Postduiven voor de prins : beleg en ontzet van Leiden

[p. 195]

XIX
De kanonnen bulderen!

MEN kon het goed horen in de stad: het kanongebulder was niet van de lucht. Daar gingen de Geuzen de Spanjaard te lijf. Zolang had hij het volk onderdrukt, zo zeer had hij de haat van de bevolking aangewakkerd, dat de Geuzen geen genade meer kenden.

De Geuzen... een bende mannen, vroeger wakkere en eerzame handwerkslieden, die geen vlieg kwaad deden, thans een bende harde soldaten, die geen pardon kenden en die korte metten maakten met de vijand, die in hun handen viel. Dat was het werk van de Spaanse soldaten geweest; een vredelievend, doch ook en vooral vrijheidslievend volk was veranderd in een groot leger dat hard sloeg, waar het toeslaan kon.

De eerste aanval op 17 September was mislukt, de vier korenschuiten, zwaar bewapend met kanonnen waren niet verloren gegaan, maar ze hadden terug moeten trekken voor de overmacht. Maar de volgende dag slaagde Boisot er in, zijn Geuzen over Zegwaard en Benthuizen in het Rijnland te brengen. En het water wies... de herfststormen veegden over het land, het water wies... het water wies...

De Spanjaard, steeds meer bevreesd voor het water, trok terug, ontruimde Zoetermeer, verschanste zich in Zoeterwoude. Boisot drong door tot het Noordase meer en weer liet

[p. 196]

hij de kanonnen bulderen! Wij komen, betekende dat! Houdt vol, wij komen! En het water wies, het water... wies, wies!! Op 28 September ving Andries weer een van zijn duiven op. Het dier had een avontuur beleefd, zoals slechts weinig postduiven zullen beleven. Op de galei van Boisot, de dappere Geuzen-aanvoerder, had de vogel een slag meegemaakt en nu bracht hij trouw de berichten over.

‘Wij komen te hulp, wij zullen u verlossen,’ zo luidde de boodschap, ‘doe geen uitval, voor wij de poorten van uw stad bereikt hebben, wees voorzichtig en houdt nog enkele dagen vol. Het lot is ons gunstig, wij zullen u niet in de steek laten.’

Daar luidden de klokken in Leiden en de stadsregering deelde de burgers het grote nieuws mede: Zij komen, zij zullen ons verlossen, nog enkele dagen, houdt moed!!

Maar op de avond van die dag zonk toch weer de moed, want alles hing af van de wind, die het water op moest stuwen en na de laatste dagen van roerige winden en snelle wolken, werd het nu stil in de lucht, te stil...

Konden immers de galeien tot voor de stad komen, dan was het pleit beslecht, want de vijand was veel te bang voor het water en te slecht bevaren, om dan nog stand te houden.

Die avond stond Andries op wacht, aan de zuidzijde van de stad. Het was een stille avond, met weinig wolken en de maan kwam vroeg op, reeds om half acht. Andries voelde zich zwak en moe, al te lang had hij weinig te eten gehad, te weinig voor zijn gezonde, jonge lichaam. Hij ging wat zitten op de wallen en keek uit over de ommelanden.

Stil en verlaten lagen ze daar, naargeestig-eenzaam in het licht van de maand. Aan de hemel dreven slechts weinig wolken, witte wolken, die langzaam zeilden langs de kalme hemel. Andries keek er mistroostig naar, zo konden de verlossers niet op tijd komen. Als er geen storm kwam... wilde winden uit het Noordwesten.

[p. 197]

Tegen tien uur ging hij een glas bier drinken, koren was er al lang niet meer voor. Het was gebrouwen van haverdoppen en bittere kruiden en het smaakte niet goed, maar het verfriste wel. Toen ging hij weer naar buiten en nauwelijks zat hij weer op zijn plaatsje, of een zachte wind voer door de kruinen van de bomen en liet het gele, dorre loof zacht ritselen.

De jongen keek op,.. daar kwam een zwakke wind... die aanzwelde, die toenam in hevigheid, maar weer ging liggen. Enkele minuten bleef het stil, toen voer er een windstoot door de bomen, die Andries' haren in de war bracht en enkele dorre bladeren naar beneden deed fladderen.

Daar kwam hij aan, de Noordwestenwind, wilder en wilder werden zijn stoten, hij rukte aan de bomen, hij gierde door de stad, hij floot rond de toren en hij werd heviger en heviger... regendroppels sloegen als steentjes tegen de grond, maar meteen was het weer droog en het woeden nam toe, het werd een huilen, een klagen, toen een wilder gieren en brommen en brullen... daar was hij, de storm!

Andries stond! Recht overeind stond hij met zijn sterke jonge lichaam voorover, om de stoten van de storm op te vangen, wild joeg het om hem heen, wilder klopte zijn hart van vreugde, daar kwam hij aan, de grimmige Noordwester, die de Geuzen de weg zou wijzen.

In de stad werd het een wild rumoer van rinkelende vensters, die open stonden en dichtsloegen, het huilde en brulde door de verlaten straten en Andries stond voorover op de wallen en juichte.

Hij kon het niet meer laten, het wilde woeden greep hem zo aan, dat hij schreeuwen moest, want nu kwam immers de verlossing, nu kwam de redding, nu zou het water zijn weg vinden over de schansen van de vijand heen. Alles wachtte op het reddende water, dijken waren doorgestoken, sluizen waren geopend, de galeien lagen klaar, ongeduldig

[p. 198]

wachtte Boisot, tot hij met zijn vloot op zou kunnen trekken om de vijand aan te vallen. En Andries juichte, tot zijn keel er schor van werd. De wacht liep te hoop, burgers spoedden zich naar de wallen, men omhelsde elkaar en bij elke wilde, gierende windstoot van de zware Noordwesterstorm juichte men. Laat hem komen, die storm, de redder uit de benardheid, laat hem alles stuk slaan, laat hem ruiten vernielen en hele daken meenemen in zijn vlucht. Laat hem gieren en brullen rond de torens, hij is de redder, de bevrijder, hij zal alles goed maken.

Er sliep die nacht niemand in de stad. Zelden had men een storm meegemaakt, zoals deze en zat men anders benauwd en angstig bij elkaar, als het buiten huilde en gierde in de lucht, nu juichte men, nu schreide men vreugde-tranen, want allen wisten het, dit was de redding!

Drie dagen lang woedde de storm over de ommelanden en over de stad en steeds zuidelijker werd de richting van de wind. Het water werd opgestuwd en een duif bracht het bericht, dat een springvloed de rest had gedaan.

De gehele dag stond men op de toren en eindelijk kon men het water zien naderen, ver nog, doch gestadig optrekkend, water... kil water, dat geen pardon kent, dat alles bedekt en meesleurt, alles, wat niet gewend is om het te temmen en te richten naar zijn wil.

In grote benauwdheid trokken de Spanjaarden voor die vloed uit, zij waren geen zeelieden en hier waren de Hollanders hen verre de baas. Weldra stond de wind pal Zuid en reeds zag men in zuidelijke richting niets dan water, hoever het oog ook blikken kon. Maar nog was het niet diep genoeg om de galeien van de Geuzen te dragen, steeds meer water moest toevloeien!

Dat gebeurde. In de nacht tussen de eerste en de tweede October kon de vloot opzeilen, geleid door de bekwame hand van de vele zeelieden, die zich bij de Geuzen hadden aan-

[p. 199]

gesloten. De vijand moest steeds verder terugtrekken en de Geuzen slaagden er in, een aantal gaten te openen in de Kerkeweg, waardoor het water verder naar de stad kon stromen.

Reeds op de eerste October had Boisot een duif afgezonden naar de stad om mededeling te doen van zijn verdere plannen, maar het arme diertje verdwaalde door de wilde kracht van de storm en eerst op de ochtend van de tweede, kon de vogel, geheel uitgeput, het plat op het huis van de bakker vinden.

Dit was de schoonste boodschap, die Andries de burgemeester brengen kon, want de Geuzen-aanvoerder kondigde aan, dat men zijn galeien weldra zou zien verschijnen en dat alleen de schans bij Lammen nog stand hield. Nu was het ogenblik gekomen, zo deelde de aanvoerder de regering mede, om een uitval te doen en Lammen aan te vallen. Zodra men zijn galeien zag, verwachtte hij een uitval uit de stad. Hij zelf zou van de andere zijde aanvallen en men zou de vijand verjagen, verstrooien, als dorre bladeren in de storm.

Weinig burgers bleven thuis, toen dit bericht bekend werd gemaakt, men begaf zich naar de wallen en een wacht zat op de toren om uit te kijken naar de galeien van de verlosser.