De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2

Tweede deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 380]

555 Aen mê Joffrouwe, Mê Joffr^e Tesselscha Visschers, huisvrouwe van S^r Allart Krombalgh, inde langestraet, tot Alkmaer.

met deze dooze ende een bom van blik.

Loont.

1 Mê Joffr^e

2 Wel magh UE haere miltheit rouwen, die mijn' lieve Leonor ende 3 Susanne, elk met een glas van vaederlijken naeme ende geest,³ 4 beschonken heeft. Want wij slachten alle de rijke lujden, die hoe zij⁴ 5 meer hebben, hoe zij meer hebben willen. Ook waer ick noode 6 doodt gedeelt, ende had daerom geirne op den grootsten Roemer,⁶ 7 gemaelt het voorighe ende deerlijk verongelukte⁷

A demain les affaires.⁸

9 Op de twee kleener daer nevens gaende, die tot last van twee⁹ 10 schroeven: Bachus en Ariadne, zullen dienen wenschte wel dat UE 11 geliefde te stellen:

Speculum mentis.¹²
Fomentum amoris.

14 Op twee andere kleene tot de zelfste schroeven, dunkt mij dat om¹⁴ 15 de verandering, ende voor de Leeken, niet quaelijk komen zoude¹⁵ 16 deze ujtlegging van 't bovenstaende:

Spieghel van de binneborst.
Dóójnat op de minnevorst.

19 De glaezen te rug krijghende, zal ick UE bedanken, naer behooren.¹⁹ 20 Ondertussen doen 't mijn huisvrouw ende Suseken ten hooghsten:²⁰ 21 ende zeinden hiernevens de bom gestoffeert met lekkernijen. Maer²¹ 22 ick duchte datze UE zoo wel niet zullen smaeken, als mij de veersen 23 gevult met overaerdighe invallen; zonderling dat:

Wanneer ghij blinkt, zoo taent de zonne van mijn hart.²⁴

25 Ick heb 't sonnet aen den ridder Reael bestelt, daer wij onlanx ten²⁵ 26 eeten waeren, bij Joffr^e Dimmers met haeren spikspelder nieuwen²⁶ 27 man, dien zij, ujt loutre klinklaere liefde, heeft aengeslaeghen.²⁷ 28 D'andere dichten heb ick geschreumt te kladden: maer ujtgeschre-²⁸

3 een glas...geest: een roemer (bij de naam van Roemer Visscher behoorde ‘rond’ als een epitheton; een roemer was ook rond, en deze droeg bovendien een pittig (geestig) opschrift). Anna en Tesselschade waren beroemd om hun prachtig graveren met diamant op glas, vgl. het sonnet LSt. I, 171 en het gedichtje LSt. I, 304.

4 slachten: gelijken.

6 doodt gedeelt: overgeslagen bij het delen (WNT dood (II) 2855).

7 gemaelt: geschilderd; verongelukte (blijkb.) gebroken.

8 Hooft's spreuk: ‘Morgen de zaken’, is de titel van Montaigne's Essai II, IV (F.V. 135).

9 tot last van enz.: gedragen worden door.

12 Speculum etc. ‘Ik spiegel drinkers hart’. ‘Ik lenig minnesmart’. Vermoedelijk geen citaat.

14 schroeven: voetstukken (van zilver) waarop roemers van verschillende formaten geschroefd konden worden.

15 Leeken: die geen Latijn kennen; komen: passen, staan (WNT komen 5189 δ).

19 bedanken naer behooren: bedanken zoals 't behoort (als zo vaak een toespeling op een toekomstig cadeau als dankbetuiging).

20 't: het bedanken.

21 bom: trommel of bus (waarin de vorige roemers gestuurd waren?); gestoffeert: gevuld.

24 Worp onderstelt (Onw. Vr. 97) dat dit uit een verloren gegaan sonnet van Tesselschade voor Reael is (r. 24).

25 bestelt: bezorgd.

26 Het is niet bekend welke juffr. Dimmer dit is.

27 aenslaen: ten huwelijk nemen (WNT aanslaan 309: ‘gemeenzame, min of meer schertsende uitdrukking’. Of er nog meer scherts in deze mededeling school, zal Tesselschade wel begrepen hebben).

28 D' andere...zin: In de andere gedichten heb ik geschroomd te knoeien, maar ze iets veranderd en naar mijn mening (of: volgens mijn voorkeur) verbeterd.

[p. 381]

29 ven wat verstelt, ende betuttelt nae mijnen zin; op dat UE haere 30 keur hebbe, om die in hun wezen te laeten, oft te verandren. Het³⁰ 31 koninxliedt staet tussen hangen en wurghen, ende kan quaelijk aen³¹ 32 zijn eindt raeken. Want mijn geest is zoo verzoopen en verzonken³² 33 in 't rijmeloos schrijven mijner Historien dat hem de wieken te nat 34 zijn, en in te diep een' kujl steeken, om vlucht oft vejrt nae de³⁴ 35 pöeetsche lucht te maeken. UE verght het hem nochtans. Maer dit³⁵ 36 zeidt hij daer toe.

'K weet van dichten, nocht van deunen.
Niet dan ketelachtigh dreunen,³⁸
Is het, dat mijn' snaeren
Baeren.
Was de keel ojt glad en hel,
Z'is nu bijster van haer stel;⁴²
Slaet niet, dan een schor⁴³
Gemor.
'T hart, al heeft het Phoebus tegen,⁴⁵
Wil, tot uw verzoek geneghen,
Boven zijn vermeughen,
Deughen.

49 Hier ziet UE den strijdt tussen kracht en g[..]tzucht. Deze heeft 'er⁴⁹ 50 nochtans ujtgepijnight 't geen hier nevens komt op 't verjaeren van⁵⁰ 51 UE brujloftsdagh. 'T gaet bedrukt genoegh, al en brengt men 't⁵¹ 52 in geen' druk. Maer zoo ghij 't in uw hart drukt, het zal zijn' druk⁵² 53 verwonnen hebben. Dan vreeze, dat zijn lot zoo goedt niet zijn zal: 54 't en zij UE de gunst voor de kunst aenneeme. Die hoop gegrondt⁵⁴ 55 op haere heusheit, is noch niet t'eenenmael vervallen. Dies mij, 56 daermede troostende, laete UE ende alle die haer lief zijn den 57 almoghenden bevolen, nevens hartlijke groete ende eerbiedenis, 58 Mê Joffr^e van

59 U E

60 Hooghverplichten dienstveirdighen

61 P C Hóóft.

62 Wisten wij UE brujloftfeestdagh, ende zoo wij daertegens de⁶² 63 roemers weder hier moghten hebben, wij zouden schikken op den⁶³ 64 zelven tijdt alhier banket te houden, om de zelfste staetsij te vieren.⁶⁴

65 Ujt Amsterdam. 2 Novemb. 1632.

30 keur: keus; om...laeten: om ze te laten zoals ze zijn.

31 koninxliedt, vgl. 551. Het was pas maanden later af, vgl. 566.

32 verzoopen: verdronken, verdiept (zonder enige ruwe bijklank, vgl. Vondel's Jeptha vs. 407).

34 vejrt: vaart; de pöeetsche lucht: hogere sferen.

35 U E...nochtans: U vergt het toch van hem (Hooft's geest) (vergen met dubbele acc.).

38 ketelachtigh: het irriterende trillen voortbrengen van te slap gespannen snaren? (WNT in voce 2509?).

42 van haer stel: ontstemd (eig. van een muziek-instrument).

43 slaet: geeft geluid.

45 'T hart enz.: Al heeft het hart Apollo tegen zich, het wil, om aan uw verzoek te voldoen, meer doen dan het kan.

49 g[..]tzucht: voorstel: gunstzucht. Hooft wil T.'s gunst verwerven maar hij kan (beweert hij) niet meer dichten. Dat hetzelfde woord in r. 54 weer gebruikt zou worden, past geheel in Hooft's schrijftrant.

50 Vgl. LSt. I, 304 Op 't neghende verjaeren des brujloftdaghs van Joffr^e Tesselscha Visschers en S^r Allart Crombalgh.

51 'T gaet...druk: Het is wel droevig slecht al geeft men het ook niet uit (woordspeling voortgezet in de volgende zin).

52 druk: verdriet.

54 de gunst: mijn genegenheid.

62 daertegens: tegen die dag.

63 schikken: zorgen (WNT schikken 646 B 1).

64 de zelfste staetsij: die plechtigheid.

[p. 382]

Verzoek aan Tesselschade om spreuken op roemers te graveren. - Verzen van weerskanten.

Origineel. KA CLXXIa^b 88.
Hs. Watervlek.