Sporthelden uit ons verleden. Deel 1

[p. 143]

Voetbalportret van Professor R. Nelom

Rene Nelom

Rene Jacques Nelom, meer bekend als Col, werd geboren op 8 april 1917 te Paramaribo aan de Prinsessestraat no. 88.

Het is een oude gewoonte om personen, die zich gedurende hun leven op de een of andere manier bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt, posthuum te eren.

Er wordt dan een straat of plein naar de overledene genoemd.

[p. 144]

Het komt ook wel voor dat een monument opgericht wordt, om de waardering voor het gepresteerde van de overledene tot uitdrukking te doen komen. Deze vorm van waardering is misschien voor de nabestaanden van grote waarde, maar de overledene zou er zeker meer aan hebben gehad, wanneer hij gedurende zijn leven grotere waardering had gekregen.

Sporthelden zijn zeer sporadisch, zij verdwijnen meestal even snel als zij zijn gekomen. Meestal worden zij tweemaal geeerd, eenmaal tijdens hun sportloopbaan en de tweede keer, zij het heel kort, na de dood. Heeft U zich wel eens afgevraagd wat er met zulke lui gebeurt in de periode van beeindiging van hun sportprestaties tot de dood?

Is een posthuum erkennen voor bijvoorbeeld sportlui, die zich bijzonder verdienstelijk gemaakt hebben, maar totaal vergeten werden, toen hun krachten waren uitgeput, niet eerder een voor de gekhouderij dan een waardering?

Rene Jacques Nelom, beter bekend als Col, is een van de sporthelden van weleer.

Wie is Col, wat waren zijn voetbalprestaties en wat heeft hij allemaal hiervan overgehouden?

Het is niet de eerste keer dat wij het e.e.a. over deze grote voetballer publiceren. Voor de ouderen betekent dit een herhaling en tevens een herinnering aan de glorietijd van Nelom, hetgeen zij beslist gaarne weer beleven. En de latere generatie die prof. Col, zoals hij genoemd werd, niet aan het goochelen gezien heeft, wil ik iets bijbrengen over deze sportheld.

Rene Jacques Nelom heeft ruim 20 jaren gevoetbald voor het vertegenwoordigend elftal van Suriname. Ziehier de verrichtingen van prof. Col in deze periode:

datum		land	plaats	doelpunten
1935	aug.	Remo/Brazilie	Parbo	1
1937	okt.	Trinidad/Demerara	Parbo	4
1943	nov.	Demerara	Demerara	3
1944	aug.	Curaçao/Aruba	Parbo	4
1945	aug.	Demerara	Parbo	3
1946	juni	Cur/Aruba/Columbia/

[p. 145]

		Feyenoord	Curaçao	3
1946		Demerara	Demerara	3
1947	mrt.	Cayenne	Parbo	2
1947	aug.	Voorwaarts/Aruba	Parbo	3
1948	juli/	Ned. clubs en combi
	aug.	naties	Nederland	6
1948	mrt.	Trinidad	Parbo	3
1948	sept.	Cayenne/Demerara	Cayenne	2
1948	dec.	Martinique	Guadeloupe	1
1949	mei	Aruba	Parbo	3
1950	mei	Nautico	Parbo	3
1950	aug.	Aruba/Demerara	Parbo	4
1950	nov.	Curaçao/Trinidad	Trinidad	4
1951	mrt.	Nautico	Parbo	3
1952	apr.	Paisandu	Parbo	3
1952	dec.	Caraibisch elftal	Parbo	2
1953	febr.	Aruba/Demerara/
		La Salle/Venezuela	Aruba	3
1953	febr.	Milionaros	Parbo	1
1953	juli	Deportivo/Columbia	Parbo	2
1953	aug.	Aruba/Paisandu	Parbo	4
1954	mei	Paisandu	Parbo	1
				_____
			totaal	71

De naam Col heeft een stukje geschiedenis, maar heeft niets met een voetbal bijnaam te maken en nog minder heeft de bijnaam Col betrekking tot de werkelijke naam Nelom. Deze bijnaam heeft Nelom verworven tijdens een detachering als militair in het jaar 1943 te Albina. Col is de afkorting van Colijn, de oud minister van Financien van Nederland voor de Tweede Wereldoorlog.

Minister Colijn had Nederland voorgesteld om Suriname niet tot ontwikkeling te brengen maar te bewaren als een appel voor de dorst. Hij was bovendien bekend als een goed beheerder van Nederlands financien. Aangezien ook Nelom onder zijn collega's bekend stond als een man die met centen raad wist, verwierf hij hierdoor de naam van Colijn, later afgekort tot Col.

Men zegt vaak dat Nelom en andere topspelers 50 jaar te vroeg

[p. 146]

zijn geboren, of anders dat zij in een verkeerd land ter wereld zijn gekomen. Te vroeg daar deze tijd nu veel meer gelegenheid biedt aan sportlui om geld te verdienen wanneer zij de top van een Nelom bereikt hebben, terwijl die mogelijkheid ook aanwezig zou zijn wanneer zo'n virtuoos in Brazilie of een ander land geboren was, waar topspelers financieel hoog gewaardeerd worden. Spelers als Nelom worden eenmaal in de zoveel decennia geboren. Ze zijn zeldzaam voor een land, maar voor hen is het zeker niet voordelig wanneer hun navelstreng begraven wordt in landen zoals Suriname, waar spelers nauwelijks wat snoepcenten krijgen.

Nelom, die in de Prinsessestraat geboren werd, woonde tot zijn 8e jaar aldaar. Met zijn ouders verhuisde hij later naar de Jodenbreestraat, erve Boedhram, ook wel bekend als Kinkie Djarie. Toen reeds werd hij door zijn vrienden en ouderen bewonderd, wanneer hij aan het Neumanpad met de kowsoe of tennisbal jongleerde.

Zijn schoolopleiding genoot hij op de Comeniusschool aan de Dominestraat waar de Firma C.K.C. nu staat. Bij schoolvoetbal stak hij heel ver uit boven zijn makkers.

Toen Col in het jaar 1932 met een ongeschoeid voetbalteam uitkwam tegen een Kwatta club, omgeving Stolkbuiten, werd hij door een van de grootste voetbal scouts van toen, nl. de heer Just Vasilda ontdekt. De heer Just Vasilda staat in de voetbalgeschiedenis bekend als de man die het voetbalgoud wist te ontdekken. Onder zijn leiding hebben zeker een 20-tal voetballers gestaan die later een vaste plaats hebben veroverd in het vertegenwoordigend elftal van Suriname. Tot deze behoren Nelom, George Straal, Max Maanstro, Evan Zwakke, Nelis en Bert Doesburg, Eddy Mook (meer bekend als Petetta), Edje Mac Donald, Max Johans e.a. Voor de Tweede Wereldoorlog had de heer Just Vasilda de leiding van de voetbalvereniging De Arend. Een van de meest gevreesde ongeschoeide clubs van Kwattaweg en omgeving. Het talent Nelom werd na z'n eerste optreden aan de Kwattaweg door de leiding van De Arend aangetrokken.

De eerste wedstrijd in De Arend werd voor Nelom een groot succes. De reis om deze wedstrijd in Saramacca te spelen tegen een plaatselijk team, werd op een zeer slecht begaanbare weg per truck gemaakt.

[p. 147]

René Nelom technisch-volmaakt

De Arend won deze wedstrijd niet alleen, maar het was voornamelijk Col die met twee goals de matchwinnaar werd.

Wekelijks werden zeer spannende wedstrijden op het voetbalveld aan de Wanicastraat, achter weeshuis Boniface gespeeld. De grootste voetbalgoden van Suriname hebben op dit veld hun begin-carriere gehad. Spelers zoals Hans Nahar, Wim Echteld, Daisy Samson en Wimpie Kempenaar, een speler die nooit geschoeid heeft gevoetbald. Kempenaar werd zeer gevreesd om zijn solo's

[p. 148]

en passeringsvermogen (destijds neppen genoemd). Tot de dag van vandaag is het voor een ieder die Wimpie heeft zien voetballen een raadsel gebleven dat hij nooit een paar voetbalschoenen aan zijn voet heeft gehad. Wimpie had ongetwijfeld tot een ongekende hoogte kunnen komen.

Het ongeschoeide voetbalspel aan de Wanicastraat stond op een hoog peil. De publieke belangstelling des zondags was enorm. Het was op een zekere zondagmorgen dat het publiek weer in grote getale naar eerdergenoemd voetbalveld was getrokken om de finale mee te maken tussen de twee topploegen - Voorwaarts en De Arend. Een van de toeschouwers was niemand minder dan Oom Wim Bos Verschuur in die tijd een van de grootste scouts van de geschoeide afdeling van de S.V.B. (Transvaal).

Nelom speelde een grandioze wedstrijd. Met twee goals, een kopbal die hij in een horizontale zweefduik afrondde en een van zijn beroemde schuivers werd De Arend winnaar van de match.

Geen wonder dat Nelom na de wedstrijd een aanbieding van de heer Wim Bos Verschuur kreeg om voor Transvaal te gaan voetballen. De voorzitter deed voor die tijd alle denkbare aanbiedingen, zoals volledige voetbaluitrusting. Voor die tijd, ongeveer in de jaren 1930, was dit een koninklijke aanbieding, daar alleen goed gesitueerde en financieel krachtige families in staat waren voetbal materiaal aan te schaffen. Nelom gaf in eerste instantie de heer Bos Verschuur te kennen het aanbod aan te nemen en lid te zullen worden van Transvaal.

Hij werd echter weer door zijn vrienden overgehaald om zijn eerste intrede in de geschoeide voetbalwereld te doen in El Deportivo. El Deportivo was de naam van de eerste Venezolaanse club die aan Suriname een bezoek bracht. Geinspireerd door het briljante spel van de Venezolanen in het jaar 1936 met virtuozen zoals Larea, een een-armige centerhalf, werd El Deportivo van Suriname met als voorzitter wijlen Johan Adolf Pengel opgericht.

Daar de new-comer bestond uit alleen maar topvoetbalfiguren zoals George Straal, gebroeders Dorder, Bert en Nelis Doesburg, Loswijk, e.a. werd El Deportivo direkt de kans geboden om in de hoogste klasse (toentertijd 1e klasse) samen met Transvaal, Cicerone, Go Ahead, Voorwaarts, M.V.V., De Rode Duivels, Swift, e.a. te voetballen.

[p. 149]

Nelom's El Deportivo bestond uit spelers met zeer hoge technische kwaliteiten.

De veelzijdige Nelom, die alle onderdelen van het spel beheerste werd met open armen in dit verband opgenomen samen met de gebroeders Dorder (bijgenaamd Pitot of de Krote), Nelis en Bert Doesburg. De laatste had vanwege het feit dat hij een enorme balbehandeling had en een even begaafde centerhalf was als de Venezolaan Larea, de bijnaam van Larea verworven.

Wij gaan weer even terug naar de wedstrijden die El Deportivo uit Venezuela in Suriname speelde. In een driehoekstoernooi kwamen tegen elkaar uit het vertegenwoordigend team in Suriname, een vertegenwoordigend team uit Para, Brazilie en El Deportivo uit Venezuela. Vermeldenswaard is ook nog dat dit toernooi in het SVB-stadion werd afgedraaid.

In het Venezolaanse elftal opereerde als rechtsbuiten de ongrijpbara Ramirez, die later deel uitmaakte van het Curaçaose elftal met spelers zoals Heiliger, Pinedo, e.a. Ramirez was de held van het toernooi. Venezuela haalde met hemels voetbal de eerste plaats. Het team van Suriname kwam in de volgende formatie uit:

Doel: Nelis Naloop; achter: Leo Rijzenburg, John Monkou; midden: Balrak, Charles Wijdenbosch, Archie Brunings; voor: Hugo Landkoer (bekend als Aranda), Hans Nahar (meer bekend als Dutch Guyana Wizard), Henny Landkoer, Charles Naloop (meer bekend als Zwa) en linksbuiten Gouvernante.

Nelom, de man die hoogstwaarschijnlijk het langst de nationale trui van Suriname heeft aangehad, had vooralsnog geen plaats in het vertegenwoordigend team van de SVB veroverd.

El Deportivo van Suriname had geen lang leven. Nelom, Belgrave, Bert Doesburg, de gebroeders Dorder e.a. haalden in dit verband nauwelijks een seizoen. Voorzitter Johan Adolf Pengel zag in de politiek een hogere roeping en zwaaide naar die richting af. De kern van topspelers die er niet meer in geloofde verliet het zinkend schip. Niet voor de politieke maar voor de voetbalboot.

Oom Wim Bos Verschuur, de man wiens naam u reeds bent tegengekomen als een der grootste voetbalpioniers van Suriname, de man die ook beroemd werd door de leuze van: ‘A golloe no e

[p. 150]

broko’, toen de Surinaamse gulden op devalueren stond, haalde naar Transvaal de meest volbloed voetbalpaarden van El Deportivo. Oom Wim is ruim 18 jaar bestuurslid geweest van Transvaal. Ook heeft hij jarenlang zijn krachten aan de SVB gegeven als bestuurslid.

Nelom wiens ster reeds aan de voetbalhemel begon te glanzen, Belgrave, bekend om zijn spoorschijnbeweging, een unieke schijnbeweging waarmee hij elke tegenstander van zich afschudde, George Straal, e.a. deden omstreeks 1936 hun intrede in Transvaal. Uit De Arend verhuisden in diezelfde periode naar dit verband Elshot (bekend als Bolle), Evan Zwakke, e.a.

De eerste oefening van deze spelers werd een sensatie. De Transvaal aanhang was in zeer grote getale opgekomen om de nieuwelingen aan het werk te zien. De oefening vond plaats op een van de twee oefenvelden van de SVB aan de zijde van de Anniestraat. Aan alle vier kanten van het speelveld stond het publiek opgesteld om de jeugdige voetbalsterren het voetbalexamen af te nemen.

Over enkele dagen zou Transvaal moeten uitkomen tegen het sterke Voorwaarts. Het was Transvaal eerder nooit gelukt om van Voorwaarts te winnen.

De spelmomenten die op die bewuste oefenmiddag werden vertoond zullen nog steeds gegrift zijn in de herinnering van degenen die ze beleefd hebben. De technisch volmaakte Nelom werd zonder enige twijfel in het eerste elftal van Transvaal opgenomen. Zijn briljant spel dat bekroond werd met twee doelpunten was meer dan voldoende hiervoor.

Nelom in Transvaal en Nationaal elftal

De eerste wedstrijd in Transvaal speelde Nelom zoals eerder gezegd tegen Voorwaarts. Voorwaarts stond in die tijd bekend als de club van de eliten. Of je moest dokter zijn of blad hebben om in dit verband te mogen meespelen. De achterhoede van Voorwaarts werd gevormd door o.a. Emile en John Monkou. De laatste stond bekend als strijkback oftewel de rots van Gibraltar. Hij was jarenlang aanvoerder van het nationaal elftal en de grote schrik voor elke aanvaller. Vooral de jeugdige aanvallers kregen veel aanvalskoorts wanneer Oom John Monkou als een rots op hen afkwam. De begaafde Nelom dacht er anders over toen hij op een bepaald

[p. 151]

Aruba 1953: Aankomst - op Aruba - i.v.m. vierlanden tournooi - Aruba - Suriname - Venezuela - Demerara

[p. 152]

ogenblik in de eerste ontmoeting tegen Voorwaarts de bal van een der grootste stoppers van Suriname - Waldie Goedhart - kreeg toegespeeld. Met een handige schijnbeweging passeerde hij eerst Archie Brunings en kwam toen oog in oog te staan tegenover de gevreesde rots van Gibraltar. Een ogenblik was het een doodse stilte in het stadion. Het publiek stond ademloos het duel tussen David en Goliath gade te slaan. Wat zou de tengere onervaren Nelom beginnen met deze bonk van ervaring.

Het antwoord hierop liet niet lang op zich wachten. Het Transvaalse jong omspeelde Oom John in een onderdeel van een seconde met heel weinig speelruimte op een dusdanige wijze, dat deze op zijn zitvlak kwam te vallen. De schuiver die hierna volgde was te machtig voor doelman Harry Nassy. Het was de eerste keer in de voetballoopbaan van deze grote voetballer dat een jeugdige speler zo weinig respect voor hem toonde.

Monkou die van schrik nog enkele seconden op de grasmat was blijven zitten, stond geirriteerd op en gaf de oneerbiedige Nelom een schop aan de plek waar zijn rug eindigt. En met dit uniek staaltje voetbalwetenschap werd de glorietijd voor Nelom en Transvaal ingeluid. De technisch volmaakte Nelom mocht kort hierna zijn debuut maken in de hoogste regionen van het Surinaamse voetbal nl. het nationaal elftal. Dat was in het jaar 1936. In dit verband speelde hij tot 1958 (ruim twee en twintig jaar).

Gaven

Nelom was uitzonderlijk begaafd.

Hij was tweebenig, met andere woorden, hij voetbalde met beide benen even foutloos. Hij had een uitzonderlijk kop- en passeringsvermogen. Hij verkeerde altijd in een optimale lichamelijk conditie. (psychisch en fysiek). Hij bereidde zich alijd goed voor op elke wedstrijd.

Uitspraken

Nelom staat bekend om zijn typische uitspraken. Zoals: laat naar je kijken; kom, nou; geef me een pijpie (bier); geen risico; alle beetjes helpen; er was eens een koning, deze heette Agab, hij was een beroerde eerzuchtige vorst, die niets kon zien dat hij

[p. 153]

niet nam en dat ben ik.

Ook tijdens wedstrijden kon Nelom uitspraken doen die zeer typisch waren. Bijvoorbeeld: Op een bepaald moment stond MVV kort voor het einde van een wedstrijd achter op PVV. Samson kreeg de bal toegespeeld, passeerde enkele spelers en kogelde de bal naast het doel. Nelom die in een betere positie stond om af te ronden had naar Daisy staan roepen maar deze had hem niet in het spel betrokken. ‘Mijn God’, aldus Col, ‘Daisy ben je niet meer mijn vriend (hou je niet meer van me).

Nelom was haast in alle elftallen de gangmaker. Met onnavolgbare techniek passeerde hij tegenstanders en distribueerde hij passes aan medespelers zoals Orna, Kamperveen, e.a. die verder weinig werk hadden om af te ronden.

Toen in 1938 Commandant Sluiters van de Troepenmacht in Suriname veel belangstelling toonde voor voetballers voor het leger, was Rene Jacques Nelom een van de eersten die werd aangetrokken. Samen met Cairo, Knel, Antonius, Van Glanenweygel, Paton, De Clerq, Leeuwin en later Samson, e.a. heeft Nelom eraan meegewerkt dat MVV jarenlang als alleenheerser het Surinaamse voetbal beheerste. Geen wonder dat MVV de naam van de Grote Beer verworven had.

Bij zijn eerste optreden in het nationaal elftal van Suriname kostte een van zijn beroemde horizontale zweefduiken Nelom een gapende hoofdwond. Hij liet zijn nationaal gevoel prevaleren, ondanks zijn lichamelijk letsel. Nadat hij behandeld was, ging hij trots het verbod van de dokter, onder luid applaus weer op het veld. Hij veroorzaakte de allergrootste sensatie door het spel op gelijke hoogte te brengen.

Vermeldenswaard is ook nog dat het tweede doelpunt uit een kopbal werd gescoord.

Desgevraagd verklaarde Nelom het volgende:

‘Ik heb de beste tijd van mijn leven gewijd aan de grootste tak van sport (voetbal). Ik was graag beroepsvoetballer geworden. Hiervoor kreeg ik indertijd van Trinidad een aanbieding. Mijn ouders wilden mij niet laten gaan.’

Als zijn favorieten van voorheen en nu noemde Nelom:

[p. 154]

Walther Amo, Kersout (Allah), Schoonhoven, Henny Landkoer, Charles Naloop, Leo Rijzenburg, John Monkou, Daisy Samson, Boepie U A Sai, Kruin, Marbach, H. Mijnals, Testing, Gomes, De Clerq, Babb, Deira, Leo Rack, Haltman, Wilson, Nelis Graanoogst, Henk Schotsborg, Jules Lagadeau, Frits Purperhart en Schal.

De boodschap die hij voor de tegenwoordige voetballers heeft, luidt als volgt:

‘Ik zou ze willen aanraden om het spel serieuzer te beoefenen en wat meer nationaal gevoel aan de dag te leggen.’

Prive

Rene Jacques Nelom was gehuwd met Jopie Ledestein (een van de populairste schonen van voorheen). Het was geen vruchtbaar huwelijk (kinderloos, niet harmonisch).

Uit het concubinaatsleven met Therese Lisse zijn er later 7 kinderen geboren.

Rene Jacques is in dienst geweest van de Overheid. Zijn loon was zeer karig. Wijlen Adolf Pengel (oud-voorzitter van de v.v. El Deportivo) heeft ervoor gezorgd, dat hij enkele jaren geleden in dienst kwam van deze werkgever.

Wat heeft Col van deze prestaties overgehouden?

Zelfs suppoosten die zich in mindere mate voor de SVB verdienstelijk gemaakt hebben, zijn met gouden, zilveren of een koperen bal gedecoreerd. Nelom kreeg helemaal niets.

Een seizoenkaart is het enige pensioen, zij het met veel moeite bemachtigd, dat Nelom van dit alles heeft overgehouden.

O ja, zijn posthuum erkenning komt nog!