Panopticum

[p. 23]

Ballade van het eigen land

Geen zwerver, steeds in Holland kind aan huis. -
Onwillekeurig sprak ik er wel van,
Het moet zijn doorgeklonken, ook al werd
Het niet rechtstreeks door mij gezegd; het hart
Heeft daar de hand in, dat ontdekt men dan
Eerst later, in een woord, in hoe het huis
Waarvan men sprak alleen in Holland staan kon.

Heb ik ooit zee gezegd, het was de Noordzee. -
Voor mij zal immer weer een branding breken
Als, onverschillig bij Terheide of Groet
Haar golfslag aan deez' stugge kusten doet.
En steeds als ik van duinen kwam te spreken
Zongen de grijsdoorwaaide koppen mee
Vanwaar mijn kinderoogen zee inkeken.

Wolken gaan achterlangs den Westertoren.
Kende ik ooit andere dan die daar voorbijgaan,
Langzaam, van noord naar zuid, van zuid naar noord,
Voorbij het grijs dat bij dit land behoort.
Volk langs zijn voet en wolken langs zijn weerhaan,
En wie, dat jaren ziende, hier werd geboren
Raakt er meer dan hij weten wil verslaafd aan.

[p. 24]

 

Wat zegt men dan nog als men wereld zegt?

 

Zij is het onbeproefde complement

 

Tot een bekender en beproefder part

 

Waar de wieg stond, de sponde staat, het hart

 

Tot kloppen kwam en er, weerstrevend, went

 

De spanne tijds voordat het, weggelegd,

 

Door de aarde weer als oerstof wordt herkend.

 

 

 

Gisteren huisheer en te gast vandaag

 

Vraag ik den wind, die aan het raam komt rukken:

 

Kan men land, landschap, dijken en rivieren

 

Beminnen boven andere? Is hier een

 

Herbergzamer verblijf nabij de nukken

 

Van weer en wind en van een volk dat traag

 

Van denken is en doen, traag te verrukken?

 

 

 

Reizend bij avond door het schemerend laagland

 

Denk ik: Holland, de rimpels van uw huid

 

Kweekten een vreemde trouw, norsch maar voldragen.

 

Droefenis is doorleefd en nederlagen

 

Van hart en land doorleden, nu ontsluit

 

Zich een omneveld, onherkenbaar voorland,

 

Reeds kreeg het eendere ding ander geluid.

 

 

[p. 25]

 

Verlieze 't woord zijn klank, de munt haar waarde,

 

Hart, wil nog weerbaar en hoogmoedig zijn

 

Nu 't uur verloopt, nu alles zwenkt, bedenk:

 

Een land blijft als een vrouw een vreemd geschenk,

 

Men wil er leven, thuis zijn en niet thuis zijn,

 

Er is geen plek waar men voorgoed kan aarden,

 

Maar wat is aarden? Het is vrij en vreemd zijn.

 

 

 

Princes, de ziel is ruimte's meesteres,

 

Het lijf heeft deze wereld te verzwerven.

 

Het late middaguur bloedt langzaam dood

 

Tegen de holten van het avondrood,

 

Al wat de middagganger kon verwerven

 

Valt slag op slag uiteen in bres na bres.

 

 

 

Princes, wijs het kristal tusschen de scherven.