Dapes inemptae of De Moufe-schans, dat is de soeticheyt des buyten-levens vergheselschapt met de boucken
(1621)–Petrus Hondius–
Auteursrechtvrij
[pagina 197]
| |
Aen Ionckvrouwe
| |
[pagina 198]
| |
Geeft my vruchten van beduyden,
Alsoo veel ick wenschen mach,
Geeft my moesen ende cruyden
Voor mijn oorboor al den dach;
Geeft my granen, en het broot
Daer ick u heb toe genoot;
Geeft my naer mijn welbevallen,
Vyt haer weyen ende stallen,
Cort gebeente en lanck met eenen;
Geeft my voorraet vanden vis;
Geeft my suyvel sonder leenen,
En vervult mijn heelen dis.
Wat ick u voor spijse of dranck
Rechten sal, u comt den danck.
T'is u wijn en t'zijn u bieren,
Die mijn tafel hier vercieren.
Niet en hebt ghy my te dancken
Van dees gifte en dit banket;
Selfs de stoelen ende bancken,
Die aen tafel zijn geset,
En het laken datse deckt
Is uyt u casse uytgereckt.
Tin en schotels al te samen,
Zijn gemerckt met uwe namen.
Niet soo vele als een servette
Sal ick u van t'mijne doen;
Wat ick u hier vooren sette,
Vet of mager, drooch of groen,
T'zy begost of onbegost,
T'is al uwen eygen cost.
Oock soo hebbe ick niet te vreesen
Dat ghy hier sult sitten keesen
Aen mijn tafel, en de spijsen
Die ick u hier vooren stel,
Of verachten of verwijsen:
Boven allen weet ick wel
| |
[pagina 199]
| |
Dat de cost die ick u hier
Rechte, by u eygen vier,
Vis en vleesch en al de spijse,
Is gekoockt naer uwe wijse:
Daer ghy altijts vrouch en laete
Voor en achter zijt geweest
Opperkock; en elck naer staete
Selfs sijn lesse vooren leest
Van u boden; en de hant
Niettemin steeckt aen de brant,
Sonder roock of doom te vreesen;
Als ons teere pimpelmeesen,
Die seer geerne luyde spreken
Van de sausen goet en quaet,
Maer noch hant noch vinger steken
Aen t'gesoon of aen t'gebraet.
Daer de maerte by der heert
Doet alleen wat sy begeert,
Vrouwe en meester by de viere,
Koockt en smoockt op haer maniere;
Daer en valt niet te verwijten,
Als de Kock op meerder trouw
Souckt sijn eygen appetijten,
Dan van meester en van vrouw.
Als u lust en my met een,
Sal u eens aen tafel leen,
Opgerecht in mijn menagie,
Sonder uwe cost en gagie;
En in u gedachte geven,
Hoe ick twee drie jaeren lanck,
Inden aenvanck vande treve,
Leefde naer mijn eygen danck:
Als Serlippius uwen man,
Hem op sijne houve ban,
En sijn huys ginck buyten houwen,
Om den open lucht te trouwen;
| |
[pagina 200]
| |
En ick binnen hier gebleven,
Heere was van t'logement
Met mijn boden; in het leven
Van mijn nichte u wel bekent.
Als wanneer mijn huys en dis,
Met den uwen, voor gewis,
Anders niet en scheen voor desen
Dan gemeentucht ons te wesen:
Op dees reyse zijt te vreden,
Lieve Jonckvrouw, met den dis
Die ick heele gaen besteden
(Emmers naer mijn beste gis)
Met u eygen spijse en dranck.
Gaet en keert den selven ganck,
Alsoo veelt' u sal gelieven,
Om u lusten te gerieven;
Dese tafel die ick decke,
Blijft gedeckt en altijts reet
Van de spijse, sonder plecke
Leegh te vinden dat ick weet.
Wiste ghy de selve const,
Door mijn of eens anders jonst,
Om u tafel van s'gelijcken
Noyt van spijs te doen beswijcken;
Hoe veel vrienden alledage,
V of my de vrienschap doen,
Van naer u en mijn behagen,
Het zy avont het zy noen,
Aen te sitten t'aller tijt,
En met grooten appetijt,
Doen haer beste om met vermaken
Haeren appetijt te staken;
Duysent guldens alle jaere
Twee of driemael uytgetelt,
Soude u tafel doen verspaeren
Naer mijn wijse voorgestelt:
| |
[pagina 201]
| |
Maer de buyck, die sonder oor,
Noyt de tonge geeft gehoor,
Soude van soodanich bancken
Haer met allen niet bedancken;
Sulcken tafel en banquetten,
Moestmen seker emmers geen
Ander gasten vooren setten,
Dan voor Tantalus alleen;
Die gewent is dach voor dach
Aen te schouwen sulck gelach;
Dranck en spijse sonder bete
Ergens af te connen eten.
Beter isset Burghgravinne,
Dat ghy den gewoonen ganck
Hout, en blijft de goe basinne,
Met een yders grooten danck;
Grooten danck van elck en een,
T'uwen huyse groot en cleen;
Die meer smaecke en beter reucke
Crijgen t'samen van u keucken,
Selfs de minste vande boden,
Dan de spijse u geven sal,
Daer ick u hier derve op nooden,
Met soo breet en groot geschal.
Daermen sonder honger schost,
Moestmen rechten sulcken cost,
Om het herte te versaden,
En den buyck niet t'overladen.
Als ick hebbe sonder eten
Vijf ses uren uytgevast,
Hebbe ick liever ander beten,
Hebt aen my oock ander gast;
Naer ick tot den middach toe,
By mijn boucken mat en moe
Op mijn camer ben geseten,
En den onbijt heb vergeten.
| |
[pagina 202]
| |
Sonderlingen als de vrinden
Vytgecomen naer mijn sin,
Haer aen onsen tafel vinden
Die ghy mint of ick bemin;
Daer ghy altijts voor en naer
Maeckt u milde spijse claer,
Om haer comste te betalen
Met haer vriendelick t'onthalen.
Oock soo crijcht u dis ter degen
(Daer geen gast verwesen wert)
Goeden wensch en goeden segen,
Van een yder metter hert:
Ofte zijnse haer twee of drijen,
Die Gods segen u benijen;
Laetse met haer goet mishagen
Haeren nijt en afgonst dragen:
Sulcke menschen, die benijden
In een ander haere vreucht,
Wonder selden haer verblijden,
En van herten zijn verheucht.
Weerder straffe weet ick niet
Dat een nijdich mensch geschiet,
Dan te blijven ongenesen
Om sijn eygen beul te wesen.
Die des Heeren milden segen
Derft gebruycken soo hy moet,
En tot danckbaerheyt genegen
Burse en hert beyde open doet;
Voelt de gonste vanden Heer
Beter, ende smaecktse meer,
Dan die by haer burse slapen,
En van meester worden knapen;
Die haer selfs, en haer gebeure,
Anders niet dan het gesicht
Gonnen vande soete geure,
Die in haere kiste licht;
| |
[pagina 203]
| |
En vergoten alsoo seer
Lasarus, als haren Heer
Die t'haer geeft, en daer beneven
Die sy t'weder moesten geven.
Blijft vry gaen u ouwe gangen
Goe vriendinne, die ghy gaet,
Die Gods segen hebt ontfangen,
En oock dancklick gade slaet.
Het comt alles van den Heer.
Geeft Godt oock sijn deelken weer;
Om den segen uwes Heeren
Nimmermeer van u te keeren;
Die de deughden u gegeven
Sal verloonen aen u saet,
En in haer sal weer doen leven
Dobbel vreuchdigh uwen staet,
Soo sy sonder tegensegh
Volgen u gebaenden wegh,
En gestadich haer gewennen
Haer, en haren God te kennen.
Grooter goet, en meer van herten
Can ick u niet vooren slaen,
Meerder vreucht en minder smerten,
Dan van my hier is gedaen.
Soo u honger even groot,
Aen mijn tafel, vol van broot
Vol van drincken en van eten
Blijft Basinne, wilt oock weten,
Dat mijn bieren ende wijnen,
Cost en spijse voor gestelt,
Noyt verwecken quael of pijnen,
Hoe de mage oock is ontstelt.
Niemants honger wert geslist,
Oock geen spijse wert verquist;
En hoe vele hier wert geschoncken,
Niemant wert hier dronck gedroncken.
| |
[pagina 204]
| |
Sulck een tafel mocht ick wenschen
Heel mijn leven lanck te sien,
Die vol spijse dranck en menschen
Geenen dronckaert can gelien.
Wel met reden wert geseyt,
Dat de schae by bate leyt;
Mijnen dis vult buyck noch magen,
Oock doet hooft noch mage clagen,
Aen mijn tafel hier geseten:
Sullen selver metter tijt
Hoese meer hier sitten eten
Crijgen meerder appetijt.
Voor de gheen die zijn verbrast,
Alderbest mijn tafel past,
Om voor al van my te leeren
Met vermaken te sobreren.
En hoe wel my, goe Vriendinne,
Al u eten heeft gesmaeckt,
Die u sausen dicke of dinne
Noyt mijns wetens heb gelaeckt;
Noch soo derve ick luyder keel
Roemen hier, en wel en veel
Stoffen, en met goet vermeten,
Lichter noemen al mijn eten
Dat ick u hier vooren sette;
Dan het geen ick t'aller tijen,
Als ick op u spijse lette,
Aen u tafel heb gesijen:
Soo en hebt ghy dan geen reen,
Om te wesen quaelck te vreen,
Dat ick u geen ander ciere
Aen mijn tafel hier bestiere.
Eenen raet ick u ten lesten,
Lieve Jonckvrouw, geven sal;
G'hebt de konste self ten besten
Aen u selven: maecket al.
| |
[pagina 205]
| |
In dees keucken; tem en wilt
Soutet soo ghyt eten wilt.
K'maecke u voocht van al mijn spijse,
Koocktse naer u eygen wijse.
| |
Den sesten ganck.
| |
[pagina 206]
| |
Onsen Hof die is de hal,
Die het vleesch ons geven sal.
Is de marckt, die sonder missen
Geeft den voorraet vande vissen:
Geeft de vissen van rivieren,
Geeft de vissen van de zee,
Die hier bey voorspoedich tieren,
En ons dagelickx staen geree.
Onsen Hof die is de mart,
Die ons vruchten, sacht, en hart,
Van de boomen, en der eerden,
Stelt ter hant van aller weerden:
Van s'gelijckx van dagh tot dage
Is den groensel mart alleen;
Die ons levert naer behagen
Cruyt en wortels in t'gemeen.
Spijse en dranck, en watmen heeft,
Ons ons eygen boden gheeft;
En de cost by ons gesleeten,
Wert gerust van ons geeten;
Sonder eenich achter dijncken,
Wert op tafel aengebrocht,
Van naer lucht of mart te stijncken,
Al ons kost is ongekocht.
Het is al oprecht en reyn,
Soot den Hemel algemeyn
Ons verleent heeft, en gegeven
Tot het voetsel van ons leven.
Ga naar voetnoot*Heere God wil dijne gaven
Die wy nutten dit termijn,
Geven mach om ons te laven;
En dat wy dy danckbaer zijn.
Naer t'gebet aldus gedaen,
Voetstaens aen den tafel gaen;
En met drincken en met eten,
Honger ende dorst vergeten.
| |
[pagina 207]
| |
Ga naar voetnoot*Een goe schotel van Solade, Wert voor eerst ons aengedient;
Naer t'saisoen is, vrouch of spade,
T'willecom van mijnen vrient.
Cabusetten groot en cleyn,
Zijn ons even bey gemeyn;
Met veel toecruyt vande barmen,
Om haer couwe te verwarmen;
Of haer smaecke daer en boven,
Voor den ghenen diet begeert,
Seer of weynich te verdoven,
Als de smake of couwe deert:
Cleyne kerse of die gerult
Somtijts heel de schotel vult;
Nipte, Surckel, en Rakette,
Met Latoue vooren sette.
Of dragon, die by haer smaecke
Oock een soete reucke geeft,
Die ick alsoo weynich laecke
Als mijn Hof de vulte heeft.
Daer wel boter met asijn
Warm wil overgoten zijn,
Om haer rouheyt wat te breken
Eer wijse inde mage steken.
Die by ons t'sap van Olijven
Tot sijn souse soecken wil;
Wete, datse hier noyt beclijven
Hoe ick plante; en swijge stil.
Onderwijlen slae ick gae
Heel gecrult latou solae;
Of solade van Florencen,
Daer my jaerlickx naer mijn wensen
Wert van daer het saet gesonden,
En geeft struycken tonnen breet;
Die wat boven toe gebonden,
Als Indivy wert gereet.
| |
[pagina 208]
| |
Andersins oock by gebreck
Van latouwe, en was noyt vreck
Van soladen alderande,
Beste ciere vanden lande.
Menichmael men my hoort rouwen,
Dat mijn aengenamen vrint,
Niet so langh mijn dis blijft trouwen,
Alsmen nieuw solade vint;
Die ick hem naer sijn behaech
Sal vernieuwen alle daech,
Sonder tweemael, tegen wetten,
Een Solade hem voort te setten;
Alsoo lange hy my besoucken,
En by my hier blijven wil,
Bringe ick altijts uyt de houcken
Nieuw soladen in het spil.
Ongebloeyde Golsaet: hop
Afgebroken aen den top;
Of Raponce, of Vettekausen,
Of Concommers met haer sausen:
Somtijts oock de malse stelen
Van de Beete nieuw gebracht
Hier te lande, niet vervelen
Voor solade wel geacht:
Spijse van den Italiaen
Eerst versint, en eerst van daen
Naer de Briesche en onse custen
Afgebracht tot s'menschen lusten.
Als het ons soo comt gelegen
En mijn vrient de moeyte lust,
Gaen de bloemen aller wegen,
Heel het Hof door, wel gerust
Plocken ende gade slaen,
Blouw en wit van Berm-solaet;
Die met d'eerste bete t'eten,
Al de moeyte doet vergeten.
| |
[pagina 209]
| |
Appelen van onder d'eerde
Roo Beet; Pastinaken wit.
Suyckerey van grooter weerde.
Als nu d'een, nu dat, nu dit.
Melckwiet, ende Papencruyt,
Van een aert en een virtuyt,
Ist van noode, crijgen mede
Int beginsel hare stede.
Boven alle Porceleyne,
Die der nieren brant vercoelt,
Crijcht haer beurte groot en cleyne,
Van het sant wel af gespoelt.
Van Indivy overvloet,
Wit gebleeckt; wel malsch, en soet:
Of solade, daer de mollen
Selfs voor ons de aerde op rollen
Gele Peen, of roo Caroten,
Ons ter noot oock dienstich zijn:
Of een Coolken vast gesloten,
Op gedient in snekens fijn.
Violetten uyt het sout,
Datse van t'verderf behout;
Teere en groene vliender toppen,
Of de bloem noch in haer cnoppen,
Vyt de pekel, doet by tijden
Als de snee de velden deckt,
Mijnen gast en my verblijden,
En den apetijt verweckt:
Of de cappers, int saisoen
Af getrocken hart en groen
Van den Brom, die op de heyen
Ons aen t'vaste Vlaender leyen;
Die de wachters van ons schapen
Doen getrouwlick gade slaen,
En in t'voor jaer ons doen rapen
Sonder uyt t'quartier te gaen.
| |
[pagina 210]
| |
Daer in t'Zuyden heel het velt
Is by plaetsen door gequelt,
En noch plouch noch vrucht can dragen,
Om den meester te behagen:
Daerom oock wy lichte lijden,
Dat een geule breet en wijt
Onsen ouver comt bestrijden;
En met eenen ons bevrijt,
Vanden rasschen peerde-voet,
Die het lant heel omme vroet,
Daer hy eens maer comt passeren
Om hem selven te geneeren.
Aen geen' zijde vande kreke,
Bannen wy ons dorre lant;
Daer den brom, meest by gebreke
Van wat beters, staet geplant:
Aen dees zijde vanden plas,
Houden wy ons terw-gewas;
Daer te geender wijck of stonden
Brom noch heyde wert bevonden.
Als de Brom is buyten tijde,
Of de voorraet is verteert,
Zijn wy met solade blijde,
Die haer t'heel jaer doore weert
Van mijn knoesten, die gebraen
Winter-dach op tafel staen,
Alsoo lang' tot nieuwe spruyten
Weder uyt der aerde muyten:
Inde Lente en heete dagen,
Aen de toppen mals en groen
Afgebroken, ons behagen,
En met vreucht en lusten voen:
Spijse by ons veel geacht,
By mijn broeder wel bedacht.
In April, en in de Meye,
Plocke ick groen, versch uyt de weye,
| |
[pagina 211]
| |
Of op dijcken lanckst de canten,
Van het Stalcruyt hooch vermaert,
Jonge scheuten, weert te planten
Inde Hoven om sijn aert;
Dat van stallen voert den naem,
En tot stallen is bequaem:
Of de knoppen van de bramen,
Swarte en blouwe bey te samen,
Vyt de pekel voor solade
Opgericht, aen onsen dis
Helpen ons dan uyt den quade,
Alser niet te vinden is.
Waterkerse groen gestaen,
Witte Ajuyn in d'as gebraen.
Crabbecruyt gladt, groen en reyne,
Souternelle alom gemeyne.
Steencruyt van gelijcke crachten
Als de Somerkerse doet,
Wy des winters niet verachten,
Haere deucht die maeckt haer goet:
T'is een botte vysicheyt,
En een vyse botticheyt,
Geen nieuw spijse willen eten,
Die wy voor ons dienstich weten.
Petersely van de zee,
Vinde lanckst de kreken staen,
Binnen lande wel geree,
Sonder ver van huys te gaen,
Op de blicken, alst ons lust,
Buyten aen de watercust,
Vinden hoopwerck van s'gelijcken,
Of int vallen van de dijcken:
Die een ander mette voeten
Als onnutte veeck betrapt,
Wy ons lusten daer me boeten,
Daer elck een by ons naer snackt;
| |
[pagina 212]
| |
Om de Persil de la mer,
Die ons veel van t'Engels veer
Wert gebracht, licht te vergeten,
Als wy dese voor die eten:
Is sy minder in haer crachten,
Danse doet uyt Engelant;
Meer misschien oock isse t'achten,
Die van selfs hier is geplant,
Om haer malsheyt ende smaeck,
Daer voor ick de vremde laeck;
Die gesouten boven schreven
Min is dienstich voor ons leven.
Die te lantwaert is geseten,
En ontbreeckt het heele jaer,
Soo hy maer t'gebruyck can weten,
Geen Solade, voor en naer:
Op de velden waer hy gaet,
Op de dijcken waer hy staet,
In sijn Hof; jae oock de Schorre
Geeft haer deel, al is sy dorre.
Ga naar voetnoot*Nergens heeft ons God vergeten,
Rijckelicken sijnen schat
Op der aerden uyt te meten;
Waermen d'oogh ter werelt plat
Nederslaet, en watmen siet
Dat de moeder ons aenbiet,
Heeft sijn crachten en vermeugen;
Om den mensche te verheugen;
Waer de mensch van sijnen twegen,
Alsoo wel in sijn gemoet
Tot een danckbaer hert genegen,
Als hem God wel voordeel doet;
Ach, hoe dickwils hier van daen
Soude hy t'herte om hooge slaen,
Soude beet noch mont vol eten,
Met sijn schepper te vergeten.
| |
[pagina 213]
| |
Ga naar voetnoot*Alsoo rasch als ons Soladen
Sijn geleecht wel reyn en net,
Wert gesoden en gebraden
Cout en warm ons opgeset.
Ga naar voetnoot*Een vet Calf, dat daer te voor,
Tot mijn huysgesins oorboor,
Naer gewoonte was geslegen,
Doet sijn dingen wel ter degen:
Eerst voor al het hooft gesoden,
Vyt de water op gedient,
Wert met sausen voor geboden,
Naer den lust van mijnen vrient;
Ofte van afsijn alleen,
Of met Raphanus gemeen,
Of een sause die gebotert
Met asijn is op geklotert.
Wert de tonge niet geeten
Vyt de water slickende heet,
Noch en wert sy niet vergeten;
Metter hasten wert gereet,
Af gepeelt, en door gesneen,
Heel van boven tot beneen,
Laet haer selven fricasseren,
Om ons tweemaels te vereeren:
Ondertusschen wert gebraden
Eenen Calf borst metter haest,
Om de vrienden te versaden
Met veel cruyden door gevaest:
Die de Longe, dick en vet,
Doet verwachten; op geset
Om de reste van de magen
Te behoeden van het clagen:
Het en zy men van de niere,
Vyt gesneden met haer roet,
De rosteykens lecht te vieren,
En op tafel brengen doet:
| |
[pagina 214]
| |
Cleyne snekens, dunne, en lanck,
Van een wel gevleesde hanck,
Mals gecapt, maer niet doorsneden
Volgen oock op haer geleden;
Om de quaelck gestelde magen,
Van mijn aengenamen gast,
Dienstelicken te behagen,
Daer voor al den kock op past:
Die met cruyden drooch en groen,
Van goe reucke en goet om voen
En verscheyden specerijen
Doorgesouten, ons verblijen:
Die gewonden in de netten,
Vyt haer moeders buyck geruckt,
Men gaet op de kolen setten;
Naer het alderbest geluckt,
En mijn vrient best vindt geraen
T'zy om over t'vyer te braen,
Of met hutsepot te stoven,
Om het sap te meer te loven:
Somtijts oock gecapte vijncken,
Met wel mostaert onder een,
Voor mijn vrient om op te drijncken,
Aen den tafel zijn gemeen.
Alst den tijt verdragen mach;
Comen ballen voor den dach;
Vleesch genomen uyt de bouten,
Cleen gehackt en wat gesouten;
Boven allen daerenboven
Specerijen ongespaert,
En in netten rondt geschoven,
En als ballekens vergaert:
Cleyne, crijgen beurte en lot
Inden Calver-hutsepot,
Rondt gerollet sonder vellen.
Groote, men niet can gestellen
| |
[pagina 215]
| |
Dan in netten overtrocken,
Diemen in de boter dan
Suyriet, in sijn eygen rocken,
En geheel brengt voor den man;
Die ick vlus in ronde sneen
Deele rondt uyt int gemeen;
Naer de sause is op de moten
Eerst op tafel overgoten;
Rinsch verjuys van onsen wasse,
Met haer eygen nat en vet
Ondermengelt, comt te passe
En de sause in orden set.
Alle dit verscheen gerecht,
Wert van ons kalf opgerecht,
Om de gasten wel ter degen
Tot het bancken te bewegen.
Ga naar voetnoot*Of een vet Weer overjarich,
Of een wel gevoedet Lam,
Dat sijn voetsel ongesparich,
Van de moeders mamme nam;
Daer het hooft in tween gescheyt,
Op de rooster wert geleyt,
Sonder hersens, om de smaecke
Van de hersens te vermaken;
Die gekoockt op ons maniere,
Werden weder in gelecht
In haer hooft, warm van den viere,
En op tafel aengerecht.
Ga naar voetnoot*Daer by noch gerechtet op, Of een Ham, of Verckens-cop;
Vyt een Baecke salmen rippen,
Een goe panne vette crippen;
Die gesneen in lange moten,
Salmen haest te vyerwaert doen,
Wel met eyers overgoten;
T'is ons inlantsch Venesoen:
| |
[pagina 216]
| |
Daer de balcken wijt en breet,
In de keucken af bekleet,
Voor de knecht en meester hangen,
Om den nootdruft te bevangen:
Thien, twaelf verkens, alle jaere
Sterven voor het huysgesin,
Die de misput al te gare
Levert voor haer erfgewin.
Pekelspeckxken spant de croon.
Lange Worsten wel gesoon:
En Sausissen, overgoten
Met goe Mostaert sijn gestoten.
Eenen harst heel door gesteken
Met wel Nagels hier en daer,
Diemen laet sijn vet af leken,
Int begin ick niet en spaer.
Ga naar voetnoot*Ossen vleesch met dunne sout Wat gesprenckt, daer stede hout.
Een goe ribbe versch gebraden;
Vinden boven al geraden;
En genomen vanden vyere
Heet op tafel aen gedient,
Is by ons dan selden diere,
Als een aengenamen vrient
In den tijt wanneermen slacht
Onsen tafel niet veracht.
Twee drie coppels jonge duyven,
Geven tijtverdrijf in knuyven;
Ga naar voetnoot*Of men valt aen jonge kiecken,
Of aen een lancksoppich hoen,
Daer van scheure ick een goe diecken;
Of van een gemest Cappoen:
Ga naar voetnoot*Soo niet eenen pot alleen Ons geeft alles onder een;
Ende naer de Spaensche keure,
Met een sause en met een geure,
| |
[pagina 217]
| |
Overgiet, en stooft te samen,
Wat van etelicker aert
Men can noemen met sijn namen,
Alles onder een vergaert;
En van elckx, het beste deel
Wert gerecht in een plateel,
Om een yder te gerieven
Naer sijn lust en sijn gelieven.
Wat voor vleesch hy can versieren,
Vint hy in den Spaenschen pot;
t'Sy van vier gevoete dieren,
Of van veugels uyt het kot,
Of van veugels uyt het velt,
Tis al in een pot gestelt;
Wat voor wortels, peen, of rapen
Hy begeert, can hy daer rapen;
Met een Coolken op geborsten,
En noch menich ander cost,
Met Sousissen ende Worsten,
Diemen ons Cock vragen most.
Ga naar voetnoot*By gebreck van desen pot,
Crijgen wy den Hutsepot
Vanden lande; naer de stonden
Vanden jare zijn bevonden.
Schapen vleesch met Pastinaken;
Verken vleesch met geele peen,
Is geen cost vry om te laken,
Met ajun wel onder een;
Somtijts wert het meest gelooft,
Op sijn Venesoens gestooft;
Somtijts ick de reste laecke
Om een cleene scherpe smaecke
Van een Loock-bol, by gesmeten
In den Render hutsepot,
Die met groote lust geeten,
Ruym geeft dobbel haer geschot:
| |
[pagina 218]
| |
Of met cruyden groen en droogh
Daermen best op heeft de oogh,
En verkiest elck naer sijn smake,
Ick mijn Hutsepotten maecke:
Of een Haese, niet geraden
Met haer ouwe en taye vleesch,
Om voor t'spit aen t'vyer te braden,
Is in Hutsepot den heesch.
Hutsepot van een jonck kalf,
Vleesch noch been, maer half en half;
Met den lange en gele sope,
Is naer Paesschen mijne hope:
Oock met ballekens gesoden,
Daer ick vlus hebbe af geseyt,
Is geen cost voor onse boden,
In een lanck sop voor geleyt.
Ga naar voetnoot*Eene wel gemeste Gans, Crijcht zijn plaetse oock in den dans;
Om den aerbeyt sonder falen
Dienstelicken te betalen,
Diemen heeft nu twee drie weken,
Met een broot heel uyt geholt,
Sien in een half tonne steken,
Daghlickx t'hol met graen gevolt;
Die den kock niet in der hant
Als de reste wert geplant,
Om sijn ganselicke leven
Voor de messe te begeven;
Maer een yder van de gasten,
Sijnen clippel selfs besteet,
Om het cock-mes te ontlasten,
Soo hy maer de conste en weet.
Ga naar voetnoot*Als de Seugen, in het cot
Geven al te groot geschot
Van haer maendelicksche viggen,
Die aen moeders mamme liggen;
| |
[pagina 219]
| |
Een of twee van t'bloet gelaten,
Schoon gemaeckt, en wit geschout,
Comen mijnen dis ter baten,
Diese wel in weerden hout,
Om haer ooren, en haer vel;
En noch meer, om het gestel
Van haer twee verborgen oogen,
Die haer muskeljaet vertoogen:
Somtijts heel aen t'spit gebraden,
Somtijts in asijn geleyt,
Om mijn vrienden te versaden,
Naer een yders lusticheyt.
Ga naar voetnoot*Hattelets van renderbout,
Volgen oock met cruyt en sout
En wanneert den tijt can lijden,
Wel ter degen ons verblijden.
Ga naar voetnoot*Tourten, die met blijden sinne,
Een bedienstelicke hant,
Van ons nette Burch-gravinne,
Selver in het ronde spant;
T'zy van kalf, of weeren vleesch,
Geeft een yder naer zijn heesch
Hare sause, weert om loven,
Vyt getrocken uyt den oven.
Hanghter aen den balck geslegen,
Rent of Osse voor het sout,
Weet het merch al wel ter degen
Om te garen, tot behout
Van de tourte, die haer deucht
Selver uyt roept, en verheucht
Onse tafel mette reste;
Onder al t'geback het beste
Ga naar voetnoot*Somtijts alst al metter haesten
Onder ons te wercke gaet,
Vinden onsen pot ten naesten
By der hant die ons ter baet
| |
[pagina 220]
| |
Comt met haer pasteyen, cleen
Doorgehackt vleesch sonder been;
Daer de wit vertinde corsten,
Van het vyer niet open borsten.
Ga naar voetnoot*Snijden een goe panne-schellen Van gesprengt vleesch of gebraen;
Die wy stracx op tafel stellen
Wel met eyers overslaen.
Ga naar voetnoot*En wanneer tot versch gebraet
Onsen tijt is al te laet,
Vinden nergens toe te spade
Een getrouwe charbonnade.
Ga naar voetnoot*Ofte cant den tijt verdragen,
En den honger van den gast,
En met sijn goet welbehagen
Onsen Cock niet wert verrast;
Een pasteye my dan wort
Opgeschaft, van korsten cort,
Inde tourt-pan warm gebacken,
Om elck een te doen naer snacken;
Van de beste Schapen bouten,
In veel stucken doorgehackt,
En met peper wel doorsouten,
Op den anderen gepackt.
Ga naar voetnoot*Of in plaets van Werenbout
Een fris Hoenken, niet seer out,
In een witte corst gelegen,
Met veel knoesten, wel ter degen
Ingeleyt met groote brocken
Aen de canten, om het Hoen;
Die tot spijt van d'Artichocken,
Mijnen tafel eere doen.
Ga naar voetnoot*Eenmaels binnen t'heele jaer,
Vercke vellen, reyn en claer,
Zijn een goen tijt ons provande
Met haer voersel veelderande;
| |
[pagina 221]
| |
T'zy van Lever fijn gestooten,
Of van Haver schoon gepeelt,
Of van Bloet, met grooter moten
Vanden Reusel uytgedeelt:
Oock bevrijt ons uyt den noot
Doorgesteken Wittebroot;
Om naer yders goetbevallen
Heel de meeren al met allen
Op te vollen met den broode,
Daer ick dan mijn lieven gast
Met vermaecken licht toe noode,
Als hy haestich my verrast:
Of om dermen naer den heesch
Op te vollen met het vleesch;
Om met eenen te verspaeren,
En te langer te bewaeren,
Onse beste en vetste meeren;
Ten behouve vande lijen,
Diese als nu als dan begeeren,
Alsse ons Bames-tijts besijen:
Van couleuren onderscheen,
Beyde ons even seer gemeen,
Roode en witte, die by tijden
Onsen dis een maent verblijden.
Ga naar voetnoot*Soo de sorge vanden huyse,
Inden vetten meeren ougst,
Is in al te grooten ruyse,
Al te besich en te noust,
Om de dermen gae te slaen,
Die daer in het water staen,
En te vullen al te samen,
Met de stof van veelder namen;
Vellen neemtse, die daer resten,
Groote en cleyne, bey te gaer,
Vultse t'samen, en ten besten
Maecktse voor Andovillen claer:
| |
[pagina 222]
| |
Die gesoden wel en bet,
Men niet eer ons voor en set,
Eer de rooster daer beneven
Haer roo kaeckxkens heeft gegeven.
Noch en can ick niet bemercken,
Hoe meer eer can sijn gedaen
Aen de dermen van het verken,
Dan datse op ons tafel staen.
Ga naar voetnoot*Lust mijn hert naer eenich wilt;
Een Lampraesken wert gevilt,
Van mijn mote versch gecregen,
Rontom in de zee gelegen:
Of een Hase, die met loopen
Van de honden overrast,
Niet en cost haer leven coopen,
Is den welcom van mijn gast.
Al te tem is ons quartier,
Om een wilt verlaten dier,
Hert, of Vercke daer beneven,
Sijnen leger hier te geven:
Vlack geheel zijn onse velden,
Sonder heuvel, sonder bos;
Noch gebeurt het (maer seer selden)
Dat een hert, of vercken los
Van de Jagers nette en hant,
Vyt het vaste Vlaenderlant,
Hier by ons comt over loopen,
Om een moeden doot te coopen;
Of by ons in t'lant gevangen,
Of in t'soute groene nat,
Daer het aen de vlaemsche strangen,
Koos de zee voor haren pat.
Emmers, die den wilde jacht
Meer dan onsen temmen acht,
Kan in t'Ambacht daer wy leven,
Hem tot wilde jacht begeven;
| |
[pagina 223]
| |
Laet hy hem maer oversteken
Over t'water als hy wilt,
Daer hem selden sal ontbreken,
In het zuyden eenich wilt.
Boven allen, vinde ick daer
Hinnekalvers voor my claer,
Alsoo veel als wy behouven,
Om mijn gasten wel te touven.
Borst en schouwer licht gebraden;
Eenen bil in t'deegh geleyt;
Met vermaken ons versaden,
Als t'wilt niet te seere weyt.
Ga naar voetnoot*Ende daer noch by gestelt
Een paer Hoenders uyt het velt,
Die door onse eygen handen
Eerst gebracht zijn in de landen:
Of een wel gevoet Limoene,
Oock van ons in t'lant gebracht,
Stelt ons dis in goeden doene;
Wit van vleesche, mals, en sacht.
Tortel-duyfkens in haer tijt
Schellen wy oock geensins quijt:
En een vlugge goe Leeuwercken, Salmen t'sijner tijt bemercken:
Een een schotel cleyne vijncken,
In het vallen van het jaer,
Laeten wy oock geensins stijncken.
Nemen oock de quackel waer.
En wanneer den Oosten wint
Naer den Somer eerst begint,
Crijcht de Snippe boven allen
Onder ons seer goet bevallen:
Oock soo crijcht de Meerlijn mede,
Met de Lijster, ende Mees,
Op ons tafel haere stede,
Toebereyt elck naer den hees.
| |
[pagina 224]
| |
By gebreck van ander wilt,
Zijn wy vande Spreeuwen milt;
En voor allen van de Mussen,
Die ons lust en honger blussen:
Ga naar voetnoot*Soo niet een Calcoensche haene,
Wel gelijft, in deech geleyt,
Of een Pauw, bereet de baene,
Fijn van vleesch wel toebereyt;
Daer aen dapper wert gevilt,
By gebreck van ander wilt,
Om den nootdruft te versaden,
In de plaets van veel gebraden.
Ga naar voetnoot*Of een vogel die haer eten
By den souten ouver cant
Soucken gaet, en heeft vergeten
Weer te keeren op het lant.
Een Reyger lanck gebeckt,
Of een Ende wel gespeckt,
En een Smiente daerenboven,
Met een Teeling weert om loven;
Een Morolle reeus van smaecke,
Vyt de Loone polder breeck,
Om sijn reeusheyt niet en laecke,
En vol juyn en appel steeck;
Een Putoor door sijn getier
Licht verraen, oock vinde ick hier
Sijnen beck in t'water steken,
En sijn eygen vonnis spreken:
Of een Gans, die ongeropen
Hier comt halen haren cost,
En van achter is becropen
Als de bus de cogel lost.
Als het al naer wenschen gaet,
Comt een Swaene my ter baet,
Die noch meester noch livreyen
Kent, en gaet alomme weyen,
| |
[pagina 225]
| |
Even vry in alle landen,
Tot s'haer meester eenmael vint,
En ten laetsten comt in handen
Van die best de jacht bemint;
Met sausijskens door het vleesch
Gelardeert op sijnen heesch,
En van langer hant gebraden
Is geen vogel om versmaden.
Noch verleenen allegangen,
Menich ander water-wilt,
Onse schorren ende strangen,
Dat ons lust en honger stilt:
Ga naar voetnoot*Of soo somtijts eenich gast
Op de klock-slach my verrast,
Als ick minst op gasten peynse;
Nemmermeer ick op hem greynse:
Vlijtich come ick hem te moete,
Oft my seer of weynich lust;
En van herten hem begroete,
Is hy maer in my gerust,
En te vreen met ons gerecht,
Met ter haesten opgerecht,
Van by een gesochte spijse,
Naer ons out gebruyck en wijse.
Kout gesoon en kout gebraden
Geven wy al watter is,
En zijn nergens in beladen,
T'zy van vleesch het zy van vis:
Wat voor voorraet is gedaen,
En in pekel heeft gestaen,
Of in wijn-asijn gelegen,
Laet ons nergens in verlegen.
Spreken aen den pot met pensen,
En met voeten van de beest,
Zijn te vreden naer ons wensen,
Soo ons buyck niet meer en heeft.
| |
[pagina 226]
| |
Spreken aen de pot-pastey,
En het vercken in geley,
Meeren, Worsten, en Tanseyen,
Met Sausijsen vooren leyen.
Spreken aen de Confituren,
En de vruchten uyt het Hof,
Die ons geven telcker uren
Tot den tafel nieuwe stof.
Ga naar voetnoot*Ende voorts, dat uyt de houck,
Ons Basinne dapper clouck,
Metter haesten weet te haelen
Om mijn gasten te onthaelen;
Met een aensichte altijts blijde,
Een servette wit en reyn,
Daer ick geerne me gelijde,
Als is selfs de ciere cleyn.
Noyt en hebbe ick connen sien
Gasten die haer niet verblijen;
Noyt en hoorde ick woort of clachte,
Selfs wanneerse op t'onverwachte
Quamen haer of my besoucken:
T'vlocher al, al watter was,
Knecht en meyt quam uytter houcken,
Die sy elck haer les voor las.
En Serlippins haeren man
Noyt den vrient miscomen can,
Die van sijn of mijnen t'wegen,
Ons besoucker is bedegen:
Die hem kent, die moet bekennen
Dat hy noyt sijn tafel stelt
Op een tonne, of hem gewennen
Can dat hy sijnen gasten telt:
En sijn kelder sonder slot,
Met geloken kelder spot;
In sijn huys ist de maniere,
Spijs noch dranck te venten diere.
| |
[pagina 227]
| |
De beleeftheyt my bewesen,
Open-hertich, ongemaeckt
Wil ick wel dat sy gelesen,
Van die een van beyden laeckt;
Die nu vijfthien jaeren lanck
Ick beseffe metter danck,
Als of kint of broer ten huyse:
Brenge in huys soo grooten ruyse
Alst te pas comt, of ick heere
Selver van den huyse waer.
Wat ick doe; wat ick begeere,
Tis gedaen; men nemet waer.
In mijn sickte doe de clacht,
Daermen op het nouste op acht,
Als by vrienden vanden bloede,
Noyt en ben ick haer te moede.
Wat ick doe of wat ick laete,
Wat ick wil of niet en wil,
Elck en een comt my ter baete,
Sonder eenich tegenschil.
Clapt (mijn vrienden) soo ick yet
Segge dat soo niet geschiet;
Daer ick meer af soude spreken,
Waere het niet genouch gebleken:
En een yder die my kennen,
Kennen oock het huysgesin,
Daer sy my sien aen gewennen
Met een ongeveynsde min.
Treurter yemant in het huys,
Overgoten van sijn cruys;
Van s'gelijcken sal mijn herte
Overgoten zijn van smerte:
Heeft het huysgesin vermaken,
In haer toegewensten stant;
Oock sal ick mijn treuren staken,
Van de blijschap overmant.
| |
[pagina 228]
| |
Somma zijn in onsen tijt,
(Spijten mach het die het spijt)
Wel geweest de beste vrinden,
Diemen in t'quartier mach vinden:
En begeer, dat naer mijn leven,
Aen dit huysgesin alleen,
Zy den lof geheel gegeven,
Van mijn penne, en anders geen.
Dickwils alst my heeft vermoeyt
Hier te sitten, soo geboeyt
Tusschen dijcken ende kreken,
Om mijn geest geheel te breken,
Met ondanckbaere avonteuren
Overgoten, onverwacht,
En gepijnicht telcker uren
Achter rugge sonder clacht,
Van de geen die alsoo seer
Voorwaerts sprongen, hoe ick meer
Achterdeynsde, om haer te leeren
Vrint by vrint gerust verkeeren;
Als die liever wouw verliesen,
Van mijn toegelaten recht,
Twee drie deelen, dan verkiesen
Wraecke my schoon voorgelegt;
Hoe t'my altijts is gegaen,
Hebbe ick troost op troost ontfaen
Hier ten huyse, sonder clagen,
Of naer yemants troost te vragen:
Al den troost die ick gecregen
Hebbe, van ons huysgesin,
Is, dat yder heeft verdregen
Mijnen drouve en blijde sin:
Zijn te vreen met my geweest,
Hoe ick oock was inden geest
Toegerust, om my te wreken
Of met swijgen of met spreken.
| |
[pagina 229]
| |
Niemant sal ick oyt verbergen,
Alsoo lange ick roepen can,
Elck die wil die mach hem tergen,
En sich houden voor den man:
Nergens hebbe ick oyt verkeert
Onbemint en ongeeert,
T'aller plaetsen, t'aller stonden
Hebbe ick knecht en vrient bevonden;
Maer ter Neusen comt de eere,
Datse my voor al mijn goet,
Alderbest heeft connen leeren,
Hoemen sinnen breken moet:
En met eenen sal ick mee
Zijn getuych ter deser stee,
Dat mijn Baes en mijn Basinne,
Ick als Broer en Suster minne;
En ick oock van haeren t'wegen
Staen haer als haer Broer te sin,
Naer sy eenmael my vercregen
Hebben in haer huysgesin.
Wel geluckich achte ick haer,
Die gepaert zijn soo te gaer,
Dat sy beyde al haer behagen
Nemen in een hert te dragen.
Haer: van alles te bestieren
Wat sy wil naer haeren sin,
En soo licht te connen vieren
T'opper-hooft vant huysgesin.
Hem: Alsoo te zijn gepaert,
Dat een yder die haer aert
Alsoo wel kent als wy kennen;
Met der waerheyt moet bekennen,
Dat hy noyt soo wel en wiste,
Datmen in soo menich vrouw,
Soo veel goede deuchden miste,
Als de dese heeft op de trouw.
| |
[pagina 230]
| |
Ga naar voetnoot*Onse sause is ons verjuys, Dat wy winnen t'huys:
Onse Cappers door haer smaecke,
Doen dat ick de Spaensche laecke;
Die de geur van Violetten,
Met haer hooft heel groot getopt,
Blijven houden, en beletten
Haer verderf wel toegestopt.
Cleyn Concommers sterc noch ranc,
Eenen halven vijnger lanck,
Vyt de pekel versch genomen,
Voor Olyven ons becomen;
Met de Venckel toegebonden
Aen haer cranskens, die ons sent
Rijck Venegien t'aller stonden
Wit en soet, voor een present;
Grooter dan die in het lant
Hier van outs heen is geplant,
En die Somers met haer saden
Overvloedich staet geladen.
T'suycker gaeren onse Bijen.
Onse Mee is onsen wijn;
Daer wy licht ons me verblijen,
Als wy maer te vreden zijn.
Onse Mostaert wit en root
Raepen wy voor onsen noot,
En de malen in ons queeren,
Alsoo veel als wy begeeren.
Onse Peper, groeyt te lande
En in t'water bey te saem,
Die ick trecke tweederande,
Voor mijn sausen heel bequaem:
Pepercruyt dat seere fijn
Wil vooreerst gesneden zijn;
Ende dan wel cleen gestoten,
Met de sause wert begoten.
| |
[pagina 231]
| |
Voor ons Gijnber, dient ons mede
Wortel van de Raphanis.
Sout alleene comt uyt Stede,
Daert doch al gesouten is.
Bier gebrouwen op ons Hof
Over jaer, heeft daer den lof
Van den wijn te laeten rusten,
Tot verandering' van lusten:
En de plaetse van Orangien,
Wert vervult op het gebraet
Met Radijs. Den aert van Spagnien
Nergens ons te sinne staet,
Eenen goeden patriot,
Hout met eeren sijnen spot,
Als hy siet dat sijn gebeuren
Sonder Spagnien niet gedeuren:
Al de vruchten die wy haelen,
Of sy brengen in het lant,
Doen sy ons wel dier betaelen,
T'gaet al van ons eygen kant;
Met de vruchten comt den aert
Vanden Spagnaert herrewaert;
Die ons eerstmael haere cleenen
En dan haer nature leeren:
Noyt en wist ick grooter schande;
Dan te dragen rock of kleet,
Van den vyant vanden lande,
Ver den grootsten die ick weet:
Oock soo salmen veeltijts sien,
Dat dees nieuw-gesinde lijen,
Die de Spaensche cleeren dragen,
Weynich naer s'lants eere vragen.
Ga naar voetnoot*Ist saeck dat my overcomen
Vrienden haestlick op de noen,
Dien de vryheyt is benomen
Vleesch te eten soo wy doen;
| |
[pagina 232]
| |
Ga naar voetnoot*Eenen sleep met alle-man
Trecke ick door mijn putten dan,
Die my Carpers geeft warachtich
Achtmael hondert acht en tachtich.
Ga naar voetnoot*Lustet yemant te vergeten
Sonder moeyte sijnen tijt,
Om te vissen neergeseten,
En het slick en water mijt;
Voetstaens wert hem in sijn hant
Neffens my een Roe geplant,
Met een hayr gevlochten lijne,
Om de vissen in de pijne
Van den angel, sonder weten,
Met bedriechlick aes becleet,
Door sijn overgulsich eten,
En te brengen in sijn leet:
Daer bemercke ick hoe het gaet,
Als de mensch te seere staet
Naer sijn voordeel ende baete;
Die dan eerstmael al te laete
Heeft geleert den angel kennen,
Als hy blindelingen dwaes
Lust en herte doet gewennen,
Door de liefde van het aes,
Tot sijn eygen onderganck.
Menich wert eens anders vanck,
Die een ander metter gangen
In sijn netten meynt te vangen.
Heel de werelt, waer ick sie,
Heeft de duyvel over al
Sijn gewoone visscherije,
Over bergen, over dal:
Over bergen aldermeest,
Daer hy fuycken onbevreest,
En sijn angel ende netten,
Gaet om hooch uyt t'water setten:
| |
[pagina 233]
| |
Weynich soeckt hy cleyne vissen,
En wanneer hy t'eender tijt
Cleyne soeckt hy moetse missen,
Want zijn masen zijn te wijt:
Meer tijts sal hy in het net,
Dat hy voor de groote set,
Naer sijn aes met groote hopen
Sien de groote vissen lopen.
Ga naar voetnoot*Crijge ic meer genoechte in t'vangen
Met mijn ront gecroonde net,
Daer men siet den vis in hangen
Aen den ouver uyt geset;
Die van onse jongers is
Aldergratichst tot de vis,
Neemt mijn hoep-net inde handen;
En tgeen bomelose manden
Met veel moeyte voortijts deden,
Doet mijn aerdigh instrument,
Met min moeyte en wel ter degen,
Alsmen hem daer aen gewent:
Dat sijn maecksel eertsmael hier
Heeft gecregen in t'quartier,
En van hier in ander landen
D'een den ander comt ter handen;
En den name voert met reden,
Van te zijn de Keysers croon,
Die den visscher best te vreden
Stelt van sijnen aerbeyts loon;
Daer hy anders niet en doet,
Dan den carper met de voet
Stooren, die hem selfs gevangen
Geeft, en blijft in t'nette hangen;
Twee drie t'seffens mette saete,
Ses of seven altemet;
Maer oock dickwils sonder baete
Wert int water neer geset:
| |
[pagina 234]
| |
Even alst in alle staet,
Oock hier soo te wercke gaet,
Vele sietmen haere netten
Sonder vangen nedersetten.
Ofte soot den tijt can lijden,
Wert de wagen in gespant,
En een mijlken af besijden
Vangen op ons eygen lant;
Ga naar voetnoot*Tijncken, meester vande vis
Die met cracht geschapen is
Om den medecijn te wesen,
Die den Carper can genesen.
Ga naar voetnoot*Baersen met haer scherpe vinnen.
Brasem die naer rooster vraecht,
Grondelingen die van binnen,
Met den dranck men levent jaecht.
Bliecken, Vooren, en met een
Ander wit-vis in t'gemeen;
Die seer weeldelick gedijen,
Op mijn eygen visscherijen:
Daermen alle soort van visschen,
Die het versche water kent,
Can met cleyne moeyte visschen,
Alsmen hem het net gewent:
Snouck alleene waer ghy siet Vintmen op mijn waters niet:
Die van my den gront wil weten,
Waerom ick Snouck heb vergeten;
Sal my groot gelijck gaen geven,
Soo hy wel met my bedenckt,
Dat de Snouck het menschen leven
Al te veel te lande krenckt;
Daer men niet soo seer en weet,
Dan dat d'een den ander eet,
Ende daeghlickx voor sijn oogen,
Sulcke Snoucken moet gedoogen;
| |
[pagina 235]
| |
Dus van vreese, dat de Snoucken
In het water even quaet
Als te landen, niet en soucken
Dan te eten haren maet;
Hebbe ick hier by tijts belet,
Dat geen Snouck zy op geset
Op mijn Vivers, die de landen
En het water brenght ter schanden:
Ga naar voetnoot*Liever hebbe ick over vloedich
Mijnen Carper, ende vis
Die min gierich ende moedich
Met sijn maet te vreden is;
Dese sette ick boven al,
In een over groot getal,
Mijnen vrienden voor de oogen,
Om mijn open hert te toogen:
Die in t'water op gesoden
Souse crijcht van meer-radijs,
Met asijn ons voor geboden,
Of van Mostaert (elck om prijs)
Met wel boter onder een,
Of met edick maer alleen,
In de boter op geseuret,
Naer den lust vergaert of deuret:
Spreeckter yemant van te stoven;
Onsen kock die is gereet,
Stooft den Carper weert om loven,
Met de Sausen diemen heet;
Of met versche en groene cruyt,
Dat ons uyt der aerden spruyt;
Of met drooge specerijen,
Om mijn gasten te verblijen.
Ga naar voetnoot*Noch en houve ick onse Snoucken,
Buyten t'ambacht en t'quartier,
Niet een schre-breet te gaen soucken,
Goeden Snouck die vinde ick hier;
| |
[pagina 236]
| |
Die de Polders nieuw bedijckt,
Boven Axel best gelijckt,
Daer de Carper is verbannen
Om voor ons den Snouck te mannen:
Snoucken geeft ons Bosten blijde,
En Suytdorpe voor den noot,
Harinck-snouckxkens, of by tijde
Snoucken, Cabeljouwen groot:
Geen men op den rooster lecht;
Of gesoon op tafel recht,
Vyt den blouwen: En de groote
Voor Mollue niet verstoote.
Ga naar voetnoot*Daer by langt noch mijnen Bouwer
Een soo Palinck winter vis,
Die haer slijm heeft in den houwer
Vyt geschoten, vet en fris;
Die behendich ras en snel
Vytgestroopen uyt haer vel,
Gaet te vyere, en wel ter degen
Opgesoden, en verslegen,
Naer geen ander sause vraget
Dan naer seuren druyf-asijn:
Soo gebraen hy ons behaget,
Voetstaens hy gebraen sal zijn.
Soot mijn gast lust, en den tijt
Eenichsins voor middagh lijt;
Werden twee drie hare graten,
Met veel specerijen ter baten
(Weynich can hier niet beduyden)
Vyt gedaen tot Galentijn,
En met al de beste cruyden,
Op gesoon in rooden wijn:
En de reste wert gestooft,
Eerst oock van haer vel berooft,
Om den vlegel wel ter degen
In het dorschen te bewegen;
| |
[pagina 237]
| |
Of van sope cort gebonden,
Of van sope lepel-lanck
Op gestooft, naer t'elcker stonden
Groot of cleen is onsen vanck.
Onder wijlen alst den tijt
Patientelicken lijt,
Werden van de beste moten
In de tourt-pan toe gesloten;
En gedient voor een Pasteye,
Ront gebacken in het broot,
Die ick voor mijn gasten leye,
Voor de vleesch-tourt in den noot.
In het eten dapper stout
Was hy, die hem heeft vertrout
Eerstmael, sonder vooren weten
Een gemiste Slange t'eten.
Ga naar voetnoot*Somtijts crijchtmen uyt de Schelde
Eenen Counger, als t'cordeel
Dienstich is; maer al te selde
By gebreck van houck en seel.
Ga naar voetnoot*En wanneer den ouden man
Een paer Tongen vangen can,
Houden ons soo wel te vreden
Als de vischmart in de Steden.
Soo de visschers voor ons deure
Wilden visschen watter is,
Souden min tijts ons ter leure
Stellen met haer versche vis.
Ga naar voetnoot*Eenen Bot drie vingers dick,
Die in t'water diep van slick,
Binnen dijckx in oude kreken
Twee drie jaren heeft gesteken,
Met Orega groen gesneden,
Door en doore gelardeert;
Stelt my en mijn vrient te vreden,
Op den rooster wel gekeert;
| |
[pagina 238]
| |
Of met cruyden groen gestooft,
Daer mijn dis haer af belooft,
Als sy om vleesch te vergeten,
Visschen hutsepot gaet eten.
Ga naar voetnoot*Ondertusschen als de vissers
Met haer wandt en netten claer
Zijn goe vangers, en geen missers,
Crijgen onse Molenaer.
Ga naar voetnoot*Hier met vasten wy aldaer Ick en mijnen gast te gaer;
Ten zy dat wy lanckst de strangen, Een soo Crabben noch gaen vangen:
Ga naar voetnoot*En met een aen de staketten (In de zee van outs geplant)
Gaen vis vangen sonder netten,
Niet dan met ons eygen hant;
Of aen steenen groot en dick,
Die gesoncken in het slick,
Liggen by de oude wercken
Van de zee met halve sercken:
Een ronde Oester, cleyn gecomen
Over zee uyt Engelant,
Die haer voetsel heeft genomen
Aen de steenen hier geplant.
Sleckxkens in haer huys gegroeyt,
Hoe sy ons meer costen moeyt,
Met de Mossels aen de staken,
Hoe sy ons oock beter smaken:
Want gemeenlick sal den mensche,
T'geene hy can met weynich pijn
Wel becomen t'sijnen wensche,
Noyt ten vollen smaecklick zijn.
Ga naar voetnoot*Of soo wy noch liever vis
Hebben die uyt schelpen is,
Nemen ons goet welbehagen
Van te gaen in geulen jagen:
| |
[pagina 239]
| |
Ga naar voetnoot*Ofte gaen aen vlacke strangen,
Met de weerhaeck aen de stock,
Van het sant een Rochsken vangen,
Ende sendent onsen cock;
Ofte soo een Rochsken fijn
Niet en wil gevangen zijn,
Eenen Pijlsteert grof van visse
Selden ick aen strange misse.
Ga naar voetnoot*Ofte gaen ons fuyck besichten,
Die gestelt is in de zee,
En ons zee visch daer uyt lichten,
Die voor ons daer licht geree:
Een soo botkens, dick en kleen,
Peterselije onder een,
Op gescheten uyt de water,
Wel gesouten, is de Mater;
Of wel jeuchdich op gebraden,
En aen tafel aen gerecht,
Met verjus niet om versmaden,
Onsen honger wel bevecht:
Het en zy men liever heeft,
Datmen die aen tafel geeft
Wel gefreyt, om af te kluyven
Overgoten met de druyven.
Ga naar voetnoot*Van roo Garnaet groote soden.
Witte Spierijnck en schardeyn;
Of gebraden of gesoden,
Of gefreyt, is ons gemeyn.
Ga naar voetnoot*Herder die met troupen loopt
Hooch op t'lant en lichte coopt
Haren doot, wanneer de netten
Allen wederganck beletten;
Comt geluckich, en by tijden
Met heel legers over hoop
Aen den tafel ons verblijden,
By een yder goeden coop;
| |
[pagina 240]
| |
En wanneerse naer de Ree
Haer vertreck neemt in de zee,
Doet my dickwils met mijn gasten
Jaer en dach naer herder vasten.
Ga naar voetnoot*Van ter Neusen uyt de veste Wert my harinck versch gebrocht;
Ga naar voetnoot*En een Schelvis mette reste In de werre vloe gerocht:
Ga naar voetnoot*Met een levent Cabeljouw,
Op de rugge vet en grouw,
Die wy onder ons gebeuren
Doen met lust den doot beseuren.
Ga naar voetnoot*Somtijts als het al voor winde Met de brack gaet in de jacht;
Eenen vetten Otter vinde,
Die my t'huyswaert wert gebracht:
Diemen noch niet seggen can,
Waer voor hy van alle man
Tot op heden is geeten:
Sonder sekelick te weten,
Of hy vleesch is, en verboden
Spijse voor den vastendach;
Of hy visch is, om te noden
Op een vasten visch gelach:
Diemen een deel, cleen gehackt,
Sonder been of graete backt,
Of met dicke en groote moten
In het deech backt toe gesloten;
Voor Mollue sout de reste;
Soomen met een goeden bout,
Versch gebraden, voor het beste
Aen den vrienden tafel hout.
Ga naar voetnoot*Als den honger nu voorby
Meest gegaen is, crijgen wy
Boter voor ons laetst gerechte;
Daer ick weer den disch bevechte.
| |
[pagina 241]
| |
Ga naar voetnoot*De Chardons, en Artichocken,
Malse Asparges, dick en soet,
Ons weer in de schotel locken,
En verwecken nieuwen moet;
Clisse-stelen wel gestooft,
Zijn by ons soo seer gelooft,
Als de stoel daer d'Italianen
Van de Beete toe vermanen:
Tulpe-bollen, daer de sotten
Heel op setten Hof en hert,
Eten wy, om met te spotten
Hoe seer haer dees spijse smert.
Knoesten, die den Indiaen
Ons verleent, in asch gebraen,
Of gestooft op ons maniere,
Zijn by ons noch nieuw noch diere:
Als sy ons voor Artichocken,
In het winterich saisoen,
Die wy onder d'aerde plocken,
Dienen, en met lusten voen.
Dat die eerstmael in het lant
Zijn gecomen door mijn hant,
Mogen wy ons beter roemen
Dan de sotten met haer bloemen:
En soo lange salmen weten
Van mijn Hof in Nederlant,
Alsmen sal de knoesten eten,
Aldereerst van my geplant.
Isser yemant, die de lust
Noch niet heel heeft uytgeblust,
Van de Papas, ranck van smaecke;
Voor hem sijn gerechte maecke:
Ondertusschen dat de Muysen,
Met de steerten lanck en swart,
Diemen s'winters siet verhuysen
Van de velden op de mart;
| |
[pagina 242]
| |
Die ons knechten ons genouch
Rapen achter haren plouch,
My in plaetse daer beneven
Van de Papas zijn gegeven:
Die niet eenmael ranck en smaken,
Maer die drooge, mals, en soet,
Niemant sal met reden laecken,
Die ons Knoesten vinden goet.
Oock en laet haer ons Meloen
Niet min achten, danse doen
Die tot Brussel voor de oogen
Van de Princen haer vertoogen.
Turcsche Erweten, turcsche boonen,
Drooge en groene vinde ick daer,
Die haer meester rijck verloonen
Op de tafel heel het jaer:
Heel het jaer soo droogh als groen,
Aen mijn disch haer besten doen,
Om in winterijge dagen
Min de somer te beclagen;
Die met haer gras groene pelen,
Of het Lente of Winter zy,
Opgestooft, my noyt vervelen,
En mijn gasten min als my.
Platte boonen, Erwten vrouch,
Geeft ons onsen Hof genouch;
Die met Colen ende Rapen
Dienen meest voor onse knapen:
Dan een Raepken, naer begeerte
Wit van schel, van smake soet,
Plat van lijve, dun van steerte,
Wel gestooft geen schade doet:
Ofte soot noch yemant acht
Wat te windigh soo gebracht,
Wert gebraden, om de winden
Metten vyere te verslinden.
| |
[pagina 243]
| |
Oock een coolken root van aerde,
Sonder water op gesoon,
Crijcht van my een groote schaerde,
Voor sijn deucht en voor sijn loon;
Met de cool, die van haer hooft
Door de bloeme wert berooft,
En niet geeft dan merch te eten
In haer middel-cruyn geseten:
Somtijts oock wel, by gebreke
Van de Bloem-cool meest geacht,
In de pot de coole steke
Die van Cassel is gebracht;
Die in winterige tijen
Voor de bloem-cool can gedijen,
Alsmen weet de malste blaren
En de scheuten te vergaren.
Keulsche cappers van s'gelijcken;
Of savoyen vet gestooft,
Onse tafel wel gelijcken,
Als den tijt het Hof berooft,
Van de vruchten versch en groen.
Oock den besten voorraet doen
Van Cabuysen, om te rechten
Op de tafel van de knechten
Selden comen ons de pompen
Op de tafel, diemen heeft
Hier van outs, en dese lompen
Men oock onse knechten geeft.
Comt ons over nieuwe lust?
Onse lust wert uyt geblust,
En den apetijt versaden,
Met een pompe of twee te braden,
Heel en gaer, soo sy genomen
Zijn uyt onsen Wijngaert gracht;
Van het saet eerst voort gecomen
My van Indien gebracht:
| |
[pagina 244]
| |
Daer elck een toebringen mach
Sulcke sause, voor den dach,
Als sijn tonge sal bekennen
Alderbest om te gewennen.
Ga naar voetnoot*Petersely met wel eyers,
Of met Surckel soomen wil,
T'saem geroert, of Stekebeyers,
Comen hier oock in het spil:
Of van Peeren mals en sacht,
Wert ons een Tarsey gebracht,
Of men gaet een schotel koken
Van Palmeye doorgebroken.
Appelen van allen smaecke,
Op de solders wel gelaecht,
Schotels vol ick niet en laecke,
Met de Peeren; rouw geknaecht,
Ofte sacht op t'vyer gebraen,
In sijn schotel elck gedaen,
Doorgesneden naer behooren,
Om de tonge te becooren:
Of gestooft wel mals en sachte,
Met een handt vol venckelsaet
In de schotel, en niet achte
Opgeschepen, liever staet
Voor den Prior van t'Convent,
Dan een costelick present,
Van geback en van gebraden,
Om de mage te verladen.
Somtijts wert in cleyne schijven
Maer een enckel Quee geschelt,
Om de smaeck te doen beclijven
Als de pot met appels smelt;
Somtijts noch al beter coop,
Onse boon den grootsten hoop
Appelmoes, van tafel ruymen,
Voor haer gansen met de pluymen:
| |
[pagina 245]
| |
Somwijl alst soo comt gelegen,
Stooftmen onse Queen allen,
Die dan mede wel ter degen
Onsen tafel zijn gemeen.
Ga naar voetnoot*Eycken lombaerts voor den mont Aengenaem, en wel gesont.
Wittebroot eerst doorgesagen
Met de raspe, crijch behagen
Inde panne licht gebacken,
Wel met eyers doorgekneet;
Doet ons naer de koucxkens snacken,
En betaelt ons met de beet.
Broot in Eyeren gewent,
En noch beter ons bekent,
Broot in enckel Roose-water,
Vint by ons niet eenen hater.
Spaensche pap comt van s'gelijcken
Met de Nates uyt de houck;
Oock en sal ons niet beswijcken
Een verheven dicke Kouck;
Ga naar voetnoot*Die van Gorcum seer bequaem
Sal behouden haeren naem,
Totmen ons sal connen leeren
Hem met sijnen naem vereeren.
Van Rafoelen alle beyde,
Bruyne en witte al even milt,
Salmen oock u voor u scheyden
Dienen soo veel als ghy wilt;
Met bespreck van geen van been
My te deelen; maer alleen
Voor u, en mijn ander gasten
Die te houden; of te vasten.
Ga naar voetnoot*Als de Paesschen is voordeure,
Of noch nieuwlijnckx gepasseert,
Van de Vlaen wert al de keure
Ons naer herten lust vereert:
| |
[pagina 246]
| |
Witte of bruyne alsoomen wil,
Beyde sonder eenich schil,
Naer de ouwe en nieuwe moden;
Werden ons gelijck geboden.
Als het al is op het beste,
Crijge ick voor een goeden vrient
Bloemmengij oock met de reste,
Reyn in snekens op gedient.
Onsen God vry meer ons geeft
Dan de mensch van nooden heeft;
Vele geeft hy nae den wensche,
Tot vermaken van den mensche:
En wanneer hy gaet versinnen,
Al de deucht van sijnen Godt,
Sal hy nimmermeer versinnen,
Gans en gaer naer sijn gebodt
Hem te schicken, en den Heer
Geven al den lof en eer,
Die soo milde voor ons leven
Heel de werelt heeft gegeven?
Ga naar voetnoot*Daer by setmen Confituren:
Die den Hof en honich geeft;
En Geleen, die ons deuren Tot den Hof de nieuwe heeft:
Daer by lange ick oock met een
Druyven, die hier in t'gemeen
Van den Ougst af ons bedijen,
En den disch tot Paesschen vrijen.
Boven allen wert verheven
Moes van druyven wel bewaert,
En wert t'heele jaer gegeven
Mijne vrienden ongespaert;
Dat sijn serpe cracht behout,
Nergens dan in weynich sout
Op gesoden, om de magen
En de lever te behagen.
| |
[pagina 247]
| |
Ga naar voetnoot*Seur en soeten Room ter keure
Wert met een ons aengericht;
Vlaengeback van soeten geure;
Een Restoele droogh en licht.
Een pot Wafels cort en goet,
Backtmen op den ouwen voet.
Vadden worden niet vergeten,
Met veel eyers door gesmeten.
Sprits geback licht op gejagen,
En wel aerdelick gecrult,
Doet de schotel meest behagen
Hoese meer de schotel vult;
Lichter men my uyt de pan
Geen geback voor setten can,
Dan de Spritsen, die ter degen
Hebben haren aert gecregen.
Ga naar voetnoot*Wel gesonde groene koucken,
Van de cruyden alderbest,
Diemen is gaen wesen soucken
In den Hof, volcht mette rest:
Daer geen cruyt van smake of cracht
Is vergeten of veracht,
Dat ick selve met versinnen
Plucke naer mijn eygen sinnen.
Cijchoreye en Violetten,
Als de lever is ontstelt;
Om de mage wel te setten,
Plucke Rijnvaen van het velt;
Met Betonije en Parey,
Of wel Bies-loock, en van bey;
Selden wy de Kervel missen
Om gemackelick te pissen.
Voor de blase en voor de niere,
Scherven in het backruyt me
Onse Asperges, nergens diere
Op ons houve buyten Ste:
| |
[pagina 248]
| |
Met de blaren seer getackt,
En als kervel doorgehackt,
En in smaecke van s'gelijcken
By den kervel te gelijcken;
Maer van lijve, steel, en blaren,
Een verheven groot gewas,
Dat geen mensche dient te sparen
Aen de Nieren quaelck te pas.
Voor Graveel en voor den steen;
Buyten over al gemeen,
Boven allen de Gravinne,
In mijn Cruyde-koucken minne;
Met een blaerken ses of achte
Van t'graveel-cruyt, by den naem
Wel bekent, en dat ick achte
Meer als yet daer toe bequaem.
Om te lossen al den pack
Van de winden met gemack,
Haelen Venckel uyt de houcken;
Suycker voor ons cruyde-koucken.
Als den buyck te vast gesloten,
Openingen heeft van doen;
Gaen in onse koucken stooten
Pappelen, en Lamsoor groen;
Patientij fijn gehackt,
Men met vele surckel backt
Die den brant haer onderwinden
Binnen lijve te verslinden:
Soo een yder cost versinnen,
Al de Patiencij-cracht;
Souse dickwils meer beminnen
Danse veeltijts wert geacht.
De Borage s'winters groen,
Wy oock in de koucken doen;
En vergeten oock hier selde
Vijf ses blaren malse Melde;
| |
[pagina 249]
| |
En een hant vol jonge bete,
Alse groen te velde staet,
Met Spenagie niet vergete;
Daermen van te camer gaet.
Naer den tijt en noot verheest,
Neme ick sulcke cruyden meest,
Die in smake, of in haer crachten
Boven ander zijn te achten.
Is de buyck te seer ontbonden;
Hertstongh comt ons best ter baet;
Draken bloet wert goet bevonden,
Daer ons t'bloet te licht ontgaet.
Goet voor t'schadelick venijn
Sal Valeriane zijn.
Tegen t'hert benout van binnen,
De Borage meest beminnen;
En met ons Buglosse roemen,
Die wy snijden onder een,
Met de clamme Gousebloemen.
De Melisse is ons gemeen,
Om de hersens quaelck gestelt,
Of te vochtich of verkelt;
Tot de sennen ende leden,
Slutel bloemen meest besteden,
Die wy boven allen soucken,
Ende scherven in de pan,
Voor de gist van onse koucken,
Ende brengen aen den man;
Of in vele kouckxkens cleen,
Of maer in een koucke alleen,
Aen gerecht om metter moeten
Onsen struyve lust te boeten.
Als ick van de longer clage,
Melck-cruyt van ons lieve vrouw
Is de troost; die met de mage
En de lever op de trouw
| |
[pagina 250]
| |
Dadelick wert by gestaen;
Als wy in ons Hoven gaen,
Om mit handen vol te halen,
Beyde te mercurialen.
Agrimony wert vercoren
Als de lever al te seer
Opgestopt is, om t'oorbooren
Met gelijcke cruyden meer.
Petersely wel alleen,
Off Grisonye onder een,
Doen haer besten oock by tijden,
Om ons lever te verblijden.
Is de borst te seer beladen
Met haer cortheyt, en de milt
Doet haer clachte; wert geraden
Scabieuse, diese stilt;
Met het duyfcruyt oly-vet,
Als het hooft heel is ontset,
Comt Betony haer ter baten,
Met melisse. Tot de gaten
Tot quetseuren, ende wonden,
In off buyten aen het lijf,
Wert Sanikel goet bevonden,
Met Sinauw van blaren stijff;
Nagel-cruyt, en Senegroen,
Even groot mirakel doen.
Als d'Amandels off de kele
Zijn verstoort, gebruycken vele,
En t'cruyt tot ons koucken eten,
Dat zijn blaren allegaer
In vijff vijngers heeft gespleten,
En cruypt sijnen plocker naer.
Voor de tanden ende keel;
In de koucken wel en veel
Dienstelick, de freynse blaren,
Van de malste wy vergaren.
| |
[pagina 251]
| |
Coste, en Simsoen voor de vrouwen,
In het backruyt, alst haer lust,
Mengen, en voor haer behouwen
Daer sy mede zijn gerust.
Als veel swaerder haren noot
Oock tot stercker hulpe noot,
Soucken alderhande cruyden,
Die haer dienstelicken duyden;
Met de cruypende poleye,
Die van velen maer te seer
Is bekent, ontrent de Meye;
Naer de stoute Clooster-leer:
Of Scharley die haren stanck
Heeft en geeft selfs tegen danck
Vanden plocker: die de koucken
Op mijn tafel niet en soucken.
Wat gebreeckt my te beswaren
Hooft en hersens inder daet,
Met een hant vol ruyge blaren;
Daer het Hoff my open staet?
Dese cruyden al te saem,
Zijn de tonge en t'lijff bequaem;
Die wy naer ons wel gevallen,
Veel of weynich van haer allen,
In ons groene koucken scherven,
Ende selden vanden dis
Laten nemen off bederven,
Soose niet vergeten is:
Sonderlingen als het cruyt
Boven d'eyers verre muyt,
Om haer crachten wel ter trouwen,
Dies te beter te behouwen:
En dees cruyden al te samen
Zijn by my alleen gevelt;
Om met aendacht te beramen,
Wat ons best te vreden stelt.
| |
[pagina 252]
| |
En dus nemen t'heele jaer
Trouwelick dees struyven waer;
Die ick dickwils heb vercosen
Van der aerden, toe gevrosen;
Daerse dick met snee begraven
Schuylen in haer winter cleet,
En om onsen lust te laven,
Op ons tafel staen gereet.
Ga naar voetnoot*Soo doen oock wel sijn gesicht Bouckwey-koucken, wit en licht.
Of een broeder, daer de cruymen
Sijn soo dick, als twee drie duymen,
Als een bieraet vol van oogen;
Daer de boter metter stont
Is van boven door gesogen,
Tot beneden op den gront:
Ga naar voetnoot*Of een taerte ront geleyt,
In quartieren onderscheyt,
Met haer teere en malse corsten,
Op gedient heel ongeborsten;
Daer de stoff soo veelderande
Is, als penne seggen can;
Naer t'gebruyck is vanden lande,
Of den lust van yder man.
Op sijn Bourbonois geleyt,
Of met appels vol gespreyt,
Vol van sachte Orangie schellen,
Om de mage te verstellen:
Als nu Surckel serp van smaecke;
Steecke beyers meer als groen;
Somtijts ick naer kriecken haecke,
Of naer Knoesten om te voen:
Room met eyers altemet,
Wert voor taerte ons op geset;
Of Genivers. Boven allen
Heeft de kervel goet bevallen.
| |
[pagina 253]
| |
En de taerte van de freynsen,
Geensins men verstooten can,
Als wy maer by tijts en peynsen
Haer te brengen voor den man.
De Gemvers van s'gelijck
Zijn ons dienstich al gelijck,
Om in corsten ront gebacken,
Ons te doen naer taerten snacken.
Ga naar voetnoot*Groene Mispels, op gesoden
En geswollen in den wijn,
Werden ons hier aen geboden,
En niet te vermuylen zijn.
In het vallen van het jaer,
Staen de rotte mispels claer
Op de tafel, voor ons eten
Om den Somer te vergeten.
Die mijn vrienden, meermael achten
Om haer groote, als om haer deucht;
Elck gelijck een stick van achten,
Van ons boden best gemeucht.
Ga naar voetnoot*Salsifij bruyn geroost
In de boter, is de troost
Als de wit gevrosen vlocken
Niemant naer de Hoven locken:
Dick als goede pastinaken,
Die mijn tafel winter-tijt
Niet en can met reden laken,
En haer geerne me gelijt.
Schoon Raponce, die de pan
Sachtkens freyt, wert nevens an
Op gericht, en duymen dicke
Wijst haer deuchden mette sticke:
Spijse, daer Francoys den eesten,
(Wijste Prince van sijn tijt,
En op een naer wel den meesten,
Die hem veel eer maeckte quijt)
| |
[pagina 254]
| |
Met de Botrijs in sijn dranck
Nutte, sijn heel leven lanck,
Om alleynskens te bedijen
Naer den velt-slach van Pavijen.
Ga naar voetnoot*Een droogh Tongsken, doorgesneden,
Vers van reuck, root int gesicht,
Stelt den honger voorts te vreden,
Op de tafel opghericht:
Ga naar voetnoot*Met een schotel ofte twee,
Die met eenen staet geree,
Vol van snekens van Sousijsen,
Naer de Boullonnoische wijsen.
Ga naar voetnoot*Off ick sal met haest in schijven,
D'eerste die ick crijgen can
Van mijn Griecksche Pompen, clijven,
Ende fruyten inde pan:
Als my emmers eenen vrint,
Die den Hoff en cruyden mint,
Overcomt, naer mijn begeeren,
Om hem dese spijs te leeren:
En sal hem met lust doen smaecken,
Pompen, die hier niemant kent;
Niemant licht oock sal versaecken,
Die my d'ander werelt sent:
Pompen, die den Indiaen
My uyt Westen heeft gedaen;
Scherp van toppe, off plat van sate,
D'eene vrouch, en d'ander late;
Met haer schoon goutgele veuren,
Vytgestreckt lanckst t'aerderijck,
Om de oogen te bekeuren;
En des winters al gelijck
Mijnen tafel te beslaen.
Pompen die den Indiaen
My uyt Oosten heeft gesonden
Werden oock by my gevonden;
| |
[pagina 255]
| |
Om by beurte my te geven
Elck om best, haer trouwe deel,
Tot mijn nootdruft ende leven;
Off in d'as gebraen geheel,
Off te midden door geklooft;
Off in weren sop gestooft,
Boven slechts wat affgesneden,
Naer den Indianen seden;
En in plaetse van de keesten,
Vytgetrocken reyn en net
Kieck, off hoen, off ander beesten
Ingesteken, en geset
Op den disch in sijn saisoen,
Heel op tafel, om te voen
Drije paer volckx, en haer te leeren
By den Indiaen verkeeren:
Dat voor my noyt mensche dede,
Eer mijn Hoff dees vruchten vant,
Als een yder was te vrede
Met de Pompen van het lant.
Dese vruchten alle gaer,
Maecke ick voor mijn vrienden claer,
Om mijn tafel te vereeren,
En haer blijde te festeeren.
Ga naar voetnoot*Ondertusschen dat het groene
Boom-fruyt, vers, reyn ende gaer,
Wert gepluckt tot ons verdoene,
Naer den tijt is van het jaer.
Oock verleenen tot ons mael
Onse hagen altemael
Haer gewas; oock geeft de eerde
Haere besien van weerde,
Om het lichaem te vercoelen,
Als wy al te grooten brant
Binnen in ons lichaem voelen;
Daer om hebbe ickse oock geplant.
| |
[pagina 256]
| |
Bedden vol veel achter een;
D'eene groot en d'ander cleen,
D'eene wit met grooter granen,
D'ander root; naer elckx vermanen:
Die ick ete sonder spoelen,
Ongewassen soose zijn,
Sonder letsel te gevoelen
Van of lucht of eert-venijn:
Daer de coppe niet en deert,
Noch de padde niet verveert,
Dese beyers ongewassen,
Naer geen heet vergift en passen.
Oock soo zijn de aertsche cruyden,
Die in over groot getal
Staen in t'Hof; maer meest in t'Zuyden,
In ons keucken dienstich al.
Somma; onse tafel kent
Anders niet, dan wat ons sent
T'eygen lant dat wy bebouwen,
En voor onse moeder houwen:
Sy ontfanget door Gods segen;
En ons wederomme geeft,
Wat de sonne en dauw en regen,
Haer voor ons gegeven heeft.
Ga naar voetnoot*Die in spijse sich verheucht,
Sonder voetsel, sonder deucht,
Vis noch vlees, noch cruyt noch vruchten,
Voort gecomen op een nuchten,
Rotticheyt, en sweet van d'eerde,
Aposteumen van het lant;
Diemen noyt en hielt in weerde,
Voor men eerst de sotten vant,
Die van slijmich duyvels broot,
Dat de padde selfs verstoot,
En met reden oock mishaget,
Of van haer den naem schoon draget,
| |
[pagina 257]
| |
Heeft gemaeckt een menschen spijse,
Heeft gehackt, gesoockt, gesmoockt,
En wel dertel op sijn wijse,
Overdadigh heeft gekoockt;
Die in desen sotten cost,
Van den dwasen eerst begost,
Stelt sijn lust en sijn vermaken;
Laet hem selver toe gaen maken,
Coken, smoken, roillen, broillen,
Naer sijn eygen appetijt,
Sijn gesochte Camprenouillen;
K'make my de sorge quijt;
Die ick noode op mijnen hals
Trecke, daer geen eer met als
Voor den kock is te becomen,
Dan om voor sijn cost te schromen:
Maer hy moet te vooren weten,
Dat ick van sijn sot cocket
Niet een enckel beet sal eten,
Hoe schoon hyt my vooren set.
Noyt en was mijn honger lust
Met onseker aes geblust;
Die noch niemant can beduyden,
By wat soorte van de cruyden,
Datmen dese misgeboorte,
En rechtschapen avetrounck
Stellen moet, dan by de soorte
Die het graf den mensche schounck.
Hoe seer ick mijn hersens quel,
Om te brengen op haer stel,
En te scheyden van malcander
Goede en quade: d'een met d'ander
Heeft meer aengeboden crachten,
(Souckse vry getrouwlick nae)
Om haer heel te doen verachten,
Dan te scheyden goe van quae.
| |
[pagina 258]
| |
Als drouge ick mijn eerste kint,
En met lusten soo verblint
Ware, dat ick metter gangen
Naer dees spijse creegh verlangen;
Lede liever schae by tijden,
Met mijn lusten niet te voen,
Dan vlus al de schae te lijden,
Die de Camprenoeillen doen.
Onsen God, heeft over al,
En in overgroot getal,
Tot behoeven en vermaecken
Van ons lichaem, claer doen maecken,
Soo veel, en soo veelderande
Spijse, dienstich tot behout
Van den mensch, in allen lande,
Daer hy hem vast op betrout;
Alse op tafel, doort' gebet,
Wert gesegent opgeset,
Dat hy wel sijn dier vermaken
Mach van Campernoeillen staken;
Om niet selfs sijn eygen leven,
Door een ongebonden lust,
In perikel te begeven,
En te crochen ongerust.
Emmers soo mijn goeden vrint,
Heel en gaer dees cost bemint,
En van my begeert te weten
Besten raet om die te eten;
Sal een ander niet vertrouwen
Die te kiesen waer hy wil:
Het en is geen werck van vrouwen;
Datse liever sitten stil,
En allen my laten gaen;
Om te sien waer sy gestaen
En wanneer sy zijn geboren;
Die van my dan uyt vercoren.
| |
[pagina 259]
| |
Alsoo veel men can verkiesen,
En gekoockt naer mijn mijnen sin,
Haer boosheyt seer verliesen,
Voor mijn vrient dien ick bemin:
Doch hoe veel ick heb gedaen,
Om haer aert te doen vergaen,
En met sausen en met koken
Haer nature schier verbroken;
Noch en wert te geender stonde
Desen kost hem toegerust,
Off ick wensch met hert en monde
Mijnen vrient een beter lust;
En een coppe goeden wijn,
Op sijn aengenaem venijn:
Want de mens is soo van sinnen,
Dat hy veel tijt sal beminnen
Eerst sijn schade, en dan bedencken
Middel om sijn eygen schae
Op den besten voet te krencken,
Als het dickwils is te spae.
Hoe veel sotte en wijse me
Zijnder, die haer eerst de sne
In haer eygen vinger geven,
(Vyant van haer soete leven)
En een duockxken om de wonde
Winden, op der selver stont,
Daer sy veel tijts leven conden
Altijts even wel gesont?
Ga naar voetnoot*En verwacht op mijnen dis
Geen Melck, die gelebbet is,
En in boeyen heeft gelegen:
Sijnen naem wert hier verswegen
Alsmen mijnen gast wil wesen;
Die heel uyt mijn huys en oogh
Is voor eeuwichlick verwesen.
Runsel heeft hier geen gedoogh:
| |
[pagina 260]
| |
T'sijmen hem van Veurne sent,
Of van Belle tot present,
Of van Edam, of ter Gouwe
Wert vercregen op de trouwe;
Waer en hoe hy wert gepresen,
Metter hert of metter mont,
Blijft verbannen en verwesen
Aen mijn tafel t'aller stont;
En ten hooghsten ongeacht
Waer hy wert van daen gebracht;
Selfs de geen die hier te lande
Wert geperst te Gravesande:
Of rontom in onse Stellen
Daer in grooten overvloet
Ons de beyters mede quellen,
Setmen by haer eens de voet;
T'sijmen hem oock van s'gelijck
Van Auvergne uyt Vranckerijck,
Verre buyten Nederlanden,
Of van Parma crijcht ter handen:
Ick verstoote d'Italianen,
T'samen met den Frans-man hier;
Niemant passe te vermanen,
Van mijn vyant niet een sier:
Ick verfoeye quaden aes;
Die soo sot is en soo dwaes,
Dat hy wil de maech bekeeren,
En haer selfs niet can verteeren.
By mijn tafel is geschreven
Dese wet, voor elck en een,
Daer een yder naer moet leven,
Want sy is voor elck gemeen.
Die aen dese tafel noemt,
Daer den meester vooren schroemt,
Ende geensins voor sijn oogen,
Sonder schricken can gedoogen;
| |
[pagina 261]
| |
Als die openbaer schandale
Heeft met tonge en mont begaen,
Voor t'geselschap al te male
Sal vluckx over en staen;
En sal in een ander tael,
Voor sijn boete, hier al te mael,
Sonder missen, dese wetten,
Voetstaens moeten over setten:
Of een ander in sijn name
Soucken, die hy vinden can,
Die t'geselschap acht bequame,
Om te houden voor den man;
Een soo lange sonder wijn
Hier aen tafel moeten zijn,
Als hy soucken sal te dralen
Om sijn boete te betalen:
Ofte can hy niemant vinden,
Die voor hem betalen wil;
Sal hem vaste gaen verbinden,
Heel het mael te swijgen stil.
Noyt en wasser rechter wet,
Selfs by Solon in geset,
Dan de straffe te besteden
Aen de misbegaende leden.
Elck en een wachte hem voor schade
En bedencke wat hy seght;
Alst gedaen is, ist te spade,
En verwachte niet dan recht:
Of wert yemant achter haelt
Die de boete niet betaelt
Aen de tafel hier geschreven,
Salse morgen dobbel geven:
En soo langh de name dragen
Van vertreder vande wet,
Tot hy naer sijn wel behagen
Weder my te vreden set.
| |
[pagina 262]
| |
Als dan elck heeft sijn begeert
En de tafel is geweert;
Dancken God op onse wijse
Die ons dranck verleent en spijse.
Ga naar voetnoot*Heere God, die ons lichamen
Hebt genadelick gevoet;
Onse sielen al te samen
Van den onderganck behoet:
Voetse met het Hemels broot;
Geeft ons allen cleen en groot,
Dat van hier ons d'aertsche spijse
Trapwijs naer den Hemel wijse.
|
|