De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

De bline by de Timpelpoarte
201

Doe't hja by de bûtenpoarte kamen, nei dy flecht út 'e timpel, seagen de discipelen in bline sitten, dy't de hân ophâldde en om in jelmis frege. Hja koene him wol, hwant hy siet dêr alle dagen op itselde plak en hja wisten, dat er altyd al blyn west hie. It moast wol freeslik wêze, net sjen to kinnen, mar der wie har altyd leard, dat men net oan sokke gedachten ta-jaen mocht. Men moast der jin net ynjaen, hwat sa'n man misse moast; it wie better dat men oan God tocht, dy't rjochtfeardich is en de sûnders straft. Dizze man wie blyn to wrâld kommen, mar it wie fortsjinne. Hwant ien fan beiden: syn âlden hiene slimme sûnden dien en wiene dêr foar straft mei in bline soan, òf God wist dat hysels letter sûndigje soe en hie him de straf yn it foar biskikt. It koe ek net oars, hwant men mocht dochs net oannimme dat God sa'n swiere straf sûnder reden oplei!

Mar doe't hja seagen dat ek Jezus stean bleau en dat er fol meilijen nei de bline seach, doe bigounen se to twiveljen, oft hy it wol iens wêze soe mei hwat de Farizeën learden. Hy wie sa goed en sa barmhertich en hy frege noait, as er siken better makke, hwat hja dien hiene, mar allinne oft se yn him leauden.

‘Rabbi’, fregen se, ‘hwa hat nou in slimme sûnde dien, dizze man of syn âlden, dat er blyn berne is?’

Jezus antwurde: ‘Jim binne mis! It is net om syn eigen sûnden, dat er blyn is en ek net om it kwea dat syn âlden dien ha, mar dit is him oerkommen omdat jim hjoed Gods greate wurken sjen moatte. Ik bin it Ljocht fan 'e wrâld en ik sil him de eagen iepenje, dat alle minsken witte meije, hwa't ik bin.’

En wylst de discipelen dat wurd yn har delgean lieten, seagen se hoe't Jezus op 'e bline tagyng, hoe't er spei op 'e groun en it slyk op 'e eagen fan 'e bline striek. ‘Gean hinne’, sei er, ‘en waskje dy yn 'e fiver fan Siloäm.’ Doe, sûnder in wurd mear to sizzen, wonk er en gyng er har foar, de stêd yn.

* * *

By de timpelpoarte bleau de bline achter, it plak-

[p. 99]

kend sân op syn deade eagen en bisocht mei himsels yn it lyk to kommen. Soe er dwaen, hwat dy ûnbikende sein hie, of net? Der waerd altyd sein, dat it wetter fan Siloäm, dat út 'e timpelberch ûntsprong, kwalen genêze koe, mar hy hie noch noait heard, dat ek blinen der baet by founen, lit stean dan ien dy't blyn berne wie. En dan dat slyk op syn eagen, hwat hâldde dat yn? Dy't him it gesicht jaen soe, smarde dy him ynpleats de eagen ticht? It wie allegearre sa frjemd, sa ûnbigryplik.

‘Gean hinne en waskje dy yn 'e fiver fan Siloäm.’

Mar hwat hindere it ek, dat er alles net bigripe koe, as it dochs wier wie, hwat dy man sei? Hy hie noch noait in lûd heard, dat him sa djip rekke hie, dat sa mei macht wie, as dizze ûnbikende stim. Dit wie gjin wûnderdokter, lyk as men se hearre koe op pleinen en merken, dit wie in man, dêr't men op oan koe. Hy soe hinnegean en him waskje en sjen lyk as oare minsken.

Der wiene stimmen tichteby en it lûd fan stappen. ‘Siz my’, sei er, ‘hwa wie dy man, dy't niist by my stie en slyk op myn eagen striek?’ It die him gjin nij, dat hja seine dat it in rabbi wie, in man dy't yn Galiléa greate wûnders dien hie. Hwat hja der mear by fortelden, dat dy rabbi soms frjemde dingen learde en dat er it net sa krekt naem mei de sabbat, dêr sloech er gjin acht op. Hy soe him de eagen iepenje, dat leaude er fêst en al dat oare wie fan gjin bilang. Hy stiek de earmen út en frege: ‘Hwa wol my nei Siloäm bringe?’ In stevige hân knypte om syn pols, in freonlike stim sei: ‘Kom mar, ik bring der jo wol.’

Hja rounen sa hurd as hja koene oer de ûnsljochte strjitten en seine net folle. De bline tocht oan ien wei oer it wûnder dat barre soe. Hy koe hearre, skerper en better as oare minsken en taeste mei syn fingers, mar nou soe er sjen en hwat dat wie, dat wist er net. Sjen wie sels al in wûnder. Mei twa eagen seach men huzen, strjitten, in hiele stêd; mei twa soune eagen koe men wurkje, de kost fortsjinje, gean dêr't men woe. It wie, as soe syn libben nij bigjinne. ‘Binne wy der noch net?’ frege er.

* * *

Op 'e knibbels lei er oan 'e kant fan it wetter en wosk it slyk fan syn eagen ôf. Fan 'e fûle spanning trillen de hannen him. Stadich die er de eagen iepen, al wider! O God fan Israël, it wie sa, hy koe sjen. Hy seach oer it spegeljend wetter, nei de donkere rotsen, nei de wite huzen fan Jeruzalem, nei de timpel, dy't fan goud en marmer blonk en doe nei de blauwe loft, dy't oer alles hinne bôge. Hy dronk alles yn, foarmen en kleuren en sunich neamde er de namme fan al dy dingen, dy't er lang al witten en noch noait sjoen hie; hy tocht oan Adam yn it paradys, dy't de dieren nammen joech.

Hwat haw ik hwat mist, tocht er, mar dat wie net goed, sokke gedachten; it wie ûntankber. Hwat wie dit in rykdom! As nou dy rabbi hjir wie, hwat soe er him bitankje. Mar hy koe him net ienris, sels al soe er him tsjin komme op 'e strjitte. Allinne syn stim, dy forgeat er net wer. ‘Gean hinne en waskje dy yn 'e fiver fan Siloäm.’ It wie krekt as yn it forhael fan Naäman, dy't him waskje moast yn 'e Jordaen. En dizze rabbi út Galiléa wie net minder as Elisa. In great profeet moast er wêze.

Hy wist net hoe lang't er dêr stien hie, oan 'e kant fan 'e fiver, mar ynienen bitocht er him, dat er nei hûs moast, nei syn âlden. Nou earst, nou't er wie as alle oare minsken, bigriep er hwat hja om him lit hiene. Syn hert sloech fûl, doe't er de keamer ynkaem; syn lûd wie heas fan blydskip, doe't er sei: ‘Ik kin sjen!’ Hy seach noch hoe't de âlde minsken de hannen omheech sloegen fan 'e blide skrik, doe rounen syn eagen fol triennen en seach er neat mear....

* * *

Yn koarte wurden hie er alles forteld; hoe bliid er wie en hoe tankber, dat koe er dochs net sizze. Doe't er de namme Jezus neamde, wiene de âlde minsken suver kjel wurden: dat koe gjin ien oars wêze as dy rabbi út Nazareth, dêr't foar warskôge wie yn 'e synagoge. Hja hiene har neat skine litten, de jonge wie sa bliid en tankber en it wie ek moai, mar as hjir mar neat achterwei kaem. It wie altyd oppassen mei sokke hege hearen en der wie ôflêzen dat elk, dy't sizze doarst dat Jezus de Kristus wie, út 'e synagoge band wurde soe - en dat wie net bêst! Dan mocht

[p. 100]

men noait mear yn 'e synagoge komme en koe men noait de Skrift mear lêzen hearre, men wie ôfsnien fan 'e gemeente en net langer in soan fan Israël. As er him nou mar net forpraette: hy koe sa skerp wêze bytiden en der wiene altyd wol minsken dy't soks oanbrochten.

En wilens stie har soan bûtendoar yn in rounte fan buorlju en kunde en der kamen aloan mear by, hwant der wiene gâns minsken dy't him koene, om't er altyd by de timpeldoar siet. It joech in hiele drokte yn 'e stille strjitte en de minsken koene it hast net leauwe, dat er nou alles sjen koe en dat gjin ien him mear hoegde to helpen. De neiste buorlju, dy't him goed koene, wiene tige bliid, mar oaren seine: ‘Dit is de man net, dy't yn 'e timpel siet; hy liket der allinne mar op.’ Hy lake bliid. It wie gjin wûnder dat se him net mear koene: syn hiele gesicht wie der fan foroare.

Doe kamen der in pear Farizeërs by en fregen hwat der oan wie en hy fortelde it jitris, jubeljend hast. Hy tocht dat de hiele stêd mei him bliid wêze soe, mar de fromme mannen laken net. Dus sa wie it gien. Mar hiene se it goed bigrepen, dat it dyselde deis bard wie? ‘Wis al’, sei er, ‘it wie hjoed; dit is de earste dei fan myn libben dat ik sjen kin.’ De beide mannen skodhollen. Mar dan wie it op 'e sabbat bard en dat wie in great kwea. Hja koene der ynkomme, dat hy der sa gau net by tocht hie, mar dy rabbi hie wizer wêze moatten. En as it nou de earste kear west hie, mar de foarige sabbat hie er in lamme genêzen. Dy man die it der om, dat dit koene se net gewurde litte! Der siet neat oars op, mar hy moast mei nei it Sanhedrin en sizze, hoe't alles ta gien wie.

De genêzene wist net hwat er hearde. It lei him op 'e lippen om to sizzen: Ik wol net, mar hy tocht oan syn âlden en dat der fêst drokte fan komme soe, as er wegere. Mar as hja mienden dat er kwea fan Jezus sizze soe, dan wiene se fier mis. En hwerom wie dat nou sa slim, dat dy man him op 'e sabbat holpen hie? Hie er dan faeks noch net langernôch blyn west?

‘Hwer is dy minske hinnegien?’ fregen se.

‘Ik wit it net’, sei er koart. En as er it al witten hie, hie er it har noch net sein. Doe roun er mei har nei de rjochtseal; it wie oft der in donker skaed foel oer de feestlike dei.

* * *

Hwa't foar it Sanhedrin, de heechste rjochtbank yn Israël forskine moast, hearde dêr to stean mei de holle foardel en de eagen démoedich nei de groun. Sa wie it foarskreaun, mar dizze bidler hie gjin démoedich aerd en bûtendat wist er dat er ûnskuldich wie. Dat hy stie dêr, rjocht en moedich, en seach de hege hearen lyk yn 'e eagen.

Doe't it forhoar bigoun fortelde er koart en klear, hwat der bard wie dy moarns en hy forwachte hast, dat hja lilk wurde soene en him forwiten dwaen. Mar it die ynpleats bliken, dat hja itsels net iens wiene ûnderinoar, foaral de partij fan 'e Farizeën net. De iene helt wie fan bitinken, dat Jezus net út God wêze koe, hwant hy briek de sabbat en de oaren hâldden fol, dat er al út God wêze moast, oars koe er sokke tekens dochs net dwaen. It waerd in hiele striid yninoar om en de genêzene formakke der him yn stilte om. Mar doe't hja op it lêst wer mei him bigounen en him fregen, hwat hy dan fan dy minske tocht, sei er sûnder bitinken: ‘Hy is in profeet.’ Dêr koene se doe net folle mear fan sizze en hja seine, dat er yn in oar fortrek wachtsje moast; as it nedich wie, soene se him der wol wer ynroppe.

Mar ek doe't de man bûten de rjochtseal wie, koene de Farizeërs it net iens wurde: beide partijen hâldden har ein fêst en hja koene der mei gjin mooglikheit útkomme. Doe lykwols kaem der ien fan 'e wize mannen op it idé, dat de saek better ûndersocht wurde moast. Hja namen nou fuortendaliks mar oan, dat dy Nazarener in great wûnder dien hie, mar as alles nou ris bidroch wie? Sokke bidlers koe men lang altyd net op oan en dy Jezus koe wol mei yn it komplot west ha en as dat sa wie, dan wie der hielendal gjin wûnder bard. Yn elk gefal moasten se earst wissichheit hawwe en dat koe it bêste as hja syn âlden komme lieten en dy fregen. En sa waerd doe bisletten.

De âlde minsken stiene suver to triljen foar har strange rjochters. Hja hiene der al bang foar west, dat der soks fan komme soe en nou wie it al sa! Nou kaem it der mar op oan, dat hja net tofolle seine en har net forpraetten.

Efter de lange tafel riisde de foarsitter oerein en frege: ‘Is dit jimme soan, dêr't jim fan sizze, dat er blyn to wrâld kommen is? Mar as er altyd blyn west hat, hoe kin er dan nou sjen?’

De âlde minsken antwurden: ‘Wy witte dat dit ús soan is, en wy witte, dat er blyn berne is, mar hoe't er nou sjen kin, dêr kinne wy gjin forklearring fan jaen. Mar de hearen hawwe him hjir ommers, dat hja kinne himsels wol freegje; hy hat de jierren en kin syn wurd wol dwaen.’

En dêrmei wiene de Farizeën wer like fier as by it bigjin: der wie in wûnder bard, der wie wurk dien op 'e sabbat en it rjocht moast fuortgong hawwe. Hja soene dy bidler jitris roppe moatte en der noch ris better op yn freegje. It koe fansels ek wêze dat dy rabbi it wûnder net dien hie, mar dat it fan it wetter út 'e timpelberch kaem. As hja him sa fier krije koene, dat er dat forklearre, dan wie der al gâns woun.

En wer stie er foar syn rjochters, de man dy't blyn west hie; it wie him oan to sjen, dat er der net démoediger op wurden wie, dat lange wachtersskoft.

[p. 101]

Suver daegjend stie er dêr en wachte op 'e earste fraech.

De foarsitter kaem der net ûnhandich mei oan en, suver freonlik sei er: ‘Wy hawwe jins âlden heard en it is ús dúdlik wurden, dat der mei jo in great wûnder bard is. Nou is it de fraech mar, hwa komt de eare ta: dy man út Nazareth of de Hillige God. Wy witte lykwols dat dy minske in sûnder is, dat dy kin it net dien hawwe; mar dan moat God jo genêzen hawwe troch de krêft fan it wetter út 'e fiver, dat as jo dat nou ek forklearje woene en jo joegen God de eare....’

De genêzene bigriep mar al to goed hwer't hja op út woene, mar hy tocht der net oer om har to wille to wêzen. Dy rabbi en oars gjin ien hie him genêzen en dêr bleau er by! En koppich sei er: ‘Oft dy man in sûnder is, wit ik net; ien ding wit ik: dat ik blyn wie en dat ik nou sjoch.’

It wie dúdlik, dat dizze earme bidler net dwaen woe, hwat hja fregen en daliks sloech de stimming om. Strang seine se: ‘Mar siz ús dan hwat er dy dien hat en hoe't er dy de eagen iepene hat. Allinne as wy alles witte, kinne wy rjochtsprekke.’

Mar de genêzene wie nou oan 'e ein fan syn geduld en hy wie net fan doel om it har jitris to fortellen. Hja koene ommers dochs gjin goed fan Jezus hearre en hy koe gjin kwea fan him sizze! Hoe mear hja dy rabbi leech leine, hoe greater syn leafde en tankberens waerd! En skerp en spottend sei er: ‘Mar dat haw ik ommers al sein en jim harken der net iens nei. Hwerom wolle jim it noch ris wer hearre, of wolle jim miskien ek syn learlingen wurde en ek sokke tekens dwaen?’

It waerd in wyld trelit yn 'e rjochtseal en hja sprongen oerein en bigounen to skellen. ‘Dû bist in learling fan dy forlieder’, húnden se, ‘mar wy binne learlingen fan Mozes. Mozes, dy wie út God en God hat mei him sprutsen, mar hwer't dizze wei is, dat witte wy net!’

De genêzene bleau ek nou it antwurd net skuldich. It wie him forgetten, dat er forsichtich wêze moast en dat it Sanhedrin him gâns kwea dwaen koe; hy tocht net ienris mear om syn heit en mem, dy't it miskien mei bilije moasten en hy sei rjochtút hwat er fan har tocht. Nou wie er gjin bidler mear, dy't de hân ophâlde moast en démoedich ‘tankje’ sizze, nou wie er in strider foar de eare fan Jezus, fan dy rabbi, dy't er noch noait sjoen hie en dy't er dochs leaf hie en dêr't er alles foar oer hie.

‘Dat is sa’, sei er mei flymjende spot, ‘jimme witte net, hwer't er wei is, hoewol't er my de eagen iepene hat en dat is in biwiis, dat jim neat witte fan God. Fan âlde tiden ôf hat men der net fan heard, dat immen dy't blyn berne waerd, de eagen iepene waerden en dy't dat docht, dy moat út God wêze. Mar jim binne sels net út God en dêrom leauwe jim it net fan him!’

Doe briek har grime los en hja raesden: ‘Dû bist hielendal yn sûnde berne en soestû it better witte as wy? Fan dizze ûre ôf bistû gjin lid mear fan 'e gemeente en bistû út 'e synagoge wurpen.’ En op datselde stuit namen se in bislút en diene se him yn 'e ban.

* * *

Doe't er nei hûs roun, dy wûndere sabbat, moast er iderkear tinke oan hwat der bard wie. It wie sa moai bigoun en hy hie sa wûndere bliid west, doe't dêr by de fiver it ljocht yn syn deade eagen kaem, en nou wie alles somber en tsjuster. Dat er nou dizze earste dei syn âlden al sa'n great fortriet dwaen moast. Hie er dan wier to folle sein? Hie er har sin dwaen moatten en Jezus de eare ûntkeare, dy't him takaem?

Mar né, dat wie gjin fraech. Hy stie foar de kar: de Farizeërs of de rabbi fan Nazareth, de leagen of de wierheit en hy hie de goede kar dien. As er der jitris sa foar kaem to stean, soe er it net oars dwaen! Allinne ien ding soe er wol graech wolle: dat er dy rabbi noch ris ien kear treffe mocht. Hwat soe it moai wêze as er him alles fortelle koe en him freegje, hwat er nou fierder dwaen moast....

En doe, krekt doe't er oan him tocht, seach er Jezus op him takommen. Hy kaem de strjitte lâns, rjocht op him ta, net oars as woe er him to wurd.... De genêzene bleau stean en wachte; syn eagen blonken fan in greate blydskip. Dit wie gjin tafal, dat hja elkoar hjir troffen: de rabbi hie him socht en kaem om him to treasten. Soe er it al witte, dat er út 'e synagoge band wie?

De Heare hie alles al heard en hy wist dat de genêzene nou syn treast fan neden hie. Hy praette net oer hwat de Farizeën him oandien hiene; hy hie hwat foar dizze bidler, dat mear wie as in ierdske treast.

‘Leaustû yn 'e Soan fan God?’ frege er.

De genêzene antwurde: ‘Hwa is it Heare, dat ik yn him leauwe mei?’

Jezus spriek: ‘Dû hast him al sjoen; dy't mei dy sprekt, dy is it.’

It wie de man, oft him op 'e nij de eagen iepen gyngen. Nou wist er, dat dizze rabbi mear wie as in profeet, mear as Mozes en as Elia; nou leaude er, dat er de Kristus wie, Gods eigen Soan. En wylst er him falle liet oan Jezus' fuotten, bigoun er bliid him to oanbidden.

Doe't er alles sein hie hwat it hert him opjoech, alle wurden fan hulde en oanbidding, dy't er bitinke koe, riisde er oerein en gyng syn wegen. Hy wie net drôvich mear; it spiet him net mear, dat er út de synagoge band wie, dat de Farizeën him gram wiene.

[p. 102]

dat er gjin diel mear hie oan 'e timpel, oan syn folk, oan 'e offertsjinst: hy hie hwat foun dat mear wie as dy goede dingen, hy wie fan Kristus en dy soe him alles jaen.

* * *

Jezus stie noch op itselde plak, dêr't er de genêzene foun hie, mar hy wie al net mear allinnich: de discipelen stiene wer om him hinne en gâns oare minsken en sels in mannich Farizeën stiene der by. Hja hiene heard, hwat de genêzene sein hie en dêrom spriek Jezus har jitris oan. ‘Ta in oardiel bin ik kommen yn dizze wrâld, dat hja dy't net sjogge sjende wurde en dat blyn wurd elk dy't sjocht.’

Ien fan 'e Farizeën sei bitter: ‘Bidoele jo, dat wy ek blyn binne?’ Jezus antwurde: ‘As jim mar wêze woene, dat jim blyn binne, dan soene jim ta my komme en ik soe jim de eagen iepenje en jimme sûnden forjaen. Mar nou't jim miene dat jim sjogge, nou is der gjin genêzing en jimme sûnde bliuwt.’