Het lof der vrouwen

[p. A1r]

T' Lof der Vrouwen

⁺

t' Amsterdam by Cornelis Ianssen Achter de Niewe kerck A°. 1643

+ titelprent: Bladvullende prent, vermoedelijk een kopergravure, met als onderwerp een schrijvende vrouw aan een tafel. Vermoedelijk is de vrouw Johanna Hobius. Recht achter de vrouw staat Pallas Athene, godin van de wijsheid, die een lauwerkrans boven het hoofd van de vrouw houdt, wat erop duidt dat we hier met een dichter of kunstenaar van doen hebben. In de rechterhoek zweeft Fama die op een lange trompet blaast; aan de trompet hangt een vaandel met daarop: T' Lof der Vrouwen. Goed is te zien dat Fama twee trompetten vasthoudt: het klassieke idee is dat Fama op een korte en lange trompet respectievelijk slechte en goede faam rondbazuint. Op de schrijftafel staat een globe, een attribuut van waarheid en faam, ook een aanduiding van alomtegenwoordigheid en wijdverbreide roem. Tegen de tafel staat een borduurraam (handwerk, huisvlijt). Voor de tafel staan twee muziekinstrumenten, een luit en een cello of altviool. Instrumenten in een portret kunnen duiden op harmonie in het gezinsleven. Afzonderlijk zijn de twee snaarinstrumenten, de luit en de cello of altviool, attributen van verschillende muzen, ze kunnen ook vervangers zijn van de lier van Orpheus en Apollo. Dan is er nog een stukje van een hoorn te zien dat vanachter het borduurraam steekt. De hoorn is een attribuut van Pan, de herdergod, en het kan vanuit dat idee verwijzen naar de idylle. De hoorn is ook het attribuut van Melpomene, de muze van het treurspel, wat wellicht een verwijzing is naar het droevige lot van Johanna Hobius. Natuurlijk is het muziekspel ook een indicatie van artistieke veelzijdigheid. Rechts op de grond staat een boek en ligt een boek opengeslagen. Boeken zijn in het algemeen het symbool van wijsheid en het schrijverschap. Het feit dat de vrouw in deze prent aan het schrijven is in een boek en dat er boeken om haar heen liggen geeft aan dat beide aanduidingen van toepassing kunnen zijn. Hall 1992; Kleine Pauly; Meertens 1942; Oxford; De Tervarent 1958
Inscriptum: C. v D fecit (Op het boek, linksonder in de prent) Wellicht is dit Cornelus van Dalen de Oude (1602 - 1665). Hij maakte platen van onder anderen Jacob Cats, Anna Maria van Schurman en Admiraal Maarten Harpertsz. Tromp. Van midden jaren '30 tot 1642 was hij in Engeland, waar hij prenten van Charles I en Charles II maakte. Hollstein 1949, dl. 5, pp. 104-161

[p. A2r]

Het lof
der
Vrovvven⁽¹⁾,

Geschreven, en Gerijmt
Door:
Iuff^r(6). Iohanna Hoobius.
In haer leven geweest de Huysvrouw⁽⁷⁾
Van
S^r.⁽⁹⁾ Arnout van Beyeren.

t'Amsterdam,
Voor Cornelis Jansz. Boeck-verkooper, ach-
ter die nieuwe Kerck by 't Grootschool
in 't nieuwe Testament, 1643.

(1) Het Lof der Vrouvven: De aanduiding ‘lof’ komt vaak voor in titels van zeventiende-eeuwse gedichten, vergelijk: Coornhert, Lof van de Ghevanghnisse, Van den Vondel, Het Lof der Zee-vaert en Roemer Visscher, T'Lof van Rethorica. Waarschijnlijk gebeurde dit naar het voorbeeld van Erasmus' Laus Stultitiae (Lof der Sotheyt). Door het gebruik van ‘het lof’ in de titel wordt het gedicht geplaatst in de traditie van lofdichten, in dit geval specifieker in het genre van vrouwenlofdichten. De betekenis van de titel ‘Het Lof der Vrovvven’ dient hier geïnterpreteerd te worden als ‘het lof voortvloeiende uit of op de vrouwen’, niet ‘het lof door de vrouwen’. Spies 1987, dl. 1, pp. 15, 61-63

(6) Iuff^r.: juffrouw, vrouw van stand

(7) huysvrouw: echtgenote

(9) S^r.: (segneur, signeur, senjoor; komt niet voor in WNT)

7: I > I