De Hillige Histoarje. Diel 2. It Nije Testamint

Reis nei Jeruzalem
162

Doe't Jozef en Maria weromkamen út Egypte, doarsten se net to Bethlehem to bliuwen dat yn it rjochtsgebiet fan Archelaüs, de soan fan Herodes, lei, mar trieken se nei Galiléa, nei har âlde stêd Nazareth. Wol regearre dêr ek in soan fan de âlde Herodes, mar dy wie sa wreed net as syn broer en soe fêst it bern gjin kwea dwaen. Dat sa kaem it dat de soan fan Maria opgroeide yn Nazareth en letter de namme ‘Nazarener’ krige en ek dat wie in diel fan Syn fornedering dêr't Jesaja fan sprutsen hie: Galiléa lei op in minne namme by de fromme lju yn Juda en der waerd altyd sein, dat dêr gjin profeet wei komme koe.

Ek doe't er greater waerd wie Jezus foar it each neat oars as alle oare bern fan syn jierren: hy boarte mei de jonges fan Nazareth en stoeide mei syn bruorren en doe't er âldernôch wie, holp er syn heit en learde er it timmerjen. En dochs wie der ien ding dat oars wie en dat him ûnderskaette fan alle oare minsken: hy wie sûnder sûnde. Noait, yn al dy jierren dat er to Nazareth wenne, ûntkaem der him in forkeard wurd, noait die er hwat dat net mocht, noait kaem der in sûndige gedachte yn him op. Mar om't er ek net greatsk wie en net út 'e hichte op oaren delseach en him noait skine liet, dat er better wie as har, mochten de minsken him wol lije. En ek Jozef en Maria wiene bliid, dat er sa goed oppaste en dat hja him noait hoegden to straffen, al hiene se it der ek wol ris swier mei. Sels wiene se ommers gewoane minsken en diene se wol ris forkearde dingen en dan skammen se har as Jezus it murk en har sa frjemd oanseach mei syn suvere berne-eagen. Sokke tiden wie it Maria soms as stiene de oare bern har neijer, dy wylde knapen fan Jozef en har, dy't lang net sûnder sûnde wiene en lang net altyd om sizzen joegen. Mar sokke gedachten sette se altyd daliks wer fan har ôf: hy wie oars as de oare bern, mar hja hie der him net minder leaf om, har earste en hillige soan! En hja die mei ynmoed har bêst om tsjin it kwea to striden en om to wurden lyk as hy wie. Dat slagge har fansels noait en dat wie har tige yn 'e wei en soms tocht se dat hy, de Soan fan God, noch ien kear it kwea bilije moast, dat hja die. Mar dan wie it ek wer, as fielde se dat Jezus, hoe en op hwat manear dat wist se net, har letter frij meitsje soe fan alle sûnde en kwea. Dat wie in hearlike gedachte en it joech har in stille, djippe blidens.

* * *

Doe't Jezus tolve jier âld wie, mocht er foar it earst mei nei Jeruzalem om it Peaske-feest to fieren. Fan âlds wie it foarskreaun yn 'e wet fan Mozes dat de mânlju yn Israël trije kear yn it jier nei Jeruzalem moasten, mar yn dizze tiid hâldde gjin ien him mear oan dy âlde regel; it foel ek net ta as men sa fier ôf wenne en de measte Galiléers namen it dochs al net sa krekt mei al dy strange wetten. Jozef en Maria, dy't elk jier mei Peaske de lange reis makken, rounen der suver al hwat út en doe't Jezus de jierren hie, namen se him ek daliks mei.

Mar al gyngen de minsken dan net altyd like trou, Galiléa wie great en der wiene elk jier dochs noch gâns dy't optrieken nei de hillige stêd. It wie wenst dat hja opinoar wachten en dan yn keppels it Suden yn trieken; it wie feiliger as elk apart en yn in fleurich selskip foel de reis jin sa lang net.

Ek dizze kear reizgen Jozef en Maria mei de oaren en it wie ôfpraet dat hja ek werom wer mei soene. Jezus wist fansels ek fan dy plannen, mar om't er foar it earst mei gyng, koe er net witte hwàt dei hja werom soene: Jozef hie it net neamd en Jezus tocht dat hja al de acht dagen to Jeruzalem bliuwe soene.

[p. 23]

Hy wie dôch al sa bliid dat er mei mocht! Sok in reis wie ris wer hwat oars en dan sa fier ynienen: it naem al gau in dei of fjouwer ear't hja der wêze koene en alle jonges fan dy jierren founen it prachtich. Mar foar Jezus wie it dochs noch hwat oars as foar al dy oaren. Hy wist nou al dat er de Soan fan God wie en foar him wie dizze reis nei Jeruzalem in reis nei syn Heite hûs. Hy woe alles witte fan 'e timpel en fan 'e offertsjinst en hy hope dat er gâns leare soe fan God en oer it wurk dat er letter dwaen moast. Dar fan al dy blide pylgers nei de hillige stêd, wie der net ien dy't moediger de optochtslieten song, as dizze jonge út Nazareth. En doe't er, oan 'e ein fan 'e reis, de blinkende timpel seach boppe de huzen fan 'e stêd, wie er sa bliid, dat er it net sizze koe. Stil, mei klopjend hert, roun er troch de hege, mânske poarte. Jeruzalem, de stêd fan God!

Jozef en Maria, dy't wol murken dat Jezus tige bliid wie, lieten him sa folle mooglik frij. Hja hoegden ommers net bang to wêzen dat er forkearde dingen dwaen soe en hy wie altyd al tige selsstannich foar syn jierren. Hy wist hwêr't hja nachts kampearden - op it Peaske-feest wie Jeruzalem sa fol, dat der foar de measte feestgongers gjin plak wie yn 'e huzen - dat as er soarge dat er dêr jouns op 'e tiid wie, dan koe er deis syn gong gean.

* * *

It waerden blide dagen foar Jezus. Fan tiid ta tiid gyng er de stêd yn, dêr't altyd wol hwat to sjen wie, mar meast wie er yn 'e timpel, allinne en sûnder maten. Hy seach alles: de preesters dy't de offerdieren slachten, de fromme minsken dy't stiene to bidden, de riken dy't har jeften ta de timpelskat joegen, it drok biweech fan 'e keaplju dy't yn it bûtenste foarhôf fé en timpeljild forkochten. Hy biseach de prachtige gebouwen, de machtige pylders, mar ek de swiere stins fan 'e Romeinen, flak njonken it timpelplein, dêr't altyd in skyldwacht op it dak stie om it each oer de timpel to hâlden. Mar it alderleafst wie er yn in keamer yn ien fan 'e bygebouwen, dêr't moarns de skriftgelearden sieten om it folk de wet to learen. Fansels koe er dêr ek hiel hwat oer to witten komme yn Nazareth, by de preesters of Leviten dy't dêr wennen, of Sneons yn 'e synagoge, mar hjir yn 'e timpel wiene de knapste skriftgelearden, minsken dy't forneamd wiene troch it hiele lân.

Hy sloech net ien moarn oer en de deis dat de Galiléers wer op nei hûs soene, siet er wer tusken de learaers. Dy koene him nou al en elke dei stiene se op 'e nij wer forsteld oer syn antwurden en oer de fragen dy't er stelde; noch noait yn al de jierren dat hja har lessen joegen, hiene se in jong bern oantroffen, dy't sa folle fan dy dingen wist en der sa yn libbe. En Jezus siet dêr mar en harke en frege; der ûntkaem him gjin wurd en hy forgeat alles om him hinne; it kaem net by him op dat syn âlden nou al wer in ein op mars wiene, op reis nei Nazareth.

Hwant Maria en Jozef hiene him wol mist, de moarns bitiid doe't it selskip byinoar kaem by de Noardpoarte, mar hja wiene net ûngerêst wurden: hy wist fansels wol, dat it tiid wie om wer nei hûs en syn maten gyngen ek mei. Doe't hja de oaren fregen oft hja Jezus ek sjoen hiene, fortelden se har dat it jongfolk al foarút gien wie. Maria glimke. Sa wiene bern, dy koene noait wachtsje. Hy wie sa bliid, doe't er to Jeruzalem kaem en nou hie er sa'n sin oan 'e weromreis dat er net ienris tiid die om op har to wachtsjen. Bliid út en bliid thús, sa't it sprekwurd seit. En fleurich, mei har folk en kunde, trieken se it Noarden yn.

Fansels hellen se dy deis it jongfolk net wer yn, mar dat hindere neat: elk wist wol hwer't hja dy nachts sliepe soene, dat dan troffen se elkoar dêr wol. De jouns, op it earste pleisterplak, seagen Jozef en Maria daliks om Jezus en doe hearden se dat er net by de foarste groep west hie. Net ien fan al dy jonge minsken hie him sjoen en hja hiene tocht dat er by de greaten wie.

De skrik sloech Maria om it hert en ek Jozef waerd tige kjel. Nou roun er dêr miskien yn 'e folle stêd, tusken al dy donkere huzen en gûlde en socht om har. Hwerom hiene se ek net better mei him ôfpraet oer de dei dat hja wer fuortsoene? Hja hiene him op har noed en nou hiene se net goed op him past! Hja moasten daliks werom om him to sykjen, mar alle minsken retten it har ôf en ek Jozef sei dat it net to weagjen wie, by nacht en by donker. As er dochs noch efter har oan kommen wie, dan koene se him maklik mis rinne en hjir koe er har altyd fine. Maria seach ek wol yn dat it better wie en mei in swier moed sochten se har sliepplak op.

Fansels kaem der net folle fan sliepen en de oare moarns ier en bitiid gyngen se de weromreis oan, de lange mars nei Jeruzalem. Dy hiele dei gyng der mei fuort en net ien fan dy't hja tsjin kamen, wist fan Jezus ôf. Al banger tochten se har en al flugger rounen se, mar doe't hja lang-om-let to Jeruzalem kamen, wie it al hast donker. Ek op it plak dêr't hja sliept hiene en dêr't nou gjin tint mear stie, founen se him net. Dat der siet oars neat op, hja moasten noch in nacht wachtsje en dan de oare deis as it ljocht wie, de hiele stêd ôfsykje. En wer leine se de heale nacht wekker. Hwer koe er nou wêze, har jonge, nei twa lange dagen? As der him hwat oerkommen wie, dan wie it hàr skuld! Hja hiene bitinke moatten dat er noch mar in bern wie, ek al wie er dan Gods eigen Soan! Né, hy soe net stjerre, dat koe net, mar as hja him nou ris meinommen hiene, de feinten fan 'e kening, dan

[p. 24]

founen se him noait wer. O, dit wie slimmer as doe dy flecht nei Egypte!

It wie al tige let doe't hja yn 'e sliep foelen, in swiere, wurge sliep mei bange dreamen en wit-hoe-ier hiene se de klean al wer oan en gyngen se de stêd yn. Lang sochten se yn strjitten en stegen, mar nearne wie er to finen en net ien dy't him sjoen hie of wist hwer't er wêze koe. Doe gyngen se nei de timpel, wurch en har rie to'n ein. Dêr soe er ek wol net wêze, mar dan koene se to-minsten in offer bringe en bidde, oft God har genedich wêze woe en him wer by har bringe....

Mar hoe't hja ek seagen, ek op it folle timpelplein wie Jezus net en net by de keaplju en net tusken de bygebouwen. Forslein rounen se werom; nou't er hjir net wie wisten se net mear hwer't se sykje soene. Ut in keamer, dêr't om 'e waermte de doarren iepen stiene, kaem it lûd fan stimmen. It hie gjin sin om der yn to gean, gjin jonge fan tolve jier dy't syn heit en mem kwytrekke wie yn in frjemde stêd, soe by de skriftgelearden sitte, mar hja mochten gjin plakje oerslaen. To-gearre gyngen se de lytse seal yn en mei dat hja om 'e hoeke kamen, seagen se him. Hja waerden sa bliid, nei alle noed en ûnrêst, dat hja gjin wurd sizze koene; hja stiene dêr mar, net oars as wie de blide skrik har yn 'e skonken set, as soene se dêr altyd stean bliuwe, hjir yn dy stille keamer....

Midden yn 'e rounte fan 'e learaers siet er, stil en oandachtich; syn wangen gloeiden en al dy gelearde mannen seagen nei him en harken nei syn frijmoedige fragen. It wie him oan to sjen dat er him thús fielde en dat er alles om him hinne forgetten wie. En troch har blide triennen hinne seach Maria nei him: har âldste, har leave jonge.... en hy hie har net ienris mist. En doe kaem alles noch ris by har boppe, alles dat hja om him útstien hie, twa bittere nachten en in lange, einleaze dei, alle fortriet, alle selsforwyt, alle wurgens. Wie dat dan allegearre neat, hwat hja trochmakke hie? Hie er dan nearne gjin euvelmoed yn, dy jonge? En, omtrint bitter, sei se: ‘Bern, hwerom hastû ús dit oandien? Sjoch, jimme heit en ik hawwe mei eangstme om dy socht!’

Jezus seach om. Hy seach se dêr stean, Jozef en Maria, ûntdien en alhiel fan 'e wize en hy hearde it forwyt yn syn memme lûd, mar hy bigriep it net. As hja ûngerêst oer him wiene, hwerom hiene se him dan net earder helle? Hjir, yn 'e timpel, wie dochs syn plak? En rêstich sei er: ‘Hoe koene jimme sa om my sykje? Wisten jimme net, dat ik wêze moat yn 'e dingen fan Myn Heit?’

Maria hearde dy fraech en hoewol't hja alles der net fan bigriep, fielde se wol dat hja forkeard dien hie. Al wer hie se forgetten dat er wol hàr soan wie, mar dat er ek de Soan wie fan God en dat er better wist hwêr't syn plak wie, as hja en Jozef. As God him hjir rôp by de learaers fan syn folk, as God dwaende wie om him ré to meitsjen foar Syn wurk, hwat telde har noed en ûnrêst dan by syn hege plicht? Hja hiene langer bliuwe moatten, sa lang as hy it woe! Al dat fortriet hie net hoegd, as hja him better bigrepen hiene. Nou woe se alles wol dwaen om it wer goed to meitsjen! Hja koene it hiele feest wol bliuwe en as it wêze moast, soene se nei Jeruzalem forhúzje. En hja tocht oan Hanna, hoe't dy ien kear de lytse Samuël nei de tabernakel brocht hie; as Hanna de krêft ta it offer foun hie, dan moast hjasels it bern ek misse kinne. It soe har wol swier falle, mar as God it woe....

En doe seach se dat Jezus oerein gyng en ôfskie naem fan de learaers. Mei flugge stappen kaem er op har ta. ‘Ik bin klear’, sei er rêstich, ‘lit ús nou nei hûs ta gean.’ Maria sloech de hannen om him hinne. O Heare, tocht se bliid, wy binne it net wurdich en nou wol er dochs by ús bliuwe; nou hoech ik him net to missen! En ien kear soe se alles bigripe, alles, ek dit lêste wurd út 'e mûle fan in bern.

Mei syn trijen reizgen se werom, bliid en tankber en doe't hja wer yn Nazareth wiene, die Jezus alles dat hja him opleine en wie er har ûnderdienich. ‘Earje jimme heit en jim mem....,’ sa stie it yn 'e wet en ek dat gebot hat de jonge Jezus folbrocht, lyk as er alle geboaden fan syn Heit oan it lêste ta hâlde soe.