Geld verdienen zal ik er nooit aan. Briefwisseling Ed. Hoornik en A.A.M. Stols, 1938-1954

[p. 151]

121 Ed. Hoornik aan A.A.M. Stols, 2 augustus 1940

[Amsterdam,] 2-VIII [19]40

Beste Sander

Hartelijk dank voor je uitvoerige brief met verrassende bijlage. Ik kan me je toestand heel goed indenken; door energie-ontplooiing, al is het dan ook, zooals jij het noemt om te verdooven, moeten we er toch weer bovenop komen.

Voor zoo'n Marsman-nummer zouden we jou eigenlijk moeten hebben; ik werk er hard aan, en Meulenhoff doet ook zijn best.⁴⁵⁶ Je stukje, dat ik met belangstelling las, laat ik zetten, vertrouwend dat de andere redacteuren geen bezwaren hebben. Een essay over Marsman lokt me wel aan, maar je mag op het oogenblik zoo weinig zeggen, en je zou er zeker ook het filosofisch vitalisme in moeten betrekken.⁴⁵⁷ Binnendijk is van plan een boek over hem te schrijven; hij bezit van Henny honderden brieven.⁴⁵⁸

Aan het Slauerhoff-boekje denk ik zeker, maar dat zal nog wel even duren.

Dat er een nieuwe bundel van Roland Holst komt, is prachtig.

Ik hoop, dat ‘Halcyon’ 2 even mooi wordt als 1; tegen het afdrukken van ‘In Memoriam’ daarin is natuurlijk geen bezwaar.

Is het nog mogelijk de foutieve ‘Colophon’ aan den binnenkant van ‘Tafelronde’ te corrigeeren?⁴⁵⁹

Inmiddels ontving ik je tweede brief met de inhoud waarvan ik mij natuurlijk accoord verklaar.⁴⁶⁰ Ik las zooeven een bericht over den nieuwen bundel in ‘Het Vaderland’ en in ‘Het Volk’.⁴⁶¹ Nu je hem zoo prachtig uitgeeft, zou ik willen, dat de inhoud beter was. Enfin. De tweede, derde en vierde druk vormen 1000 exemplaren; is dat niet te veel? Maar ik kan je hierin niet adviseeren.

Vanmiddag heb ik een onderhoud met Van Rossum, met wien ik, zooals je weet, helaas een voorkeurcontract heb. Maar ik praat hem wel om, en als hij daar niet op ingaat, zal ik hem een honorarium vragen waar hij van duizelt. Dat komt dus in orde.

Ik zou met ‘Helikon’ door willen gaan, ook het volgend jaar. Een nieuwe bundel van Van Hattum heeft hij mij reeds afgestaan, van Aafjes heb ik al een toezegging, evenals van Lehmann.⁴⁶² Dan zijn er nog wel een paar nieuwe jonge dichters, die de moeite waard zijn, en verder ook de oudere natuurlijk.

Vasalis heb ik vanmorgen eindelijk in Bussum bereikt. Ze weet den titel van den bundel nog niet, en dat zal ook nog wel even duren. Noem hem voorloopig Gedichten.⁴⁶³ Je vraagt me om tien portretten: ik denk niet, dat Vasalis daarvoor te vinden is; kun je in dat geval met de negen mannen volstaan? Bericht me even, of ik de heeren om portretten zal vragen.

Misschien, dat ik één of twee liefhebbers voor een exemplaar van ƒ17.50 kan vinden; ik geef je dan de adressen op.⁴⁶⁴ Ideaal, dat je zoo'n goede hulp hebt. Mocht je uitgeverij nog eens gaan bloeien, dàn solliciteer ik! Bij ons thuis is alles goed. De laatste dagen ben ik zoo'n beetje gezelligheidsdier, en breng de avonden door bij Willink, Debrot of Binnendijk.⁴⁶⁵ Maar ik moet toch weer aan het werk.

Schrijf die herinneringen aan Eddy du Perron op. Veel meer dan Ter Braak, omdat hij méér kunstenaar was, waardeer ik hem; Marsman was een vlam voor mij; ik herkende soms mezelf in trekken van hem: in zijn angst voor onvruchtbaarheid, zijn ‘gevecht met de muze’.

Doe mijn hartelijke groeten aan je vrouw; spoedig hoop ik weer eens aan je tafel te zitten: je hebt prachtige kinderen.

Hartelijks

Je Eddie

456 Criterium werd uitgegeven door J.M. Meulenhoff te Amsterdam.

457 In het artikel ‘Tempel en kruis’ in Criterium 1 (1940) 8-9 (september), p. 50 schreef Hoornik: ‘Hoe het zij, hierin bleef hij zijn generatie trouw, die slechts bij uitzondering reageerde op de lijf en zielaantastende wereldgebeurtenissen, en die de jonge dichters het “bebloemde weiland” instuurden, toen de mijnen nog aan de vogels moesten wennen.’ In de naoorlogse versie van dit essay, getiteld ‘Marsmans testament’ (in Ed. Hoornik, Verzameld werk (5), Kritisch proza, Amsterdam 1978, p. 164), schreef Hoornik wél expliciet over het vitalisme van Marsman en zijn kritiek op het opkomend nationaal-socialisme: ‘Hoe het zij, hierin onderscheidde hij zich niet van zijn generatie [...], die ons individualistische jongeren toen weliswaar niet op de barricaden bracht, maar die ons toen toch, ook tegen het opdringende nationaal-socialisme, tot verzet noopte.’

458 H. Marsman en D.A.M. Binnendijk waren sedert 1923 bevriend. Binnendijk zou geen studie aan Marsman wijden, maar hij verzorgde wel diens vierdelige Verzameld werk, dat in 1947 bij uitgeverij Em. Ouerido te Amsterdam verscheen.

459 Welke fout in het colofon van Tafelronde was geslopen, is niet achterhaald.

460 Deze tweede brief, die waarschijnlijk over de oplage van De erfgenaam ging, is niet bewaard gebleven.

461 In Het Vaderland van woensdag 31 juli 1940 verscheen het volgende bericht, getiteld ‘Een nieuwen bundel van Ed. Hoornik’: ‘Van den dichter Ed. Hoornik zal bij de Halcyon Pers (A.A.M. Stols te Rijswijk) een nieuwe bundel gedichten verschijnen getiteld “De erfgenaam”. De eerste druk zal uitgegeven worden in een beperkt aantal exemplaren, waarvan er 25 à 30 in den handel zullen worden gebracht. Daarna zal deze bundel in een eenvoudige uitvoering als gewone bundel verschijnen.’ Het bericht in Het Volk is niet achterhaald.

462 Resp. Bertus Aafjes' Het zanduur van de dood (Helikon 13), Jac. van Hattums De waterscheiding (Helikon 16) en L.Th. Lehmanns Schrijlings op den horizon (Helikon 20). (Zie p. 441-442 voor de overige in 1941 verschenen delen.)

463 De bundel zou uiteindelijk Parken en woestijnen gaan heten.

464 Hoornik doelde op de de eerste druk van De erfgenaam, die als luxeeditie verscheen in De Halcyon Pers. Een brief waarin Hoornik adressen van mogelijk geïnteresseerden aan Stols doorgaf, is niet gevonden. Wel is een schriftje met de titel Nummerlijst achterhaald, waarin Stols aantekende naar wie de genummerde exemplaren van luxe-uitgaven werden gezonden. (Stadsbibliotheek Haarlem, Stolsarchief.)

465 De vriendschap tussen Hoornik en Carel Willink (1900-1983) was rond 1934 ontstaan toen zij elkaar ontmoetten op de artiestensociëteit De Kring. (Med. Mies Bouhuys, Amsterdam.) In 1940 woonde Willink aan de Ruysdaelkade in Amsterdam. In de bundel Tweespalt, die in 1943 clandestien werd uitgegeven, was een door Willink getekend portret van Hoornik geplakt.
Cola Debrot, die in 1940 in de Wouwermanstraat 21 in Amsterdam woonde, kende Hoornik als mederedacteur van Criterium. D.A.M. Binnendijk woonde en werkte in 1940 eveneens in Amsterdam. Hij was criticus van De Groene Amsterdammer en de Nieuwe Rotterdamsche Courant.