De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

De Doper
163

Der wiene gâns jierren forroun sûnt de jonge Jezus syn earste reis nei de timpel makke; hy wie nou in man fan by de tritich jier en de tiid wie nei oan dat er syn wurk yn Israël bigjinne soe. Yn it lytse stedtsje Nazareth, dêr't er noch altyd wenne, koene alle minsken him; hja neamden him: Jezus, de timmerman en sels syn freonen wisten net, dat er de soan fan God en de biloofde Messias wie. Hy praette der ek noait mei

[p. 25]

har oer: de tiid wie noch net kommen, dat er syn geheim iepenbierje mocht.

Mar al wisten se dan to Nazareth net dat de Kristus midden tusken har wenne, der wiene dochs wol minsken dy't heech by him opseagen en dy't gâns forwachting fan him hiene: it soe har gjin nij dwaen as de soan fan Maria it timmerjen der oan joech en nei Jeruzalem teach om in learaer-fan-'e-wet to wurden. Hy wie kundich genôch yn dy dingen - dat wisten de wetgelearden yn 'e timpel wol! - en hy hie de jierren nou't er dêrmei tritich waerd. En foar Nazareth, dat yn Galiléa lei, soe it in hege eare wêze, in Rabbi út har eigen stêd....

* * *

En doe, wylst Jezus syn needrich wurk die yn 'e timmerwinkel, gyng ûnforwachts it nijs troch it lân fan Israël, dat der in great profeet opstien wie, in profeet yn in rûge mantel en op bleate fuotten, dy't tahâldde yn it wyldlân by de Jordaen en dy't sprinkhoannen iet en wylde hunich. It joech in blide opskuor yn doarpen en stêdden en út Jeruzalem wei en út 'e doarpen der om hinne, trieken kloften minsken nei de Godsman ta om syn boadskip to hearren.

Dêr stie er dan foar har, de Godsman út 'e wyldernis, de earste profeet nei mear as fjouwerhûndert jier en yn har earen klonk syn machtich lûd. Sa hiene se har altyd Elia foarsteld, as der oer him preke waerd yn 'e synagoge, sa earnstich, sa strang, sa moedich. Mar ek hwat er to sizzen hie wie hiel oars as hja forwachte hiene: hy spriek oars as de Farizeën en de Skriftgelearden, oars as by âlds de profeten des Heare. Dy profetearren fan it heil dat komme soe yn 'e fiere takomst, fan in frede-ryk oan 'e ein fan 'e ieuwen, mar dizze spriek aloan fan it keninkryk fan God, dat nou dêrmei komme soe. Hy moast wol tige wis wêze fan syn saek, dizze wûndere profeet, dat er sa sprekke doarst. Hoewol, as men wist hwa't er wie en hwat der bard wie by syn berte, dan hoegde it jin gjin nij to dwaen, dat er oars wie as de oaren en syn eigen wegen gyng.

It moast in preesterssoan wêze út in stêd yn Juda en minsken út dy kontreijen wisten to fortellen dat syn âlden al heech op jierren wiene, ear't hja har earste en iennichste soan krigen. Lang foar de dei fan syn berte hie syn heit, yn it hillige fan 'e timpel, in ingel sjoen en al de moannen dat hja wachten op it bern, hie er stom west. Earst op 'e achtste dei, doe't it bern de namme Johannes krigen hie, koe er wer prate en hie er in lofsang songen. Dat it wie gjin wûnder dat dyselde Johannes nou as in profeet stie yn it formidden fan syn folk: God hie altyd al in doel by de jonge hawn en him rémakke ta syn wurk. Hwant hy wenne al sûnt jierren net mear yn it stedtsje dêr't er berne wie, mar hâldde ta yn 'e wyldernis. Faeks kaem it dêr fan dat er sa somber like, in man dy't himsels net sparre en dy't strang wie oer syn folk.

‘De bile leit al oan 'e woartel fan 'e beam....’

Hwant elke kear as er it folk taspriek, dêr oan 'e kant fan 'e Jordaen, kaem er der op, dat Israël de Heare forlitten hie en dat der in ûnbarmhertich oardiel oer har gean soe, as hja har net bikearden. It wie der net goed mei, dat hja de timpeltsjinsten yn eare hâldden, lyk as de Sadduceën seine, it koe net mei de wet fan Mozes en de foarskriften fan 'e âlden ta, sa't de Farizeën learden: har hert moast foroarje en hja moasten oare, nije, minsken wurde. En it waerd heech tiid dat hja har bikearden: ‘De bile leit al oan 'e woartel fan 'e beam en alle beam dy't gjin goede frucht fuortbringt, wurdt omhoud en yn it fjûr wurpen....’

En as er sokke dingen sei, dan bidoelde er net allinne de goddeleazen, de Seloten en de Galiléers dy't it net sa krekt namen mei de hillige wet, mar dan hie er ek de fromme lju op it each dêr't neat op to sizzen foel; dy moasten har likegoed bikeare, of Gods gleone grime soe ek oer har komme. Dat gyng de harkers dan wer to fier en soms weagen se it en liz tsjin him yn. Dat oardiel, seine se, dat soe dochs fêst wol hwat tafalle, hwant hja wiene bern fan Abraham en God soe dochs de bern fan syn forboun net forwerpe? De profeet seach har strak oan en mei snijende spot sei

[p. 26]

er: ‘Mien net dat jimme better binne as oare folken, om't jim út it geslacht fan Abraham binne, hwant God is machtigernôch om út dizze stiennen Abraham bern to jaen.’

Mar net allinne dat èr nuodlike dingen sìzze doarst, hy wie yn alles oars as gewoan. Sa wie it in âld gebrûk yn Israël dat in heiden dy't him bikearde ta God, earst doopt wurde moast, ear't er opnommen wurde koe yn it forbân fan it hillich folk. In prachtich symboal wie dat: in heiden gyng ûnder yn it wetter, ûnrein en ûnhillich, en as er opriisde út 'e doop, wie er in oar minske wurden, in soan fan Abraham en in bern fan God. Mar nou wie dizze profeet der mei bigoun om ek echte Joaden to dopen, lyk as wiene se neat better as de bline heidenen! Hwer bleau op sa'n manear it ûnderskie tusken de heidenfolken en it eigen folk fan God? Of soe it dan dochs wier wêze hwat dizze Godsman sei, dat ek Israël ûnder it oardiel lei en skuldich stie foar God? En mei klopjend hert harken se fierder nei Johannes' wurden.

‘It keninkryk Gods is nei oan’, rôp er, ‘bikear jimme dan, dat jim der ek diel mei oan ha meije. It is net wier, hwat de Farizeën sizze, dat it keninkryk net komme kin ear't it folk fan Israël de hiele wet fan Mozes hâldt: it komt ek sûnder jimme trou en sûnder jim wetsbitrachting, mar dan komt it as in straf. En ik siz jimme, dat it nou mei hasten komt en dat it heech tiid wurdt dat jim jim bikeare. Harkje dan nei myn wurd en lit jim dope yn dizze Jordaen, mar bitink, dat it mei dizze wetterdoop net ta kin. Hwant nei my komt Ien dy't mear is as ik; ik bin net weardich syn slaef to wêzen en Hy sil dope mei de Hillige Geast en mei fjûr. Hwant as jim jimme herten bikeare en him oannimme, dan sil er syn Geast yn jim herte jaen, mar elk dy't him net oannimt, dy sil er dope mei it fjûr fan syn gleone grime. Hy komt ta dit folk, ta syn Israël, sa't in boer op 'e terskflier komt: hy sil al it weet suverje en de goede kerlen sil er bringe yn syn skuorre, mar it tsjêf sil er forbaerne yn it ivich fjûr. Bikear jimme dan, nou't it noch tiid is, dat jim weet wêze meije en gjin tsjêf....’

En elke kear as er sa spriek, wiene der minsken dy't birou hiene oer har sûnden en dy't har bikeare woene. Bang en beevjend gyngen se nei Johannes ta en fregen om 'e doop; dan naem er har mei yn 'e rivier, lei har de hân op 'e holle en dompele har ûnder. In tel-mannich letter riisden se wer op út it wetter, as nije minsken en bliid en tankber gyngen se nei hûs en brochten it boadskip fan birou en bikearing oan elk dy't it hearre woe.

* * *

Sa kaem it dan dat der al mear minsken nei de Jordaen-delling trieken om de Doper to hearren en elk dy't it ynmoed wie mei syn birou, waerd doopt. Op in kear, doe't der wer in hiel selskip ûnderdompele wie, fregen se him hoe't hja nou fierder libje moasten. Hja tochten dat er har in lange rige foarskriften jaen soe, swierder noch as de wet fan Mozes en swierder as de ynsettingen fan de Farizeën. Johannes sei allinne mar: ‘Dy't twa liifrokken hat, lit dy diele mei hwa't gjin hat en dy't iten oer hat, dy moat allyksa dwaen.’ Forheard seagen de dopelingen him oan. Koe it mei sa'n bytsje ta? Kaem der wier net mear? Koe men diel hawwe oan it keninkryk foar in simpele liifrok en in bytsje iten? Johannes glimke: better as al dy minsken wist er, hoe swier it is om wei to jaen fan jins bisit. Mar as hja har wier bikeard hiene, dan soe God har krêft jaen om it dochs to dwaen.

Op in oare kear kamen der soldaten en tolgearders by Johannes en fregen hwat hja dwaen moasten om diel to hawwen oan it keninkryk. De omstanders seagen frjemd op; koe dat ek, dat tolgearders en soldaten har bikearden ta Israëls God? Tolgearders, dy stiene yn tsjinst fan 'e Romeinen en moasten skatting ynfoarderje foar de fijân en, lyk as wie dat noch net moaijernôch, de measten namen ek noch to folle en hâldden dat foar harsels: der wiene guon dy't earm bigounen en har yn in jier of hwat ryk stielen. En dan dy soldaten, Israëliten, dy't frijwillich yn it leger fan 'e fijân tsjinnen, dy't de spiiswetten net hâldden en de sabbat brieken, - dy wiene gjin hier better. Mar Johannes soe har fêst wol sizze hwêr't it op stie en har oan it forstân bringe, dat der yn it kommend keninkryk gjin plak wie foar sok forrieders-folk. Hy soe har faeks dope, mar dan soene se earst om oar wurk sjen moatte en in nij libben bigjinne. En tichter krong it folk om Johannes gear, om alles to hearren, dat er to sizzen hie. It foel har tige ôf: tsjin de soldaten sei er allinne mar dat hja net plonderje mochten, mar tofreden wêze moasten mei har soldij en tsjin de tolgearders, dat hja net mear jild ophelje mochten as foarskreaun wie. En dat wie nou dy rûge profeet, dy't alles wol sizze doarst en dy't hja oansjoen hiene foar in twadde Elia....

En letter, as men it yn it minst net forwachte, dan koe er sa mar forheftich útfalle tsjin minsken, dêr't alleman by opseach! Der kamen op in goede dei forskate Farizeën en Sadduceën op Johannes ta en fregen oft er har ek dope woe. It joech suver in opskuor dêr oan 'e kant fan 'e Jordaen. It moast wol in great profeet wêze, dat sels de hege hearen út Jeruzalem syn doop bigearden! Hy soe wol bliid wêze mei dizze eare en tsjin it folk sizze, dat nou to-minsten gjin ien mear binefter hoegde to bliuwen. As de lieders foargyngen, dan paste it gewoane minsken to folgjen.

Mar Johannes de Doper wie net bliid mei de komst fan dizze mannen. Wis, as hja wier birou oer har sûnden hiene, dan soe er har mei blydskip dope, like-

[p. 27]

goed as doe de tolgearders en de soldaten, mar hy wist mar al to goed, dat it sa net wie. It wie hielendal har doel net om har to bikearen, hwant hja mienden yn har greatskens, dat hja better wiene as oare minsken. Hja woene har allinne mar dope litte om letter yn 'e gunst to kommen by de kening, dy't komme soe en dy't dizze rûge profeet as syn heraut foarútstjûrd hie. It koe noait kwea, tochten se, sa'n doop yn 'e Jordaen en hwa wist hwat heech amt de Messias har letter jaen soe! Mar al hwat hja tochten wist de Doper en fol grime rôp er har to-mjitte: ‘Njirrebrod, miene jim nou wier, dat jim troch de doop it oardiel ûntrinne sille? De Messias, as Er komt, sil jimme dope mei it fjûr fan syn grime, hwant Hy wit hwat der yn jimme herten is.’

De Farizeën en Sadduceën stiene forbûke by dat strange wurd. Krekt om't hja djip yn har hert wol fielden dat it wier wie, krekt dêrom waerden se nammersto lilker. ‘Njirrebrod’, neamde er har! In freeslik wurd wie dat: in nêstfol kronkeljende, forgiftige slangen bitsjutte it, en sa doarst er har to neamen, de foargongers fan Gods hillich folk! By sa'n man hiene se gjin boadskip mear; dat koe gjin profeet des Heare wêze! En tusken de skaren troch rounen se werom, heech en greatsk, en seine gjin wurd. De Doper hie by har ôfdien! It waerd heech tiid, dat it Sanhedrin to Jeruzalem in ûndersyk ynstelde en sei hwat hja fan dizze ‘profeet’ tochten.

* * *

En sa barde it dan, dat in tige heech en wichtich selskip út Jeruzalem de stap sette nei de Jordaen om ris to sjen oft dy frjemde profeet nou wier út God wie, of net. Fansels, as Johannes werklik fan Godswegen stjûrd wie, dan soene se nei him harkje moatte, mar it lei har by, dat it sa net wêze koe. Ien dy't de liedslju fan it folk foar slangen útmakke en dy't him ôfjoech mei tolgearders en mei soldate-folk, dy koe net út God wêze. En as er gjin godlike opdracht hie, as er him sels mar foar in profeet útjoech, dan moast him it swijen oplein wurde. It Sanhedrin hie om lytser forgripen wol minsken stiennigje litten! En dizze kear, as it ta in rjochtsaek kaem, soene Farizeën en Sadduceën net foarinoar oer stean: tsjin dizze falske profeet soene se ien line lûke! Mar yn elk gefal moasten se him earst noch hearre en syn wurden hifkje: as it om dea en libben gyng mocht men net ôfgean op hwat oaren seine.

Hja praetten der ek net om hinne, dizze preesters en Leviten, en stelden fuortdaliks de fraech: ‘Hwa binne jo?’ Johannes bigriep wol, hwat hja bidoelden: net hoe't syn namme wie en hwa't syn heit west hie, woene se witte, mar hwat syn wurk wie en hwa't him stjûrd hie. Hy antwurde: ‘Ik bin de Kristus net!’

It foel de mannen út Jeruzalem net ienris ôf, dat antwurd. Nei hwat hja fan him heard hiene, hiene se tocht, dat er himsels foar de Messias útjoech. En suver hwat mylder, seine se: ‘Hwat dan? Binne jo dan Elia, dy't út 'e himel delkommen is om de komst oan to kundigjen fan 'e Messias-kening?’ Johannes skodholle. ‘Dy bin ik net.’ En wer fregen se: ‘Mar binne jo dan de Profeet, dy't komme soe?’ Johannes antwurde: ‘Né, ek dy bin ik net.’

Mar sa kamen se gjin stap fierder. Hja hiene de reis út Jeruzalem wei net makke om to hearren hwat dizze man net wie, mar om to witten hwat er al wie! En hwat soene se de hege hearen fan it Sanhedrin sizze, as hja net mear wisten? En ûngeduldich fregen se jitris: ‘Hwa binne jo dan? Hwat sizze jo fan josels? En as jo dan net de Kristus binne, noch Elia, noch de Profeet, hoe doare jo dan de minsken to dopen?’

Johannes antwurde earnstich: ‘Ik bin de kening net, mar ik bin de heraut, dy't foar syn antlit útgiet om it paed foar him to sljochtsjen. Ik bin net oars as de Stim dy't ropt: Klearje yn 'e steppe de wei des Heare, sljochtsje yn 'e wyldernis in hearrewei foar ús God. Jim kenne dat wurd? It stiet yn it boek fan 'e profeet Jesaja en doe't dy it spriek, tocht er oan my. Hwant ik siz it jitris: ik bin de heraut fan 'e kening dy't komme soe en dit Israël is as de wyldernis: it moat him folslein foroarje ear't it syn Messias ûntfange kin. Harkje dan nei myn rie, bikear jimme en lit jim dope....’

* * *

De hege hearen reizgen werom nei Jeruzalem. It like har nearne net nei om har fan Johannes dope to litten en skuld to biliden foar al dat folk dêr by de Jordaen. Oan 'e oare kant like it har ek net nedich om dy profeet nou daliks al foar it rjocht to daegjen: hy hie him to-minsten net foar de Messias sels útjown en dêr kaem noch by, dat it folk tige heech by him opseach. As hja him ophellen en foar it Sanhedrin brochten, koe der maklik oproer fan komme en oproer, dat wie it lêste dat hja ha koene. Dat it wie mar it bêste en lit him stil gewurde: de iene of oare kear soe it folk fansels syn nocht wol fan him krije. En ûndertusken koene se him goed yn it each hâlde en oppasse dat er net to fier gyng; as it nedich wie, koe de Rie altyd noch fanwegen komme.

Johannes de Doper wist net hwat de députaesje út Jeruzalem oer him bisletten hie; it kaem der nammers ek net op oan: God hie him oplein to sprekken en sa lang as er koe, soe er it wurd fan God bringe sa't de Geast it him to sprekken joech. Net it Sanhedrin soe útmeitsje oft er sprekke of swije soe: dat stie allinne oan God en oan 'e Messias, hwaens heraut hy wêze mocht. As er nou mar gau kaem, de fan God Biloofde....