Dapes inemptae of De Moufe-schans, dat is de soeticheyt des buyten-levens vergheselschapt met de boucken
(1621)–Petrus Hondius–
Auteursrechtvrij
Aen mijn Heere
| |
[pagina 437]
| |
Recht over ons gheleghen,
En lanckx heen uytghestreckt,
T'aenschouwen wel ter deghen
Met geele tarw bedeckt.
Het Eylandt met de Steden
Gheleghen in den brant,
En veeltijts quaelck te vreden
In een soo nouwen bant,
Veel op malcander prouncken,
En elck naer elckx profijt
Van achter rugghe louncken:
Door afgonst ende nyt
Verseylt: om Godes seghen
Malcandren t'ondergaen,
En altijts in den weghe
Van elckx profijt te staen.
Hier sullen haer vertooghen,
Met haeren snellen loop,
Ghedreven voor u ooghen,
En legghen haeren cnoop
De stroomen van de Honte,
Daers' onse Schelde trouwt:
Daer d'eerste waterlonte,
Was s'Vaderlants behout:
Daer d'aldereerste steke,
Heel Spagnien aen zijn hert,
Om zijnen moet te breken,
By tijts, ghegheven wert:
En sal u al de custen
Van Vlaendren hier ontrent
Verthoonen metter lusten:
Het volckerijcke Gent
In haer ghebouw verheven.
Het edel Brughs ghesticht:
En wat noch daerbeneven
Van St'eenen Forten licht,
| |
[pagina 438]
| |
Hier aen de soute greynsen,
Soo veel ons ooghen strael
Sal connen overgreynsen,
Besichten altemael:
Oock sal u niet vergeten,
Te wijsen vooren aen
Ons Biervliet, dat vermeten
In wapen placht te gaen;
Te voeren van haer Heere
Den Staendaert in haer hant,
Te planten vol van eere
In 'thert van Griecken-lant;
Maer dat nu aller weghen,
Ghelijck ter aerden plat
Ghevelt licht, en verslegen
Te midden in het nat,
Dat haer van langer handen
Ter schanden heeft gebracht,
Den vyant van haer landen,
En van haer wall' en gracht,
Die nu licht overstolpen
Van d'Oceaensche tije,
En noch met groote scholpen
Verslijt aen alle zije.
Hier sullen u de kreken
Van verren open doen,
Die onsen ouver breken,
En weer ons lant vergoen,
En stellen buyten sorghe,
Van niet tot eender stont
Vlus t'avont ofte morghen,
Ter beene toe ghewont,
Te vallen inde clouwen
Van een verleghen hoop,
Die haere vryheyt bouwen
Gherust op haeren loop,
| |
[pagina 439]
| |
Gerust op haer ses voeten,
Meer dan op haer geweer,
Die alles watse moeten
Als sonder teghenweer
Verslinden lanckst den lande:
Ons landen doorghesneen
Met kreken, doen haer schande,
En laeten ons te ureen.
De wallen afghetreden,
De schepen in den moet,
Van ons ghebeure steden,
Ons comen met de vloet.
Met lust en aendacht sullen
Besichten pack en brief,
Die hof en herte vullen
Van allerley gherief.
Hier sult ghy connen mercken,
Met vreughden onderwijl
Van alderande clercken
Den aenghenamen stijl:
Daer watter van beduyden
Den hof of bouck behaeght,
Int noorden ende suyden,
Al naer mijn deure vraeght.
My daer ick ben geseten
Hier still in mijn ghemoet,
Laet heel de weerelt weten
Al wat sy elders doet.
Hier comt uyt alle houcken,
Een yder breet en wyt,
My in mijn eenheyt soucken:
Hoe seer mijn hert vermyt
Het woelen vander straten,
Die dickwils haeren schoot
My hebben t'mijner baten
Ontdeckt, en op gebloot;
| |
[pagina 440]
| |
Om my tot haer te locken,
En in haer woeste meer
Tot over t'hooft te docken,
Belaen met sweerels eer.
Mijn hert heeft t'aller tijden
Haer rust en haer ghemack
Ghenomen met verblijden,
In een stil buyten-dack:
En laet de volle straten,
En al den weerels schijn,
Versoucken t'haerder baeten,
Die sweerels vrinden zijn.
Mijn ziel is best te vreden,
Te blijven die ick ben,
Die al den tijt voorleden
In stilheyt my ghewen:
Noch wordt ick t'allerstonden,
Gheseten buyten dranck
Van yder, wel ghevonden,
Selfs teghen mijnen danck.
Mijn Heer van Stavenisse,
Hier sult ghy connen zijn
Ghetuygh, hoe buyten gisse
Ick dickwils in de pijn
Gheraecke sonder weten,
Van al te veel besouck,
Daer mijnen tijt versleten,
De pen raeckt achter houck.
Hier sult ghy mercken mede
Hoe vele tijts, verleyt,
In brieven ick bestede,
Mijn boucken toegheseyt.
Noch ben ick alle vrinden
Van herten toebereyt,
Die my hier comen vinden,
Oft lust of niet en greyt:
| |
[pagina 441]
| |
Ick ghev' haer elck een ure,
Of somtijts eenen dagh,
En my by haer ghedeure
Soo veel ick emmers magh.
Hier salt u op der trouwen,
Meer dan ick segghen derf,
Mijn Moufe-schans voorhouwen,
En tellen op den kerf:
Als ick u selver mede
Sal nemen waer ick gae,
En weer sal t'aller stede
V ganghen nemen waer.
En can ick u bepraten,
Vervolghens op een rije,
Voor uwen vrint te laten
Een daeghjen twee of drye;
Soo langh sal ick u quellen,
Tot eenmael rechte voort,
Te gaen op onse Stellen
Ghegheven is het woort.
Daer zijnde, tis te weten
Wat schorre by of naer
Sal weert zijn om te meten,
(Sy soucken sulcken vaer)
Om eenmael in haer dijcken,
En buyten zee gherocht,
Haer deught te laeten blijcken,
Om eenen oughst ghekocht:
Of hebt ghy meer vermaken
Aen onsen noorden kant,
Wy sullen licht gheraecken
Aen u Suyt-beverlant:
Daer noyt ons sal berouwen
Een daeghjen te besteen,
Om alles aen te schouwen,
De dijcken plat gereen.
| |
[pagina 442]
| |
Met dalen van de sonne,
Te schepe weer gegaen,
En 't dronckaerts hooft gewonnen,
Is onsen wech gedaen.
Vermoeyt en wel verslegen,
Sal u te ruste leen,
Naer dat wy wel ter degen
Van tafel zijn gescheen.
Dan, macht my niet gebeuren,
By ons te hebben hier
V vrientschap twee drie uren,
Ter Neusen in 't quartier;
Een deel van ons Ter Neusen,
En van de Moufe-schans,
Staet selver 'tuwer keusen,
En volcht u op den dans;
En comt u selve soecken,
Geseten in den Raet,
Of midden in de boecken,
En mist u op de straet;
Om u te gaen vermeyen
Door Vlaendren, in de locht
Van Zeelandt, en te leyen
Van daer het is gebrocht.
En ist u niet gelegen
Te comen daer ick ben,
Om ons quartier ter degen
Te groeten: mijne pen
Die comt u selve vragen,
Ter plaetse daer ghy rijt,
Of met u welbehagen
Ghy haer gheselschap zijt;
Die sonder te vermoeyen,
V sal in ons quartier
Dwers over 'twater roeyen,
Geseten by het vier.
| |
[pagina 443]
| |
Hier sal geen Honte bassen,
Noch winden onversien
Int gieben u verrassen,
Soo 't Zeewaert wert gesien.
Niet meer en sult ghy wesen
Vermoeyt, den wegh gedaen,
Dan als ghy noch voor desen
Geen voet en hadt vergaen.
Noyt hebt ghy in u leven,
Soo rasch en wel ter deech
Te water u begeven,
Gereden achter weegh,
Als ick u sal geleijen,
Wt uwen harden locht
In Vlaendren te vermeijen,
Al lesend' hier gerocht.
Oock hebt te geender stonden,
Om een soo cleynen vrint
V op den wegh bevonden,
Of die u meer bemint.
Indien ick u te lange
Heb op den wegh belet;
T'gebeurt u alle gange
Van andre wel en bet.
Noch gae ick voor mijn scheijen,
Van daer ghy zijt gegaen,
V naer u camer leijen.
Wat heb ick al misdaen?
| |
[pagina 444]
| |
Den IX. ganck.
| |
[pagina 445]
| |
Naest gelegen by den brant,
Die de Zee drijft aen het lant,
Alsse met haer volle baren
Hare dijcken comt vervaren.
Gaet ons ooge van het westen
Naer den zuyt en oosten kant;
Van den eersten totten lesten
Sien ons soete Vlaenderlant.
Sonder van de wal te gaen,
Sien wy over-ende staen
Bey de eerste en grootste steden, Ga naar margenoot+
Op malcander quaelck te vreden;
In een landtschap bey gelegen,
Schier malcandren int gesicht,
Staen van outs heen bey ter degen
D'een den andren in het licht.
Seere selden zijn gesien
Twee gebueren van bedien,
Die elck ander niet benijden
Hare weeld' en haer verblijden.
Waer twee steden zijn bevonden,
In een ronde neergeset;
Vintmen oock ter selver stonden
Haer met jalousije beset.
Noyt en paelde rijck aen rijck,
Dat malcander bey gelijck,
Niet en sochte van s'gelijcken
Eenich voordeel af te kijcken.
Haet en nijt werckt van nature,
Meer dan verre buyten huys,
Aldereerst aen zijn gebuere,
Hem gegeven tot een cruys.
Rooct eens anders schoorsteen meer
Dan den zijnen; 'tdoet hem seer:
Can zijn acker oock niet luchten,
Vol gelaen met beter vruchten:
| |
[pagina 446]
| |
En dees ongunst int gemeyne
Is te vinden over al,
Die noch groote spaert noch cleyne;
Beyde brengtse tot den val:
D'eene voor en d'ander naer,
Of vlus alle bey te gaer:
Even als twee wilde Beeren
Selfs malcander oock verteeren.
Ga naar margenoot+Hier in 't zuyden licht verheven
T'nieuw geboude Gentsche Sas:
Dat niet eer en creech zijn leven
Voor 't onse hier te niete was.
Van te vooren wasser gheen
Ander Sas dan 't onse alleen:
Om van Gent ter zee te raecken,
En het soute nat te smaecken.
Meer dan drie vier hondert jaren,
Heeft Ter Neusen sout van soet
Afgescheyden, om te varen
Naer den Zeeuschen stroom en vloet.
Selver noch ter deser stont,
Zijn de solders in den mont
Van ons haven, met de sercken,
Goe getuygen van de wercken,
Die hier over lange tijden,
Ten gerieve van het lant
Zijn gestelt, om door te lijden
Naer het Keyserlicke Gant:
Ende van dit swaer gebouw,
Men nu quaelck niet weten sout
Met bescheede wat te spreken,
Liet' ickt in mijn penne steken.
Wat op aerden heeft vercregen
Zijn beginsel t'eender tijt,
Is tot onderganck genegen:
En versoeckt maer zijn respijt:
| |
[pagina 447]
| |
Als den tijt gecomen is,
Slaet sy nemmermeer niet mis,
Doet haer dingen aller wegen:
Clemt en daelt en velt ter degen.
Eer wy van de walle wijcken, Ga naar margenoot+
Gaen wy met een drouf gelaet,
De vervallen poorten kijcken,
Daer de plaets van Biervliet staet:
En de plaetse maer alleen,
Met een hantvol ouwe steen,
Thien twaelf hutten wat begraven,
Met een onderbleven haven:
Daer de crijch en zee, de huysen
Heeft alleynskens meer en meer
Doen tot in den gront verhuysen:
Die nu plat ter aerden neer
Liggen, ofte diep geplant
Zijn begraven in het sant:
Om, eert lang sal zijn geleden,
Een van d'outste Vlaemsche Steden,
Alsoo lichte te vergeten,
Alsmen selfs vergeten heeft
Godes Stadt, die omgesmeten
Noch voor zijnen toorne beeft:
En noch heden op den dagh,
Sonder yemants groot beclach,
Dan van mencke blinde Joden,
Blijft van 't aerderijck gevloden:
Wert gesocht, en niet gevonden:
Selfs de plaets blijft onbekent,
Daer haer mueren voortijts stonden,
Eer haer eere was geschent.
Ons gebuerich Biervliet oock,
Gaet verdwijnen in zijn roock,
En eer lang' sal zijn vergeten
Waer het eerstmael was geseten.
| |
[pagina 448]
| |
Als haer crouwe burgerije,
Was de guarde vanden Helt,
Die in zijne wapens blije
Slouch de Heydens uyt het velt;
Waren d'eerste, die de leer
Rechten, voor haer vlaemschen Heer,
Om de keyserlicke wallen
Met gewelt te overvallen:
Stelden hem op 'thooft de croone
Van den heelen oosten kant;
Die om weder haer te loonen,
Stelde haer mildlick ter hant,
Met het wapen vande stadt
Door haer wapens overschat,
Meer getrouwe vryicheden
Dan aen een van al de steden.
Heel Bourgongien was te cleen,
Met zijn erfgoet al gereet,
Om van tollen int gemeene,
Vry te wesen wijt en breet.
Vranckerijck, op zijn versouck,
Stelt dees borgerije clouck
Sonder tollen en gabellen,
Die haer eygen borgers quellen.
Engelant heeft van s'gelijcken
Oock haer best aen haer gedaen,
Om by elck te laten blijcken,
Wat voor eer sy heeft begaen,
Die den Saraseenschen pracht
Eerst ter aerden heeft gebracht;
En de Christen daer beneven
In haer ouwe plaets verheven:
Elck en een heeft moeten lijen,
Heel het Eylant deur en deur;
Dees getrouwe Borgerijen,
Tegen orden, tegen keur,
| |
[pagina 449]
| |
Gaen, en keeren, eerst, en lest,
Vry van hinder en arrest,
Diemen in haer eygen schulden,
Heeft gewillich moeten dulden:
Tot een crijch by ons verheven,
En de zee diet al versift,
Deden haer den lust begeven
Van 't gebruyck van hare gift.
Ondertusschen t'onser spijt
Zijn wy ons gebueren quijt,
Diemen nu wel al te samen
In een busse sou omvamen:
Die uyt haeren rijcken haven,
Plegen in groot overvloet
Heel het Christenrijck te laven,
Liggen seffens onder voet:
En van al u groote eer,
Isser niet een siere meer
Noemens weerdich overbleven,
Om te doen u name leven;
Dan een cleen gebroken sercke
Van u Beuckel wijt vermaert,
Die genomen uyt de kercke
Van het water is gespaert;
Om te roemen uwen lof,
Daer u borger volle stof
Voor een yder in zijn leven
Met profijt heeft toegegeven:
Die de werelt eerst van allen
Heeft den Harinck toebereyt,
En gemaeckt van goet bevallen
Van zijn kaecken afgescheyt:
Die te vooren altijts most
Wesen versch gesleten cost
Heeft hy eerst gaen openbaren,
Hoe het sout hem sal bewaren
| |
[pagina 450]
| |
En heeft hondert duysent sielen
Haere monden opghedaen,
Die den honger moest vernielen,
Haddet Biervliet niet ghedaen:
Die de const ghegeven heeft,
Daer de werelt nu by leeft:
Diese tot den dagh van heden
Dienstelijcken gaet besteden.
Heel de Noortzee can verclaren,
Wat voor eer men desen helt
Schuldigh is, die in haer baren
Heele bosschen jaerlijckx stelt.
Alsoo langh als eenich net
In het water wert gheset,
Om den harijnck uyt te halen,
Salmen uwen loff vertalen.
En ghy Beuckel blijft begraven
In u eer, soo langhen tijt
Alser buys uyt eenich haven
Naer de wilde Noortzee lijt:
En verwacht noch t'eender stont,
Dat de Tomb u sy ghejont
Die u Carel in zijn leven
(Soo den last by hem ghegeven,
Niet en waere door de tijden,
Opghecomen onverhoet,
Achterbleven, om te lijden
Met een steen van eenen voet)
Die u Carel, dier en vast
In zijn leven heeft belast
Naer verdiensten op te rechten,
Om u doot soo te bevechten:
Als hy selver in persoone,
Heeft het steenken comen zijen,
Dat noch Biervliet hout ten thoone
Van haer oude visscherijen.
| |
[pagina 451]
| |
En wie weet, hoe uwe kans,
Noch wel eenmael gaer en gans,
Drouvich Biervliet macht verkeeren,
Om u Burgher selfs te eeren;
En zijn eyghen pyramide
Op te rechten op het graff,
Om u straten te verblijden
Die nu draghen haere straff.
Groote steden die vergaen;
Cleyne comen weder aen;
Naer des heeren milden seghen
Is verlooren off vercregen;
En de gheen, die u bekijcken
Nu van verren t'uwer spijt,
Moghen oock eens soo beswijcken
Als ghy nu besweken zijt:
Even als ghy hebt gheleeft
In meer eer (die u begeeft)
Dan de gheen die haer verblijen,
Nu bestraet met u kalsijen.
Emmers, sal ick t'uwer baten,
Blijven houden wel bewaert,
Al de seghels en Placaten
By de crijch en zee verspaert;
Daer het was en parchemijn
Van u loff trompetten zijn,
Wel van vier, vijff hondert jaeren,
Om u eere te verclaren:
Noch en zijn maer dese resten,
Plancken van t'ghebroken schip;
d'Ouste brieven en conquesten
Zijn verbroken aen de clip,
Daer de Stadt van langher hant
Met haer schad' is aen ghestrant:
D'een wat vrougher, d'ander later,
Tijt, en crijch, en vier en water.
| |
[pagina 452]
| |
En ghy Steden die om hooge
Nu soo dapper steeckt u hooft:
Hebt op Biervliet vry u ooge;
Dat van Biervliet is berooft.
Niet en vintmen waermen gaet
Min dan Biervliet op de straet;
Wie can 'tClooster hier bemercken?
De twee hooge prochy Kercken?
Ouwe en stercke breede mueren,
Die van enckel vaste steen,
Schenen eeuwichlick te dueren?
Poorten van u afgescheen?
Raetshuys, daer van ouwer hant
Is u vryheyt in geplant?
Marckten, pleynen, volle straten?
Niet dat over is gelaten
Vintmen om u te befraeijen:
Droevich Biervliet daer ghy licht;
Sonder havens, sonder kaeyen,
V gebueren int gesicht.
En den draeck by u gemant
In het hert van Grieckenlant,
En voor uwen beut vercregen,
Wert nu in u stadt verswegen;
Staet te proncken hooch verheven,
Op het Gentsche bellefort,
Om u naem den krack te geven
Die in zee schier is gestort.
Leent u oock gebuere Steen,
In u weelde nu te vreen:
Vwe weelde van s'gelijcken,
Sal u eenmael oock beswijcken.
Leent u ooge, ghy gebueren
Die u steert om hooge steeckt;
Weert den roem van uwe mueren:
Vwen hoochmoet u verbreeckt.
| |
[pagina 453]
| |
Daer en is geen swaerder val,
Dan van een verheven wal;
Als maer eens de hant des Heeren,
Wall' en mueren om gaet keeren.
Die nu staet op u trafijcken,
Vol van moet en enckel pracht
Wilt eens uyt u deure kijcken,
Waer toe Biervliet is gebracht:
'Tis geweest het geen ghy zijt.
Oock soo kont ghy metter tijt,
Tot u onderganck genegen,
Werden 't geen het is bedegen.
Wilt u seylken vry wat swichten.
Laet wat vallen uwen moet,
Als ghy Biervliet gaet besichten;
Dat geheel licht onder voet.
Denckt dat eenmael uwen dagh
Wesen can, om u geclach
Alsoo wel te laeten hooren,
Als u beurstadt nu verlooren.
Wilt gebruycken t'aller wegen,
Sonder pracht of overdaet,
Godes miltheyt ende segen,
Daer ghy nu soo seer op staet.
Kent u selven, en met een
Kent u naesten int gemeen;
Boven al, wilt u gewennen
Vwen Godt en Heer te kennen.
Dus gaen lanckst de walle praten, Ga naar margenoot+
Heel Ter Neusen om en om,
En besichten al de gaten
Daer de zee is willecom:
Die van achter en van voor,
Boort alom de landen door;
En om hare schae te boeten,
Weert van ons de peerdevoeten.
| |
[pagina 454]
| |
Noch aleer ick van de wallen
Nedergae te Steewaert in:
Weert om kijcken boven allen,
Schiet my haestich in den sin,
Ga naar margenoot+Het bewerp van het casteel,
Dat duc d'albe voor zijn deel
Meynde seker te behouwen:
Om voor eeuwichlijck te trouwen
Onse Hont, en onse Schelde,
Seeusche sleutels van het lant,
Daer hy vast zijn clouw op stelde
Om te brenghen in den bant:
Hadde niet den grooten helt,
Vluckx hem in zijn baert ghestelt,
Om de stroomen uyt de clouwen
Van den Tijgher te behouwen.
Elck een roept op zijn patronen,
Daer zijn Stadt en lant op staet:
Wy en sullen niemant thoonen
Die voor ons Patroon bestaet:
Die ons vrienden heeft gemaeckt,
Die ons vyant heeft versaeckt,
En verbreeckt het joc van Spaignien,
Als de Prince van Orangien.
Ga naar margenoot+Hollac heeft hy ons gesonden,
Mars in wapen, sonder vrees,
Die ons bracht ter selver stonden,
Niet dan met schoon menschen vlees
In de wallen aldereest:
Sedert hebben ons gevreest,
Die wy vreesden van te voren,
Eer haer Neuse was verloren.
Ga naar margenoot+Onderwijl wy noch besichten
Onse wal met goede moet:
Gaen mijn vrienden onderrichten,
Hoe de Vlaemsch' en Seuwsche vloet,
| |
[pagina 455]
| |
Van de Hont haer cracht behouwt,
En de soute Schelde trouwt;
Waer, uyt Vlissinge eerst de Zeeuwen Ga naar margenoot+
(Ongetemde water-leeuwen)
Hebben beyde de revieren
Reyn geschuymt, en over weer
Also vele tijts gaen swieren,
Voor en achter op en neer;
Tot dat eenmael metter tijt,
Spangien wert zijn stroomen quijt;
Naer hy nu schier alle dagen
Crijcht te water nieuwe slagen
Van de Zeeuwen: die hem leeren
Aldereerst in banden gaen,
En den hoochmoet doen verkeeren
Die selfs yder pleecht te slaen,
En te doen al wat hy wil:
Tot dat eerstmael hem den Bril
Is van Lume afgenomen:
En de fles van selfs gecomen
In de handen van Orangien:
Heeft haer selven vry gestelt,
Van de slavernije van Spagnien,
Sonder hulp van ander helt.
Vande walle wijs' ick hier,
Waer sy eerstmael gaven vier,
Om Duc d'Albe te beschaden:
Met courage meer geladen
Dan met yser, loot, of sticken:
Meer geladen met de moet,
Die geen vyant eens laet kicken,
Dan met volck of gelt of goet:
Tot den lesten eenmael noch,
Sonder valscheyt of bedroch,
Voor de vuyst sy wel ter degen,
Hebben cruyt en loot gecregen;
| |
[pagina 456]
| |
Grof geschut naer haer begeeren,
Gelt en volck in overvloet,
Om van haren hals te keeren
Wie haer leet of schade doet.
Hier voer eerst voorby den Vorst;
Die eerst Spangien op de borst
Heeft den Zeeuschen stroom gesteken,
Om zijn hooghmoet te verbreken:
Ginck op zijn vertrouwen halen,
In de keyserlicke Stadt,
Cruyt en loot, om te betalen
Corts daer naer voort Berchsche gat:
En den Spaengiaert ongekoort
Vlus te smijten overboort,
Om het Zeeusche diep te leeren,
Sonder weder thuys te keeren.
Hier ontrent ter veler stonden,
Heeft den ongebonden moet
Vanden Seeuw, haer wel bevonden;
Met den vyant in den gloet
Van de Schelde, dach voor dagh
Wt te werpen, int geclach
Van zijn droef misericorde:
Daer hy sonder mat of horde
Inden afgrondt is begraven:
Om te seggen wiese zijn,
Die de specken eerstmael gaven
Haren buyck vol souten wijn:
Om te breken haren lust,
Van weer over wel gerust,
Lanckst ter zee te comen loopen,
Om haer pocken te vercoopen.
Dus besien wy wel ter keure
Onsen stroom, die opgehoopt
Hier ter Neusen voor ons deure
Van de Hont in Schelde loopt:
| |
[pagina 457]
| |
Die gheweest is t'eerste graff,
Dat de Seeuw den Spaignaert gaff;
En den Seeuw noch t'aller tijden
Van den Spaignaert sal bevryden:
Soo hy selve t'eender stonden,
In de gramschap onses Godts,
Door zijn pracht en groote sonden,
En verachtens zijns ghebodts,
Voor den Spaignaert ongereet,
Niet de schepen selve reet;
Om den vyant metter schanden
Selfs te vallen in de handen.
Daer en is gheen grooter plage
Dan de weelde diemen draecht,
Niet alsoo te connen dragen,
Datmen Godt voor al behaecht;
Ende met een danckbaer hert
Hem den loff ghegeven wert,
Van den goddelijcken seghen
Hier om leegh van hem vercreghen.
Al waer haer mijn oogen keeren, Ga naar margenoot+
Vinde goet en trouw bescheyt,
Van de groote gonst des heeren
Die hy over Seelant spreyt:
Vette landen overal.
Volle scheuren weeldich stal.
Wel beset met wyde grachten;
Sonder schade te verwachten,
Off te lande, daer de peerden
Over al ghebannen zijn;
Off te water, metter veerden
In de schepen buyten pijn:
Om de meester inden baert
Vanden Spaignaert, onvervaert
Op den stroom alom te maecken,
En een ander uyt te baecken.
| |
[pagina 458]
| |
Die den crijch van veertich jaren,
Inden trouwen Vny-bant,
Sonder goet of bloet te sparen;
Met het holle boter-lant;
Tegen eenen Potentaet,
Die geheel de werelt haet,
En geheel souckt te verpletten,
Om alom zijn throon te setten;
Mette vuyst en mette sweerde
Mannelick heeft afgezijen,
Daer den Afgod vander eerden
Hem quam al zijn hulpe bijen,
Also veel hy bieden cost:
En noch blijft het lant verlost
Van zijn wreede tyrannijen,
Die haer naergebueren lijen.
En den crijch, die ander deeren,
En tot aen de beenen toe
Seffens knagen en verteeren,
Met een overstaelde roe;
Heeft by ons de landen hier
Selfs geholpen uyt het vyer,
Daer te vooren onse landen
In haer lichte laije branden:
Heeftse met des Heeren segen
Overgoten buyten maet;
Zijn in eer en goet bedegen,
Met een vrygevochten staet:
Hebben sonder schae te lijen,
Haer gebueren schae gezijen:
Ende crijch in hare Steden,
Is geweest den wegh van vreden:
Zijn verrijcket op de costen
Van haer vyant, stout gemoet;
Die noch selver eerstmael mosten
Comen vallen haer te voet.
| |
[pagina 459]
| |
En het geen dat eenich man,
Meest van boven wenschen can;
Hebben met geruster ooren
Godes stemme connen hooren
In de kercke; daer verdreven
Is den grooten Antichrist,
Die zijn renten onderbleven
Hier voor eens en eeuwich mist.
En wanneer met loosen raet,
Weer den Helschen Apostaet,
Heeft de kercken ende landen
Schier vercregen in zijn handen;
In den Staet een Staet verheven,
Anders dan den eersten was;
Alles roerde en dee beven
T'geen den swaren crijch genas:
Inden Tempel maeckte claer
Eenen nieuwen kerck-altaer,
Om de Priesters onses Heeren
Metter tijt daer uyt te keeren;
Hebben dese soute landen,
Door het schadelick vergift,
Noyt verbroken hare banden;
Hebben 't gruys sefs uytgesift:
En behouden haren staet,
En haer wijsen kerckenraet,
Tot den dienst van haer gebeuren;
Om 't regael daer uyt te keuren.
T'is de handt, de hant des Heeren,
Niet de hersens van haer hooft,
Dat den Wolf heeft connen weeren;
Die een ander heeft berooft:
Die gestadich haer bevrijt,
En haer maeckt dit broetsel quijt;
Die de Kercken en de landen
Hebben schier gebracht ter schanden.
| |
[pagina 460]
| |
Ga naar margenoot+Ghy dan Seelant, dien in Treve
Rust en vre ghegeven wert;
En in oorlogh wert gegeven
Van den heer een leeuwen hert:
Weet voorseker, dat u Godt
Naer den reghel en ghebodt
In zijn woort u voorgeschreven,
Maent met aendacht voorts te leven.
Weest voorsekert, dat den segen
Die u Godt ghegeven heeft,
Sal u schouders over wegen,
Soo ghy naer zijn wil niet leeft.
Weest voorsekert, dat de zee
V alleynskens haere ree
Sal ontrecken; met haer sanden
Sal u havens gaen verlanden;
En u wallen en u dijcken,
Sullen tsamen over hoop
Voor haer ebb' en vloet beswijcken,
En voor haeren overloop.
En de Treeff, die ongequelt
V in uwe ruste stelt;
Sal u met u beuren quellen,
En gheheel in onrust stellen.
En de chrijg die uwe steden
Heeft verbetert en verrijckt,
Sal u onder voeten treden,
Soo ghy vanden heere wijckt.
Zijt godsdienstich inder daet;
Weert u pracht en overdaet.
Vreest den heere t'aller stonden.
Myt zijn straff, en uwe sonden.
Laet het suyver woort des heeren,
In den daet, als in den schijn
V tot uwen Godt bekeeren.
Laet u hert bevonden zijn.
| |
[pagina 461]
| |
Alsoo suyver, als de leer
Die ghy voor u Godt en heer,
Opentlijcken, t'aller tijden,
Metten monde gaet belijden.
En ghestadich sult beseffen
Godes seghen over al;
Gheenen vyant sal u treffen,
Maer hem selver vellen sal.
Heel de zee u open staet,
En u willich comt te baet,
Om u vyant te beschaden,
En u met zijn beut te laden.
Met de wallen op en neder
Alsoo om en om te gaen;
Keert de zee alleynskens weder
En voert ons de schepen aen:
D'eene loopt met het gety
Onse haven vrouch voorby;
En voor winde lanckx de schelde
Maeckt haer vracht by tijts te gelde:
D'ander kiest de Seeusche custen
Van het vet Suyt-beverlant;
Ofte gaet ten ancker rusten,
Tot den avont is voor hant:
En op t'laetste vanden vloet,
Vaert met zijn verboden goet
In een onbekende haven,
Om zijn beurman te gaen laven.
Lorredraeyen is gheen schande
By den coopman, als hy zijet
Dat de meeste vanden lande,
By dien handel wel bedijet.
Seere selden slaen wy mis, Ga naar margenoot+
Als de zee op t'hooghste is;
Off de schepen van hier binnen
Onsen haven comen innen;
| |
[pagina 462]
| |
Die dan alderhande dingen,
Ten behoeve van het lant,
Ons uyt Zeelandt overbringen:
En ons trouwelick ter hant,
De packetten groot en cleen
Stellen, die van elck en een,
Vande vrienden, t'aller stonden,
Dach op dach op zijn gesonden.
En hier laet ick alle dage
Licht een ure stille staen,
Om met lust en welbehagen
Al mijn brieven gae te slaen;
Die my levert al gelijck
Het geheele christenrijck:
En van Westen en van oosten,
In mijn eenheyt comen troosten.
Hondert Heeren aen my schrijven,
Eer het jaer ten eynde gaet,
Die de kaerten wel bekijven,
Daer ter neus niet in en staet:
Dat soo verre niet bekent
Is, als haer mijn name sent.
Anders om te willen weten,
Waer ter Neusen is geseten;
Ist gebruyck van mijne vrinden
My te soecken maer alleen,
Die my weten wel te vinden
In ons Vlaemsche Steeken cleen;
Also wel als of ick hooch
Waer verheven, op den tooch
Van de mensche-rijcke straten;
Die mijn herten boucken haten:
Menich isser in de Steden,
Die in zijn verwerden staet
Beter soude zijn te vreden,
En geruster in der daet;
| |
[pagina 463]
| |
Conde hy buyten het gedruys
Vanden volcke, binnen huys,
Noch veracht, noch oock verheven,
Op zijn cussen stille leven.
Mijnen lust die is gebonden
In zijn stille eenicheyt;
Wel te vreden ongevonden,
Ongeacht, en ongevleyt,
Hier te sitten op 'tcantoor,
Altijts met geloken door
Jaren lanck, met open boucken:
Daer my licht mijn vrienden soecken;
Soucken en my vinden mede;
Hoe de werelt tusschen been,
In so een beknepen stede,
D'een van d'ander heeft gescheen.
Liever ben ick selfs gesocht;
Dan in 't volck te diep gerocht,
Om maer slechts te zijn vercoren,
Als den hane vanden toren.
Hoe alleen ick ben geseten,
Buyten d'oogh van elck en een;
Noch en werd' ick niet vergeten,
Noch van groote noch van cleen:
Dach op dach, comt my ter hant
Groot besouck van binnen lant;
En van buyten t'aller wegen,
Die met brieven my bejegen:
D'een beantwoort mijne vragen,
D'ander stelt een vrage voort:
D'een sal lacchen, d'ander claghen,
Over tgeen hy siet en hoort.
D'eene sent my dat hy heeft;
Om een ey een appel geeft:
D'ander doet my door zijn geven
Alsoo lang in schande leven,
| |
[pagina 464]
| |
Tot ick eenmael heb gequeten,
Op het beste dat ick can,
Mijnen plicht, in uyt te meten
Gift voor gift aen yderman.
Ga naar margenoot+Ben ick moe te sitten plat
Hier in huys; off achter stat,
Lanckx de wallen, lanckx de straten,
Met mijn vrient te gaen al praten;
Soo ons lust oock wel ter deghen
Is in mijnen hoff gheboet;
Om te landtwaert aller weghen
Voort te stellen haeren voet:
Op een helder morghenstont,
Raemen eenen nieuwen vont,
Spannen in vrouch metten daghe
Onsen overdeckten waghen;
Met gheselschap overladen.
Crijgen Axel metter set.
Connen t'ombyt niet versmaden,
Datmen ons daer vooren set.
Mijnen Vajus sonder gal,
Doet zijn best, om my, en al
Mijn gheselschap te behouwen,
En by hem dien nacht te trouwen.
Quaelck ist woort noch wech gegeven,
Of zijn vrouw van eender siel,
Doet het wafelyser leven,
in de plaetse van het wiel:
Ondertusschen dat wy gaen,
Over al ons ooghen slaen,
Aen de hoopen van de steenen;
Die den drouven crijch beweenen:
Aen de diepe fondamenten
Van de kelders, calck en gruys;
Die daer liggen, voor de renten
Wtghewonnen van het huys.
| |
[pagina 465]
| |
Dus becomen metter tijt
Tegen avont appetijt;
Gaen ons setten aen de tafel,
Vallen lustich aen de wafel:
Die getempert op de trouwe,
In den mont haer deucht verclaert;
En het herte van de vrouwe
Mildelicken openbaert.
Smorgens vroech ter bedden uyt,
Voor de son gaen naer de schuyt;
Daer ick mijnen beyter zije,
Ons verwachten met 't getije.
Varen af naer onse stellen,
Die 't Bestant van aen begin
Voor Papael ons heeft doen stellen,
Met de hoope van gewin.
Nemen in, den heelen werf.
Slaen een schaep op onsen kerf;
Dat ons dinckt in onse oogen
Best met reusel overtoogen.
Gaen te water om te vissen
Op den bot; die ons verwacht:
Die wy geensins connen missen,
In d'een of in d'ander gracht:
Maer wel dapper wert betaelt
Met de regen, diemen haelt
Op den hals, daer elck doorsopen
In de keete comt geloopen:
Souckt het vier om hem te droogen
Ongekoust en ongeschoet;
Die ons selve voor ons oogen,
D'edel Maerte tvuyl af doet;
Om te bringen voor den dagh
Een gemeyn en soet gelach,
Daer de meeste van ons allen
Is aen 't minste werck gevallen.
| |
[pagina 466]
| |
Veeltijts sal het op der eerden
Hier gebeuren daerment siet,
Dat den mensch van meester weerden
Minst gemack en eer geschiet.
Menich vaecht zijns meesters schoen,
Daert hem moest zijn meester doen:
So naer weerde van de lieden,
Alles moest by ons geschieden.
Niemant sal ick licht verachten,
Die tot cleyn eens geraeckt:
Niemant oock ick licht sal achten,
Die den grooten meester maeckt:
Die met deuchden boven al
Is becleet, ick eeren sal;
Daer de deuchden oock ontbreken,
Sal ick sonder eer af spreken.
Dienen, of gedient te wesen,
Is het slot niet, dat te gaer
Maeckt veracht, of maeckt gepresen,
T'staet haer beyden even naer.
Inden mensche moet het zijn,
En niet buyten in den schijn,
V van ander toegesonden;
Daer de deucht in is bevonden.
Als de visch dan is gevangen,
Dincken op een ander wilt,
Dat ons lacchen metter ganghen
Voor een corte wijle stilt:
Gaen int doncker vander nacht,
Op het wilt Conijne-jacht,
En heel stil gaen onse netten
Voor haer holen open setten.
D'aerme beeste, die te lande
Om haer voester is gegaen,
Valt haer vyant in der handen:
Doetse slechts haer kelder aen,
| |
[pagina 467]
| |
En de stroppen, die ons knecht
Voor de slooven heeft gevlecht.
Geven ons oock water-enden
Wel gesmout aen hare lenden.
Dus wy binnen onse palen,
En ons eygen schorrerecht,
Gaen ons wilt en spijse halen,
Die met lust ons voor gerecht:
Met de boter, melck en room,
In de schotels tot den soom
Opgeschepen, telcker bete
Doet ons eygen huys vergeten.
Boven allen wert gepresen,
In den lammer vueren-tijt,
Een goe schotel, uytgelesen,
Daer elck beestken pijn om lijt:
Dat gesoden, en gefruyt,
Met een hantvol jeuchdich cruyt,
Sonder schrabben sonder schellen,
Is de sause van de stellen.
Hoe vernuftich zijn de sinnen
Van den mensche t'aller tijt,
Om behendich te versinnen
Sijn gesochten appetijt?
Hoe geslepen is den mensch,
Om te crijgen zijnen wensch,
Selfs met Godes createuren
Door zijn const te conteleuren?
Doetse smout en speck vergaren,
Alsoo veel als hy begeert:
Scheytse van haer lieve paren,
Sonder dat hem 't scheyden deert.
Breeck de beesten haren lust;
Om den zijnen wel gerust
Naer te comen t'aller wegen,
Met eens anders schae bedegen.
| |
[pagina 468]
| |
Doet te nieten haer naturen,
Laetse quelen, laetse bloen,
Derft het aerme beestken veuren,
Om zijn enckel lust te voen.
Ach! wat costet t'allerstont,
Menich lecker menschen mont;
Die met aertsche spijse t'eten
Gaet het hemels broot vergeten;
Als met geeuwen en met gapen
Ons den vaeck te bedde jaecht;
Elck en een om best te slapen,
Naer de beste plaetse vraecht.
Met het cryten van den dagh,
Hooren wy het schaep gejach;
Dat al tieren en al bleeten
Gaet te veltwaert uyt haer keeten.
d'Aerme beyte, vol van minnen,
Seere noode van de mam,
Om te breken haere sinnen,
Can verlaten elck haer lam:
Ende soo sy kiesen mocht,
Bleve liever in den bocht,
Sonder eten sonder drijncken,
Om haer lam de mam te schijncken;
Dan te gaen in schorre weyen,
Met haer hongerijge maech,
En haer jonck te laeten schreyen
Met een pijnelijck mishaegh.
Monster-moeder moet ghy zijn,
Die u kint den soeten wijn
Weyghert uyt u borst te geven,
Om by haeren melck te leven.
Onse beytkens heele daghen,
Waer sy weyden, gaen, off staen,
Haere lammers hoogh beclaghen,
Altijts met haer durst belaen;
| |
[pagina 469]
| |
Ende soot' haer mocht gheschijen,
Zouden sonder eten lijen,
Om haer lammers t'aller tijden
Met de mamme te verblijden.
Heel de Schor gaen wy bekijcken,
En de weyen al te mael:
Daermen zijet de nieuwe dijcken
Legghen voor het out Papael.
Duysent menschen in het werck,
Elck in t'sweet al even sterck,
Haere kelen op der trouwen
Wetten teghen maert en vrouwen:
En soo dapper ongebonden
Spreken, alser in t'bordeel
Eenich schudde was bevonden:
Dobbel fielten in t'gheheel:
Haeren onghetoomden mont,
Jaecht ons weer te selver stont,
Naer de keet, om met vermaken
Sulcken hoeren-aes te staken.
Dus soo gheven onse stellen
Bey vermaken en profijt,
Soo wy niet te seere hellen
Tot de baete voor den tijt.
Eenen vyant hebbe ick daer,
Die my altijts even swaer
Op de borst licht, en de lusten
Van de stellen doet berusten:
Als ick hem daer in de keeten,
Mette perse eerst uytgheweyt,
Zijne tranen zije uytsweeten,
Over al ten thoon gheleyt.
T'ghene dat in mijnen hoff,
Hier ter Neusen, groot en groff
Over al my is ten besten,
Om mijn bedden te bemesten:
| |
[pagina 470]
| |
Wert op stelle seer verheven,
Om mijn vyant zijn couleur
En de groene verw te gheven,
Met zijn aenghename geur.
Beesten dreck ick niet en weet
Beter dan alsoo besteet,
Om mijn vyant sonder eeren
T'heele lijff door te besmeeren:
Oock en can ick niet versinnen.
Meerder straffe, voor de gheen
Die mijn vyant soo beminnen,
Dan te zijn met dreck te vreen:
En te eten sulcke cost,
Als een schaep van achter lost:
En selfs eerstmael heeft geeten,
En dan weder uytghescheten:
Desen vyant dan met reden
Op de stel my licht verveelt,
En niet eer my stelt te vreden,
Off hy is om gelt verspeelt.
Van de Stelle hy my verjaecht,
Rasser dan my selfs behaecht:
Langher derve ick daer niet letten,
Wt vrees van my te besmetten.
Met de vrienden altesamen,
Over Axel wederom,
Naer ter Neus den wegh beramen:
Van daer ick te vooren com.
Ga naar margenoot+Op een ander Morghen-stont,
Comt ons voort een ander vont,
Naer de lust is van de vrinden
Die by my haer wille vinden:
Wat sy willen, wil ick mede,
Wat sy soucken, wat sy raen,
Houde my alom te vrede.
Tis besloten. Tis ghedaen.
| |
[pagina 471]
| |
Al de vrientschap die ick weet,
Aen mijn kennis best besteet,
Is, dat ick naer haer ghelieven
Haer alom souck te gerieven.
Soo mijn lieve vrienden treuren:
Banne blijschap uyt mijn hert,
Sitte met gheloken deuren,
Deele mede van haer smert:
Soo mijn vrienden blijde zijn;
Is verdreven mijne pijn,
En my lust en stoff ghegeven,
Om met haer in vreucht te leven.
Al de vrienschap is gheleghen,
In te draghen eenen moet
Met u vrient, en allerweghen
Doen en laeten wat hy doet.
Dus wanneer mijn goeden vrint,
Naer zijn herte wat versint,
Om hem eerlijck te vermaken;
Noyt en sal ick t'spill gaen staken:
Ofte can hy niet versinnen
Tot vermaken; vooren aen
Al mijn best sal ick versinnen,
Om hem selver voor te gaen.
Blijde leydtsaem werde ick dan;
Die mijn vrienden waer ick can
Stiere, en viere, en naer vermeugen,
Altijts soucke te verheughen,
Gaen de soute schelde dwersen,
Die ons voor de deure loopt,
Om ons over te verversen,
Daermen goesche tarwe coopt.
Eerst voor al doen Beerlant aen,
Met den zee-brant meest belaen:
Crijghen naer ons goet behaghen,
Eenen overdeckten waghen.
| |
[pagina 472]
| |
Gaen van zuyden totten noorden,
Dijcken op, en dijcken neer,
Om de stadt vlus aen te boorden,
Voor het duyster avont weer:
Zijn verwondert, aen te sien
Over 'tlant, so vele lijen,
Wtgespreyt met hare houven,
Meer dan naer des lants behouven:
En met oogen drouf beclagen,
So veel huysen onder voet
Die daer liggen; en de dagen
Vanden spaenschen overvloet,
Hebben, in haer meuren dick,
Die daer liggen stick by stick
Op der aerden, eerst verheven
Tot den Hemel, claer beschreven.
Wel vermoeyt en mat van rijden,
Gaen ons in de rijcke stadt
Wat ververschen en verblijden;
Om de wall' en straten plat,
Voor den avont, noch te gaen,
Eer wy onsen leger slaen,
En ons leggen om te slapen;
Tot de morgen wolcken gapen,
Om de roo vergulde stralen,
Van de nieuw geresen bruyt,
Hier om leegh te laten dalen,
Als sy comt haer camer uyt.
Smorgens met den dageraet,
Nemen trouwelick te baet
D'eerste coelt', om ons twee drijen
Inden dauw te gaen verblijen;
In het groene, buyten stede,
Lanckst den hoogen haven-dijck,
Houden ons niet eer te vreden;
Of verslegen al gelijck
| |
[pagina 473]
| |
Blijven liggen aen den voet
Van de Forten: daer den vloet
Duysent seylen doet passeeren,
Om in stadt haer te logeeren
Op de Marckt: die out vercooren,
Jaerlicx eens voor alle man
Open staet, met vrije dooren,
Buyten vreese van den ban.
Grooter marckt en weet ick niet,
Dat het soute Graefschap siet,
Noch van plaetse, noch van waren,
Die den coopman daer vergaren.
Ondertusschen dat de wagen
Ingespannen, wederom
Wy niet eer naer schuyte vragen,
Voor het lant is om en om
Door gereden, en besicht
Watter af int westen licht:
Daer de clappige goddinne,
Ons wel dapper staet te sinne:
Die in een veroude dreve,
Wat bewesten van de Stadt,
Ons voor antwoord' heeft gegeven
Watse uyt ons monden vat:
Ses sillaben achter een
Gae te slaen, is haer gemeen:
Om weer sonder lang te beijen
Luyder kele te clappeijen.
Die besien wil aller wegen
Waer hem voet of ooge noot,
Vele boomgaerts wel gelegen,
Ses of achthien mergen groot:
Met verscheyden vrucht beplant,
Dat vergaert van langer hant,
En van boom tot boom begonnen,
In een Eylant wert gewonnen:
| |
[pagina 474]
| |
Die in vijf ses uren rijen,
Sonder uyt de coets te gaen,
Twintich dorpen wil bezijen,
Elck om best in orden staen:
Moet een vruchtbaer weeldich lant,
Vol bewoont, en vol beplant,
Vol besayt aen aller wegen,
Vol van gelt, en Godes segen:
Laet hem in de wagen vueren,
Die my in Suytbeverlant
Heeft getoont in twee drie uren,
Vruchtbaer, rijck, en weeldich lant.
Eer de sonne slape gaet,
Wederom de schuyte staet
Wel gereet me seyl en riemen,
Om de Schelde door te vliemen:
En tgeselschap noch by tijden
Thuys te bringen voor den nacht,
En ons selven te verblijden,
Daer de kock zijn gasten wacht.
Ga naar margenoot+Eer het somers droef vertreck
Voert de winter in haer pleck,
Gae by wijlen met vermeyen
Mijn geselschap verder leyen:
Om te water haer vermaken
Waer te nemen metter moet,
En 't Cantoor een wijl te staken
Met de vissen onder voet.
Gaen besichten met gemack,
Waer de Zeeuw den eersten crack
En de dootsteeck aen het leven
Van den Spangiaert heeft gegeven
Heeft gedaen zijn eerste curen:
Om te wesen naerderhandt,
Met de hulp van zijn geburen,
Der Maranen dwingelandt.
| |
[pagina 475]
| |
Daer den grooten Commandeur,
Meynde met een open deur,
Sonder op den Zeeuw te letten,
Zijn geleken Burch t'ontsetten:
Meynde met zijn groote vlotten
En casteelen opgeboeyt,
Onse wachte te bespotten,
Die haer naer haer garen roeyt;
Clamt haer manlic aen haer boort,
Clemt, en entert, en vermoort,
Die haer stelden recht te vooren
Om ons selve te vermooren.
Gaen besichten, waer de voeten
Van de Specken zijn gespoelt,
Om haer hoogen moet te boeten,
Dat haer Coninck noch gevoelt.
Daer den dapperen Boisot
Met haer hulcken heeft gespot,
Daer de Worsten en de Mooren
Hem so sollen by der ooren,
Dat in veertich jaer naer desen,
Noyt de wonde, noyt de pijn
Van den Spangiaert is genesen,
En noyt sal genesen zijn.
D'eerste steke die de smert
Heeft gegeven aen zijn hert,
Daer hy door is onderbleven,
Is hem van Matroos gegeven:
En de cussens, daer met lusten,
Als de wonde is op der dracht,
Nu soo vele haer poorte op rusten,
Zijn haer van Matroos gebracht.
Gaen met een ter selver mael
Oock besichten Rommersmael:
Een molhoop, daer voor desen
Placht den Zeeuschen schat te wesen;
| |
[pagina 476]
| |
Placht te wesen sulcke weelde,
Dat haer opgeblasen hert
Van het vette selfs verveelde,
Daer 't med' overgoten wert.
Daer den hoochmoet boven al
Voorgecomen voor den val,
Met den sondaer heeft de sonden
Door de straffe Godts verslonden.
Een van d'alderoutste Steden,
Rijck en weeldich eeuwen lanck,
Hout haer selven nu te vreden
Met te zijn een mosselbanck.
Van de zee geheel geschent,
Nu haer selven niet en kent;
Souckt haer poorten ende wallen,
Die in 't diepe zijn vervallen,
Met haer vette leege landen,
Die den Afgod van de zee
Zijn gevallen in de handen,
En haer doet voor eeuwich wee.
Gaen en cruycen met den boot
Haere velden, die haer schoot
Met het soute nat begoten,
Doen de vissen op haer vloten.
Zeeusche landen, maeckt u dijcken,
En op uwe sterckte romt;
Al u const sal u beswijcken,
Als de straf van boven comt.
Al u sterckt is by den Heer.
Eert en vreest hem emmermeer.
Wilt ghy eenmael van hem wijcken,
Wee voor al u landt en dijcken.
En ghy rijcke Naergebueren,
Die wel dapper met den noot,
Die dees Stede moest besueren,
Vwe Steden hebt vergroot;
| |
[pagina 477]
| |
Die met haren droeven brandt,
Hare Keeten op u landt,
Tot haer onderganck genegen,
Aen u wallen hebt vercregen;
Wie sal seggen, waer naer desen
Al u rijckdom ende pracht,
Eenmael sal te soecken wesen,
Die nu op u stoelken lacht,
Als de wraecke van den Heer
Haer sal stellen in u deer,
En u leeren sal gedueren
By u naeste met gebueren?
Aen het eynde van dees plasse,
Vinden Bergen op den Zoom,
Recht gelegen wel van passe,
Om te houden in den toom
T'oude Brabandt breet en wijt:
Daer de Baxen t'haerder tijt,
Als Romeynen haer gequeten,
Noyt en sullen zijn vergeten.
Aen ons tafel sonder missen,
Crijgen hier den verssen vanck
Van de witte ronde vissen;
Die van haer geen ander stanck,
Dan aen haren naem alleyn
Geven, die haer is gemeyn
Met de geen, die op haer trouwen
Min betalen dan behouwen:
Die gesoden en gebraden,
En gebacken in het vet,
Om ons lust heel te versaden,
Een bly hert ons vooren set,
Overgoten met het nat,
Dat de Fransman in het vat
In zijn houpen toegebonden,
Over water heeft gesonden.
| |
[pagina 478]
| |
Een 't verlof hier is vercregen
Van de vlijtige Basin,
Die tot gasten is genegen,
Die haer comen naer den sin;
Een gewensten zuyden wint,
Van 't geselschap niet versint,
Sonder lange en veel te dralen,
Doet ons 't seyl om hooge halen.
Gaen te water, en bekijcken
Hoe ter-Tolen is geleyt,
Tusschen Geulen tusschen Dijcken,
Lanckst den oever uytgespreyt:
Daer het vlijtich open hert
Daed'lick ons gegeven wert;
Daer den Winckel Rijc van deuchden,
Oock ons reyse comt vervreuchden.
Niet en stelt ons quaelck te vreden,
Dan dat ons so corten tijt
Wert bepeylt, om te besteden
Daermen ons so dapper vrijt.
Ick en weet niet, of de vreucht
Wel den mensch soo seer verheucht,
Die om haer verdriet te leeren
Niet en doet dan gaen en keeren;
Als de droefheyt onse herten,
(Ofse schoon niet lange let)
Met veel commer ende smerten
Overstolpet en beset.
Ons droufaerdich naturel,
Brengt meer sinnen in het spel
Om tot treuren haer te setten,
Als om op haer vreucht te letten.
Droefheyt is haer aengeboren:
Alse schreyt, so isse thuys,
Can geen ander vreucht oorbooren
Dan gemengelt met het cruys.
| |
[pagina 479]
| |
Schreyen canse, wanse wil;
Noeyt en staet haer oorsaeck stil:
Maer om haer tot vreucht te geven,
Moet veraerden van haer leven.
Als ter Tolen twee drie uren
Is bekeken sonder meer,
Kercke en haven, marckt en mueren,
Keeren naer de schuyte weer.
Drijven henen met getije,
Lanckst de Geule, daer deen zije
Met den souten grondt te vreden,
Is van Brabandt afgesneden:
Daer de Forten by malcander
Op den geulkant even dicht
Op geworpen, d'een op d'ander
Staen den vyandt int gesicht;
En geleyt op zijnen grondt,
Hem doen stoppen zijnen mondt,
Om met alle haer bollewercken
Onsen Zeekant te verstercken.
Liever hebbe ick t'aller stonden,
Dat den crijch, alst can geschien,
Steutet op den vyants gronden,
Dan hem op mijn grondt te lijen:
Wandt gemeenlick daer hy steut,
Ist al opgegeven beut;
En daer niet en is te halen,
Doet de lonte het slot betalen.
Als wy t'eynde zijn gedreven
Van het cromme en enge gat,
En ons Vosmeer heeft begeven;
Raecken in het hollants nat
Door de Staeck, en corts daer aen
Op de Stadt ons oogen slaen;
Aen den suyden kant gelegen;
Die haer oorspronck heeft vercregen
| |
[pagina 480]
| |
Vanden Prince, die ons tijden
Heeft geleert den hoogen moet
Van den Spanjaert niet te mijden,
En te treden onder voet.
Die den eersten is geweest,
Dien dees Tijger heeft gevreest,
En die eerst in onse landen
Heeft geleert hem gaen in banden.
Grooter eer te geender dagen
V by ons geworden can,
Dan wanneermen u siet dragen
Selfs den naem, van die den ban
Der Tyrannen heeft veracht,
En haer selven heeft gebracht
In den ban, van die te vooren
Sy voor slaven haer vercooren.
Door de Kille gaen voor winde,
Met de seylen uytgereckt,
Naer 'touwt Dordrecht; en bevinden
Hare havens uytgestreckt
Lanckx de Merve, gans beset
Met de waren wel en bet,
Die van boven met de stroomen
Hier om leegh zijn afgecomen:
Daer de voorraet wert bevonden
Die den temmer is gemeen,
En van daer alom versonden,
Hout, en yser, kalck, en steen.
Daer den Baccharachsen wijn
Wil voor al gestapelt zijn,
En de reste van de Steden
Met haer voorraet stelt te vreden.
Daer van Ponten en van Bruggen
Is het groote magazijn,
Om de legers op haer ruggen,
Over Mase, en over Rijn,
| |
[pagina 481]
| |
Over Scheld', en andersins,
Over wat er hier en gins,
Naer haer eygen welbehagen,
Sonder moeyte door te dragen.
Daer de seden en manieren,
Taele, spraeck, en heel den aert,
Naer 't gebuyrich Brabant tieren,
En van Hollandt zijn vervaert.
Daer de wijsheyt al gelijck
Van geheel het Christenrijck,
Langen tijt heeft neergeseten,
Om ons twisten afte meten;
Ende met een mont en herte,
Als een trouwen medicijn,
Heeft genesen onse smerte,
En verdreven ons venijn.
Daer ons Phebus eerst bekeurt,
Heeft zijn Rossa opgespeurt;
En zijn soeten roof vercregen
Naer Parnassus heeft verdregen.
En om Brabandt te besichten
Also verr' het geusen kent;
Onsen ancker van hier lichten,
Die naer Brabandt wert gewent.
Gaen de landen met de schuyt
Overloopen, daer becruyt
Hier en daer, in wijde plassen
Als in Bos de biesen wassen:
Daer wy tusschen heen de netten,
Die de visschers t'aller oort
Voor de roode vissen setten,
Crijgen Bergen aen ons boort,
Dat van Geertruyt haren naem
Heeft vercregen, en bequaem
Licht om Hollandt t'aller tijden
Tegen Brabandt te bevrijden
| |
[pagina 482]
| |
Daer den Mars der Nederlanden,
So veel eer in onsen tijt
Heeft becomen, als met schanden
Mansvelt is zijn eere quijt.
Hier dan crijgen wy ons part
Vanden besten Vissemart
Van heel Neerlandt, vande vissen
Die de soute landen missen:
Snoecken, Baersen, en Barbeelen,
Steur en Salm in overvloet,
Mijn Vriendin ons uyt gaet deelen
Aen haer tafel: wel gemoet
Met de comste van haer vrint,
Die sy als haer Broer bemint,
En gaet als haer Broer onthalen,
En met danck heb laet betalen.
Ach, hoe soet ist als de vrinden
En Vriendinnen lanck verwacht,
Haer by een ten lesten vinden,
Daer den mont en 't herte lacht!
Maer het scheyden t'aller uyr
Van zijn vrinden, is te suyr,
Om so dapper metter gangen
Naer zijn vrienden te verlangen.
Veel meer werck soud' ick maken
Van mijn vrint te gaen besien;
Waer de droefheyt so om staken,
Als ick moet het scheyden lijen:
Maer het scheyden valt so swaer,
Dat de blijschap allegaer
Van het comen wert vergeten,
Daer het eynde wert becreten.
Naer twee dagen gaen te wagen,
Om 't geselschap in haer lust
Al mijn besten te behagen,
Naer de schoon Bredasche cust.
| |
[pagina 483]
| |
Daer de schuyt die op ons past,
Ons comt vinden naer ons last,
Als wy alles t'allerwijcken
In de Stadt eerst gaen bekijcken.
Daer wy vry min daken missen
Die met leyen zijn becleet,
Dan nu in Hollant by der gissen
Of in Zeelandt Steden weet.
Hier verheft sich het gebouw
Van Prins Heyndrick van Nassouw,
Daer van over vele jaren
Men noyt costen sach aen sparen:
En den hof met hare percken
Over al heel reyn beplant,
En seer cierlick in haer wercken
Altijts in een groenen stant:
En het geen ons aldermeest
Geeft vermaken in den geest,
Het Troyaensche peert op trouwen
Int casteel hier aen te schouwen;
Dat op 't water hier gedreven,
In getrocken van de geen
Die 't haer rijcke de begeven,
Ginck de cloucke trouw besteen,
Van de geen, die in haer buyck,
Onder een besloten luyck,
Eer gevangen dan gewonnen,
Hebben haer rock afgesponnen;
Hebben Troyen ingenomen,
Sonder branden, sonder bloet,
En den mueren-crans becomen
Die haer eeuwich leven doet.
Met een greffij hart verstaelt,
Heb ick voetstaens afgemaelt,
Harangiere, u edel leven,
En hierin u Schip geschreven,
| |
[pagina 484]
| |
Op een plancke; die gesleten
Vande lucht en vanden tijt,
Noyt u lof en sal vergeten
Die door alle eeuwen bijt;
Met den ongestorven naem
Van de Helden al te saem,
Die om haren moet te laven,
Deden levend' haer begraven,
Tusschen Hemel tusschen eerde;
Om de eerde vlus geheel
Te vercrijgen, en de weerde
Van den Hemel voor haer deel.
Gaen te water uyt Breda,
Volgen haren haven na,
Die als van een sleck becropen
Door veel cromten ons doet loopen.
Sevenbergen onderwegen
Gaen besichten op den stroom,
Daer de oorlog wel ter degen
Heeft gehadt haer vollen toom;
Sulcx het out vermaert gesticht,
Dat meest onder voeten licht,
Also lange sal verclagen,
Alsmen sal naer Bergen vragen:
Moeten niet te min bekennen,
Dat de plaetse, volck, en locht,
Is seer licht om te gewennen,
En vry weerdich is besocht;
Daer my eerst te moete quam
Sulcken vrint, die noyt en nam
Mijnen vyandt t'eender stonde
Dan met oorlof in den monde.
Metten avont, door den regen,
Lancx den gladden vetten dijck,
Nat en slickich wel ter degen,
Rijden weder al gelijck
| |
[pagina 485]
| |
Naer de Coeye. En met den nacht
Gaet ten eynde, zijn gebracht
Aen de nieuw bedijckte velden,
Die des Princen naem vermelden:
Gaen en keeren allerwijcken,
Met den vroegen dageraet,
T'nieuwe Prince-landt bekijcken.
Nemen vlus den stroom ter baet,
En van daer wy zijn gegaen,
Doen weer t'enge Vosmeer aen.
Met de sonne noch by tijden,
In de Doelen ons verblijden.
Gaen tot dicht aen Liefkenshoucke;
Daer de Boot van 'tgroot Craveel,
Met den avont ons comt soucken,
En aen boort voert; om haer deel
Van vermaken oock met een
Ons te geven, en te reen
T'avontmael naer ons begeeren:
Dus weer naer de Schuyte keeren,
Die op zije licht ons verwachten;
Drijven tot aen Hulsterlandt,
En op ancker daer vernachten.
Smorgens vroech het Clooster 'tsant
Comt ons halen metter spoet,
Met haer wagen: daer 'tgemoet
En het open hert bewesen
Van mijn Campman, blijft gepresen:
Een patroon recht om te leeren,
Voor de gene die 't versint,
In de werelt te verkeeren,
En te maecken hem bemint;
Met een herte reyn en net,
Met een tafel sonder wet,
Met een aensicht sonder treuren,
Om een yder te bekeuren.
| |
[pagina 486]
| |
Hulster-Ambacht wel doorkeken;
Also ras de ebbe weer
Haer gaet op een nieuw doorbreken,
Nemen onsen rechten keer
Naer ter Neusen; ende gans
Desen ronden waterdans,
Hebben met ons welbehagen,
Doorgebracht in negen dagen.
Die de werelt mocht doorloopen,
Met geselschap soo vergaert,
Sou zijn ongemack licht coopen,
Om te wesen so gepaert.
T'huys gecomen; appetijt
Op een nieuw om eten vrijt.
Wat gewandelt naer den eten,
Gaen in 't bed den dach vergeten;
Naer 't gebedt ter selver stonde
Eerst gedaen is voor den Heer,
Siel en lichaem voor de sponde
Neer gebogen emmermeer.
En verberght, o eewich licht,
Noyt voor ons dijn aengesicht.
Hout by daeg en hout by nachte
Trouwelick voor ons de wachte.
Wilt genadelick vergeven
Al het quaet voor dy gedaen,
En bewaert ons heele leven
Van uyt onsen wegh te gaen.
Hoet ons siele boven al
Van den schadelicken val;
En ons lichaem daer beneven
Wilt, o Heer, dijn segen geven.
Geeft ons Vreed in onse tijden.
Weest der landen toeverlaet.
Laet noyt over ons verblijden,
Die ons rust en vrede haet.
| |
[pagina 487]
| |
Leydt dijn kercke by der handt,
Buyten sorge van den brandt:
Slist de schillen en gemoeden,
Die haer in haer vlamme voeden.
Wilt van ons de straffen weeren,
Die ons hangen over 't hooft:
En ons heel tot u bekeeren
Om van ons te zijn gelooft.
Vier en water van ons went,
Pest en sieckten onbekent.
Geeft het aertrijck uwen segen;
Blijde droochte, en blijde regen.
Lecht ons lichaem so te ruste,
Dat ons siel' o God en Heer,
In dijn Sabbath haer geluste,
Eeuwich nu en emmermeer.
Dus 'tgebedt voor God gedaen, Ga naar margenoot+
Wel gerust te bedde gaen;
In Gods sorge alleen te vreden,
Lijf en siele te besteden.
Genen trommel breect ons rusten,
Geen geroep van qui va la.
Elck een slaept naer s'herten lusten,
Van dat hy te bedde gae.
Straet geluyt, noch clock geschal,
Steesche loopers, dronckaers mal,
En den snater der trompetten
Onse droomen niet beletten.
|
|