Logo DBNL
Gedichten (1981)

Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

II.1

 
Ic heb gevonden of gehoert
 
In mynen sin een nuttelijc woert,
 
Dat ic geerne soude ontbynden,
 
Cost ic in mijn memori vynden
5
Rechte rijm ende waer beduyt.
 
Wie sijn reden wel besluyt,
 
Dat is genoechlijk te horen
 
Den wisen vroeden voer den oren;
 
Den dommen en doech niet voel geleert
10
Dan daer hi sinen sin toe keert.
 
Sijn eigen leer onthout hi best,
 
Ende daer om heeft hijt ierst gevest.
 
Ic wil den vroeden leren wat
 
In orbaer elcker goeder stat,
15
Ende allen steden int gemeen,
 
Sijn si groet of sijn si cleen:
 
Bi goeden verstaen soe machmen leren.
 
Een stede, die bliven sal in eren,
 
+Daer moet wijsheit wesen in.
20
Die einde, middel ende begin
 
In allen stucken wel voersien,
 
Waer eer of orbaer mach af scien,
 
Dats een punt van groten baten.
 
Men sal geen stat regeren laten
25
Den jongen dommen roekeloesen,
 
Of gierich volc, die menige nose
 
Hebben gewracht om hoer gewin;
 
Want si en dogen meer no min
 
Geset in sulken regement,
30
Daer sceemte ende eer soude sijn bekent:
 
Die giericheit verdrijft die sceemt.
 
Die jonge domme selden raemt
 
Om grote wijsheit voert te brengen,
 
Die joecht begeert al ander dingen:
35
Aldus en doechter geen van beiden
 
Geset in steden te beleiden.
 
‘Wie salt dan doen?’ dat moechdi vragen:
 
Mer die den orbaer geerne sagen,
 
Dorsten sijt raden of ontdecken.
40
Ic hoerde teenre tijt vertrecken
 
Wijsheit groet in punten vier,
 
Elcs een sonderlinge manier.
 
Waer die punten sijn voer ogen,
 
Daer mach een stede af verhogen
45
Hoeren naem soe lanc soe meer.
 
Int ierst: mit horen rechten heer
 
Soe sullen si vrienscap maken vast
 
Ende ummer daertoe sijn gepast
 
Daer in te bliven na vermogen.
50
Waen heeft menigen bedrogen,
 
Die tegen sinen heer began te stuynen;
 
Al hoer mueren ende al hoer tuynen
 
Dat voer int lest, alst pleech te varen
 
Als valken beiten op een aeren.
55
Wat wi tuynen, wat wi mueren
 
Voer vreemde heren, dat mach dueren
 
Ende int einde worden goet;
 
Mer hoers heren wedermoet
 
Die sullen si wachten ende myden
60
Waer si mogen tallen tiden.
 
Al boede die heer al ombesceit
 
Bi logentael, die wort gespreit,
 
Dat salmen wiselijc vervolgen
 
Mit sueten woerden onverbolgen,
65
Ende ummer smeken ende nygen,
 
Om hoers heren hulde te crigen.
 
Dat is beter dan verhaest, aant.
 
Oetmoet is der hulden naest.
 
Als die heer hem wel versint
70
Ende die waerheit ondervynt,
 
Soe sal hi hem ter eren tien+
 
Ende den logenaer castien,
 
Ende after dien niet meer getruwen,
 
Mer min ende vrienscap gaen vernuwen
75
Mit sinen goeden getruwen luden,
 
Die lijf noch goet voer hem en huden,
 
Heeft hijs noet, si en latent bliken.
 
Een heer en mach daer niet af riken,
 
Die mit sinen luden wort contraer:
80
Soe crancken waesdom volcht daer naer.
 
Als die heer dan is genegen
 
Gelike mate met hem te dregen,
 
Soe sullen si hem voert te vriende houden:
 
Daer mogen si wijs om sijn gescouden.
85
Dander punte is seer te loven:
 
Sal een stede risen boven
 
In eren ende in goeden staet,
 
Soe sullen si scicken horen raet,
 
Eer si enich dinc beginnen,
90
Dat si eendrachtich sijn van binnen,
 
Om den orbaer voert te stercken.
 
Men maecht prueven aenden werken:
 
Waer die vroede sijn contraer,
 
Daer werctmen selden orbaer.
95
Al hadden si hoers heren vrienscap wel,
 
Wil deen den anderen wesen fel
 
Ende binnen vechten ende kiven,
 
Die heer soude hem onlange bliven
 
Vrient, hi en mosse van hem keren;
100
Daer om sijn die heren heren,
 
Datmen mitter heerlicheit
 
Sal richten, doetmen ombesceit.
 
Willen si horen heer ontsien,
 
Ende binnen dragen over een,
105
Ende daer in bliven voert gestade,
 
Soe eest een stat van wisen rade.
 
Al hadden si dese twe te gronde,
 
Hoers heren vrientscap ende conde,
 
Ende binnen leefden sonder nijt,
110
Nochtan souden si onlange tijt
 
Wel te rusten mogen wesen,
 
Sy en hadden dat derde punt na desen:
 
Soe groten orbaer leecht daer aen,
 
Daer ment wel regeren can.
115
Ten derden mael soe sullen si pinen
 
Een yegelijc mitten sinen
 
Om neringe, daer si bi ontstaen,
 
Dat is orberlijc gedaen.
 
Sonder neringe groet commuyn,
120
Dat maect int lest enen crancken tuyn.
 
Salmen mueren, salmen palen,
 
Men moeter ummer gelt toe halen:
 
+Daer niet en is, wat machmer nemen?
 
Tsoude seer qualike betemen
125
Hof te houden sonder broet,
 
Daer menicht waer ende honger groet.
 
Waer neringe is ende machse daer bliven,
 
Daer en derfmen niet te nauwe scriven,
 
Want tis dagelics gewin.
130
Die geen die daer toe hebben sin
 
Die pogen vast te meniger ure,
 
Dat si omtrent hoer nagebuere,
 
Waer si wonen hier of daer,
 
In rechter vrientscap nemen waer
135
Ende wel ontfaen wanneer si comen:
 
Dat mach hem totter neringe vromen.
 
Rechte natuer den mensche tiet
 
Te comen, daermen geerne siet.
 
Den vreemden coepman menigerhande,
140
Wan si comen uut enigen lande,
 
Die salmen doecht ende eer bewisen,
 
Daer mach hoer neringe oec bi risen;
 
Want deen die brenct, dander haelt.
 
Alsmen den coepman wel betaelt
145
Ende altoes gelijc ende reden doet,
 
Soe brenget menich man sijn goet,
 
Daer die lude hem aen generen;
 
Mer wilmen ruwelijc gaen sceren
 
Om thans te wesen rijc,
150
Dat maect die neringe ongelijc.
 
Wat neringe dat si binnen plien,
 
Daer salmen neerstelijc toe sien,
 
Datmen ummer doe mit trouwen.
 
Traperye, backen, brouwen,
155
Wat ambacht daer si hem toe saten,
 
Dat salmen doen in sulker maten,
 
Dat die coepman is bewaert
 
Ende oec die meister hem genaert.
 
Als elc man waesdom heeft voer tsijn,
160
Soe blijft die gemeint in goeden scijn.
 
By menigen stucken ende bi desen
 
Is goede neringe opgeresen
 
Hier te voren in anderen steden:
 
Si weren wijs die alsoe deden.
165
Als dit algader is gesciet,
 
Soe mostet weder gaen te niet,
 
Ten doe datmen mit trouwen dient
 
Om hoeschen waesdom voer die gemeint.
 
Wil scoutheit, scepen ende raet
170
Gierig sijn om grote baet
 
Ende onredelike winnen,
 
Soe eest al om niet dat si beginnen,
 
Daer ic voer af heb gesproken.
 
Elc man wil dan in die coken coken,
175
Omt vet van den pot te scumen,
 
Ende nyemont en wil den anderen rumen+
 
Die coken, diese hoeden mach;
 
Die gierich sijn om sulc bejach,
 
Die laten alte selden scien
180
Den besten orbaer int gemein,
 
Eer si hoers selfs bate weten.
 
Woudemen rechte mate meten,
 
Als elckerlijc wel meten mocht,
 
Soe waren si wonderlijc bedocht.
185
Die dienen mogen wel te danc
 
En gaen nochtans den rechten ganc
 
Sonder scade ende sonder toren,
 
Ende laten hem waen alsoe becoren,
 
Dat hem ummer sal gebreken
190
Ende helpen daer om aftersteken
 
Den gemeinen orbaer alle dage.
 
Die dit aen sinen brueder sage,
 
Hem souder qualic mede genuegen:
 
Natuer die maect een wederwroegen;
195
Die neve en souts den oem niet hengen,
 
Woude hi hem uter coken dringen:
 
Dus en groeit in geenre stede
 
Quader venijn dan gierichede.aant.
 
Boven maten voel te plegen
200
Daer is hoveerde in gelegen;
 
Die nijt die woenter vaste bi,
 
Der heren naem verdonckert si;
 
Eer ende orbaer, Gods hulde,
 
Verliest men al bi horen sculde:
205
Hier om staet in vaster hoede,
 
Ghi heren ende ghi wise vroede,
 
Die in steden sijn geset
 
Omt recht te houden na der wit,
 
Dat ghi uwen heer ontsiet.
210
Weest eendrachtich, en laet des niet,
 
Soe moechdi in goeden rusten leven,
 
Ende dan salmen den wil geven
 
Om die neringe te setten voert
 
In orbaer, als ghi hebt gehoert.
215
Om hoeschen waesdom suldi dienen
 
Ende ummer den besten orbaer meynen,
 
Soe crijchdi eer ende gans getruwen.
 
Tmach hem billics wel berouwen,
 
Die omt gewin van deser eerden
220
Hem selven brengen in onweerden,
 
Hoer siel te staen in anxte groet.
 
Orbaer ende des menschen noet
 
Dat is, dat wi in allen saken
 
Gerechtich sijn om God te naken;
225
Wie die hulde Gods verliest,
 
Ic waen hi selden dbeste kiest.

Vorige Volgende