Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt
(1969)–Samuel van Hoogstraten–
Auteursrechtelijk beschermdAchtste hooftdeel.
| |
[pagina 200]
| |
naeme mannen hielden viertijd voor zich, in zeekere dagen van de maent, eenige verdeelden yder dagh in arbeit en rust. De reedenaer Pollio deed na tien uuren niets, ja las niet een brief, maer stilde in de twee volgende Ga naar margenoot+ueren de bekommernis van den geheelen dagh. Men moet aen 't gemoet iets toelaeten, en eenige rust daer aen geeven, die aen den geest voor voedsel verstrekken, en hem krachten beschikken kan. Men moet de ziel in d'ope lucht laeten wandelen, op dat zy grooter worde, en met een ongebonde geest den Hemel aenzie. Men verkrijgt somtijts nieuwe kracht door in vreemde gewesten te rey zen: door met malkanderen te eeten, en ruimelijk te drinken, ja tot beschonkens worden toe: niet om ons in den Wijn te verdrenken, maer om de bekommernissen af te spoelen. Want den wijn verdrijft de bekommeringen, en beweegt den geest van onderen op; en gelijk Ga naar margenoot+zy eenige ziekten geneest, zoo verdrijft zy ook de droef heit. De vinder van de wijn wort geen Liber genoemt om't ontbinden van de tong, maer om dat hy't gemoed van zorgen ontlast, en verzekert, stouter en onvertzaegder tot alle aenslagen maekt. Maer gelijk de maetigheit van vryheit, zoo is ook de maetiging van wijn noodig en heylzaem. Ja men gelooft dat Solon en Arcesilaus in den wijn vermaek geschept hebben. Men heeft aen Kato dronkenschap verweeten. Maer de geen, die dit aen hem verweet, zouw lichtelijker de dronkenschap eerlijk, dan Kato snood gemaekt hebben. Doch men mach dit maer zelden doen, op dat het gemoed geen quaede gewoonte aenneeme. Men mach echter den geest somtijts in blyschap en vryheit uitrekken, Ga naar margenoot+en de droeve soberheyt voor een weynich tijts verdrijven. Want, zoo wy de Grieksche dichters gelooven, 't Is somtijts geneuchlijk den zot te speelen: Zoo Plato, De geen die wel by zijn zinnen is, klopt vergeefs aen de deure der Dichters: Zoo Aristoteles, Der heeft noit een groot vernuft zonder vermenging van zotheyt geweest. Een bewooge Geest kan alleen iets groots, en dat andere overtreft, voortbrengen, en de gemeene dingen verlaetende, en door een heylige inblazing verheven, zingt dan eerst iets, dat hooger is, dan 't geen dat uit een sterflijke mond kan komen. Ja 't gemoet kan niet, zoo lang het by zich zelfs is, iets dat hoog en moeilijk om by te komen is, bereyken. Het moet van zijn gewoone tret afgaen, en opwaerts stijgende, den breydel tusschen de tanden neemen, en den bestierder wechvoeren, en ter plaets brengen, daer 't door zijn eygen beweging niet darde komen. Dit leert ons Seneka, maer men had in deze uitspanning wel stadich een Seneka by zich van noode, om de maete te treffen. Ik voor my, schoon ik 't geen Plato zegt niet en ontkenne, dat het vernuft door driederley beweegenissen ontkniert, en uit zijn hengsels als geheeven wort: namentlijk door een Godlijke aenademing, een Poëtische geestrijzing, of een verheffing door de wijn: zoo zeg ik nochtans, dat deeze laetste meerder dertelheyt, of | |
[pagina 201]
| |
vadzige slaepericheyt veroorzaekt, alsze wel wakkerheyt des geests en verquikking des vernufts meedebrengt. Ik zwijge noch van 't gevaer, dat de tong en de hand lijd, van op een van duizenderley manieren te misdoen. Maer mooglijk zult gy ook, door Schilders gemeenen yver, vreemde landen willen bezoeken: wel aen, 't heugt my noch, dat ik van die drift gedreeven wiert: en dewijl ons Thaleye verlof geeft, om wat buiten de regels der konst te weyden, zoo luister een weynig nae 't beginsel van mijn eersten uittocht; van Dordrecht tot Weenen in Oostenrijk toe.
Ga naar margenoot+Gelijk de Kraen, in't bloejen van de tijd,
Ga naar margenoot+De Zonne volgt, en roert zijn vlugge veeren,
Soo dede ik meê: 'k verliet mijn stadt, om wijd
Van kant een wijl by vreemden te verkeeren.
Ik steeg te paert, met moed geharrenast
Niet minder, als met Deegen en Pistoolen,
En teeg op reys: tot driemael zat ik vast
En zag te rug, ik zey: wat wil ik doolen?
Is't Vaderland my dan niet lief geweest?
Waer kon men meer behaeglijkheyt betrachten?
Hoe wort mijn ziel dus droevig? en mijn geest
Zoo zeer ontstelt? Hoe wankelen mijn krachten?
De Nachtegael gaf antwoort: kom, ey kom,
En schep een lust in beemden en waeranden;
De Vryheyt is een waerdig Koningdom,
Gae zoek haer nu in vergeleege landen.
Mijn stadt, uit zicht, gaf ik de laetste groet:
Ik zwonk den toom, en noopte 't Ros met spooren,
Dat brieste en pruiste, en rende, snel te voet,
Langs dijk en dal, door weyde en veld met kooren,
Tot Uitrecht toe, in't wijt vermaerde Sticht,
De Veluw op, in ongestaege vlaegen,
Ga naar margenoot+In storm op storm, verzelt met Blixemlicht,
Maer haest verzoet door Meytijds schoone daegen.
Dus reed ik over d'Elterberg, verdacht
Van rovery, daer Reyzigers voor schroomen,
Door Emmerik, en Rees, en Wezel. Zacht
En zeedig streelt de Ryn hier met zijn stroomen
Langs d'oever heen: zijn overzoete lucht
Begon mijn long een luchter aém te geeven:
Maer ach! wat hoorde ik jammren en gezucht
Van't arme volk, door krijgsgewelt verdreven?
| |
[pagina 202]
| |
Den Rynvoogt lagh, geschonden en gescheurt,
Op't puin, in d'as van omgekeerde steeden,
En schoon de Vreed' hem reets had opgebeurt,
Zoo zat de schrik en d'angst noch in zijn leeden.
Hier krulde een Slang, gins brulde een Wolvenest,
Noch dacht het my een Tempe, trots Thessaljen:
Aen d'ander kant verrees een hooge vest,
Ga naar margenoot+Een wijd gebouw, bedekt met blaeuwe schaeljen:
't WasGa naar margenoot(a) Agrippyn, berucht en groot van naem
Van oudts, en tans door 't graf der Oosterwijzen,
En Urzels stoet: noch zal haer eer en faem
Met meerder glans voortaen ten Hemel rijzen
Op Vondels veêr. O Hoogduitsch Mantua!
Verhef zijn beeld aen uwe Hooftgebouwen.
Ga naar margenoot+Dit zeyde ik vast, en quam terwijl zoo nae,
Dat ik nae wensch haer Kerken kon beschouwen.
Maer hier verzaed, en weder op den tocht,
En over Laen, de bergen opgesteegen,
Beplant met wijn, die Dordrechts Doel bevocht,
Langs Moezelstroom en Rijn, die slibrend veegen
De zachte grond, en langs het Nekker nat:
Den dorst gelest aen Zwalbachs zuivre vlieten:
Te Wisbaed my gewentelt in het bad,
Dat uit den grond al kookend op komt schieten.
Dit gafm' een lust, dit trok mijn' geest om hoog
Den Schepper van die wonderen te looven.
De Duitsche mart van Frank foort rees in't oog,
Zoo wel bekent in alle Vorsten hooven.
Hier droeg de Meyn haer roem op Meriaen;
Hy noopte my om staedig op te klimmen:
Geluk gewenscht, nam ik de naere baen
Van't Mastebos met Hemelhooge kimmen;
De bogtige Eyk de steyle Lynboom kust'
In dichte schaeuw van duistre wildernissen.
Terwijl mijn hart dus lag, als heel verlust,
Zag ik een beek, en om mijn dorst te slissen,
Zoo klom ik af: maer, welk een vreemt gezicht!
Van traenen die van een Godinne vlooten,
Een schoone Maegt, met oogen klaer en licht
Gelijk de Zon, haer boezem scheen deur schooten,
| |
[pagina 203]
| |
Het schoon gelaet gequetst, de hand bebloet,
Het kleet gescheurt, de hairen uitgetoogen.
Ik stond verbaest, en riep: Wie zoo verwoed.
Die niet ontzag den blixem van deze oogen?
Zy hoorde niet, maer klaegden immer voort:
Mijn Duitschland, ach! hoe zijt gy dus vervallen?
Mijn Maegden zijn geschonden of vermoort:
Mijn Steên gevelt, met Toorens, Kerken, Wallen:
Het veld is vol van stinkend lijk gebeent;
Gelijk men ziet om Nortling allerweegen:
Ga naar margenoot+'t Gemoed mijns volks, door Krijgsgetier versteent,
Is nors en stuers, tot beusheyt ongeneegen.
Dus klaegde zy, de Landvoogdes vermaert
Van't Duitsche Rijk: haer jamm'ren deê my zuchten
Den ganschen weg. Voorts zag ik Donauwaert,
En Zwabenland, wel eer zoo vol genuchten;
En Augsburg, trots op heerelijk gebouw,
Een schoon juweel, een pronk der Duitsche steeden,
Het klaegde wel, en treurden in den rouw,
Maer bralde doch op welgemaekte leeden:
Op Toren, Kerk, en Huizen schoon bemaelt,
En Straeten, rijk van springende Fonteynen,
En Statuën: den burger die onthaelt
Den vremdeling eerbiedig. Voort om Weynen,
En't Hof te zien, met Keyzerlijke pracht
Zoo voer ik af, op saemgehechte boomen,
En masten langs de Legh, die door zijn kracht
De steenen rolt, en schuimt met snelle stroomen,
In d'oude kruik der ruime Donauw. Ey!
Die schoonste vloed, Princes der stroomgodinnen,
Die Waterslang, diens pruissende geschrey
De Watergoon haer streelen doet beminnen:
Hoe kust zy d'In, die ver uit d'Alpes borst;
De Drae, en d'Ens! zy bruist met zeeven monden
In Pont Euxin. Ik stond verbaest, zy torst'
Ons Boomvlot op haer rugge in korte stonden
Langs Stad, en Dorp, en Veld, en Berg, en Rots,
En kromde zig weerzijds door enge klippen
Of sluimerden in't ruim; dan quam zy trots
Met groot getier al schuimend' af te glippen,
| |
[pagina 204]
| |
Of draeyden in Charybdis afgrond heen,
En zwolg een teug de diepe Hel te drenken.
Roemrijke stroom! my jammeren uw ween,
Die't Zweetsche heyr u aenbracht op haer zwenken.
'k Zag hier een stadt, die tot den grond verplet
Het hooft begon half zwijmende op te steeken,
Den Akker als den Wijnberg, eertijts net
Gehavent droeg het eerste vreede teeken;
Heb dank de vree. De Vreedevorst bewoont
Ga naar margenoot+En zwaeit zijn staf in Weenens Hooftkasteelen,
Daer lande ons vlot, wy treen in Steê, men toond'
Ons duizenden van wonderen. Wat juweelen
Draegt vrouw Natuer in haer veelverwig kleet!
Mijn Hart verheugt die vrèmdigheen t'aenschouwen:
Ik staroog rond: mijn oog zig zelfs vergeet
In huis, in straet, in hof, en pronk gebouwen.
De Hoofsche jeugt beschrijt het Hongers Ros;
En ylt, gevolgt van aerdige lyvreyen,
Ten Hoof, gesiert met trots en vederbos
In't midden van haer Pagien en Lakkeyen.
Dit trotst mijn moed, en brengt my vol gepeys:
Mijn Konstgodin hier op den troon te zetten
Besluit ik. Op, 't is geen verloore reys,
't Vernuft op't scherpst voor Cezars troon te wetten.
Dus wort mijn lust in dag noch nacht vermoeit,
Om vrouw Natuer haer weezen af te maelen:
Van yver 't zweet my uit het voorhooft vloeit;
Mijn ziele brand om eens te zeegepraelen.
Geen wellust lokt mijn fier en jeugdig hart,
Dan deze alleen mijn konstgodin te smeeken.
De knoop wort met gewelt en stael ontwart.
Men kan door tijdt de sterkste muer verbreeken.
Dus voede ik my met een gewenschte hoop,
En eyndigde mijn dicht ter halver loop.
Tot Weenen in de maent van July 1651. Ik zal u met geen verder dagregister lastig vallen; maer kan echter niet naelaeten de Reysliefdige jeugt noch met het volgende vaers, nu versch uit de pen komende, te vereeren; daer zy sommige lessen in vinden zullen, die haer geen kleynen dienst zullen doen, zoo zyze maer wel naekomen, al waer't zelf binnen Rome. | |
[pagina 205]
| |
Zoo iets bekoorlijk is, zoo is 't de zoete vreugt,
Die in het reyzen steekt, door verre en vreemde landen.
Mijn hart gaet oopen, in 't herdenken van mijn jeugt,
Toen ik nieuwsgieriglijk van heete reyslust branden.
Ik gaf die zucht den toom, bezocht veel braeve steên,
Ik zag veel vreemdigheen, van Bosschen, Bergen, Daelen,
De Hooftrivieren van Europe, en 't ongemeen
Dat men d' uitlanders toont, de Prinselijke zaelen,
En 't hoflijk leeven dat men by de Vorsten voert.
t Geval was my niet wars, maer scheen my voort te stuwen.
Maer als ik al 't gevaer herdenk, wort ik ontroert,
En watme al over 't hooft gewaeyt is. Ik moet gruwen.
Geen eene Scylle alleen, of een Charybdis keel,
Heest my op 't onvoorzienst gedreygt om in te slokken,
Maer al d' Harpyen, en Syrenen, namen deel
Aen mijn verderven, 't zy door laegen of verlokken.
Ga naar margenoot+De jeugt tast blindeling nae 't schoon bekoorlijk oost,
Daer slang en Adder zich bedektlijk achter schuilen:
Daerom, als u de lust van 't reyzen speelt in 't hooft,
Zoo my voorzichtig al die doodelijke kuilen:
En hou verdacht al wat gy niet voorzeeker kent,
Geen landaert lichter als ons volkje te verleyen,
Zy zijn luidruchtig, licht verlokt, en veel gewent
Aen Bacchus. Maer op dat gy dit niet moogt beschreyen,
Ontdek aen niemand oit, hoe ver uw reyze strekt.
Vlie licht gezelschap, en verkeer met vroome lieden,
En voert gy gelt mee, zie dat gy 't voor elk bedekt;
Want altijt zijnder, die uit rooflust u bespieden.
Neem nergens herberg, als by een' bekenden waert:
In kleyne kroegen schuilt gemeenlijk 't rot der dieven.
Zie datge in't noodeloos al uw verquisten spaert,
Om, waer't de nood eyscht, u op't eerlijkst te gerieven.
Zijt heus van ooge en mond, en laster noit de zeên,
Die yder Stads of volks gewoonte keurt voor't beste:
Laet Staet en Godsdienst, hoeze u ook mishaegt, met vreên;
Of gy bespeurt te spade uw dwaes bestaen op't leste.
Drie dingen zijnder noch, die gy vermyden moet,
Dat 's, noit of zelden met uw landaert te verkeeren:
Want onder twintigen vind gy maer eenen goet,
Ten minsten hindren zy u in de tael te leeren.
| |
[pagina 206]
| |
Ten tweeden, moet gy u wel wachten voor de wijn;
Want watmen dronken doet, baert nuchteren berouwen,
En 't geen u vreugde gaf, verkeert in boos fenijn.
Maer 't lest en 't quaetst is, het gevaer der lichte vrouwen.
Mijn lieve Schilderjeugt, wat ik u bidden mag,
Laet u van dit gespuis verleyden noch bekooren;
Hier schuilt de schelmery in een geveynst gelach,
En lieffelijk gelonk: gy zijt gewis verlooren,
Iudien gy Josefs rol hier niet kloekmoedig speelt.
Errinner u gestaeg, waerom gy zijt uitlandig?
Dat 's om in weetenschap en konst, en niet in weeld
Uw' kostelijken tijd te spillen; poog verstandig
Te leeven. Wel, ik neem dat gy te Roome zijt,
Dit 's de beroemde School, hier zijn de meester stukken,
De schoone statuën, 't geheug van d'ouwde tijdt,
Hier vind gy bloemen, die wel waerdig zijn te plukken.
Vroeg op nu, gae bestee de tijdt van dag te dag,
In alles te bezien: gewen met teykenstiften
't Best nae te bootsen, en, zoo veel uw macht vermag,
d'Aeloudheyt t'oegsten, en het pit daer uit te ziften.
Maer wijl 't onmooglijk is, 't ontelbaere getal
Der Marbre beelden, en beruchte Schilderyen
Al nae te teykenen, ô Schilderjeugt, zoo zal
't U nut zijn, om in konst en kennis te bedyjen,
Dat gy u zelfs gewent den alderbesten aert
En wijs van schilderen door naerstigheit te leeren:
Doch zoo, dat gy niet blind de meesters, hoe vermaert,
Als naeaept, maer met ernst, als woud gy haer trotseeren.
Behalven nu, dat gy u dus met konst verrijkt,
Zoo zal't wel voeglijk zijn, dat gy de vremdigheeden,
d'Aeloutheen, en al wat d' uitlander noes bekijkt
Aenteykent: ook 't bestier der hooven, wondre zeeden,
Gewoonten, en al wat d'ervaerentheit u vast
Geleert heeft: want dewijl een Schilder by de grooten
En wereltwijzen veel verkeeren moet, zoo past
Hem een gespraekzaemheyt met kennis overgooten.
Die dus zijn reys aenstelt, 't zy dat hy keert of blijft,
Geen wonder, waer hy is, dat hy daer wel beklijft. Maer my dunkt dat ik, in 't schrijven van dit vaers, wederom binnen Roome geraekt ben. Zeker jae, want hier zijn wy nu juist voor het ver- | |
[pagina 207]
| |
maerde Ga naar margenoot+Paleys van Farneze. Hier gaen wy den grooten Hercules, en de Flora, en andere pronkbeelden, voorby. Maer binnen zullen wy in de kunstkamers, met yzere deuren bewaert, vrouwbeelden van Raphael en Parmezaen, en konterfeytsels van Titiaen zien: den Christus van M. Agnolo, en de konst van Da Vinsi, en Carats. Ook een zaele van Taddeo Sukaro, wijders veel statuen, het groot en minder gewelf, en verscheyde kamertjes van Carats, en andere van Lanfranco. Ga naar margenoot+In dat van Lodowize zult gy een schoonen hof met ontelbaere statuen vinden, en in een vierkant lusthuis d' uitnemende Fama in 't welfsel van Guartsin Dacent. Ik zwijg van 't kabinet met rariteyten, en 't ledekant met edele gesteenten; want veel raerder en edelder zult gy de Galery en dry kamertjes vol van uitnemende steenen beelden vinden. En in 't groot paleys de Pluto en Proserpyn van den Ridder Bernyn, en, nevens veel andere statuen en stukken, vier schoone figueren van Guido. Ga naar margenoot+Gaet gy in dat van Montalto, gy zult, nevens de kunst van statuen en stukken, u ook over veel lustige fonteynen verwonderen. Ga naar margenoot+In dat van Oldobrandyn zult gy, onder honderden andere Schilderyen, de konst van Paulo Veroneze, en den schoonen Bacchus van Titiaen vinden. Maer holla; ten lust my tans niet geheel Rome deur te wandelen, de Bendvogels mochten my als groen wederom opvatten, en ten tweedemael van de key snyden. Ga naar margenoot+De Nederlantsche Schilderbende is te Roome in onze voorouders tijdt ingestelt, tot verquikking der sluimerende geesten. Daer ontfangtmen de groene aenkomelingen met geestigen toestel, en naekte vertooningen, voor 't hol der geheimenissen, by d' oude Sybille; en vereert 'er met nieuwe naemen van krachtigen zin. Daer spoeltmen de zorg en laetdunkende waen in zoeten Albaen af, en herwiegtmen de geen, die noch niet wel gebakert zijn. ô Hoe gelukkich zijnze, die dit ten goede gedijt! en die, Ga naar margenoot+als den verjongden Ram van Medea, uit den Bendketel springen, daer zoo menigen Pelias in versmoort blijft; jae overgelukkich zijnze, die haere dwaesheden overleeven, en haere zotheden nazien. Deeze uitspanningen zijn zeeker heuglijk, maer vol van gevaer, en te meer voor een leevende geest, Ga naar margenoot+die lichtelijk verlieft, en verleyt wort. De Tas van Faxhall gaf ons tot London een zoete zotterny, vermitswe om den uitlech van Renjans Reliquen staetig aerdige geesten by een kreegen, daer dan van dingen gerept wierd, daer ons leven te kort toe zouw zijn, om aen alle te gedenken, ik zwijg uit te vinden. Maer deeze is met onzen eeuwich beweeg vinder Kalthof, ik meen zoeker, in stilheit verdweenen. De schilderachtige Florentijnen, onder Schilders en liefhebbers, nu hondert en vijftich jaer geleden rechten onder Ga naar margenoot+hun twaleven een vermakelijk, maer kostelijk gild op, dat zy van de Pan | |
[pagina 208]
| |
noemden: hier onder was den uitnemenden Andreas del Sarto, en uitstekenden Joan Francisko Rustici: deeze hielden op zekere bestemde tijden een avondmael, waer in yder een by beurten waert of heere was: yder van de gasten mocht 'er vier meede brengen, nevens een byzonder prezent tot het gastmael, en wanneer twee iets gelijks brachten, zoo vervielenze in boeten. Toen Joan Francisko op zijn beurte 't gezach voerde, hadde hy gemaekt een groote Pan van lywaet, geschildert, dienende voor tafel, waer in zy altemael zaten: den staert van de Pan kromde zich met kandelaers om hoog, met overvloet van lichten, de gasten in 't rond gezeeten opende zich de Pan in 't midden, waer terstont een boom met voor yder twee gasten een schotel met spijze, op zijn takken geladen, uit oprees, die ontlast zijnde weer nederdaelde, terwijlmen konstich op instrumenten speelde, en de genoode zich vermaekten: achterna bracht den boom ook het tweede, en voorts het derde gerecht; en men dronk'er lieflijken Hetrusschen wijn. Rusticys geschenk tot de Pan was op dat mael een ketel van pasteydeeg, waer in Jazon zijn vader om te verjongen doopte; deeze twee figueren waren twee gezoode kapoenen, geheel als menschen of pigmeen gevormt, alles goed om te eeten. Andreas del Sarto vereerde eenen Tempel, gelijk die van Sint Jan te Florencen, met acht kanten, doch staende op kolommen. De grond vest was een zeer groote schotel Gelée, te weeten, van gestorker de sode gemaekt, van verscheyden verwen van Mazaik, zeer lieflijk om t'eeten: de porfiere pijlers waren worsten, de Bazen en kapiteelen Parmezaen kaes, de kornisen gebakke suiker, het koor gestoelt marsepein, den lessenaer kalfsvlees, den zangboek deeg, en de noten en letters pepergraenen: de zangers waren gebraden lijsters met open bekken, met koorkleen van dunne verkens vliezen. De bashouwers waren duiven, en zes vlasvinken hielden als den bovenzang. Eenen Spillo bracht een ketelaer, gemaekt van een groote Gans, hebbende by hem allerley gereetschap, om, zoo 't noot deede, de Pan te verstellen. Eenen Puligo leverde een braetverken in gedaente van een spinster, acht slaende op een broet kiekens voor de Pan. Een ander had een smakelijk aembeeld van een varkens hooft, en andere stoffe voor de Pan toegerecht. ô Lukullus, wat uitspanning is dit! ô Wat schooner voorburg van 't Ga naar margenoot+Luylekkerland. Maer wacht, laet ons ook van 't gilt van de Trufsel hooren. Deeze vrolijke Tuskaners op een tijd in een hof geavondmaelt hebbende, en noch ontrent Roomkaeskens beezich, die zy elkandere al speelende in den mond kaetsten, had onderwijl een van hen een Trufsel, en wat kalk daer op, alzoo 't schijnt datmen daer iets metselde, gevonden. Hy hem behendich in 't spel voegende, wierp een, die om Roomkaes gaepte, de beslagen kalk in den mond; des wert van 't gezelschap zeer gelachen, en | |
[pagina 209]
| |
geroepen, de Truffel, de Truffel. Hier uit ontst ont het gild van de Truffel van vier-en-twintich persoonen, twalef meerder en twalef minder geheeten: hun teyken was de Truffel, en hun patroon Sint Andries. Dit gild, bestaende niet dan in goed sier maken, spel en vrolijkheit, bekoorde zelf groote heeren, als van Medicis en andren. Deeze waren gehouden, als 't hun Feestdagh was, ter plaetse, daer 't den heere bescheyden hadde, op een byzondere wijze gekleet te verschijnen; want die elkander gelijk waren, vervielen in breuke; ook wiert elk, na dat zijn kleet hem voordeed, ter tafel geplaetst en geëert. Eens onder andre geviel't, dat zy alle door 't bevel van den heere in metsers kleeren verscheenen, met Truffel en hamer in den Ga naar margenoot+riem, en d' opperknechts met hun gereetschap: de Heer van het gild wees hun op een tafel, de grond van een Paleis betrokken, dat hy hun beval te bouwen. d' Opperknechts brachten flux stoffe om te werken, te weten, een lekkeren kost van dun deeg, datmen daer noemt Lasanga, in hunne bakken, in plaets van kalk, ook verschen kaes en room hart gezoden, dat zy Ricotta heeten, wel bestroit en vermengt met suiker, geraspten kaes, en specerye: in plaets van zant, konfitueren, suikerbroot, en struiven. De gehouwen steenen in korven en bakken aengevoert waren wittebroot, koeken, taerten, en dergelijk, om den grond vast te leggen. Zeker grooten steen wert van den meester als mishouwen afgekeurt en doorklooft: deeze was vol gebraden lijsters, leverbeulingen, en dergelijk, het eerste onbijt voor de opperknechten. Noch brachtm'er een groote kolom, die zy opbraken, en vonden hem gevult met gezoden kalfspensen, kalfsvlees, kapoenen, en zoo voort, 't welk zy aten, nevens de baze van Parmezaen kaes, als ook het kapiteel, wonder aerdich gemaekt van gebraden kapoenen, kalfvlees en tongen. Ten lesten wert 'er op een wagen een uitnemende konstige architrave, met haer frijze en kornise aengevoert, met zoo veel goede spijzen toegemaekt, dat het verhaelen te lang zouw vallen, en alzoo't scheydenstijt wiert, zoo viel 'er, na eenige donderslagen, een regen; des zy 't werk verlieten, en yder naer huis trok. Een andermael, toen eenen Panzona heer van dit gild was, ging 't 'er aldus toe: Die van 't gildegezelschap ter plaetse gekomen zijnde, en by hunnen heere zittende, zoo verscheen 'er Ceres, zoekende haer dochter Proserpina, die van Pluto ontschaekt was, hen biddende zy wilden haer volgen tot in de Helle. De broeders, nae eenich overleg, stonden 't toe, en komende in een kamer met weinich licht, vonden zy een wijdgapenden mond van een Serpent, welks hooft alleen den ganschen muer besloeg, Cerberus driemael gebast hebbende, zoo vraegde Ceres, of haer verlore dochter daer niet binnen was? Men antwoorde jae: maer Pluto weygerdeze wederom te geeven, doch bad de moeder en al 't gezelschap ter bruiloft. Dit eyndlijk bewillicht zijnde; traden zy by deelen tusschen | |
[pagina 210]
| |
de tanden in: want het serpent ontslooten sloot den mond, tot dat zy al binnen waren. Zy quamen eyndlijk in een ronde kamer, daer alleen een klein lichtken was, zoo datze naeulijx elkander bekennen konden. Hier Ga naar margenoot+verscheen een leelijken droes met een gaffel, die hen aen een tafel met zwart bedekt deede zitten. Pluto beval, datmen, ter eere zijnder bruiloft, de helsche pijnigingen zou laeten berusten; toen zagen zy, door het hooft van een walvisch en verscheide gaten, aerdige inzichten, en de helsche straffen, gelijkze den Poëet Dantes beschreven heeft, schriklijk geschildert. De gerechten van deeze feest scheenen al gruwlijke gedierten, maer van binnen waren 't verscheyde goede spijzen. Gemelden droes met de gaffel was hofmeester in 't opdissen, en eenen zijn makker schonk uit een glazen hoorn, van buiten als een leelijke slang toegestelt, delikaten wijn. Het banket dezer bruiloft was niet dan doodsbeenderen, maer van zuiker gebak. Toen zey Pluto, dat hy met de bruit te bedde wilde, en datmen de verdoemden weer zouw aenvangen te pijnigen. Strax met een wind raekten al de lichten uit, en men hoorde een verschriklijk gehuil en geroep; maer korts daernae quamen de lichten wederom, en zy vonden het droevich banket wechgenomen, en in steede van dien een prinselijk avondmael aengerecht. Ten eynde van dit quam een schip, brengende allerley kostlijke konfitueren voor koopmanschap. De schippers zich gelaetende weder te laden, brachten allengskens al de mannen van 't gild op een Bovenkamer, alwaer op een geestich toneel een blyspel of klucht van Philogenia gespeelt wiert, die ontrent den morgen eindigende de feest besloot, en de gasten gingen vrolijk naer huis. |
|