De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2

Tweede deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 202]

458 A Monsieur Mons^r Baak, A Amsterdam.

(Baak: Muyden 1 Junij ontf & beantw 2 ditto 1631)

p amij.

1 Mons^r mon Frere,

2 'T is entlijk eens gelukt met meester Claes: dank heb UE zorghvul- 3 digheit. Ick zende dezen avont de ledighe vaeten aen Dirk Haek, 4 mij verlatende op UE vermoghen over hem, noopende de schult⁴ 5 van Claes Crujs z.g. ende ben in meeninge, zoo ras de hoop, van 6 met gemoede aen 't mijne te raeken, ujt is, eens over te koomen.⁶ 7 Ziet hier een nieuw kieken van Tacitus ujtgekipt, alhoewel mij de⁷ 8 Rekⁿ nae den Haeghe gezonden, en verscheide brieven, met wijd- 9 loopende redenen dienende tot rechtvaerdighmaeking van 't 10 overtreden der bepaelde kosten, mij meenighmael vande eijeren 11 hebben doen opvlieghen. De geruchten van Maeghdenburgh, zijn 12 voorwaer, om eenen, de hairen te berghe te doen staen. Maer zij¹² 13 spreken ujt geen' eenen mondt. Dat 's een kranke troost. Want de¹³ 14 versche tijdingen hebben 't voor een' manier. Zij wassen onder-¹⁴ 15 weegh: laeten ‘er van haer’ veeren, en krijghen valsche, in de steê. 16 Hoe meenighmael heeftmen ons 't hart onder den riem gepooght 17 te steken, met leughenmaeren ujt Bohemen, terwijl dat alles 18 aerzeling liep? Niettemin, 't en waer ick vreesde, geloof te geven,¹⁸ 19 aen 't geen mij mijne geneghenheit zoekt diets te maeken, ick zoude 20 bekoring lijden, om de waerh van 't stuk te wraeken, met de kleene²⁰ 21 waerschijnlijkheit der omstandigheden, die men ons afmaelt. 22 Want, waer toe zoo een schoone ende vernaemde stadt aen brandt, 23 ende zich in zulk een' haetlijkheit gesteken, zonder voordeel? jae 24 met hinder, gemerkt men zich zelven, zoodoende, versteken zoude,²⁴ 25 van 't gerief om 't volk van oorloghe te herberghen? Ook schijnt 26 het ongerijmt, den soldaet, met ujtgelate woestheit, tot een' alge- 27 meene plondering te laten loopen, genoeghzaem onder de ooghen 28 des koninx van Sweden; indien 't, trouwen, waer is dat hij daer zoo²⁸ 29 nae bij lejdt, als de loopmaeren der voorgaende weeke melden.²⁹ 30 Wil men dat het om 't exempel geschiedt, ende ten einde, dat 31 andere steden niet tot het ujterste toe zouden hardebollen, als deze; 32 de vijandt had ander' raedt daer toe, zonder d'inwoonders meer te³² 33 verschoonen; te weeten hen altzaemen om te brengen, oft te ver-

4 welk verband er tussen Haek, Crujs en Baak bestaat, blijkt niet.

6 met gemoede: goedschiks.

7 ujtgekipt: uitgebroed.

12 eenen: iemand.

13 geen eenen: niet dezelfde.

14 hebben...manier: daar is het een vaste hebbelijkheid van (een lidw.).

18 aerzeling liep: achteruitging.

20 bekoring lijden: in verleiding verkeren.

24 hinder: nadeel; versteken: beroven. De brand van Maagdenburg schijnt danook niet Tilly's bedoeling te zijn geweest.

28 trouwen: waarachtig!

29 lejdt: ligt.

32 raedt: middel.

[p. 203]

34 jaeghen, om de plaets met ander volk te vullen, dat hem t'eenemael 35 verplicht waere. Daer kond' het hem niet aen gebreken. Ende 36⁺ soude daermede een bouwstadt gesticht zijn, om, zonder kosten, de 37 gebujren in dwang te houden. Zij zoude ons meer waert zijn heel³⁷ 38 verwoest, heel aen koolen, als aldus. Maer wat ist? Wij oordeelen 39 als de blinde van de verwen, en de menschen van Gods geheime-³⁹ 40 nissen: daer zoo groot een verschil van gezintheden ujt rijst. Dat 41 getuight de bitterheit der schimpschriften; ende zonderling 't laetste 42 mij van UE gezonden, 't welk nae mijn verstandt geen getij altoos⁴² 43 kavelt. Gisteren braghten d'Italiaensche maeren mede, hoe een 44 treflijk Heer tot Venetien vastgehouden was bij den Raedt van 45 Tienen, die, gelijk UE weet, aldaer het ampt van den Hooghgezag- 46 hebber te Rome, waerneemen, ende alle gewelt hebben om te 47⁺ verzien in zaeken, die spoedt vereischen, oft bij talrijk amptgenoot- 48 schap te flaeuwelijk gehandelt worden. Alle zijn misdaedt is slechts 49 een faemrovend gedicht: ende dat in een stadt, die van haeren⁴⁹ 50 burgheren, immers den Edeldoom, zoo veel verdraeghen kan.⁵⁰ 51 Maer die ujden weeten wat het in heeft, ende 't quaedt inde wieghe 52 te smooren. Men deunt daer met geen' quakken, die een heele⁵² 53 gemeente aen 't hollen konnen helpen. Dit 's met ons verre te 54 zoeken: zal UE zeggen; ende ick, God beter 't: die UE ende alle 55 de zijnen in eere ende voorspoedt bewaere, ende in UE goede 56 gunste,

57 Mons^r mon frere,

58 Altijds U E

59 gansdienstw^en broeder

60 P C Hóóft.

61 UE pennen zijn mij geworden. Maer ick spaerze als begijnekoek: 62 meest ten aenzien van UE zelve, die zich aen geen poppen van⁶² 63 gepronkte letters gewoon is te vergaepen.

64 Aan Dirk Haek zend ick maer twee aemen; om dat mij dunkt de 65 halve den wijnkooper Paris toekomt, als niet betaelt zijnde.

Beschouwingen over de verwoesting van Maagdenburg.

+ Colonia

37 Zij zoude enz.: Wij, de tegenpartij, hebben meer belang bij een totaal verwoeste stad.

39 van de verwen: over de kleuren.

42 geen getij altoos kavelt: helemaal naast de roos schiet (getij kavelen: eb en vloed berekenen, fig. het gunstige ogenblik afwachten en kiezen. WNT kavelen 1903).

+ Collegium

49 ende (weeten).

50 immers: althans.

52 Men...helpen: Men (nl. de regering) maakt daar geen grapjes over malligheden die een hele bevolking op de been kunnen brengen.
met: bij.

62 poppen van gepronkte letters: sierlijke, fraaie pronkstukken van letters (‘zeer ongewoon’ WNT pop (II) 3419).

Origineel. KA CLXXIa^b 67.
Hs. Watervlek
Dat. door Baak toegevoegd.