Emblemata moralia

[fol. 24v]

[Den onderdanen spaert met vlijt,
Doch die hoovaerdich zijn bestrijt]

Den onderdanen spaert met vlijt,
Doch die hoovaerdich zijn bestrijt.

DE Leeuw de stercke Leeuw wiens edele ghemoet,
Den overwonnen Man gheen leet noch hinder doet,
Deurscheurend' het ghedrangh van die hem overvallen,
Syn cracht en macht betoont int midden van hun allen:

Soo doet een oprecht Heer, een Koning ofte Vorst,

Die nae't onnoosel bloet der zyner niet en dorst,

Hoe wel te recht hem 'tswaert gegeven is in handen,
Syn ondersaten spaert en straffet zyn vyanden.

Aux humbles gracieux
Et rude aux orgueilleux.

LE Lion genereux, de force et de Vertu,
Jamais n'attacquera cil qui est abatu,

Ains fendant enragé, la preße qui l'oppreße,

Au milieu de cent morts tesmoigne sa proüeße:

Ainsi tel Prince ou Roy qui Valereux ne veut

Souiller ses mains au sang et prendre ce qu'il peut

Ayant la glaiue au main d'une Iuste alumelle,
Pardonne à ses subiects & dompte le rebelle.

[fol. 25r]

Parcere subiectis & debellare superbos.

⁺De overste zijn niet te vreesen den genen die goet doen: Maer die quaet doen.

Les princes ne sont point à craindre pour bonnes oeuvres: mais pour mauvaises.

+ Rom. 13. 3.

[fol. 25v]

Wtlegginghe.

DIt Voorbeelt dient den Koningen ende Heeren tot een Vermaninghe, dewijle haer het swaert, niet sonder reden, in handen is ghegeven, ghelijck Paulus in't 13. cap. tot den Romeynen zeyt. Wilt ghy de macht niet vreesen, soo doet dat goet is, ende ghy sult prijs by haer hebben: Want het is Gods Dienersse, u tot goet: maer ist dat ghy doet dat quaet is, soo vreest, want zy draegt het swaert niet te vergheefs: want het is Gods Dienersse ende wreecster tot straffe den ghenen die quaet doet, ende inden eersten Brief tot Timothe. in't tweede Capittel. Sy zijn in hoocheyt ghestelt, op dat wy een gerust ende stille leven leyden mogen, in alle Godsalicheyt ende eerlijcheyt. Volghens dien moeten dan alle Koninghen, Princen ende Heeren hare Onderdanen sparen ende de wederspannighe straffen, naer het Voorbeeld des Leeuws, die den ootmoedighen ende verwonnen spaert, ende de weder-strevers met ghewelt is aen-randende, Ghelyck Bartas inde beschrijvinghe des Leeuws, zeyt

Genereux animal, qui n'est si fier aux fiers,
Que courtois aux courtois: qui prestez volontiers
L'oreille pitoyable à cil qui le supplie,
Et qui d'un coeur ingrat les biens receus n'oublie.

Dier edel van ghemoet, soo straff niet voor den quaden
Als voor den goeden goet: aennemend' in ghenaden
Den ghenen die hem bidt, Die soo langh als hy leeft
De weldaden ghedenct die hy ontfanghen heeft.

So zeyt ooc Plutarchus int beschrijven vande vernuftichste Dieren, De Leeuwen toonen een medoogende gemoet beneven haer hoochmoedich herte, haer wendende vande ghene die haer voor hun verootmoedighen, volghens het verhael Homeri, dus int Frans gestelt,

Avec grands cris les autres accourrurent,
Mais Vlißes assis ne s'en esmeut,
Ains de la main le sceptre à bas luy cheut.

[fol. 26r]

 

Die andere al toe-liepen met gheschrey,

 

Vlysses doch zyn Scepter nederley.

Want zy vechten niet meer teghen die nedervallen, haer gelatende oft sy hun voor haer verootmoedichden, ende gedencken de deucht die haer gheschiet. waer van wy een merckelijcke Historie hebben, van een slave Androclus die synen Heere, mits de onlydelijcke slavernye, ontloopen synde, ende duyster geworden by gevalle hem geleght hadde in een Leeuwen hol, om te rusten: niet langhe daer na quam de Leeuw, waer over hy in duysent lasten was, niet anders verwachtende als veslonden te worden, doch de Leeuw, hem by komende, thoonde hem synen poot, daer een doren in stack ende aen't sweeren was, Androclus verstoute hem track den doren wt d'etter wtdouwende ende afwissende soo hy best konde, de Leeuw, om synen genees-mr te toeven liep ter jacht ende brocht spijse tot syn voetsel, doch alsoo dit leven den voorseyde slave noch verdroot, begaf hy hem in't wtwesen des Leeuws, weder op den wech, ende in't dwalen, wordt hy gevanghen ende by syn Heere (dien hy ontloopen was) uyt Affrica tot Roomen weer gebracht, die hem stracx ter doot veroordeeldt den Dieren heeft doen voortwerpen, ende wert by gevalle tegen hem wtgelaten desen voorverhaelden Leeuwe, die korts te voren gevangen ende aldaer gebrocht was, Androclus verschrict, niet ander als de doot verwachtende werdt hem de Leeuw kennende ende in stede van hem te verslinden feesteerde hem als een Hont syn meester. Hy wert hier door vry gekent ende de Leeuw gegeven ging daer mede de Stadt langs ende versamelde veel gelts van de gemeynte die den Leeuwe met bloemen bestroyden roepende

Hier is de Leeuw, de waert van desen man,
Hier is de mensch die Leeuwen meestren kan.

Siet AElianum int 48 Cap. Van syn 7. Boec der Dieren ende A. Gellius in syn 14. Cap. des 5. Boecks daer hy dese geschiedenisse int breede beschrijft.