Als ratten in de kerk. Een dorpsgeschiedenis uit een nog jong verleden

[p. 48]

7

Na weken van nattigheid hadden ze boven eindelijk de regenzeef dichtgetrokken en de zonnebal naar buiten gelaten. Hij blonk op de vette klei en spiegelde in de vensters van de huizen, de boerderijen en het kasteel, waar de burgemeester op het bordes met diepe teugen de zuivere lucht in zijn longen zoog. Hij scheen er niet genoeg van te krijgen. Na het voorgeschreven aantal ademhalingsoefeningen te hebben volbracht, begon hij bewegingen met armen en benen te maken. Strekken, inhalen, ophalen, neerzetten. Daarna plantte hij de handen op zijn scherpe heupen en presteerde het om twintig kniebuigingen uit te voeren. Toen moest hij zich, vanwege uitputting en duizeligheid, aan de balustrade vasthouden.

‘Is u niet goed?’ vroeg Mieke, die met een mattenklopper gewapend naar buiten kwam.

‘Ik... eh... een beetje duizelig. Anders niets...’

‘U ziet zo bleek. Zal ik mevrouw waarschuwen?’

‘In hemelsnaam nee. Het gaat alweer.’

Onzeker sukkelde de gezagsdrager de bordestrappen af.

‘Het wordt een prachtige dag,’ mekkerde hij tegen Mieke, die hem aan een arm steunde.

‘Gelukkig maar, als het bleef regenen viel de kermis nog in het water,’ zei het meisje.

‘Het zit zo Mieke,’ expliceerde hij. ‘Ik heb een veel te zittend leven. Maar je zult zien, na enkele weken training spring ik weer een meter zestig, zoals in mijn jonge jaren. Ik was de beste hoogspringer van de HBS.’

‘Wees maar voorzichtig,’ waarschuwde Mieke hem. ‘Als de scharnieren beginnen te roesten, kun je ze beter met rust laten, zegt mijn vader altijd. Een mens moet binnen de per-

[p. 49]

ken van zijn vermogen blijven. Dan wordt hij oud en gelukkig.’

De burgemeester aanhoorde met verbazing de vermaning van het verstandige Mieke. Het lentebloempje verkondigde waarheden zo maar voor de vuist weg.

‘Maak je maar niet ongerust,’ lachte hij, met een gemelijke oogopslag haar figuurtje beschouwend. ‘Mijn scharnieren zijn in prima konditie en ik heb longen als een stier. Wacht maar, binnen een paar weken...’

‘Ik ben benieuwd,’ lachte Mieke ook en ging terug naar binnen. Met twee sprongen nam ze vier treden en wervelde als een wind over het terras de dubbel openslaande deur in. Een diepe zucht ontsnapte aan de geprangde burgemeesterlijke borst...

Sedert de komst van Mieke was er in de gedachten en gevoelens van deszelfs bewoners een onderbewust verlangen naar de oppervlakte gekomen. Men kon het een sluimerende ‘ideaalstreving’ noemen, die door Mieke wakker was geworden.

De kasteelheer stamde uit de gegoede middenstand en had, na de HBS, met vlijt en ijver GI en Gil behaald en op sekretarieën alle denkbare rangen doorworsteld. Toen hij -de burgemeesterstop had bereikt, overwoog hij, op veertigjarige leeftijd, om zich uit de jonge vrouwenaanplant een levensgezellin te kiezen. De eerste de beste die hij zijn verleidelijke lach schonk, beet in het aas. Het was een onderwijzeres uit een burgermansgezin, die de dertig reeds was gepasseerd en merkbare symptomen van zwaarlijvigheid begon te vertonen. De edelachtbare lach was dan ook een uitkomst in hoge nood geweest. Ze hapte zo gulzig, dat de onervaren eerste burger al binnen een half jaar voor het altaar stond. Toen was zij waar ze wezen wilde.

Na de huwelijksceremonieën en de daarop volgende witte-

[p. 50]

broodsweken begon het normale dagelijkse leven. Fouten, gebreken en tekortkomingen kwamen aan de oppervlakte. In eerste instantie werden ze met de mantel der liefde bedekt. Uiteindelijk veroorzaakten ze twist en zelfs ruzie, waarbij het burgerlijk hoofd steeds het onderspit delfde. Wellicht dat de komst van een of meerdere nieuwe wereldburgers een oplossing in de nood was geweest, maar tot hun beider droefenis bleven zij van een nakomelingschap verstoken. In de acht jaar van hun samenleving zagen zij zo dikwijls hun hoop op een vruchtbaar resultaat van hun seksuele inspanningen vervliegen, dat ze verder alle hoop lieten varen. Het werd een saaie bedoening.

Zoals de zon, na een miezerige regentijd, was doorgebroken, zo zonnig was Mieke in het kasteel verschenen. Alles werd nieuw, lichter, vrolijker. Er klonk weer een lach. De zure smaak verdween.

De eerste dagen bezag de burgemeester met welgevallen zijn levenslustig onderdaantje, dat zwierig door de vertrekken dwarrelde. Hij debuteerde een kwinkslag en kreeg prompt antwoord. Van plezierig werd het plezieriger en ten slotte droomde het hoofd van de gemeente halve nachten over het lieve meisje. Hij droomde dat hij zich met haar in de natuur bevond. Hij drukte het ranke hertje tegen zijn borst. Haar rode kersenmondje was vlak bij de zijne. Een zoen... Hu, wat was dat? Een knotwilg langs de kant bewoog. Zag hij goed? Het was geen knotwilg, maar zijn vrouw, die hem, met rollende ogen, op heterdaad betrapte. Ontzet liet hij Mieke los. Hij bibberde... ‘Eulalia, vergiffenis,’ perste hij in onverstaanbare klanken uit zijn keel. ‘Ik heb je nooit bedrogen...’

Een por in zijn ribben bracht hem tot de werkelijkheid terug. ‘Wat doe je?’ vroeg een giftige stem. Met een kreun draaide hij zich om en schaamde zich. De heilige huwelijksbanden snoerden hem. Nog nooit had hij aan zijn plicht als

[p. 51]

trouw echtgenoot verzaakt. Hij worstelde als een volleerd krachtpatser. Mieke wilde niet uit zijn gedachten. Altijddoor was ze in zijn onderbewustzijn aanwezig. Als hij bij zinnen was deed hij normaal. ‘Het is onzin,’ dacht hij dan, ‘dat gemijmer. Ik heb de vijftig in zicht en ben getrouwd. Fini, basta, uit!’ Zo vocht hij. Het kwam echter zo ver, dat hij bewust ging fantaseren. Nog eens jong zijn en leven... léven... Ochtendgymnastiek!...

Mevrouw Eulalia was er niet beter aan toe. De beweegredenen om zich met Mieke te vereenzelvigen, berustte bij haar op afgunst. Een vrouw is een vrouw en een vrouw heeft haar vrouwelijke verwachtingen. Hoeveel uren had zij niet, huilend om haar onvruchtbaarheid, slapeloos doorgebracht. Ze las nooit de geboorte-aankondigingen in de krant, eenvoudig omdat het haar pijn deed er zelf nooit in vermeld te worden. Ze verfoeide haar zware lichaam en verlangde te zijn als het vlindertje, rank en lenig, kinderen te hebben en echt bemind te worden...

Zoals gezegd, Mieke was hun beider ideaal. Het kind zelf had er geen vermoeden van. Zij vond mijnheer en mevrouw twee lieve mensen. Ze verwonderde er zich alleen over dat ze tegen elkaar niet zo deden als haar eigen vader en moeder. De verhoudingen waren in kasteelkringen zeker anders dan bij gewone mensen, dacht ze. Mensen in een kasteel hebben blauw bloed...