De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2

Tweede deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 385]

557 Aen den Ridder Constantijn Huighens.

1 Mijn' Heere,

2 'K en weete oft Uwer Ed. gestr. noch magh indaghtigh zijn hoe zij² 3 zekeren tijdt geleden, ons alhier de maniere weez, om een metaelen³ 4 deegh te maeken, week en taeij in zijn' warmte, hardt en onkneed- 5 baer, als 't koudt is. Mijn Neef P.J. Hóóft met Burgerm^r Graef⁵ 6 namp ‘er dat pas een’ proef af, alleen om der zinlijkheit wille. Nu⁶ 7 waent hij, dat z'hem te staede zoude komen, en bevint zich die 8 wetenschap deurgewaejt. Heeft mij derhalven verzocht U Ed. te⁸ 9 moejen om bericht, hoe men 't quiksilver en 't ijzer, oft (op dat ick⁹ 10 ook schijne aen een' kant der kunst gelekt te hebben) Mercurius en¹⁰ 11 Mars tot dit werk te bezighen heeft. Want deez', nae mijn ont-¹¹ 12 houdt, zijn de voorneemste droggen die 't hem doen moeten.¹² 13 Gelukt het hier door den wegh nae 't middelpunt der geheimenis- 14 sen, en de mijne van den Lapis, te baenen, ick maek mij sterk, Uwer¹⁴ 15 Ed. gestr. zoo veel genots daer af te doen hebben, als mij zelven¹⁵ 16 gebeuren zal. De zaek van den H. Brosterhujzen, waer af mij de 17 HH. Reael en Barlaeus gesproken hebben, dient te slaepen tot¹⁷ 18 klaeren daeghe; 'K wil zeggen Lichtmis toe: wanneermen beter zal¹⁸ 19 konnen zien, hoe zij met de nieuwe wethouders te belejden stae.¹⁹ 20 Daerentussen gebiedt mijn' huisvrouw zich van heeler heeter harte²⁰ 21 in de goede gunste van Mê Vrouw Uwer Ed. gestr. gemalinne, 22 ende met geen' minder vierigheit in die van haeren echtgenoot,²² 23 Mijn' Heere,

24 Uwer Ed. gestr.

25 Toegenegh[-]plichte dienaer

26 P C Hóóft.

25 Ujt Amsterdam, 29

26 Novemb. 1632.

Hooft vraagt een chemische inlichting terwille van zijn neef Pieter Jansz. Hooft. - De benoeming van Brosterhuyzen.

2 noch...zijn: zich nog kan herinneren (U.E. gestr. meew.vw.).

3 alhier: te Amsterdam.

5 in...warmte: als het warm is; P.J. Hooft: Dr. Pieter Jansz Hooft, vgl. 15; hij was schepen te Amsterdam in 1630, raad in 1631 enz., had een laboratorium samen met Jacob de Graef, vgl. 231.

6 namp...af: probeerde toen die manier, nam er een proef mee; alleen...wille: alleen voor zijn plezier, uit liefhebberij; en...deurgewaejt: en merkt dat hij die kennis vergeten is (zich meew. voorw. bij deurgewaejt, zich deurgewaejt pred. toev. bij het dir. obj. die wetenschap).

8 te...bericht: lastig te vallen om informatie.

9 op...hebben: om ook te schijnen een beetje verstand van het vak te hebben.

10 Mercurius en Mars: kwik (WNT Mercurius 573, wegens de beweeglijkheid van de god) en ijzer (vanwege de ijzeren wapenrusting van de god) (het zijn vaktermen onder de alchimisten).

11 onthoudt: herinnering (zover ik mij herinner).

12 droggen: (gewoonlijk) gedroogde geneeskrachtige of aromatische stof, drogerij; (ook) geneesmiddel WNT droge 3404 brengt ons citaat onder deze betekenis. Hooft zou dan dus op een medische beeldspraak overstappen: de voornaamste geneesmiddelen die succes moeten hebben bij de patiënt.

14 en...Lapis: en naar de mijn (onderaardse gang) van de Steen der Wijzen (waaruit de Steen enz. wordt gehaald) (lapis sapientium = Steen der Wijzen: een poedervormige stof die de alchimisten zochten te bereiden, om daarmede onedele metalen in goud te kunnen veranderen, WNT steen 990); uwer...gestr.: onjuist voor uwe enz.; het is immers direct object bij doen hebben; misschien verwarring door het volgende (correcte) mij zelven (datief, meew. vw. bij gebeuren = ten deel vallen).

15 zoo veel: even veel.

17 dient...klaeren daghe: moet blijven rusten tot de toestand helder is.

18 'k...toe: ik bedoel tot Lichtmis toe (d.i. tot 2 febr., het feest van Maria's reiniging en haar opdracht van Christus, waarbij kaarsen worden gewijd en het altaar van Maria met tal van kaarsen wordt verlicht); verschillende handelingen hadden op die dag plaats, o.a. de verkiezing van burgemeesters en schepenen. (Vgl. Elias 2, Amsterdam 1963, I, p. XXXIV en WNT, lichtmis (I) 1995).

19 hoe...stae: hoe zij (die zaak) met de nieuwe burgemeesters en schepenen moet worden aangepakt.

20 Daerentussen: Inmiddels.

22 ende...Hóóft: en met geen minder vurigheid beveelt zich aan in die van haar echtgenoot (Huygens) uw...Hooft (onderw.).

Minuut. UBA II C 11.357. Afschr. UBL Pap. 13.