Onze sporthelden. Deel 3

[p. 156]

Alwin Johan Lieuw On
Verdedigde met spectaculaire salto's

Op zijn zevenenzeventigste levensjaar, als wij hem bezoeken in zijn riante woning, blijkt hij ijverig bezig te zijn in zijn tuin. Levenskrachtig nog en zich ontpoppend als een vlotte, aangename verteller die zich sommige voorvallen van jaren her nog heel goed herinnert. Alwin Johan Lieuw On, geboren op 25 april 1921, getogen in de Freemangronbuurt, niet ver van de hoek Nepveustraat/Gemenelandsweg waar het Mr. Bronsplein ligt, de bakermat van zoveel voetbalhelden te onzent. Hij komt uit een groot, gezellig gezin met 6 jongens en 5 meisjes, die allen daar zijn geboren en er een goed deel van hun leven hebben doorgebracht.

Stereotypisch

Het verhaal van onze causeur-met-gepast-elan is stereotypisch voor menig onzer in de uitgaven van ‘ONZE SPORTHELDEN’ terecht bejubelde voetbalvirtuozen en -kunstenaars: blootsvoets begonnen in het straatvoetbal, de surveillance van de politie trotserend met veel enthousiasme, waarachtig plezier en niet te vergeten gesteund en geïnspireerd door een buurtsolidariteit die zijn weerga niet kent. Geen middelbare- of universitaire opleiding (die er trouwens toen ook nog niet was), maar ook voor onze Lieuw On de eenvoudige, maar solide Westerschool - later geheten Benjamin en Schoonhovenschool - en de Selecta voor Ulo. Niettemin hebben die jongens van toen allen het vooral vanwege hun gedegen opvoeding, ijver en discipline heel ver geschopt, ook in hun maatschappelijk leven en zijn ze tot op hoge leeftijd eerbare burgers gebleven. In hun hele bestaan was voetbal hun lust en leven, dwars door alles heen.

Jeugd, zelfzekerheid en geloof

Sinds zijn jeugdjaren (op school voetballen tijdens de pauzen en thuis op straat weer voetballen na het middageten) heeft Johan Lieuw On zich geproflleerd als een harde, maar eerlijke achterhoedespeler, die, zo niet onmogelijk dan toch zeker heel moeilijk te passeren was. In die tijd was bij ons het begrip ‘trainer’ nog onbekend. Men moest het hebben van zijn eigen talenten, van het goed afkijken van anderen, van veel oefening, een goede sportattitude en van inventiviteit. Ja, reeds op 10-jarige leeftijd begon de

[p. 157]

pupil oefeningen te doen aan de geïmproviseerde toestellen B rekken, ringen, bruggen e.d. B op de achtererven van enkele buurtbewoners, waarna steevast een partijtje werd gevoetbald. Geen instructies, geen oefenmeesters of scheidsrechters. De jongens waren geheel op zichzelf aangewezen.

In de Wanicastraat, op een erf, ‘brahamdjarie’ geheten, richtte de ambitieuze Lieuw On met buurtvrienden de voetbalvereniging ‘Vliegende Pijl’ op en al gauw was deze door haar grote aandrift de ster van een wijde omgeving.

Op 15-/16 jarige leeftijd was het lot Ade moeilijke back’ goed gezind. De v.v. Paramouth van de CUL dreigde namelijk dood te bloeden, doordat door de schier onweerstaanbare zuigkracht van de Nederlandse Antillen in die tijd vele Surinamers daar naar toe vertrokken om er hun geluk te beproeven (werkgelegenheid). Ook voetballers van Paramouth. Aan Alwin werd door zijn broer gevraagd om deel uit te maken van de zeer verzwakte Paramouth-gelederen. Maar hoe! De jongen had geen voetbalschoenen, had nog nooit één aan gehad. Gelukkig, hij kreeg één ter leen van een zekere Liem Tjauw, oefende ermee op de zaterdag om de zondag daarop in de verdediging van de vereniging als een rots in de branding te staan, bewonderd door teamgenoten als



Hendrik Goudmijn, Richard Simons, Edmund en Franklin Kaersenhout e.a. Zijn zelfzekerheid en geloof in eigen kunnen hadden hem in deze wedstrijd tegen PVV voortreffelijk staande gehouden en vele blikken naar hem toegetrokken, zóveel zelfs, dat de beroemde en geliefde sportliefhebber Wim Bos Verschuur kosten noch moeite spaarde en hem inlijfde bij het grote Transvaal. Dáár begon zijn werkelijke naam en faam, zijn roemrijke voetbalcarrière samen met persoonlijkheden als een ‘Vossie’ Belgrave, een Iwan Vasilda, een Alex Leckie, een goalie als John Zeegelaar en al die andere vedetten in die club. Hij bleef er jarenlang, verknocht door ware clubliefde.

Op 5 mei 1942 werd de zeer gemoedelijke sporter abrupt, in weerwil van zichzelf uit de smederij van de werkplaats Beekhuizen door de politie gehaald om bij de Schutterij dienst te doen. Daar belandde hij - Gode Zij lof! - in een even gezapige groep. Ingedeeld bij het 1ste Bataljon (Oranjeschool) werd hij belast met

[p. 158]

administratieve werkzaamheden, naast de andere verplichte bezigheden z.a. sportbeoefening. Al gauw blonk hij uit in geweervechten, terwijl zijn voetbalfaam hem vooruit was gelopen, getuige het feit, dat vele pogingen werden aangewend om hem naar de militaire afdeling over te plaatsen, teneinde de militaire voetbalvereniging te versterken. Maar hij bleef spelen voor het gecombineerd Militair-Schuttersteam, dat hier o.m. interlandwedstrijden tegen Curaçao en Aruba speelde en ooit in Demerara naam maakte door alle wedstrijden te winnen. Meer en meer specialiseerde Lieuw On zich in het steeds spectaculairder nemen van salto's, waarbij hij de keihard geschoten bal in de lucht tot stilstand bracht om daarmede veilig op de grond, buiten het bereik van de tegenstander, te landen; een acrobatisch staaltje dat veel bewondering afdwong en maakte, dat de Demerarianen hem op de armen en schouders naar hun clubhuis droegen.

In de Schutterij

In 1946 vertrok sergeant der Schutterij Alwin Johan Lieuw On naar Indonesië, waar hij vier maanden lang in het Hoofdkwartier te Jakarta was ingedeeld om daarna overgeplaatst te worden naar Nieuw Guinea en later naar het eiland Biak, een bergplaats voor verongelukte vliegtuigen. Naar Indonesië was hij samen met een team van gespecialiseerde krachten (ziekenverzorgers, apothekers, koks e.d.) vertrokken, onder wie ook twee dames (Oostvriesland en Relyveld). Op Biak ontmoette hij negen landgenoten. ‘Somwijlen zeer moeilijke tijden’, zegt Lieuw On nu, maar ‘misschien juist daarom zeer leerrijk en vol van heilzame ervaringen’. Tijden, waarin hij zich steeds meer ontwikkelde en een geziene autodidact werd.

In 1950 keerde hij naar zijn geboortegrond terug met zijn werkzame (Indonesische) vrouw die hem al die vele jaren in getrouwheid en liefde heeft bijgestaan.

Direct daarna verwierf hij zich een vaste plaats in de door zovelen zo begeerde gelederen van het team van MVV, dat zo floreerde. Lieuw On voelt zich een gelukkig man op zijn oude dag, zonder welke wrok dan ook. Integendeel vol van verheugende, verlevendigende herinneringen, dankbaar voor alles wat het leven hem toegeworpen heeft.

Alles bij elkaar genomen heeft Alwin Lieuw On grote en algehele populariteit verworven in de voetbalsport,

[p. 159]

ongetwijfeld door zijn unieke staaltjes. Eén ervan bestond uit het wegwerken van hoge ballen door middel van een saltosprong of - al naar gelang de omstandigheid - de bal in de lucht al springend vasthouden, met het ene been een schijnbeweging maken en het leder met het andere been wegwerken. Dat gebeurde meesterlijk, feilloos en altijd opnieuw verbazingwekkend. Deze zogeheten ‘bicycleta’ zowaar een meesterstuk, was overgenomen van ene Zidoca, een medisch student uit het elftal van het Braziliaanse Remo, dat kort voor de Tweede Wereldoorlog ons land bezocht en hier drie wedstrijden speelde. Zidoca paste deze soort vreemde overhaalbal vele malen toe tot bewonderende opgetogenheid van het aanwezig publiek. Na het vertrek van Remo hebben enkele onzer jongens zich naarstig erop toegelegd de bicycleta onder de knie te krijgen. Het lukte Lieuw On zo goed als volmaakt. Ook André Kamperveen bleek deze bijzondere kunst te beheersen en scoorde tegen Aruba, in 1953 bij de opening van het Suriname-stadion niet minder dan drie bicycleta's.

Naar Indonesië

Tot slot zij, om de mens Lieuw On ietwat een verdiende eer te bewijzen, nog meegedeeld, dat hij zich al enkele jaren zeer bewogen en daadkrachtig bezighoudt (in z'n eentje) met de behartiging van belangen van individuele oud-militairen, met welke humanitaire werkzaamheid hij soms het ogenschijnlijk onmogelijke gedaan weet te krijgen. Hij mag er zijn!

Lieuw On, anno 1937, staand 4e van links in de gelederen van Transvaal.