja noch delfalle koe om him to oanbidden, kamen de discipelen werom út 'e stêd en gyngen op Jezus ta. De Samaritaenske wie net sa gau binaud, mar nou, mei al dy mânlju, waerd it har dochs to machtich. Hja hie noch genôch to freegjen, mar dat koe letter wol; dizze rabbi wie de Kristus en dat wie genôch. Doe sette se de stap der yn, de wei del nei Sichar, om har man to heljen en elk, dy't mar komme woe. De folle wetterkrûk bleau stean njonken de saed.

* * *

En lang noch, wylst hja it iten útpakten en alles ré setten ta it miel, seagen de learlingen nei de frou út Sichar. Koe dat nou sa mar, dat de Master spriek mei in frou, sûnder dat der oaren by wiene? It wie har al oars leard, mar hy soe wol it bêste witte, hwat mocht en hwat net. It paste har net om him rekkenskip to freegjen.

Doe't alles ré wie ta it middeis-miel, siet Jezus noch yn gedachten. Hy tocht oan de frou dy't er útstjûrd hie en oan al de oaren, dy't komme soene en der wie in greate blydskip yn syn hert, dat er hjir, yn Samaria, it evangeelje bringe mocht. It iten forgeat er der by en mear as ienris fregen de discipelen him, oft er net ite woe. It wie sa lang al lyn, dat er foar it lêst hwat hawn hie.

Jezus sei: ‘Ik haw nou gjin honger mear; ik haw in spize, dêr't jim net fan witte.’ De tolve wisten net hwat hja der oan hiene. Dy frjemde frou soe him dochs fêst gjin brea brocht hawwe? Mar Jezus, dy't har gedachten wist, spriek: ‘Né, gjin ien hat my iten brocht, mar dit is myn spize, dat ik doch it wollen fan Him, dy't my stjûrd hat. Niist, doe't jim it winternôt seagen op it lân, doe seine jim: Noch fjouwer moanne en dan is it al wer ryp!’ Mar ik siz jimme: sjoch de kant út nei Sichar en jim sille in skare folk sjen, dy't komme om nei my to hearren. Hwant nou al binne myn fjilden giel en myn nôt is ré ta de risping en nou al krij ik sichterslean en gearje ik myn frucht ta it ivige libben. Mar ek nou wer is de spreuk wier, dat it in oar is dy't sieddet en in oaren ien dy't sichtet: foar my hawwe oaren arbeide ek oan dit folk: Mozes en de profeten, dy't hja lêzen hawwe en de Doper dêr't hja fan heard hawwe. En sa wie it ek, doe't ik jimme útstjûrde en doe't jimme myn blide sichters wiene: ek doe hiene oaren foar jimme arbeide en ta har arbeid mochten jimme yngean.’

* * *

Wylst Jezus en syn discipelen by de boarne sieten wie de frou út Sichar yn 'e stêd kommen. Har man

[p. 109]

moast se roppe, hie dy profeet sein, mar hy wie de Messias en dan koe it net mei ien man ta. Elk dy't it hearre woe, moast it bliid boadskip hearre, elk dy't toarst hie mocht komme ta him, dy't it libbene wetter hie. En moedich gyng se de strjitten op en rôp it folk út 'e huzen wei en sei: ‘Kom mei nei de boarne, dêr is in minske dy't alles wit en dy't my alles sein hat, hwat ik yn myn libben dien haw: soe dat dan de Kristus net wêze?’

En de minsken fan Sichar hearden nei de frou en in greate mannichte gyng mei har de poarte út, nei Jezus ta. Hja seine net: Dy frou is net sa'n bêsten-ien en dêr kinne wy net mei op en út: hja hearden har wurd en leauden en setten de stap nei Jezus. Hwant allinne hwa't it boadskip fan Jezus oannimt en net op 'e boade sjocht dy't it bringt, dy allinne wurdt bihâlden.

* * *

En sa gyng it dy deis mei de minsken fan Sichar: net om 'e frou dy't har roppen hie, leauden se, mar om't hja Jezus sels sjoen en sels heard hiene. Earbiedich fregen se oft er net daliks fierder reizgje woe, mar oft er har noch mear ûnderrjochtsje woe. Twa lange dagen bleau er noch yn har formidden; doe triek er wer fierder nei Galiléa omdat yn Judea, it lân fan syn berte, gjin plak foar him wie.