Warenar

(1978)–P.C. Hooft– rechtenstatus




[pagina 126]
Vyfde bedriif. Eerste toonneel. Lecker. Ritsert Lecker Gien Coning mijns gelijck, 'tsy Turck of Karsten. Ga naar voetnoot1217 Iae wel an dese blijtschap eet ick mijn buyck te barsten. Een smoor-pot vol dubbeloenen: ó de groote geck, 1220[regelnummer] 'kWed byget dat ickse ong'er gien steygher en steck, Ga naar voetnoot1220 Soo moester mit den vreck worden om e sprongen. Ga naar voetnoot1221 Ritsert Sie ick daer ongse Lecker niet? jae, 'tis de jonghen, 'tIs drie uren gheleen dat hy quam inde Lybry, En hy sel noch niet t'huys gheweest zijn sint hy scheyde van my. Lecker 1225[regelnummer] Soo hoortmen hem deur te strijcken die ouwe molijck. Ga naar voetnoot1225 Ritsert Lecker gaet hier, hoe staet het aensicht dus vrolijck? Ga naar voetnoot1226 Lecker Gans leyden 'tis Ritsert, waer laet ick de buyt? Ritsert Hebje gien schaemt inje lijf? Lecker Hoe soo? Ga naar voetnoot1229 Ritsert Vraechje dat je guyt? Lecker 'kBin bespiet, hy weter of. Ritsert Wat staeje en preutelt?
[pagina 127]
Waer hebje soo lang e weest? Lecker 1230[regelnummer] Men leyt en neutelt Ga naar voetnoot1230 Mit het ghelt,om dese setting, 'tis seker gien ghemack. Ga naar voetnoot1231 Ritsert Hebjet ontfanghen? Lecker Wat seg ick best? wast in ien sack, Ick liet het hier soetjens glyen tusschen twie stoepen: Maer dat de Pot brack, sy sou te luy roepen: Ga naar voetnoot1234 1235[regelnummer] Dus moet ick't sien hoe ick't hem best angders ontlegh. Ga naar voetnoot1235 Ritsert Wel benghel sydy doof gheworden? hoorje niet wat ick segh? Lecker Het ghelt? jae wel, jae, jae, ick hebt ontfanghen: Maer hy deder mijn soo veul kleuter-gelts by langhen, Ga naar voetnoot1238 Dat de propre som te draghen valt hiel swaer. Ga naar voetnoot1239 Ritsert 1240[regelnummer] Swietje daerom soo? wat segje vande Wisselaer? Lecker Maer 'tsel wel ien reys te pas komen, dat wil ick hem sweeren. Ga naar voetnoot1241
[pagina 128]
Ritsert Laet dan sien wat hebje jou al an laten smeeren. Waer is de speceficacy? Ga naar voetnoot1243 Lecker Ick hebse in mijn taflet. Ritsert Laet lesen. Lecker So ras as ick t'huys kom sel icse stellen int net. Ritsert 1245[regelnummer] Ick heb elders te doen, toontseme: waer toe dit ghetrantel? Ga naar voetnoot1245 Lecker Het taflet is uyt mijn sack. Ga naar voetnoot1246 Ritsert Wat futselje mit de mantel? Lecker Niet mit allen, ick heb sucken jeuckt inme sy. Ritsert Ick wedder bestaytjens schuylen of ander snoepery. Ga naar voetnoot1248 De mantel op, men momter niet. Ga naar voetnoot1249 Lecker Get Ritsert konjet heelen. 1250[regelnummer] Ick souje de helft van't profijt me deelen, Iy meucht al de Waerden betalen van de eerst tot de lest, Ga naar voetnoot1251 En wesen noch ien wijl ien goedt knecht op de rest. Ga naar voetnoot1252 'kHeb ien avontuertjen e hadt dat te byster nae mijn sin,is. Ga naar voetnoot1253
[pagina 129]
Ritsert Ie hebt ien doosjen e vonden (denck ick) daer ien juweeltjen, 'kmien ien jouwetjen in,is. Ga naar voetnoot1254 Lecker 1255[regelnummer] Ick seg'er ien jouwetje teughen, 'tis niet qualijck ejout. Ga naar voetnoot1255 Ritsert Ie hebt ien glaesjen by 'tboshuys geraept. Ga naar voetnoot1256 Lecker Segt ien Pot mit gout. So vol dobbeloenen as ick pas weet te draghen. Ga naar voetnoot1257 Ritsert Ick verschiet, gans lyden, hier komt het varcken onder sijn magen. Ga naar voetnoot1258 Waer hebjet van daen e haelt? 'tis zijn leven niet e hoort. Lecker 1260[regelnummer] Ginder ongder ien steygher, by de heylighe wechs poort, Ga naar voetnoot1260 Daer lach het wel dus diep inde modder e weken, Ga naar voetnoot1261 Ritsert Iy deuch niet, daer hebjet ongse Warnarbuur sien steken, Die mijn toekomende schoon-Vader is. Lecker Wat segje is hy?
[pagina 130]
Ritsert Mijn toe-komende schoon-Vaer. Lecker Dat komt suyverlick by, Ga naar voetnoot1264 1265[regelnummer] 'kWilme laten hanghen verstae ick me die saken, Wel jy en je Noom wilje compagny maken? Ga naar voetnoot1266 Ritsert Myn Noom is te vreen dat ick Bruydegom bin. Lecker Wilje elck wat toelegghen en reden t'samen in, Ga naar voetnoot1268 Ghelijck de kleyne kometjes op de groote vaerten? Ga naar voetnoot1269 1270[regelnummer] Ay segme doch iens hoe verdielje de paerten? Ick bin om te lieren tot uwent besteet. Ritsert Ten is niet quaet dat men van alles weet. Maer t'is niet goet hem alles t'onderwinden. Ga naar voetnoot1273 Lecker Dit staetme te selsaem veur, ick kent slot niet vinden. Ga naar voetnoot1274 1275[regelnummer] Iy de Bruygom mit Claertje, wie droes sou dat raen? Ritsert 'tIs soo ickje seg, Rijck-oom heeftse of e staen, Door dien datse swaer by my gaet, om mynent willen. Lecker Gans lijden men gheeft groot ghelt veur dese nuwe brillen, Ga naar voetnoot1278 Maer ick gaffer mijn leste ghelt wel veur wist icker ien, 1280[regelnummer] Daer ick inde luy haer boesem of deur heur lenden kon sien, Ga naar voetnoot1280
[pagina 131]
'kSouwer mijn lijf na setten, gelijck de wayluy op het wilt, loeren, Ga naar voetnoot1281 En sien van stuckje tot beetje watse in heur schilt, voeren. Ritsert Iy meucht jou mongt wel snoeren, deynckt iens wat het lijckt, Ga naar voetnoot1283 Van ien jonghen as jy, die maer ierst inde Werelt komt en kijckt, Ga naar voetnoot1284 1285[regelnummer] Ick wed'er niet veul luyden vermaeckt met jou klap,sin. Ga naar voetnoot1285 Lecker Ho, ho, zijn mongt te snoeren dat heeft lydich veul snaps, in. Ga naar voetnoot1286 Men vintse die haer niet en verstaen op dat stick, Die wel de helft te langer school ghegaen hebben as ick: Ien benaude tong is soo bitter als bakelaer. Ga naar voetnoot1289 Ritsert 1290[regelnummer] Ionghen gaeje soo voort ghy wort ien aerts kakelaer, Ga naar voetnoot1290 En dient bet ien makelaer, as ien Coopman by nae. Lecker Neen seker, 'tpraten komt de Coopluy oock al te stae, Om te vercleynen haer scha, en haer winst breedt uyt te meten. Ga naar voetnoot1292 Ritsert Ie diende somtijts wel wat op de huyt e smeten, Ga naar voetnoot1294
[pagina 132]
1295[regelnummer] Of ien wijltje beschuyt te eten op de Spaensche galey. Ga naar voetnoot1295 Kom, gaet mitme nae Warnars toe. Ga naar voetnoot1296 Lecker Nae Warnars toe? ey. Wat sel dat doch beduyen? ick hebt rains e vonghen. Ga naar voetnoot1297 Ritsert Vynen is stelen: wat brabbeltme deuse jonghen. Lecker Iae, nouje de dochter hebben selt; maer stelt je iens in mijn graet. Ga naar voetnoot1299 1300[regelnummer] Tum casus mutatur, 'kwedjet dan anders verstaet, Ga naar voetnoot1300 Indien datje gaet in jou consciency. Ga naar voetnoot1301 Ritsert Gaet me seg ick, en maecktme van sulck gien menty. Ga naar voetnoot1302
Tvveede toonneel. Reym. Nu ken icker deursien, deur al't beswaer, Al komter ien kijn't 'theeft ien rijcke Vaer, 1305[regelnummer] 'tMach nou gien quaet, gans eele weken: Maer wat hebben wy in ien benautheyt e steken. Nu hy van haer te trouwen heeft ghegheven zijn woort, Hoe willen wy schransen, gaet dit hylick slech voort, Ga naar voetnoot1308
[pagina 133]
Ick krijgh uyt den hoop oock mogelijck ien vryer,,dan. 1310[regelnummer] O 'tsel ien dubbelde Feest zijn, Bruyloft en kyer,,man. Ga naar voetnoot1310 Al de suynighe luy sellen ons dit nae-doen wel knap, 'tKomt profytelijck uyt, men slaet twee vlieghen mit ien lap. Get as icker om denck, ick wod ick al an't pypen,was. Ga naar voetnoot1313 'tIs te veul op ien dach, kandiel en ypen-kras. Ga naar voetnoot1314 1315[regelnummer] Ick wodmen mes al te slypen was, soo versuymden ick niet, Ga naar voetnoot1315 Op daen werck is goet rusten, soo was mijn tuygjen riet. Ga naar voetnoot1316 Mijn tangden wat'ren soo, ick ken nau teuven,later. Ga naar voetnoot1317 Ick win nou vijf gulden s'jaers, en ien paer nuwe clompen tot men deuvekater, Ga naar voetnoot1318 En krijck ien schrickenburger tot men kermis maer, Ga naar voetnoot1319 1320[regelnummer] En ien Enghelse vijf tot men nuwe Iaer: Ga naar voetnoot1320 Nu voortan soo win ick wel al de preutel, s'weecx. Ga naar voetnoot1321
[pagina 134]
En wat sel ick ien Bruylofts stuck krygen, ten minsten ien sulvre sleutelreecx, Ga naar voetnoot1322 Mit ong'eriem, mes en schie: maer wat ga ick dralen Ga naar voetnoot1323 Ick soud' Giertje gaepstocx as mans moer in den arbeyt halen Ga naar voetnoot1324 1325[regelnummer] Die hoorter voor al te wesen, jaese seper wel. Ga naar voetnoot1325 De Deur is toe; waer vijn ick hier de bel? Maer bayt wat, hier hangt ien ring daerme me,clopt.
Derde toonneel. Geertruyd. Reym. Geertruyd Hola daer, datjet huys niet van zijn ste,clopt. Ga naar voetnoot1328 Wat cloppen is dat? o clopt doch mit bescheyt. Ga naar voetnoot1329 Reym 1330[regelnummer] Goen dach. Ga naar voetnoot1330 Geertruyd Begeerje yet? Reym Iae, ick bin hier-by Warnars mayt; Iy weet vande saeck wel, jy moetje wat spoeyen,
[pagina 135]
De schuyt wil nae de volewijck, je sout komen helpen roeyen. Ga naar voetnoot1332 Kijck je bint mans moer, soujer niet in worden e kent? Geertruyd Warnarbuur doet wel dat hy om me sent. Reym 1335[regelnummer] Dat loof ick wel, wy souwen't song'er jou niet keunen maken. Geertruyd Ick set mijn huyck op en ga me,wannier hetse begonnen te kraken? Ga naar voetnoot1336 Sy het wel uyt e gaen de maenden hares tals. Ga naar voetnoot1337 Reym Och sy kreech van angst den arbeyt op den hals, Doe haer vaer huynuchtent sey, dat hyse an Rijckert besteet,hadt. Ga naar voetnoot1339 1340[regelnummer] Och dat verholen kijnt draghen dat weet,wat; 'ksout mijn vyanden niet toe wenschen, so bin icker veur bevreest. Ga naar voetnoot1340 Geertruyd Isser de Vroe-moer al? Ga naar voetnoot1342 Reym Die hetter al lang e weest: Want eer haer Vaer de waerheyt uyt jou seun had vernomen, Ga naar voetnoot1343 So had ick al ien Vroe-moer ter sluyck laten komen 1345[regelnummer] Van afteren deur't kelder veynster, daer niemant op gist. Ga naar voetnoot1345
[pagina 136]
Geertruyd Maer hoe soutmen't bedencken? Reym Maer je seun heeft niet qualick e vist. Ga naar voetnoot1346 Geertruyd Mach dat slech waer, wesen. Reym Heer 'tis sucken dochter, en 'tsel jou sucken snaer, wesen, Ga naar voetnoot1348 Se kan alle ding verbet'ren watter in huys gheschiet. 1350[regelnummer] Ick hebse op mijn arm e dragen, en anme hangt e liet, Ga naar voetnoot1350 Dat het dusschen kleuter was: ick selje niet vals,spreken. 't Was ien kijnt as ien aep, 'tkon hondert deuntjens den hals,breken. Ga naar voetnoot1352 Heer 'thad sulcke grepen, ien mensch worde schier aers. Ga naar voetnoot1353 Wat sel ick seggen? ick bin wel te helfte beter Claertjes as Vaers. Ga naar voetnoot1354 1355[regelnummer] Asje 'tascat op zijn sier trat, het wistje so dra te grauwen; Ga naar voetnoot1355 En watter langes straet e roepen worde dat wist het na te bauwen. Ga naar voetnoot1356 As icket dan sou kauwen beschuyt of angders wat, Het aerde beetjen wod het hebben dat ick selver at. Ga naar voetnoot1358 Geertruyd Maer of je trat over jou voeten wat styver, Ga naar voetnoot1359
[pagina 137]
1360[regelnummer] Iy vergeetje altemael in jou goeden yver, Ga naar voetnoot1360 We souwen de tijt wel verpraten alhier. Reym Dat moet ickje noch segghen, en dan niet mier, 'tWas sucken soeten dier, 'tbedreef sucke rancken. Ga naar voetnoot1363 Doet nou begon te loopen by stoelen, by bancken, 1365[regelnummer] Dan wast after de garzynen, dan after de bom Ga naar voetnoot1365 Daer de suycker in was: kijck, 'tquammer al ruymer om Ga naar voetnoot1366 By haer Moertje saligers leven; ó dats ien wijt,schiel. Ga naar voetnoot1367 Pete Mains was ien vrou die goet huys in heur tijt,hiel. Ga naar voetnoot1368 De Heer heb heur ziel, wy warent soo wel iens, 1370[regelnummer] We villen nimmermeer beschaemt quammer ien mensch onversiens. Geertruyd Maer wat seyd'er Warnar-buur toe datje soo grof, gongt? Reym Och as hyer noch om deynckt hy huylt as ien hof,hongt, Mit sulck steenen en suchten dattet hem schier vermoort In nocken en gaeuwen. Ga naar voetnoot1374 Geertruyd Gauwe? wel, ick miende jy wout voort. Reym 1375[regelnummer] Hoor hier ien woort. Ga naar voetnoot1375 Geertruyd Wat soumen dus lang tuylen.
[pagina 138]
Reym As icker oock an deynck, ick kanme niet onthouwen van huylen. Mocht ick miester verruylen, dat vrou weer quam, en hy voer. Ga naar voetnoot1377 Geertruyd Hebje uyt? Ga naar voetnoot1378 Reym Luyster. Geertruyd Wel. Reym Claertje is op ind' op ghelijck de Moer, Of ick het al swoer, wat sout veul baten? 1380[regelnummer] Op mijn simpele woorden meuchje jou wel verlaten. Geertruyd Get seghen ongs, is dat praten? ick gae liever veur heen, Laet mijn huyck gaen. Reym Ick seg me ja isme ja, en me neen isme neen, Iy seltet soo bevynen, ick weet niet van veul snackes. Ga naar voetnoot1383 Kijck ick ken niet kallen. Geertruyd Soo speult de droes mitje backes. Reym Noch had ick wat vergheten. Geertruyd 1385[regelnummer] Ist al weer an? wat nou? Ga naar voetnoot1385 Reym Maer je dient jou seun te segghen dat hy heur wel in eeren houw', Sy sel hem ien vrou (dat verklaer ickje) strecken. Ga naar voetnoot1387 Geertruyd Laetme los, 'tis van't mal. Reym 'tIs de tweede Rebecke, Ga naar voetnoot1388
[pagina 139]
So selse op heur man passen, 'tIs waer dat ickje sech. 1390[regelnummer] O Heer! ick en sy keunen so wel over wech. Geertruyd Loop, loop. Reym 'kHeb terstongt uyt, noch ien lutjen patiency. Ga naar voetnoot1391 'tIs ien meyt veur ien Coning, veur ien Excellency, Veur ien Graef, veur ien Hertoch, ja veur ien Bander Heer, Ga naar voetnoot1393 Veur ien prins, veur ien Keyser, ick segje niet meer. Geertruyd 1395[regelnummer] Staeje woort. Ga naar voetnoot1395 Reym Iae ien Keyser, ien Keyser, seg ick, souwer zijn seun an gheven, Sucken preussen dier ist, soo weetse te leven, Ga naar voetnoot1396 Se kan nayen, se kan brayen, mit garen en mit zy. Geertruyd 'khebber de buyck al vol of. Reym Dit hoorter noch by: Ga naar voetnoot1398 Van vaten wassen, van ketelen schueren; je souje wel stom, sien. Geertruyd 1400[regelnummer] Hebje daer jou spraeck verloren? Ga naar voetnoot1400 Reym Sy ken ryen en om,sien. Van mueren te witten, van vloeren te faylen, niemant haers ghelijck, Ga naar voetnoot1401 Soo weetser te behelpen; 'twaer scha waerse rijck: Ga naar voetnoot1402 Die't iens siet moet bekennen datset altemael,is. Ga naar voetnoot1403 Geertruyd Hoor hier, geeft ien gebreckelick mensch de helft van jou tong tot ien aelmis, Ga naar voetnoot1404
[pagina 140]
1405[regelnummer] En stooct ergens noch jen paer ooren uyt de gaet. Ga naar voetnoot1405 Reym Houtet me ten besten Ioffrou, hou ickje wat lang mitte praet, Ga naar voetnoot1406 Ick en ken ongse Dochters deuchden niet volprysen. Geertruyd De deur is t'uwent open. Reym Dat's veur, mit oorlof, omje de wech te wysen. Ga naar voetnoot1408
Vierde toonneel. Ritsert. Lecker. Ritsert Wat is het gherucht oock een snelvlieghend' ding, 1410[regelnummer] Gister wist niemant as ick en de mayt dat Claertje swanger ging, En teghenwoordelijck ist inde mont van al de lieden. 'tHeeftme vry wat verlet dat gheluck te bieden, Ga naar voetnoot1412 Men had anders tot Warnars my soo lang niet e wacht. Lecker Ay Ritsert bedenckje noch wat, beslaepter u op te nacht, 1415[regelnummer] 'tWeer gheven comt vroech ghenoech. Ritsert Waer toe soud' ich beyen? Lecker Een geck en zijn ghelt zijn haest e scheyen: Men sal ongs veur nesck houwen; veur ien paer malle bloen. Ga naar voetnoot1417 Latet ien half jaer op wissel loopen, dat meuchje mit eeren doen. Ga naar voetnoot1418
[pagina 141]
Ritsert Profijt van angder luy ghelt te trecken, hoe sou dat betamen? Lecker 1420[regelnummer] Wel waerom niet? daer zijn de rijcke luy t'samen In compangny, daer den ien kan houwen vanden aer, Thien, twijntich duysent gulden ongder hem jaer op jaer: Ga naar voetnoot1422 Wat mienje datse die stil laten legghen? soo waren't wel ulyen. Ritsert Sulck volck macher wel ongder luy mit eeren schuylen, 1425[regelnummer] Maer scheelener vry wat van, al draghense de selve teeckenen, Ga naar voetnoot1425 Sy moghen wel vry gissing maken datmen't haer wel nae weet te reeckenen. Lecker Wat gevense daer toch om: ó lieve man. Ritsert Maer ast iens op ien sterven gaet, hoe varewe dan? Dan wilt haer ten etter en ten bloedt uytsweeren: Ga naar voetnoot1429 1430[regelnummer] Oock as de goederen zijn ghewonnen mit eeren, Ga naar voetnoot1430 Soo blyvense in't gheslacht, het angder vergaet, En erft niet voort tot inden derden graet: Selden dat sulck volck haer Groot-vaers huysen bewoonen. Lecker Die reghel mach ghelden by ghemeene persoonen. Ga naar voetnoot1434 Ritsert 1435[regelnummer] En groote Potentaten zijnse ontwossen de roe? Ga naar voetnoot1435 Lecker Wel jaes', en daerom legghen't de luyden daer op toe, Om in ien korte tijdt an soo veul goets te raken,
[pagina 142]
Datse al hun kyeren tot Coninghen meughen maken. Klaer zijn haer saken, soo de Fortuyn heur dat jont. Ga naar voetnoot1439 Ritsert 1440[regelnummer] Soo niet, soo raecktmen wel mit het ware goet naede gront, Ga naar voetnoot1440 Ghelijck Robert met het ancker, dat hy docht te kabassen. Ga naar voetnoot1441 Lecker Nochtans die huyden wat hebben wil moet op den haspel passen, Ga naar voetnoot1442 'tGoet wil te qualijck wassen, houdtmen zijn handen stil. Ritsert 'tMach blyven ast is, soo't niet wassen en wil. 1445[regelnummer] Meenjeme te verleyen? wat selme van dese guyt,,schien? Ga naar voetnoot1445
Viifde toonneel. Warnar. Ritsert. Lecker. Vvarnar Men seyt altemet, daer komt niemant van uyt,,sien; Ga naar voetnoot1446 Maer lijckwel sie ick Ritsart daer ginder komen. Ga naar voetnoot1447 Ritsert Warnar-buur, noyt hebje blyder tyding vernomen, Al binje nou ien man by de tseventich jaer out. Vvarnar 1450[regelnummer] Hoe dat? Ritsert Iou Pot is behouwen mit al het gout,
[pagina 143]
Dits immers een tijng om recht op te springhen. Ga naar voetnoot1451 Vvarnar Ast gheluck wil, soo wilt, ghy meucht het niet dwinghen, Het schijnt dat het my nu wil hebben verlost. Waer isse? Lecker Sie daer. Vvarnar O Pot! wat hebjeme hertseer e kost, 1455[regelnummer] 'kWil niet weer an den dangs, 'khebber qualijck by e varen, Ga naar voetnoot1455 'kSel mijn leven gien Potten mit ghelt mier bewaren. Ick bin dat spul al moe, dats rayn uyt e seyt. Ga naar voetnoot1457 Ritsert Wel hoe dan toe? Ga naar voetnoot1458 Vvarnar Maer ick danckje van jou trouwicheyt, Ick heb genoech om of te leven, en om dat ick voor dat kruys,grou, Ga naar voetnoot1459 1460[regelnummer] Schenk ickje al 'tgelt ten hylick mitje toekomende huysvrou. Lecker Get, Ritsart, dat lockje te jammerlijcke wel, Ga naar voetnoot1461 Hy mocht noch dertich jaer leven; hy heeft sucken tayen vel. Ritsert Dewijl't jou is ghequel met het goedt der aerden V veul te bekommeren, so sel ickse anvaerden,
[pagina 144]
1465[regelnummer] En in uwen ouderdom u strecken tot ien steun.
Seste toonneel. Reym. Ritsert. Warnar. Geertruyd. Lecker. Reym Veul gelucks Bruygom Heer; veul gelucks mit jou jonge seun, Ga naar voetnoot1466 Siet, dat is ien kloeck kijnt; siet dat is ien vuyser, Ga naar voetnoot1467 Hy het ien paer wanghen as ien Katuyser. Ga naar voetnoot1468 Ritsert Hier, laet ick hem mee soenen. Vvarnar Van blyschap ick ween. 1470[regelnummer] Hy lijcktme al waer hy uyt mijn aensicht e sneen. Lecker Bylo ick moest allien niet inde peeckel blyven steken, Ga naar voetnoot1471 'kMoet het yser smeen t'wijl't heet is. mach ick oock iens spreken? Reym Boon broot. Ga naar voetnoot1473 Ritsert Segje nou op watje schort. Lecker Maer ick koom vijf hondert gulden ande kas te kort, 1475[regelnummer] Die ick onnosel verloren heb. Ga naar voetnoot1475 Ritsert Liecht niet, hoe? Lecker Inde kaets,,baen:
[pagina 145]
'kLooft ick sel mijn leven niet mier by sucke maets,,gaen, Ga naar voetnoot1476 Maer passen voortan op mijn dinghen altijt. Ritsert Had hy de Pot niet ghevonden, men waerse moghelijck quijt, Maer om zijn eyghen profijt docht hyse te bewaren. Vvarnar 1480[regelnummer] Ick bid voor hem, en laet hem allien niet in't beswaren, Ga naar voetnoot1480 Nu onghelucks stormen en baren over al zijn gheslecht. Ga naar voetnoot1481 Ritsert Ick schenckje de vijfhondert gulden, en weest voortan ien goedt knecht. Ga naar voetnoot1482 Lecker Danck hebt: inden echt moetje veul vreuchts gewinnen. Ga naar voetnoot1483 Ritsert Mijn verlangt naede Craem-vrou. Ga naar voetnoot1484 Geertruyd s'Is kloeck nae den tijdt. Vvarnar Kom binnen. Lecker 1485[regelnummer] Wat luchtighe sinnen in mijn handen ick slae: Ga naar voetnoot1485 Heeft het jou wel behaecht soo clapt my allegaer nae. Ga naar voetnoot1486 Eynde.
[pagina 146]
(Vignet) t' Amsterdam, By Nicolaes Biestkens / op de Keysers gracht / in de Lelie onder de Doornen. Anno 1617.	voetnoot1217 Karsten: christen. voetnoot1220 steck: steek, verberg. voetnoot1221 vreck: Tekst: breck. voetnoot1225 deur… strijcken: beetnemen. molijck: lelijkert, vogelverschrikker (eig. beeld van de afgod Moloch). voetnoot1226 gaet hier: kom hier voetnoot1229 Wat staeje en preutelt?: Wat sta je te mompelen? voetnoot1230 Men leyt en neutelt: Men ligt te zeuren, zaniken. voetnoot1231 setting: bepaling van de waarde der muntstukken; op 26 september 1615 was er een uitgevaardigd. Schotel, Dr G. D. J.: Het maatschappelijk Leven onzer Vaderen in de Zeventiende Eeuw, 2e, verbeterde en geïllustreerde uitgave door Dr H. C. Rogge, Leiden, z.j., blz. 439: ‘De prijscouranten zijn in den aanvang der 17de eeuw in gebruik gekomen. De oudste verordening nopens deze, waarin ook van den wisselcours wordt gewag gemaakt is van 31 Jan. 1613’. voetnoot1234 luy: luid. voetnoot1235 ontlegh: verborgen houd. voetnoot1238 kleuter-gelts: klein geld. langhen: geven. voetnoot1239 de propre som: de som in haar geheel. voetnoot1241 'tsel… te pas komen: ik zal wel eens de gelegenheid krijgen het hem betaald te zetten (cfr. Verdenius: a.w., blz. 100). voetnoot1243 speceficacy: afzonderlijke vermelding van de verschillende posten van een rekening. taflet: zakboekje. voetnoot1245 ghetrantel: gedrentel, getalm. voetnoot1246 Lecker: Tekst: Iecker; ook in vss. 1247, 1260, 1268, 1274, 1278, 1286, 1292, 1296. voetnoot1248 Ick wedder bestaytjens…: ik wed dat er pasteitjes…. voetnoot1249 men momter: men speelt er geen ‘mommerij’, men vermomt er zich niet. heelen: verbergen, verzwijgen. Nu R. de mantel van L. heeft opengetrokken, gooit deze het over een andere boeg! voetnoot1251 Waerden: herbergiers (bij wie R. in het krijt stond! Zie vs. 847). voetnoot1252 ien goedt knecht: een vrolijke gezel. op de rest: van de rest, het overblijvende geld. voetnoot1253 te byster: bijzonder. voetnoot1254 ien jouwetjen: Tekst: jouwetten.-een niemendalletje (woordspeling met juweeltje). voetnoot1255 Ick seg'er…: ik noem het een prulletje, 't is niet slecht een prulletje genoemd! voetnoot1256 'tboshuys: gebouw op de hoek van de Hoogstraat en de Kloveniersburgwal, dat vroeger diende tot arsenaal (bushuys); in Hoofts tijd was het een specerijpakhuis van de Oostindische Compagnie. Het stond naast het gekkenhuis. De betek. van dit vs. is dan wellicht: je bent niet goed wijs! geraept: gepakt, gedronken. Lecker: Tekst: Leck, voetnoot1257 pas: nauwelijks. voetnoot1258 hier komt…: nu komt alles weer terecht. voetnoot1260 heylighe wechs poort: houten poort aan de Herengracht, tegenover het Koningsplein (toen ook nog een gracht), geheten de Heiligewegsburgwal; afgebroken in 1636. voetnoot1261 e weken: geweken, weggezakt. voetnoot1264 Lecker: Tekst: Leeker. Dat komt suyverlick by: dat is wat moois! voetnoot1266 compangny maken: compagnons worden in een onderneming. voetnoot1268 toelegghen: bijdragen, kapitaal geven. reden… in: een schip uitrusten. voetnoot1269 kometjes: koopmannetjes. voetnoot1273 hem… onderwinden: zich bemoeien met. voetnoot1274 Dit staetme te selsaem veur: dit komt me al te vreemd, zonderling voor. ick kent slot niet vinden: ik begrijp er niets van. voetnoot1278 dese nuwe brillen: de verrekijkers (uitgevonden in 1608). voetnoot1280 Daer: waarmee. voetnoot1281 wayluy: jagers. voetnoot1283 wat het lijckt: hoe ongepast het is. voetnoot1284 maer ierst: nog maar pas. komt en kijckt: komt kijken. voetnoot1285 sin: zijn. voetnoot1286 lydich: zeer, danig. snaps: gebabbel (genit. na veul). Het vs. betek.: zijn mond houden, dat heeft heel wat te zeggen! voetnoot1289 bakelaer: laurierbes. voetnoot1290 aerts kakelaer: babbelaar van de ergste soort. voetnoot1292 breedt uyt te meten: als zo groot mogelijk voor te stellen. voetnoot1294 e smeten: gesmeten = geslagen. voetnoot1295 Spaensche galey: de galeistraf bestond toen in Nederland niet meer, maar Wagenaar vermeldt nog herhaaldelijk ‘op 's Konings galeijen gebannen’ (a.w., I, blz. 310, 313 b.v.). voetnoot1296 nae Warnars: naar Warnars huis. voetnoot1297 rains e vonghen: eerlijk gevonden. voetnoot1299 graet: toestand, plaats. voetnoot1300 Tum casus mutatur: dan verandert de zaak! woorden aan de rechts-taal dier dagen ontleend. voetnoot1301 Indien datje gaet in jou consciency: indien je met je geweten te rade gaat. voetnoot1302 menty: melding, gewag. voetnoot1308 schransen: feesten, smullen. voetnoot1310 kyerman: lett. kinderman, kraamheer; tractatie van familieleden en geburen door de vader van de boreling. voetnoot1313 pypen: drinken. voetnoot1314 kandiel: kandeel (warme wijn, meestal met eieren erin), bij kraam-bezoeken gedronken. ypen-kras: hypocras (kruidenwijn), een bruiloftsdrank. voetnoot1315 Ick wodmen mes…: ik wou dat mijn mes al bij de slijper was (om geslepen te worden); iedereen droeg een mes, dat hij ook gebruikte bij het eten. versuymden ick niet: zou ik niets missen. voetnoot1316 Op daen werck is goet rusten: na gedane arbeid is 't goed te rusten. soo: daarmee. tuygjen: getuig en tevens sieraad, nl. sleutelbos, mes, schede, enz. aan de onderriem; cfr. vss. 1322/3. riet: dial. gereed. voetnoot1317 teuven: toeven, wachten. voetnoot1318 deuvekater: kerst- of nieuwjaarsfooi; eigenl. een soort koek, die men rond Kerstmis of Nieuwjaar at. voetnoot1319 schrickenburger: Saksische munt, ter waarde van 4 st. voetnoot1320 Enghelse vijf: halve Engelse schelling, ter waarde van 5 st. 1/4;. voetnoot1321 preutel: boeltje, rommel. voetnoot1322 Bruylofts stuck: zie vs. 393. sleutelreecx: ketting waaraan het ‘tuygjen’ hing, en die zelf vastgemaakt werd aan de ‘ong'eriem’. voetnoot1323 ong'eriem, mes en schie: dial. onderriem (riem of gordel, die de vrouwen om het middel droegen), mes en schede. voetnoot1324 Giertje: Geertruyd. in den arbeyt halen: bij de bevalling halen. voetnoot1325 seper: dial. verbastering van zeker. voetnoot1328 ste: plaats. voetnoot1329 mit bescheyt: met verstand, oordeel, kalm. voetnoot1330 hier-by Warnars mayt: de meid van Warnar van hierbij, die hier dichtbij woont. voetnoot1332 De schuyt wil nae de volewijck: de bevalling is op handen. - De Volewijck: plaats aan de overzijde van het Y, waarvan zgz. de kinderen gehaald werden; eigenl. was de Volewijck (vogelenwijk) het galgeveld. helpen roeyen: bij de bevalling helpen. voetnoot1336 kraken: barensweeën hebben. voetnoot1337 de maenden hares tals: het vereiste aantal maanden. voetnoot1339 huynuchtent: hedenochtend. besteet: ten huwelijk gegeven. voetnoot1340 dat weet wat: dat heeft wat te zeggen, brengt kommer mee. voetnoot1342 Vroe-moer: vroedvrouw. voetnoot1343 uyt: van. voetnoot1345 daer… op gist: waaraan… denkt. voetnoot1346 niet qualick e vist: geen slechte vangst, partij gedaan. voetnoot1348 snaer: schoondochter. voetnoot1350 e liet: dial. geleid. voetnoot1352 as ien aep: als een aap, zo vlug in het nabootsen. den hals breken: verknoeien, radbraken. voetnoot1353 grepen: streken, knepen. worde schier aers: stond er haast versteld van. voetnoot1354 Claertjes as Vaers: Claertjes(gezind) dan Vaers(gezind): gunstiger gezind jegens Cl. dan jegens de vader. voetnoot1355 'tascat: kleuter (die bij de haard in de assen zit). sier: zeer, gevoelige plaats. grauwen: een bits antwoord gegeven. voetnoot1356 na… bouwen: nabootsen, napraten. voetnoot1358 aerde: andere (dubbele compar.: ander-de). voetnoot1359 ofje trat over…: als je nu eens wat vlugger stapte! voetnoot1360 goeden yver: ingenomenheid. voetnoot1363 dier: kind. voetnoot1365 garzynen: dial. rozijnen. bom: trommel, doos. voetnoot1366 'tquammer al ruymer om: het ging er royaler toe. voetnoot1367 ien wijt schiel: een groot verschil. voetnoot1368 Pete Mains: vrouw Meinse (Friese naam: Menna?). voetnoot1374 nocken: snikken. gaeuwen: zuchten, stenen; door G. opgevat als: gaan we (cfr. Verdenius: a.w., blz. 136-141). voetnoot1375 tuylen: dralen, treuzelen. voetnoot1377 voer: ging, vertrok (naar de andere wereld). voetnoot1378 Geertruyd - Tekst: Gerr. Hebje uyt?: Ben je uitgepraat? voetnoot1383 snackes: genit. na veul; snakkens, babbelen. voetnoot1385 Ist al weer an?: begint het al weer? voetnoot1387 ien vrou: een (uitstekende) vrouw. strecken: verstrekken, zijn. voetnoot1388 Rebecke: Rebecca (Gen. xxiv); Stoett, II, blz. 493, wijst op de ‘vriendelijkheid en voorkomendheid’ van R. toen ze Abrahams knecht en zijn kemels te drinken gaf; de naam R. had ook de betek. van klappei (bek!), wat dan wel een kostelijke vergissing van Reym zou zijn! voetnoot1391 ien lutjen: een luttel, een beetje. voetnoot1393 Bander Heer: edelman, die het recht had onder de vorst met zijn eigen banier te velde te trekken. voetnoot1395 Staeje woort: hou je woord (nl.: ick segje niet meer). voetnoot1396 preussen: flink. voetnoot1398 Reym. - Tekst: Keym. voetnoot1400 ryen…: zie vs. 219. voetnoot1401 faylen: dweilen. voetnoot1402 scha: jammer. voetnoot1403 altemael: alles, wat ik je vertel. voetnoot1404 gebreckelick: gebrekkig. aelmis: aalmoes. voetnoot1405 stooct… uyt de gaet: zoek… op straat. voetnoot1406 mitte: aan de. voetnoot1408 Dat's veur: ik ga voorop. voetnoot1412 dat gheluck te bieden: dat gelukwensen, feliciteren. voetnoot1417 nesck: onnozel. bloen: bloeden, sukkelaars. voetnoot1418 Latet… op wissel loopen: laat het… op de wisselbank staan. voetnoot1422 ongder hem: dial. onder zich = te zijner beschikking. voetnoot1425 scheelener: verschillen er (mv. bij collectief onderw.: volck). voetnoot1429 Dan wilt…: dan zal het hen op een zware straf, nl. de pijnen der hel, te staan komen. voetnoot1430 Oock: evenzeer, en. voetnoot1434 ghemeene: onaanzienlijke, gewone. voetnoot1435 >ontwossen de roe: de roede ontwassen, ontgroeid: te groot, te machtig voor de geselroede, de bestraffing. voetnoot1439 jont: gunt. voetnoot1440 het ware goet: het waarachtige goed, nl. zijn ziel. voetnoot1441 Robert: met woorspeling robberen = roven. ancker: Sommige ex. van 1617 hebben hier: onweer; cfr. Leendertz Jr., blz. xxxvii. kabassen: gappen, stelen. voetnoot1442 op den haspel passen: op zijn zaken letten, uit zijn ogen kijken. voetnoot1445 schien: gebeuren, overkomen. voetnoot1446 uytsien: uitkijken. Met uit te kijken alleen doet men niemand komen. W. heeft al die tijd staan uitkijken en wachten. voetnoot1447 lijckwel: evenwel. voetnoot1451 immers: toch, beslist. tijng: tijding. voetnoot1455 'kWil niet meer an den dangs: ik wil niet opnieuw meedoen, eraan beginnen. voetnoot1457 rayn uyt: ronduit, rechtuit. voetnoot1458 Wel hoe dan toe?: Wat nu? Wat zal er nu begeuren? (Eig. = hoe moet het dan toegaan?). voetnoot1459 grou: gruw, vrees, huiver. voetnoot1461 lockje: gelukt je. te jammerlijcke wel: verschrikkelijk goed - 1461 = dat is een verbazend grote meevaller voor je! voetnoot1466 jou. - Tekst: nou. voetnoot1467 kloeck: flink, gezond. ien vuyser: flinke baas, knaap. voetnoot1468 wanghen as ien Katuyser: wangen als een Kartuizer, dikke, bolle wangen. voetnoot1471 inde peeckel…steken: in een onaangename toestand…zitten. voetnoot1473 Boon broot: fooi (vroeger 3 sneden brood, voor het brengen van een goede tijding) - Reym zegt dit omdat Lecker ook wil spreken en zij misschien vreest de fooi voor haar tijding te missen. voetnoot1475 onnosel: onschuldig. voetnoot1476 'kLooft: 'k beloof het. voetnoot1480 in't beswaren: in 't verdriet, in de zorgen. voetnoot1481 gheslecht: geëffend, bedaard voetnoot1482 Ritsert. - Tekst: Lecker. voetnoot1483 Lecker. - Tekst: Ritsert. voetnoot1484 Mijn verlangt: ik verlang. nae den tijdt: naar, gezien de tijd juist na de bevalling. voetnoot1485 luchtighe: vrolijke. voetnoot1486 Dit vs. richt L. tot het publiek.

Warenar

Vyfde bedriif.

Eerste toonneel.

Tvveede toonneel.

Derde toonneel.

Vierde toonneel.

Viifde toonneel.

Seste toonneel.

Over het gehele werk

organisaties

plaatsen