Granida

(1998)–P.C. Hooft– rechtenstatus



[pagina 100]

Vijfde deel ostrobas, artabanusGa naar voetnoot1 ostrobas Artabanus, siet hier uw Prins soo braef vernaemt,Ga naar margenoot1491 - Maer, hey, geweest! - met wien ghij hier in Persen quaemt, Wien, doen hij leefde, ghij getrouw pleecht aen te cleven, En nu versuimt sijn wraeck te nemen nae sijn leven. 1495[regelnummer] Artabanus, siet hier uw Prins soo braef wel eer Vernaemt, wiens hooge roem nu leyt gevelt ter neer, Gevelt, niet van een Prins, (ay spijt! en cundij slapen?) Maer van een harder slecht, vervalscht in Prinssen waepen. Hey laster! Hey! Flux rijst Artabanus, en boetGa naar margenoot1499 1500[regelnummer] Mijn wraeckrasenden dorst, ten minsten, met sijn bloedt!Ga naar margenoot1500 artabanus Wapen! Ick volch mijn Prins, 't gebodt dat gij verclaerde, Ick volgh, mijn Prins, ick volgh, al waer 't tot inder aerde! Ghij sijt vertrocken, maer inwendich ick aenschouw Uw beeldt, en vast geprent in mijn gedachten houw 1505[regelnummer] Uw haer t'samengegroeyt met bloedt, uw bleeck geschonden Trony, uw cranck gesicht, en uw gapende wonden. Hey wapen! Wapen hey! Mijn Prinsse roept om wraeck. Flux op, Artabanus, verhaelt terstondt de saeck Aen uw geselschap, en ontsteeckt haer met uw woorden,Ga naar margenoot1509 1510[regelnummer] Om op gelegen plaets den moorder te vermoorden. daifiloGa naar voetnoot2 Lang over middernacht ick 't al te wesen gis, Het licht dwerrelt gemengt onder de duisternis,
[pagina 101]
Den blonden dageraet met haer blosende kaeken, En d'uur dat mijn Godin mijn coomst verwacht, genaeken. 1515[regelnummer] Want, doen icks' op het landt gebracht had, liet ick haer In het geselschap van mijn trouwe suster daer, En soo de corte tijt ons haestich dwong te scheyden, Besloten wij, dat sij mijn weercoomst souw verbeyden, Eer dat de tweede Son soud' aen den hemel staen.Ga naar margenoot1519 1520[regelnummer] Siet hier den naesten wech, dit dient mij inteslaen. granidaGa naar voetnoot3 Vaert wel scepters, vaert wel, vaert wel verheven thróónen, Verheven soo, dat mij van uwe steylheit ijst,Ga naar margenoot1522 Vaert wel dwingend gewaedt, en al te sware cróónen, Afgoden die met windt uw ijdle dienaers spijst. 1525[regelnummer] Uw ijdle dienaers ghij duisenderleye noot,, breyt,Ga naar margenoot1525 Door uw beloften loos die ghij soo qualijck houdt, Want sij, besietmen 't wel, verkleenen inde grootheit,Ga naar margenoot1527 Slaven in d'heerschappij, verarmen in het goudt.Ga naar voetnoot4 Een laeghe' en diepe rust mij beter mach verquicken 1530[regelnummer] Die mij te saemen smelt met een lief ander-Ick:Ga naar voetnoot*5 Ick laet u, warrich hof, en kies voor soo veel stricken,Ga naar margenoot1531 Een al veel strenger, maer och, hoe veel soeter strick!Ga naar margenoot1532 Bedauwde bloemkens versch, en ghij bloosende róósen Die uwen mantel groen nu effen open doet,Ga naar margenoot1534 1535[regelnummer] Welcoom, en danck dat ghij verquickt mijn amelóósen,Ga naar margenoot1535 En afgepijnden geest met uwen aesem soet.
[pagina 102]
vs. 1521-1524
[pagina 103]
Nu biggelt op het gras, en cruidtjens onbetreden,Ga naar margenoot1537 Mijn laeuwe traentjens, die den dauw soo wel gelijckt: Traentjens niet meer van smart, niet meer van bitterheden, 1540[regelnummer] Maer van een teêr gemoedt, dat schier van vreucht beswijckt. O boomen schaduw-mildt, ootmoedelijck laet daelen Uw nijgend hooft als ghij 't eerwaerdich aenschijn siet, Leydstar en Morgenstar met weerlichtende straelen,Ga naar margenoot1543 Ga naar voetnoot6 Indien mijn blijschap slaept, waerom weckt ghij hem niet?Ga naar margenoot1544 1545[regelnummer] Vrolijcke vogeltjens, die nu 't begint te daeghen, Met uitgelaeten sang het stille woudt ontrust, Ghij nachtegael voor heen, vlied uit de bootschap draeghen, Dat hij sich haest, ick wacht alhier mijn lieve lust.Ga naar voetnoot7 daifilo, granida daifilo Ach, om mijn vliegend hart snellijcker te doen spoeyen, 1550[regelnummer] Hoeftmen geen vogeltjens noch nieuwe boôn te moeyen,Ga naar margenoot1550 De liefde port dat staech, en drijft tot sijn GodinGa naar margenoot1551 Mijn eerwaerdige vrouw. granida Uw dienstmaecht, uw slavin, Die 't nemmermeer aen u te slaven sal verdrieten, Die om uw minste dienst haer leven souw vergieten, 1555[regelnummer] Handelt en leeft met mij naer uw sin, hoe ghij doet, Vercoopt mij, doodt me', ick wil't. daifilo Mijn vrouw, en al mijn goedt. Hoe onlangs noch soud' ick niet hebben darven dencken De vreucht die 't u belieft genadelijck te schenken
[pagina 104]
Aen die 's onwaerdich was, die niet en had verdient 1560[regelnummer] Uw dienst, ick swijge' uw jonst. granida Ayme, mijn groote vriendt, D'onwaerdeerlijcke prijs, en uitgenomen crachtenGa naar margenoot1561 Van uwe deuchden deên, dat noyt uit mijn gedachten O Daifilo, uw gedaent van siel en lichaem ging, Tsint ick door 's hemels jonst daer kennis af ontfing. 1565[regelnummer] Het sal voor uw waerdij altijt te luttel vallen, Wat ick u geven can. daifilo En ick u niet met allen, Al 't mijn van recht, en reên u toegeeygent wert.Ga naar margenoot1566-7 Ach mijn Godinne', hoe vol is van u al mijn hart! granida Mijns hartsen bloedt. daifilo Mijn Son, die boven d'ander claer,, is, 1570[regelnummer] Ick houd' u in mijn arm, en twijfel oft het waer,, is. Mijn siel is soo beroert, (ayme!) dat ick daer van De grondelose vreuchd niet vol genieten can. Ick en gelove nauw mijn staet dus hooch geresen, En denck vast of ick wel Daifilo niet sou wesen!Ga naar margenoot1574 artabanus, granida, daifilo artabanus 1575[regelnummer] Nu toe, gesellen! Maer dat ghij niet dootlijck crenckt Den valschen moordenaer, die noch op boelen denckt;Ga naar margenoot1576 Ga naar voetnoot*8 Val aen gelijck, en crijcht hem levendich in handen! Ghij sijt gevangen. Stae! Knoopt hem in vaste banden.
[pagina 105]
granida Ach, ach! daifilo Hoe nu toe? wat wort'er vereyscht op mij? artabanus 1580[regelnummer] Het leven. granida 'T leven? Och! Dat het geen onrecht zij!Ga naar margenoot1580 Draecht beter kennis van uw vyandt, eer gh'u verder Vergrijpt. artabanus Kennis genoech, het is de valschen harder, De moorder van den Prins der Parthen wijt-vermaerdt.Ga naar margenoot1583 daifilo Verwinner!Ga naar voetnoot9 granida De tyran was sulken straffe waerdt. daifilo 1585[regelnummer] Wie eischt mijn leven? Dat hij coom alleen en maeck,, strijdt. artabanus Dat's Ostrobas, wiens bloedt, en bleecke schim om wraeck,, krijt. Wij sullen, hem voldoende', u offren aen sijn graf.Ga naar margenoot1587 granida Laet hem, hij heeft geen schult, en keert op mij de straf. Siet hier Granid', om wien den Prinsse leyt verslaghen,Ga naar margenoot1589 1590[regelnummer] Dees GodtGa naar voetnoot10 heeft mij geschaeckt, en willich wech gedraeghen. Verschoont hem, woedt op mij, den oorspronck van het quaet.Ga naar margenoot1591
[pagina 106]
artabanus Granida? Jae, Granida'. O wonderlijck verraet! Wij sullen, (wilt haer oock met banden vast belaeden,)Ga naar margenoot1593 De Princelijcke siel met beyder bloedt versaeden. daifilo 1595[regelnummer] Ga naar voetnoot*11Daifilo, wat ghij siet! Granida lijdt, sij lijdt!Ga naar margenoot1595 En staet het aen een coordt, dat ghij haer niet bevrijdt?Ga naar margenoot1596 Dat's stucken. Goden nu, crachten, nu cloeckmoedicheit,Ga naar margenoot1597 Nu arbey al wat mach.Ga naar margenoot1598 granida Och, 't is vergeefsche woedicheit! artabanus Gef hem maer! Gef hem maer! Doot beter als ontvloôn!Ga naar margenoot1599 granida 1600[regelnummer] Och laet mij voorgaen!Ga naar margenoot1600 tisiphernes, artabanus, daifilo, granida tisiphernes Houdt, houdt op wert u geboôn!Ga naar margenoot1600 Houdt op, houdt op 't gecrijs, vechters, en scheydt uw drangen! artabanus Vlienwe, sij sijn ontset, vlienwe!Ga naar margenoot1602 tisiphernes Ghij sijt gevangen. Artabanus, met wien ist dat ghij twistich sijt? Sijdt ghij hier, Daifilo? Hebdij alleen den strijdt 1605[regelnummer] Tegen soo veel? artabanus Verstaet, Prinsse de valsche treken,Ga naar margenoot1605 En wilt uw ongelijck nevens het onse wreken.Ga naar margenoot1606
[pagina 107]
tisiphernes Hoe dat? daifilo Ga naar voetnoot12Ach, ramp op ramp! Uit d'een in d'ander last! granida Och, 't scheen ontset, maer las! daifilo Een meerder vyandt wast.Ga naar margenoot1608 granida Ach, hard Gelux besluit! artabanus Prinsse, ghij sijt bedroghen, 1610[regelnummer] Siet hier Granida', en al des voedsters reden loghen. Siet hier den valschen Godt van wien sij is geschaeckt, En trouwheit daer ghij soo veel wercks af hebt gemaeckt. Sij kiest een boer voor u, tot haer en uw verminderen, Een boer den adel hoont, en schaeckt der Prinssen kinderen. 1615[regelnummer] Ick quam om Ostrobas te wreecken, wreeckt ghij nu, Op beyde, beyder leet van onsen Prins en u. tisiphernes Wat's dit? daifilo Ga naar voetnoot13Ach, wilt uw leet op mij alleen vergelden! granida Sijn trouw is onbevleckt, hem canmen niet beschelden; Maer u op mij verhaelt, en coelt uw grammen moedt, 1620[regelnummer] Met wraecke, niet van 't quaet dat u Granida doet,
[pagina 108]
Maer van het welck, op dat de doodt haer 't ooch souw luicken, Den Goden 't heeft belieft tot oorsaeck haer te bruicken. tisiphernes O Liefde'! O vreemt beloop! Daifilo, segt mij hoe De dingen wonderlijck dus sijn gecomen toe; 1625[regelnummer] Mijn geest en can 't beleyt noch het vervolch niet vaeten. daifilo Mijn heer, den laesten nacht, passeerd' ick bijder straten Onder de venster van mijn vrouw, gelijck ghij weet, Dat ver van haer te sijn mij was het meeste leedt, En om haer bij sijn, ick ten hove was gecomen, 1630[regelnummer] En om haer dienst, van u ick hadde dienst genoomen. Mijn Vrouwe stondt voor 't glas, en soo sij mij sach gaen, Sondt sij haer voedster af, om mij te roepen aen. Mijn Vrouw vernederde' haer, en quam mij selve vraeghen,Ga naar margenoot1633 Wat oorsaack inder nacht mij daer ontrent mocht jaeghen. 1635[regelnummer] Gevraeght, heb ick ontdeckt van mijn gemoedt den grondt, Waerop, O mijn Godin, ghij blijcken liet terstondt De jonst die ghij mij droecht, door dien ghij van te veuren De róóck van mijne vlam wel hadt cunnen bespeuren. Te laten, boodse mij, haer conincklijke staet,Ga naar margenoot1639 1640[regelnummer] Om met mij naer het landt te trecken op ter daet. Onwaerdich kend' ick's mij, en hiel de swaricheden Van sulck bestaen, haer voor: maer haer gegronde reden Vertoochden mij haer Liefd', en dat sij bet met mijnGa naar margenoot1643 Soo cleenen staet, als met een Prins vernoecht souw sijn. 1645[regelnummer] Den Hemel zij getuigh van 'tgeen dat ick oorkonde,Ga naar margenoot1645 Dat ick, tot die tijdt toe, Granid' aen niemandt jonde, Als u, mijn heer, want mijn gedacht dus hóóch niet steegh. Maer, doen ick onderrecht van haer, 't gevoelen creech Dat dit haer best sou sijn, bestond ick het ten lesten,Ga naar margenoot1649 1650[regelnummer] (De Goden weten't) meer om haer, als mijnen besten. Maer, ach verblende mensch, hoe luttel kundij sien Of uwe wijste raedt tot schaed' of voordeel dien! granida Prinsse, dus is't mijn schult, straft mij, 't wert u gebeden.Ga naar margenoot1653 daifilo Neen eedel prins, maer sijdt met mijn alleen te vreden.
[pagina 109]
tisiphernes 1655[regelnummer] O wonderlijck beloop! O raedt der Goden rijck! O liefde gansch volmaeckt, en sonder sijns gelijck! Om haer getrouwe lief een groote Coninginne Verwisselt haeren staet, en wort een harderinne. Een harder weigert, om sijn lief te laten niet,Ga naar margenoot1659 1660[regelnummer] Een prinsselijcke staet diemen hem annebiedt. 'T geen om elckanders wil ghij sijt t'ontbeeren vaerdich, Bet met elckander ghij sijt te besitten waerdich.Ga naar margenoot1661-2 'T is recht dat ghij geniet, Daifilo, dat ghij wont, En ghij, Granida', uw Lief dien ghij de waerdste vondt. 1665[regelnummer] Den hemel u vereent, den Hemel deed bereyden Den wech tot uw geluck. Neen, ick en sal niet scheyden Het echste paer dat oyt ter werelt is gesien.Ga naar margenoot1667 Gelieven sijt getroost, u sal geen leet geschien. Prinssesse rijst, en ghij, Daifilo, van der aerden. granida 1670[regelnummer] Ach, eedele gemoedt! daifilo Ach, heusheit hooch van waerden! granida Ach onverwachte troost! Recht Prinslijck, eedel bloedt,Ga naar margenoot1671 Wie sal u dese deucht loonen, als uw gemoedt?Ga naar margenoot1672 Dat sal u lof en loon nae Deuchts waerdije geven.Ga naar margenoot1673 tisiphernes Ga naar voetnoot*14Dits niet genoech dat ick u hier behoude 't leven, 1675[regelnummer] Maer ick begeere dat de Coning selfs volvoer Ulieden huwelijck, naedien 't den Hemel swoer. En op dat hij daer toe sich lichtelijcker leyde,Ga naar margenoot1677 Soo schenck ick u noch eens den staet die ghij ontseyde.Ga naar margenoot1678 Ick weet ick sal van hem verwerven ulie vree, 1680[regelnummer] En dat hij u verhef tot swaegher in mijn stee.Ga naar margenoot1680 Mijn vollick, wilt voor heen uw gang nae 't hof versnellen, En aen den Coning al dit vreemt beloop vertellen,
[pagina 110]
vs. 1691-1694
[pagina 111]
En mijn begeerte mee; want valt het mij niet swaer,Ga naar margenoot1683 Ick acht het min voor hem sal sijn een droeve maer;Ga naar margenoot1684 1685[regelnummer] Dat mijn gemoedt beweecht sal sijn gemoedt beweghen. Wij volgen sachtelijck. granida Ach, groote troost! Vercreghen Op 't aldertroosteloost! Lof Prince, die 't dus veucht.Ga naar margenoot1687 tisiphernes Het lust mij dus te doen. daifilo Mijn heer, u lust de deucht. Maer al verheft ghij mij boven uw eyghen saeken, 1690[regelnummer] Ghij sult mij nemmermeer meer als uw dienaer maken. rey van harderinnenGa naar voetnoot*15 Grote Goden, niet om rakenGa naar margenoot1691 Is de grondt van uw besluit,Ga naar margenoot1692 'T was uw lust dit huwlijck maken, Comt en voert de bruiloft uit. 1695[regelnummer] Harder die in lasten druckich Van 's Gelux genae bestort, O geluckich! Overluckich! Hemel-hooch verheven wort! Niet dat u een staf van gouwe 1700[regelnummer] Soeter voorstaet als een bloem,Ga naar margenoot1700 Maer dat ghij vereent in trouwe Met uw waerdich hartsen roem.
[pagina 112]
Liefd koos, doen ghij wiert gebooren, U voor eygen uitgesocht,Ga naar margenoot1704 1705[regelnummer] En den Hemel, al te vooren, Had sijn jonst u toegedocht. Alsmen bij uw wiech quam queelen, Soo bevallijck loecht gh'er in,Ga naar margenoot1708 Dat u, vaeck, om mee te speelen, 1710[regelnummer] Staelen watr' en bosgodin.Ga naar margenoot1710 Corts daer nae begon te blijcken, (Want de tijdt haest henen vaert,)Ga naar margenoot1712 Dat ghij van uw tijts-gelijckenGa naar margenoot1713 Meester, geen gelijck en waert. 1715[regelnummer] T'hans, als d'eerste wol uw kaekenGa naar margenoot1715 Vanden baert beschaeuwen dee, Harderinnen en ontstaeken Niet alleen maer Nymphen mee.Ga naar margenoot1718 Duisendt wenschten om uw paeren, 1720[regelnummer] Duisendt quijnden om uw min, Maer den hemel wild' u spaeren Voor een groote Coningin. Groote Goden niet om rakenGa naar margenoot1723 Is de grondt van uw besluit,Ga naar margenoot1724 1725[regelnummer] Luste't u dit huwlijck maken? Voerdt met jonst de bruiloft uit.
[pagina 113]
rey van jofferenGa naar voetnoot*16 Liefd en Min aen een vertuyt,Ga naar margenoot1727 Beyde siel en lichaem-mengers,Ga naar margenoot1728 Heilighe' oppervrientschap-strengersGa naar margenoot1729 1730[regelnummer] Salicht bruidegom en bruidt.Ga naar margenoot1730 Boven de gemeene maetenGa naar margenoot1731 Wild' hij sien een lievend paer,Ga naar margenoot1732 Des den hemel keurich haerGa naar margenoot1733 Las uit soo verscheyen staeten.Ga naar margenoot1734 1735[regelnummer] Dat ghij twee vereenicht blijft Blijckt de Goden te begeeren,Ga naar margenoot1735-6 En de Coning wil niet keeren 'T geen den hemel mercklijck drijft.Ga naar margenoot1738 Lang, al lang genoeg geleden, 1740[regelnummer] Blijx genoech van vaste tróuw; Dat uw overleden róuwGa naar margenoot1741 Dien tot meerder vrolijckheden. O Geluck, sijdt eenmael sadt Van ellenden op ellenden, 1745[regelnummer] En ten laesten moe van wenden Schut den loop hier van uw radt. God en Coning willen staeken Der gelieven tegenspoedt, Liefd' en minne, lof uw gloedt, 1750[regelnummer] Die nu sonder smart sal blaeken.
[pagina 114]
Liefd en Min aen een vertuyt,Ga naar margenoot1751 Beyde siel, en lichaem-mengers,Ga naar margenoot1752 Heilighe' oppervrientschap-strengersGa naar margenoot1753 Salicht bruidegoom en bruidt.Ga naar margenoot1754 tisiphernes, granida, daifilo, coning, rey van jofferen, rey van harderinnen tisiphernes 1755[regelnummer] Verheucht, met blij gelaet comt ons het hof te moet. Siet daer den Coning selfs. granida Dat ick hem val te voet. Ach vader! coning Wellecoom, mijn dochter, staeckt uw vresen; En ghij die mij voortaen een waerde soon sult wesen;Ga naar margenoot1758 Der Goden wille volch ick. tisiphernes Heer, houdt dese voorGa naar margenoot1759 1760[regelnummer] De schoonste tempels, die de liefde sich vercoor Om eens voor al ten toon sijn heerlijckheit te stellen. Gunt, heer, dat eewelijck elckander sij versellen, En dat den Hemel bindt, mijn Coning, niet en scheydt.Ga naar margenoot1763 Dit loon eisch ick alleen van uw grootachtbaerheit, 1765[regelnummer] Voor al de diensten die mijn leven haer oyt deede.Ga naar margenoot1765 daifilo Ach, eedel prinsse! coning Nu stelt uw gemoedt in vrede, Ach, twijfelt langer niet, mijn kindren! niet soo blindt En ben ick of ick sie, dat sonderling bewindt Der Goden besich is met u te samen hechten. granida 1770[regelnummer] Ach, onverdiende troost!
[pagina 115]
coning Dochter, u op wilt rechten, En ghij, Daifilo, rijst. daifilo Ga naar voetnoot*17Laet, Goden, het geluck, In tegendeel van dit, met den voorgaenden druck Vernoeghen, oft, en ist daermee niet te betaelen, Laet het de rest op mij, niet op mijn Lief verhaelen; 1775[regelnummer] Soo 't sijn can dat ick smaeck het geen sij niet en smaeckt. Ach, Coning! coning Daifilo, mijn dochter is geschaeckt Van wijsheit en versocht verstandt, die haer bereydenGa naar margenoot1777 Den alderhoochsten wech, en tot de Liefde leyden. Sij liet om uwentwil het overladend rijck,Ga naar margenoot1779 1780[regelnummer] Besit het nu met haer voortaen min commerlijck; Dits mijne, dits de wil der Goden wijs van rade. daifilo Cleen souw de danckbaerheit, en lof van uw genaede O Coning, bij mij sijn, indien dat ick verstondt Datse verclaerbaer waer met menschelijcke mondt:Ga naar margenoot1784 1785[regelnummer] Des ick het minste niet bestaen mach uit te spreken.Ga naar margenoot1785 coning Een soon van Persen can 't aen genen staet gebreken, Des, Tisiphernes, niet uw heerschappij verlaet. Wij dancken u dat ghij u selven, noch uw staet Verschoont en hebt, om dees gelieven t'saem te veugen:Ga naar margenoot1788-89 1790[regelnummer] Ghij hiellept int verdriet, nu hellept int verheugen. En ghij, gelieven, comt, verquickt u van uw moeyt. tisiphernes Ick sie mijn wensch. Den Parth gevangen, en geboeytGa naar margenoot1792 Vergeeve' ick sijn misdaet, wil't Daifilo vergeven.
[pagina 116]
daifilo Sijn voorgenomen moordt ons diende tot het leven, 1795[regelnummer] Jae trouwen, ick vergeef't; en Prinsse doet uw sin.Ga naar margenoot1795 granida Lof Goden wonderwijs! daifilo Lof groote Liefd en Min! rey van jofferen Godt en Coning willen staeken Der gelieven tegenspoet, Liefd en Minne, lof uw gloedt 1800[regelnummer] Die sij sonder smarte smaeken! rey van harderinnen Groote Goden, niet om raekenGa naar margenoot1801 Is de grondt van uw besluit,Ga naar margenoot1802 'T was uw lust dit huwlijck maken Voert met jonst de bruiloft uit. rey van jofferen 1805[regelnummer] Liefd en Min aen een vertuyt,Ga naar margenoot1805 Beyde siel en lichaem-mengers,Ga naar margenoot1806 Heilighe' oppervrientschap-strengersGa naar margenoot1807 Salicht Bruidegoom, en Bruidt.Ga naar margenoot1808 EINDT Al waelt het.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot*18 3 1605 1	voetnoot1 Het is nacht geworden. De geest van de gestorven Ostrobas verschijnt in een droom aan zijn vroegere dienaar Artabanus. Hij draagt hem op zijn dood te wreken op Daifilo, omdat deze hem bij het duel bedrogen heeft. margenoot1491 uw... vernaemt:* uw heer, die bekend staat om zijn dapperheid margenoot1499 boet: les margenoot1500 sijn: nl. Daifilo's margenoot1509 ontsteeckt haer: doe hen (het gezelschap) ontbranden voetnoot2 Monoloog van Daifilo, op weg naar de plaats waar hij Granida, kennelijk onder hoede van zijn zus (1516), heeft achtergelaten. margenoot1519 Eer... staen:* binnen twee dagen voetnoot3 Ongeduldig wachtend op Daifilo, bezingt Granida de betekenis van haar statuswisseling: in plaats van het slaafse hofleven wacht haar nu een kommerloos bestaan in de prachtige natuur. Het wordt langzaam dag. Het lied kan gezongen worden op de melodie ‘Espritz qui souspirez’; de muzieknotatie is gebaseerd op G. Bataille, Airs de differents autheurs, Paris 1608 (herdruk Genève 1980), fol. 65v. Overigens gaf Hooft bij andere liederen met dezelfde strofevorm enkele alternatieve melodieën aan, die hier ook toegepast zouden kunnen worden. margenoot1522 dat... ijst:* dat ik van jullie steile hoogte gruw margenoot1525 breyt: berokkent margenoot1527 verkleenen: worden klein voetnoot4 De verzen 1527b-1528 zijn ontleend aan Guarini's Il pastor fido. voetnoot5 Eindelijk is voor Granida nu de platonische samensmelting met de wederhelft van haar ziel nabij. margenoot1531 voor: in plaats van margenoot1532 strenger: strakker, krachtiger margenoot1534 effen: een beetje margenoot1535 amelóósen: ademloze, vermoeide margenoot1537 cruidtjens: plantjes margenoot1543 weerlichtende: schitterende voetnoot6 De Leydstar* en Morgenstar is de poolster (de ster van Venus), die als voorloopster van de zo dadelijk verschijnende zon aan de hemel zichtbaar is. margenoot1544 mijn blijschap: nl. Daifilo voetnoot7 De nachtegaal is de vogel van de liefde. Granida zendt hem weg om Daifilo van haar ongeduld te vertellen; deze hoort haar laatste woorden en speelt erop in (1549-1552a). margenoot1550 te moeyen:* lastig te vallen margenoot1551 dat: nl. Daifilo's hart margenoot1561 D'onwaerdeerlijcke prijs: de onschatbare waarde; uitgenomen: uitzonderlijke margenoot1566-7 En... wert: en ik kan u niets geven want alles wat van mij is, behoort naar recht en redelijkheid aan u margenoot1574 En...wesen!: en ik denk steeds of ik misschien niét Daifilo ben! margenoot1576 boelen: vrijen voetnoot8 Artabanus ontdekt het paar, maar herkent Granida niet. Hij schampert dat de valse moordenaar Daifilo nu ook nog zit te vrijen. margenoot1580 Dat... zij!:* als het maar niet ten onrechte is! margenoot1583 den Prins... wijt-vermaerdt: nl. Ostrobas voetnoot9 Tegenover Artabanus' beschuldiging dat hij Ostrobas vermoord heeft, stelt Daifilo dat hij hem rechtmatig overwon. margenoot1587 hem voldoende':* aan Ostrobas' wens gehoor gevend margenoot1589 den Prinsse: nl. Ostrobas voetnoot10 Dees Godt:* Daifilo. Granida maakt een dubbele toespeling: enerzijds is Daifilo de zogenaamde god die haar ten hemel verhief; anderzijds is hij nu de geliefde, die voor haar een god is, zoals zij voor hem een godin (bijv. 1568). Pas nu herkent Artabanus de prinses. Deze buitenkans biedt hem de gelegenheid Ostrobas dubbel te wreken. margenoot1591 Verschoont: vergeeft margenoot1593 met... belaeden: stevig vastbinden voetnoot11 Daifilo breekt los uit zijn boeien en wil de vastgebonden Granida bevrijden. In het gevecht dat daarop ontstaat, dreigt hij het onderspit te delven. Dan verschijnt Tisiphernes. margenoot1595 wat ghij siet!:* wat zie je nu! margenoot1596 staet: ligt margenoot1597 Dat's stucken: dat is stuk margenoot1598 Nu... mach: vecht nu zo goed als je kunt margenoot1599 Gef hem maer!: Sla op hem los! margenoot1600 voorgaen: het eerst sterven margenoot1600 wert: wordt margenoot1602 Vlienwe: laten we vluchten! margenoot1605 treken: streken margenoot1606 uw ongelijck: uw onrecht voetnoot12 Het lot lijkt Daifilo en Granida wel erg hard te vallen (1609): het bedrog zal nu onthuld worden aan Tisiphernes, die zojuist nog hun redder was. margenoot1608 Een... wast:* het was een nog grotere vijand voetnoot13 Daifilo en Granida willen beiden de schuld op zich nemen om de ander te redden. Granida argumenteert (1619-1622): bekoelt uw woede met wraak op mij, niet om het kwaad dat ik, Granida, u aangedaan heb, maar om het kwaad waarvoor de goden mij als werktuig hebben willen gebruiken, opdat ik de dood zou vinden. margenoot1633 vernederde' haer:* kwam naar beneden margenoot1639 laten: verlaten margenoot1643 bet: beter, meer margenoot1645 oorkonde: verklaar margenoot1649 bestond... het: ondernam ik het (nl. wat zij wenste) margenoot1653 wert: wordt margenoot1659 om... niet: om zijn geliefde niet te hoeven verlaten margenoot1661-2 'T geen... waerdich: wat jullie bereid zijn terwille van elkaar te missen, zijn jullie meer waard te bezitten margenoot1667 Het... paer: het meest echte echtpaar margenoot1671 troost: hulp margenoot1672 als uw: anders dan uw margenoot1673 nae... waerdije: naar de waarde van uw hoge gezindheid voetnoot14 Tisiphernes wil het voornemen van de goden tot dit huwelijk steunen door bij de koning voor Granida en Daifilo te pleiten. Om zijn betoog kracht bij te zetten, draagt hij nogmaals zijn titel en bezittingen aan Daifilo over (zie ook 1453-1456). margenoot1677 hij:* de koning margenoot1678 staet: positie margenoot1680 swaegher: schoonzoon; stee: plaats margenoot1683 mee: ook margenoot1684 min: nog minder margenoot1687 die... veucht: die het zo beschikt voetnoot15 Een groep herderinnen bezingt vrolijk de jeugd van Daifilo. Al van kleins af aan bekoorde hij zowel de goden als de mensen; toen hij op huwbare leeftijd kwam, lonkten herderinnen en goddelijke nimfen naar hem. De goden beschikten echter dat een koningin zijn bruid zou zijn; laten ze nu dan dit huwelijk sluiten! Het lied kan gezongen worden op de melodie ‘Ne vous offençez Madame’; de muzieknotatie is gebaseerd op: Amsterdamsche Pegasus, Amsterdam 1627, p. 4. margenoot1691 niet... raken:* niet te peilen margenoot1692 de grondt: de diepste reden margenoot1700 voorstaet: lijkt margenoot1704 U... uitgesocht: u als een uitverkoren eigendom margenoot1708 loecht: lachte margenoot1710 watr' en bodsgodin: goddelijke nimfen (1718) margenoot1712 haest: snel margenoot1713 tijts-gelijcken: leeftijd-genoten margenoot1715 T'hans: vervolgens margenoot1718 Niet maer [...] mee: niet alleen, maar ook margenoot1723 niet... raken: niet te peilen margenoot1724 de grondt: de diepste reden voetnoot16 Granida's hofdames bezingen de vereniging van liefde en min - die Hooft hier gelijkstelt met ziel en lichaam - tot heilige vriendschap. De hemel heeft dit paar zo uitgekozen en er zijn goedkeuring aan verleend; de koning stemt ermee in (1731-1738). Granida en Daifilo hebben nu lang genoeg geleden en meer dan voldoende bewijzen van hun trouw geleverd; moge de voorbije rouw nu hun vrolijkheid verhogen (1739-1742). Hopelijk zal ook het lot hun goedgunstig gezind blijven. De referentie aan het rad (1743-1746) gaat terug op de afbeelding van het lot als een draaiend wiel (vaak bewogen door Vrouwe Fortuna). Wie bovenaan in de cirkel zat, bevond zich op het toppunt van zijn geluk; de hofdames vragen de fortuin het rad nu tot stilstand te brengen, zodat dit paar altijd gelukkig zal zijn. Voor dit lied is geen melodie bekend, ze zal voor de opvoering ad hoc* gecomponeerd zijn. margenoot1727 vertuyt: verbonden margenoot1728 Beyde... lichaem-mengers: die, tezamen werkend, ziel en lichaam vermengen margenoot1729 strengers: vlechters margenoot1730 Salicht: maak gelukkig margenoot1731 Boven... maeten: in uitzonderlijke mate margenoot1732 hij: de hemel (1733) margenoot1733 keurich: nauwkeurig; haer: hen margenoot1734 las: koos; staeten: standen margenoot1735-6 Dat [...] Blijckt... begeeren: het blijkt de goden te begeren dat margenoot1738 mercklijck drijft: klaarblijkelijk wil bereiken margenoot1741 overleden róuw: voorbije smart margenoot1751 vertuyt: verbonden margenoot1752 Beyde... lichaem-mengers: die, tezamen werkend, ziel en lichaam vermengen margenoot1753 strengers: vlechters margenoot1754 Salicht: maak gelukkig margenoot1758 ghij: Daifilo margenoot1759 dese: Granida en Daifilo margenoot1763 dat: wat margenoot1765 haer: uit hoogachting voor uw grootachtbaarheid voetnoot17 Daifilo smeekt de goden om te bewerkstelligen dat het lot nu tevreden is: deze vreugde is immers een mooi tegenwicht tegen het doorstane leed. Als het lot die prijs nog te laag vindt, vraagt Daifilo de rest van de ellende op hem te verhalen en niet op Granida, als het tenminste mogelijk is dat de een lijdt zonder dat de ander dat ook doet. margenoot1777 Van:* door versocht: beproefd margenoot1779 overladend: te zwaar drukkend margenoot1784 verclaerbaer: te verwoorden margenoot1785 het minste: ook maar het kleinste woord van lof margenoot1788-89 noch... hebt: en uw positie hebt willen inzetten om margenoot1792 Ick... wensch: nl. het huwelijk margenoot1795 trouwen: zeker margenoot1801 niet... raeken: niet te peilen margenoot1802 de grondt: de diepste reden margenoot1805 vertuyt: verbonden margenoot1806 Beyde... lichaem-mengers: die, tezamen werkend, ziel en lichaam vermengen margenoot1807 strengers: vlechters margenoot1808 Salicht: maak gelukkig margenoot+ Al waelt het: alles is in beweging voetnoot18 Hooft ondertekende met een van zijn deviezen (Al waelt het*) en dateerde het spel in het Amsterdamse handschrift op 1 maart 1605.

Granida

Vijfde deel

Over het gehele werk

organisaties

Over dit hoofdstuk/artikel

datums

lied