De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 380]

150 Aenden H Ad^t Fiscael.

1 Mijn Heere

2 Op gister gewierdt mij U E missive vanden elfden ende volghends 3 deselve heb op heden gecontendeert tegens 't lijck van Sommesel³ 4 het welcke gecondemneert is om geslejpt te werden op een horde⁴ 5 naer 't galgevelt ende aldaer begraeven ende alle zijne goederen 6 verclaert geconfisqueert mits voor af gaende de kosten ende misen⁶ 7 van Justitie.

8 Om soo veel wijder t'informeren als doenlijck is, ben besigh. 9 Ondertusschen kan niet laeten U E t'adviseren van een sake die mij 10 seer important dunckt. Harman Jan Aertsz. dien ick had doen setten 11 in sekeren kelder wesende d'eenighe gevanckenis sonder middel om 12 gesproken te worden, heeftmen ten aensien vande tetricitejt der-¹² 13 selve, alhier sonder mijn consent, op groote instantie sijner vrun- 14 den, verlejdt in een commodieuser kelder responderende aen¹⁴ 15 straete met een venster dat geslooten is, doch soo niet dat het belet 16 reciproock gehoor, immers alsmen 't hasardeeren wil wat lujde te¹⁶ 17 spreecken. Nu seidt mij Aelst Backer substitujt vande waerande, dat¹⁷ 18 hij op gister oft eergister avont, naer mijn onthoudt, ontrent half¹⁸ 19 tien wren, sijnen wegh hebbende daer ontrent ende gewaer wer- 20 dende datter aen 't voors venster spraecke gehouden wierdt, goedt 21 vondt sich sachtelijck te voeghen ter zijde daer hij hooren konde 22 van wien ende wat saecke de gevangen wierd aengesproken, ende²² 23 verstondt dat de jongste schepen van Naerden sich van buiten²³ 24 nevens t venster gevoeght hebbende tegens den gevangen zeide in 25 substantie dat hij wel bot was geweest met soo rond wt te bekennen 26 (meene vande littekens ende sijn delven in duin) ende dat hij had 27 moeten doen als Sommesel, die alles loochende. Dat hij oock sien²⁷ 28 soude geen andere te melden. Waer op de gevangen seide al vrae-²⁸ 29 ghende, sal ick dat doen, soomen 't mij bij eede afvordert? Ende 30 hier bij heeft het de voors Aelt Backer gelaeten, die sulx in geener³⁰ 31 maniere soude darren bekent staen, als werdende alrede van veele 32 zijden gewaerschouwt dat de hujslieden hem meenen om hals te 33 helpen. Maer is mijn gevoelen dat dese gevangen wesende in der 34 daet een jool, dit alles wel rondelijck sal bekennen, indien hij te³⁴ 35 Hove geraeckt; ende meer daer toe; staende te presumeren dat hij³⁵ 36 oock van 't stormen ende branden van 't duinhujs de waerheidt wel³⁶ 37 sal hebben verstaen, door de confidentie die apparentelijck geresen³⁷ 38 sal zijn tusschen d'aggresseurs vande duj<n>maejers ende stormers

3 gecontendeert: een gerechtelijke vordering ingesteld.

4 horde: plat stuk gevlochten rijshout

6 mits enz.: mits uit de ten bate van de grafelijkheid geconfisqueerde boedel eerst de kosten van, en de voorschotten, door de justitie gedaan, voldaan worden.

12 gesproken te worden: (zeldzaam passief van ‘iemand spreken’); tetricitejt: walgelijke vuilheid (v. Lat. taeter).

14 verlejdt: overgebracht; responderende aen: uitkomende op.

16 immers: althans.

17 substitujt (-schout).

18 onthoudt: herinnering.

22 van wien ende wat saecke: door wie en waarover.

23 verstondt: begreep (hoorde).

27 sien soude: erom denken moest.

28 melden: verklappen.

30 sulx ... staen: hiervoor niet zou durven uitkomen (WNT bekend 1567 2).

34 jool: onnozele bloed.

35 staende te presumeren: daar men mag onderstellen.

36 stormen: bestormen, overvallen (WNT stormen 1994).

37 verstaen: gehoord; confidentie: vertrouwelijkheid
apparentelijck: waarschijnlijk.

[p. 381]

39 van 't dujnhujs, tanquam vetita sociavernit. Ende soude niet³⁹ 40 vreemdt vinden datmen hem om claerheidt van alles te trecken, 41 impunitejt in t geheel oft deel beloofde. Maer alle moejte moet ick⁴¹ 42 verlooren houden soo hij niet te Hove en komt, ende indien aldaer 43 plaetse vinden de redenen waer op men alhier den deurwaerder⁴³ 44 heeft afgeset, soo ongefondeert nae mijn verstandt, dat ick meene,⁴⁴ 45 alsmen wel examineert de woorden des prinssen in 't privilegie van⁴⁵ 46 dit stuck seggende dat sullen wij berechten saecken van deser natujre 47 ter eerster instantie voor 't hof souden moghen werden gebracht.⁴⁷ 48 Oordeele UEd. ende zij⁴⁸

49 Mijn Heere, naer dienst ende eerbiedenisse met alle die haer lief zijn, 50 in schut des allerhooghsten bevolen. Van

51 In haest, wt Naerden, den

52 13^en Novemb. 1619.

52 UEd.

53 Altijtsdienstw^en.

54 P C Hóóft.

Maatregelen tegen het lijk van de zelfmoordenaar (vgl. 149). Krasse blijken van de onbetrouwbaarheid van de Naarder vierschaar tegenover de Grafelijkheid. Hooft dringt er sterk op aan dat de andere verdachte voor het Hof zal terechtstaan. Hij klaagt ook over de solidariteit van de Gooilanders tegenover het gezag.

39 tanquam etc.: omdat, naar men zegt, verboden dingen een band vormen; niet vreemdt: verstandig.

41 impunitejt: straffeloosheid.

43 plaetse vinden: van kracht zijn.

44 afgezet: afgescheept; nae mijn verstandt: naar mijn inzicht; dat ick meene, (dat) ... saecken.

45 prinssen: vorst, hetzij een graaf van Holland, hetzij een hertog van Bourgondië tevens graaf v.H.: daarom laat Hooft de titel in het midden.

47 ter eerster instantie: zodat de plaatselijke gerechten er niet aan te pas komen. N.B. 10 november besluit de vroedschap van Naarden dat Herman Jan Aertsz., krachtens het privilege van Gooiland, niet aan het Hof van Holland uitgeleverd zal worden. 21 november, nadat het Hof beslist heeft dat uitlevering niet met dat privilege in strijd is, geeft de vroedschap toe. (Resolutieboek Vroedschap. Gem. archief Naarden C III 7).

48 Oordeele UEd, ende zij: U oordele en zij.

[p. 382]

Minuut. UBA II C II.729.