De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 188]

51 Al molto ill.^re sig.^re mio oss.^mo il sig.^re Pietro Corneliss. Hooft

(Hooft: O^fn 17 Junio 1613)

1 Molto Ill.^re Sig.^re

2 Sapendo che v.s. si diletta d'intendere le cose nuove che 3 passono per il mondo, non ho potuto mancare di communicarla 4 come il fuoco appicciato, poco fa, nel marchesato di Monferrato⁴ 5 s'avampa et cresce talmente, che minaccia grandissima ruvina 6 in questi paesi. Il Saviardo et il Mantuano hanno ambedue 7 fatto stampare le loro ragioni per scusarsi appresso gli altri 8 Potentati di questo disturbo, quelle del Duca di Savoya non 9 sono troppo pregnanti, ma ogni uno sa i modi che si 10 sogliono usare da Principi grandi et desiderosi di dominare, 11 et come ogni occasione gli pare giusta pretensione di 12 occuparsi quello d'altruy, poiche secondo li loro precetti 13 sua retinere privatae domus est, de alienis certare regiam laudem.¹³ 14 Li soldati di Toscana mandati in ajuto del Mantuano non 15 hanno potuto ottenere il passo per li paesi del Re di 16 Spagna, il che li fece voltare verso le terre delli Genovesi,¹⁶ 17 dalli quali ottennero la loro dimanda, facendo ancor essi radu- 18 nanza di gente assai per la propria sicurezza.

19 Il Duca di Savoya tiene assediata Nizza della paglia, il Duca¹⁹ 20 di Nevers uscendo di Casal ha provato di farli levar il campo,²⁰ 21 ma senza effetto, essendo egli stato ribattuto con mortalita 22 d'alcuni de i suoi.

23 L'imperadore manda in favore del Mantuano tre milla fanti 24 per la volta di Tirol.

25 Il marischalco Dediguires se ne sta fermo duo miglia da²⁵ 26 Chambery con vinti milla d'huomini, aspettando l'ordine della 27 Regina, la quale sta ancora sospesa in questo negotio.²⁷

28 Spagna raduna gente d'ogni banda et con l'ajuto che gli viene 29 inviato di Napoli havrà fra breve un essercito di 30 milla.

30 il che mi fa parere che li Principi d'Italia hanno bene³⁰ 31 ragione di aprire gli occhi et di temere tanta forza, essendo 32 pernitioso l'usare medicina più potenti che non comporti 33 la natura del infermita.

34 Li Sig.^ri Venetiani attendono ad i fatti loro, il consiglio de dieci

4 Monferrato, Montferrat, hertogdom, dat grensde aan Savoye.

13 sua retinere etc.: ‘Ende 't zijne te behouden was 't werk van een beveeleloos huis; de Kooninklijke lof te strijden om 't geen anderen toekomt.’ (Tacitus, Annales 15, 1, 4).

16 Spagna: dit bezat het hertogdom Milaan en het koninkrijk Napels.

19 Nizza della paglia: stad in Monferrato.

20 Nevers: de jongste tak Gonzaga, die ook Monferrato bezat; Casal: hoofdstad van Monferrato.

25 Dediguires: François de Bonne, duc de Lesdiguières (elders schrijft Hooft d'Esdeguieres), 1543-1626, maarschalk van Frankrijk en een van de grootste veldheren van zijn tijd. Lag in 1613 in Piemont om Savoye te helpen tegen Spanje. Dezelfde samentrekking Desdiguieres maakt Hooft vele jaren later in zijn Waernemingen op de Hollandsche Tael, no. 85. Misschien was die toen gebruikelijk. Maar de biografische woordenboeken weten er niets van.

27 de weduwe van Hendrik IV, Maria de Medici.

30 de inmenging van Spanje kan gevaarlijk worden voor de Italiaanse staten.

[p. 189]

35 s'assembra quasi ogni giorno, mandano soldati alli confini, 36 rinforzano li presidii delle città, havendo paura che tutte 37 queste preparationi con qualche accordo fra Savoya et Mantova 38 facilmente loro potrebbono venir addosso, sospettando la simulata 39 pace con il Papa, considerando l'odio smisurato dal imperadore 40 et che Spagna non ricerca altro che l'opportunita d'agrandir 41 se stessa con la loro rovina, di Francia non possono bene 42 sperare mentre che sia in buona intelligenza con Spagna, 43 et ch'il matrimonio conchiuso fra loro va avanti. Savoya 44 fece ritornar il suo Ambasciadore residente a Venetia cacciando⁴⁴ 45 via quello della Sig.^ria cosi che costoro se trovano nelli 46 pensieri et consigli molto confusi, et ogni dì sono ancora 47 travagliati delli Scocci chi poco fa hanno prese alcune galere et⁴⁷ 48 scorticati li Capitanes, usando ogni sorte di 49 smisurata crudelta.

50 Hieri sera hebbe nuova il ill.^mo Sig.^re Podesta che li⁵⁰ 51 Spagnoli fecero levar l'assedio di Nizza senza attaccare 52 altramente o danneggiare la gente di Savoya, contentandosi 53 d'haver liberata la città, et non havendo altro degno soggetto 54 d'entratener la s.v. qui mi fermo bacciandola affectuosamente 55 le mani et alla Sig.^ra sua consorte, consecrandole l'humilissima 56 servitu mia

57 Di v.s. m. ill.^re

58 S. Piedro Hooft

59 In padova alli 29 di Majo 1613

vertaling

Wetend dat U.E. graag de nieuwe dingen wilt horen die in de wereld gebeuren, kon ik niet nalaten u mede te delen, hoe het vuur, dat kort geleden in het markizaat van Montferrat is ontstoken, zodanig brandt en groeit dat het deze landen met het grootste ongeluk bedreigt.

De Savoyaard en de Mantuaan hebben beiden hun argumenten laten drukken om zich bij de andere machthebbers voor deze onrust te verontschuldigen. Die van de hertog van Savoye zijn niet al te veelzeggend, maar iedereen kent de manieren die grote en heerszuchtige vorsten erop na plegen te houden en hoe iedere gelegenheid hun de rechtvaardiging lijkt om zich het bezit van anderen toe te eigenen,

44 Venetië staat met leden van beide partijen op gespannen voet.

47 Scocci: de Uskokken, uit Bosnië voor de Turken gevluchte boeren, die aan de Dalmatische kust een zeeroversnest gesticht hadden. Kort na deze gebeurtenissen naar het binnenland verplaatst.

50 il Podesta, nl. van Padua.

[p. 190]

omdat volgens hun regels sua retinere privatae aomus est, de alienis certare regiam laudem.

De troepen van Toscane, te hulp gestuurd aan de Mantuaan, hebben door de gebieden van de koning van Spanje geen doortocht kunnen krijgen en daarom hebben ze zich gewend naar het grondgebied van de Genuezen, die hun verzoek hebben ingewilligd en ook veel volk verzameld voor hun eigen veiligheid.

De Hertog van Savoye houdt Nizza della paglia omsingeld, de hertog van Nevers heeft geprobeerd, door een uitval uit Casale ze ertoe te brengen de legerplaats op te breken, maar zonder resultaat, want hij is teruggeslagen met verlies van enkele van de zijnen.

De keizer stuurt tot steun van de Mantuaan drieduizend infanteristen door Tirol. Maarschalk Dediguires staat twee mijlen van Chambery met twintigduizend man, en wacht op het bevel van de Koningin, die in deze aangelegenheid nog geen besluit heeft genomen.

Spanje brengt van overal mensen bijeen en met de hulp die het van Napels krijgt zal het spoedig een leger van dertigduizend man hebben; wat mij doet denken dat de vorsten van Italië alle reden hebben hun ogen open te houden en zo veel macht te vrezen, omdat het gevaarlijk is, medicijnen in te nemen die krachtiger zijn dan de aard van de ziekte eist.

De heren Venetianen behartigen hun eigen zaken, de Raad van Tien komt bijna iedere dag bijeen, zij sturen troepen naar de grenzen, versterken de garnizoenen van de steden, omdat ze vrezen dat al deze voorbereidingen in geval van een overeenkomst tussen Savoye en Mantua hen zouden kunnen overvallen, en ze wantrouwen de gehuichelde vrede met de Paus en overwegen hoe mateloos de haat van de keizer is en dat Spanje niets anders zoekt dan de gelegenheid om zichzelf uit te breiden door hun ondergang; van Frankrijk kunnen ze niets goeds verwachten, zolang het op goede voet staat met Spanje en zolang het tussen hen gesloten huwelijk duurt. Savoye heeft zijn ambassadeur in Venetië teruggeroepen en die van de Signoria weggejaagd, zodat zij in hun gedachten en beraadslagingen zeer verward zijn, en iedere dag worden ze gekweld door de Uskoken die kort geleden enkele galeien hebben buitgemaakt en de kapiteins gevild en alle soorten van mateloze wreedheid bedreven. Gisteravond heeft de welgeboren heer burgemeester het nieuws gekregen dat de Spanjaarden het beleg van Nizza hebben doen opbreken zonder de troepen van Savoye aan te vallen of schade toe te brengen, zich tevreden stellend met het bevrijden van de stad.

En omdat ik geen ander onderwerp heb dat de aandacht van U.E. waardig is, besluit ik, met u en uw geachte echtgenote de hand te kussen en mijn nederige diensten aan te bieden.

te Padua, 29 Maart 1613.

Pieter Jansz. Hooft (vgl. 44) geeft een overzicht van de politieke gebeurtenissen in Noord-Italië. Vgl. 356; de coalities liggen dan anders.

Origineel. KA CLXXI a^c 26.