Cursus Middelnederlands

Regelnummers proza verbergen

30 Meester Jan Ypermans Surgie

Zie voor een karakterisering van dit boek en de gevolgde uitgave, tekst 23. Hier volgt hoofdstuk 5 uit het Vijfde Boek, dat over de oren handelt.

1Van misseliken dingen dat vallet in doren. etc.

2Alse enech dinc valt in die oren. alse coren of stene of dies gelike van 3 andren dingen. so salmen doen ademen enegen vrient van dien zieken in 4 die ore daert in es so dat die ore al nat si gemaect binnen met den lauwen 5 ademe. Ende daerna so hale sinen adem zere in. of tote hem sugende. 6 aldus so sal hi mogen sugen ute dat daer in die ore gevallen es. Of gietet 7 olie van rosen in die ore al warm. eist een kerselsteen of .1. ander steen 8 dat sal die ore maken al glat. Mer eist een tarwen coren of erwete of vitse 9 of bone citri lupini. of ander dinc alse grane. so en gietter niet in die olie. 10 want het souder met te zere wassen bi der wacheit vander oliën. Ende 11 daer na so nemt .1. lange naelde entie si gevouden alse ene cricke. Ende 12 de cricke stect in die ore tote dattie cricke of haec leden si den steen. ende 13 dan so keret die naelde so dat die cricke si onder den steen. ende also doet 14 den steen comen treckende opwert ute.

15Dits ene ander maniere. Nemt .1. wel slecht stroëlkijn of stoxkijn. ende 16 dat blonc ende slicht ten ende gemaect. ende net dat slicht endekiin 17 vanden stoxkine in terbentine die tay es ende houdende alse lijm. dit so 18 stect in die ore. eist graen of steen. het salre an cleven. Het staet so 19 onderwilen dat ment niet uut gecrigen en mach om dat so diepe es daerin 20 gesteken met onwisen handen dat men den genen diet heeft in dore moet 21 sniden int hole vander ore met enen scerse. Ende men moet sniden so 22 diepe. datmen die dingen die in die ore siin mach opwert lichten van 23 onder. mer hieran es grote vrese. Nochtans so es beter quaet dan noch 24 arger.

[p. 193]

Opdracht

1	Geef een vertaling van de titel. Wat merk je voor bijzonders op?
2	Wat zou met een stene bedoeld zijn?
2/3	dies - dingen: Wat is het kernwoord in deze groep? Tot welke woordsoort behoort het?
3	Wat wordt in so hervat?
3	enegen vrient: Kun je naamvalsuitgangen verklaren?
4	si: Waarom wordt hier de aanvoegende wijs gebruikt?
5	Geef een vertaling van Ende - in. (Let op de vorm hale)
5	Beschouw je of als een ondersch. of als een nevensch. voegwoord?
7	Waarbij behoort de groep al warm?
7	Moet het gedeelte dat begint met eist wel of niet met het voorgaande verbonden worden?
8	Waarnaar verwijst dat?
9	Zeg in eigen woorden wanneer er geen olie in het oor mag en waarom niet.
11	Waarnaar verwijst daer in daer na?
10/11	Ende - cricke: Welke twee Vlaamse kenmerken zie je in deze zin?
12	de cricke: Zinsdeel?
12	Van welk ww is leden afkomstig? Wat zijn de hoofdvormen? Wat betekent het woord hier?
14	treckende opwert ute: Zinsdeel?
11 t/m 14	Zeg nu in eigen woorden wat je met de cricke moet doen.
15/16	Hoe moet het stokje eruit zien?
15	Geef een nnl. zin waarin ‘en’ gebruikt is in de betekenis die het hier heeft.
16	Met welk bijvoeglijk naamwoord hangt het ww netten samen?
18/19	Het staet so onderwilen = ....
20	Waarbij behoort de groep met onwisen handen?
23	Wat zou met grote vrese bedoeld zijn?
23/24	Wat is het ond. in de zin Nochtans-arger?