De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 3

Derde deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 60]

921 A Monsieur, Mons^r Guillaume Bartelotti op de Heeregraft, tot Amsterdam.

loont.

1Mons^r mon Frere,

2Dank hebbe U.E. voor de vergiffenis, gegunt aen mijne naelaetig-3hejt in 't antwoorden, die ujt gebrek van stoffe en overvloedt van³ 4 onlust veroorzaakt is. Hoe zeer zij t' Antwerpen stoffen, noch⁴ 5 verlicht het mij te zien, dat zij 't getal der gesnevelden niet hoogher 6 dan op 1200 in alles begrooten, waeronder zoo wel de drenkelingen⁶ 7 als de verslaeghenen begreepen zijn; ende dat de braeve Hopman 8 Palotti, ten minste 't lijf geberght heeft. Als nu de gevangenen 2500⁸ 9 waeren, volghends d'Antwerpsche tijdingen, zoo zouden wij niet 10 booven 3700 man' missen. Dies verwondert mij waer d'andre 11 belandt moghen zijn: gemerkt Graef Willem wel ontrent zeven¹¹ 12 dujzent man' bij zich gehadt moet hebben. Zoo U.E. hier af, ende 13 hoe de reste ontkoomen zij, wat zekers verneemt, ik bidde om deel 14 daer aen. Wijders troost mij 't zeggen van zekeren Turk tot 15 Veneedje, die gevraeght zijnde, nae hun verlies van Cijpers en 16 hunne overhandt tot Lepanto, wat 'er hem af dochte, antwoordde;¹⁶ 17 Gij hebt mijn Heere 't hajr en den baerdt gekort: dat zal weder aenwassen; 18 maer nemmermeer de arm, te weeten Cypers, dien hij u heeft afgeslaeghen. 19 Desgelijx is de vijandt geschaepen, niet zoo licht weder aen zijn'¹⁹ 20 verloore steden te geraeken, als wij aen volk. De plaets, gerujmt bij 21 d'onzen, was noch (nae dat ik begrijpen kan) van geen groot 22 belang: want daer bleeven noch drie dijken te verovren, eer men 23 't Landt van Waes kon onder waeter zetten: zulx het noch veel²³ 24 voeten in d'aerde had. De gevangenen zullen ook, voor een groot 25 deel weder keeren. Maer de Hoplujden hebben een groot banque-²⁵26roet, zijnde ten minste een' maent soldijs quijt, ende moetende 27 nieuwe kosten doen om geweer en volk te bekoomen. Godt be-²⁷28hoede ons, nae dus een' neep te lande, tegens een' smaedigher ter²⁸ 29 zee, daer onze Ammirael gedrejght wort: ende verleene U.E. samt²⁹ 30 Joff^e zuster, de vulte uwer deughdelijke begeerten, nae wensch, 31 Mons^r mon Frere, van

3 overvloedt van onlust: stellig over Callo.

4 noch: toch.

6 drenkelingen: verdronkenen.

8 't lijf geberght: het leven eraf gebracht.

11 Graaf Willem van Nassau-Siegen; zeven dujzent: geschiedschrijvers geven 6000 op.

16 Lepanto: zware nederlaag van de Turken tegen de verbonden Christelijke Midd. Zeemogendheden onder Don Juan (1572). Daarbij verloren de Turken, evenals de Nederlanders bij Callo, alleen manschappen en bewapening (haar en baard, die weer zullen aangroeien); Cyprus was door de Turken op Venetië veroverd evenals Breda enz. door de Nederlanders: de arm die niet weer aangroeit.

19 geschaepen: in de omstandigheid.

23 't Landt van Waes: het NO. van Oost-Vlaanderen, tegenover Antwerpen.

25 weeder keeren: uitgewisseld worden.
de Hoplujden...quijt: voor deze zinsnede is geen sluitende interpretatie gevonden. Het sneuvelen van soldaten, die aan 't begin van de maand soldij ontvangen hebben, wordt pas een geldelijk nadeel, als ze binnen die maand vervangen worden, wat vrijwel onmogelijk is. Gevangengenomen soldaten worden ook pas een nadeel, als ze vervangen worden voordat ze ‘weder keeren’ (door uitwisseling). De vervanging van de bewapening en de onkosten van aanwerving en eventueel handgeld noemt Hooft afzonderlijk. Men kan desnoods ook denken aan kisten met geld voor de uitbetaling aan het begin van de volgende maand, want er ging bagage verloren. (Mededeling van de majoor H.L. Zwitzer namens het Hoofd van de sectie Krijgsgeschiedenis, Chef der K.L.)

27 geweer: wapens.

28 neep: kneep, knauw.

29 gedrejght, nl. door de Duinkerkers.

[p. 61]

32U.E.

33Verplichten, dienstw^en broeder,

34P.C. Hóóft

34Van den Hujze te Mujde,

3529 Junij. 1638.

Over de nederlaag bij Callo. Terwijl het leger bij Bergen-op-Zoom klaar lag voor de aanval op Antwerpen, leden de vooruitgezonden troepen die inundaties moesten stellen, door aarzeling en overvoorzichtigheid een beslissende nederlaag.

Origineel. UBL Pap. 2.