Const-thoonende juweel
(1607)–Zacharias Heyns–
AuteursrechtvrijBij de loflijcke stadt Haerlem, ten versoecke van Trou moet blijcken, in't licht gebracht
[Folio Vv2v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Personagien.
Arm ende Oudt buyten.
Arm spreeckt.
Adam, Adam, vvat hebt ghy bedreven,, och?
Oudt.
Eva, Eva, vvaerom hebt ghy ghehoor ghegeven,, doch
dat listich serpent, loghenachtich vol nyt,, siet?
Arm.
Adam, Adam haet ghy volstandich ghebleven,, toch,
Ghehoorsaem in't leven uvven Schepper altyt,, siet.
Oudt.
Maer neen ghy: dies syn vvy (eylaes) onvryt,, siet
den beelde Godts, nae ziel ende lichame,, nu
een behuysinghe Sathans, nu sonder respyt,, siet
bevindende vreese, ellent en blame,, nu,
Naecktheyt, smerte: dies ick my schame, nu,
VVaer sal ick troost vinden om ons vercoelen by?
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Vv3r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Arm.
Al vvat vvy voort baren is onbequaeme,, nu
tot eenich goet, dats door 'tsondich invvoelen,, ghy,
'tGheheele menschelyck gheslacht moet dit ghevoelen,, vry,
Oock selfs de kinderkens inde gheboort',, eerst
sy crytende beven, door 'smoeders uytspoelen,, sy
ghevoelende de coruptie van haer liedersoort',, meest.
Oudt.
Gaende den breeden vvegh, als die gheen vvye poort,, vreest,
Nae dat nutuere begheert, gaet valschelycke lust,, uyt,
Isser noch vvat over dat tot 'smenschen confoort,, teest,
Dat vvort terstont door boose seden gheblust,, uyt,
Soo compt d'ellendighe mensch nemmermeer gherust,, uyt,
Van hem selven anders niet dan ydelen stanck,, fel,
Ende vol onreynicheyt, dat vaerter onghesust,, uyt.
Een vvorm, en gheen mensch (dit Iob ontspranck,, vvel)
uyt onreynen sade gheboren, voorvvaer een cranck,, spel.
Arm.
Tot boosheyt gheneycht. bequaem om derven 'tgoet,
Daer door vvy steven dickvvils teghen danck,, snel.
Doch de levende vveet dat hy sterven,, moet,
(Soo Eclesiasticus, Salomon, vervverven,, doet.)
VVant sterven (eylaes) ghemeene seden,, sijn,
Hebbende hier in't leven gheen blyvende erven,, soet:
Siet! den eenen sterft morghen, den anderen lijt heden,, pijn.
Oudt.
O vvel hem die haren tyt deuchdelyck besteden,, fijn,
Ende leven als die tot sterven bereijt,, is.
De vvyl den tyt cort is, ende vol van onvreden,, dijn.
VVant ghelyck de Son op-staet ('tvvelck met bescheijt,, is)
niet op en hout, voor datse onder gheleijt,, is:
Alsoo gaetet met den menichen kinderen hier.
Ghelyck in Iob (Capittel seven en neghen) gheseijt,, is:
Onse daghen sijn cort ende vol van dangier,
Ghelyck een daechs huerlynckx daghen schier:
Iae snelder dan een looper vaert de mensche henen
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Vv3v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Arm.
Ghelijck een stroom of vvtvloeyende revier,
Of als een schaduvve, die terstont is verdvvenen,
Nu mach ick hier vvat op mijn krucxken leenen,
VVant van stane vvorden mijn leden vermoeyt eylaes.
Oudt.
O ellendich mensch diens gheboorte is crochen stenen,
Diens leven miserie alduer is bynaes,
Diens sterven benautheyt, en dan een vvormen aes,
'tLichaem een stanck met fel verschrommen.
Schriftuerlyck rapoort, en Troostelyck confoort buyten.
Arm spreeckt.
Mijn hert vergrout door Schriftuer ten is gheen gheraes,
O ancxstighe noot vvat sal ons noch overcommen
Schriftuerlyck rapoort.
VVat zijn de redenen die ghy gaet over sommen;
O arm en oudt vvilt die toch 'tonsvvaert vvenden,
Oudt.
VVy overlegghen t'samen doch sonder verblommen,
die conditie ende stat vant 'tsmenschen elenden,
Hoe de mensche begint, ende vveder moet enden,
Ey vvat corter leven, soo Schriftuer ons ontbint,
Anders niet vervvachtende dan des doots amenden,
Ten lesten van slanghen ende vvormen noch vvorden verslint.
Schriftuerlyck rapoort.
'tIs vvarachtich datmen dus gheschreven vint,
De mensch van eender vrouvve ghebooren leeft
enen corten tijt, die als een blom begint
op te gaen, maer afvallende sy terstont begheeft
haer plaetse, als die gheen sekerheyt en heeft,
Ghelijck een schaduvve, die onbestandich vlucht,
Soo is mede de mensch hoe hooch hy hier oock svveeft,
Iae al vvaer hy oock verheven tot aen de lucht.
Troostelyck confoort.
Mensch vvaerom ist dat ghy soo seer versucht,
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Vv4r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Vreest ghy den doot, of eenich ander verstranghen,
Siet sy brenght u voort een schoone vrucht,
Die nae dit leven, in 'tander staet te ontfanghen,
VVat is dit leven anders, dan met druck behanghen,
'tVVelck oock seer cort, ende onlanghe gheduert,
'tGoet vvillende, can niet door 'tveeschelijck pranghen,
Of nu dit goetvvillen, van duysent een ghebuert,
En om 'tverlaten deses levens, och niet en truert,
VVant een boose saet, daer onder is ghesaeyt,
VVelcke boose vruchten den mensche bekuert,
VVaer van hy in't eynde het verderven maeyt.
Schriftuerlyck rapoort.
Ghy voelt by u selven, hoe verkeert, verdraeyt,
Hoe onrustich, hoe onvry van gheschille,
Hoe becommert, hoe belast in't leven ontpaeyt,
Al hadden vvy oock al de vvysheyt eender Sibille.
Oudt.
Godt heeft den macht, och hadick den vrijen vville
om 'tgoet te doen, in dit leven end 'tquaet te haten.
Schriftuerlyck rapoort.
Hoort vvat Godt in u spreect, svvijcht ghy stille,
Godt sal in u vvercken, tot uvver baten
'tVVillen, ende 'tvolbrenghen niet achter laten
nae zijn behaghen, dus 'tgheloove ghy daer in sedt.
Troostelyc confoort.
VVant dits 'tleven van Godts ghetrouvve ondersaten,
Die Godt 'tvverck in haer noeyt hebben beledt,
VVant alle goede gaven ontfanght men door 'tghebedt
inder stilheyt principaellijck van Godt ghevvrocht.
Schriftuerlyck rapoort.
VVat de mensch vvt hem selven vverckt is onreyn besmedt,
Onrechtveerdich, hoe schoon schynende ontknocht,
VVant al vvat door den Gheest in ons nieren is ghebrocht
is sonde, 'tmach voor Godts oordeel niet bestaen,
Daerom moet de mensch, dan anders vvesen bedacht
Soo hy vvil gherechtveerdicht vvt den tempel gaen.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Vv4v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Arm.
VVel vvat rechtveerdicheyt (doet ons voorder vermaen)
behoeven vvy dan, eer ick de ander af-sloove?
Schriftuerlyck rapoort.
Beter dan de Phariseeusche, dus merckt reden aen:
D'een comt door 'tvverck, d'ander door 'tgheloove.
Dit vveet ick, dat Godt van syn eer beroove
als ick de salicheyt stel in myn vvercken:
Met dese rechtveerdicheyt ick den mensche verdoove,
Die rechtveerdighe Godt en vviltse sien of mercken.
Arm.
VVat rechtveerdicheyt can ons dan stercken
als vvy benout comen inden uytersten noot?
Troostelyck confoort.
Siet! dits 'tgheloove der heylighen kercken,
Dat vvy gherechtveerdicht syn in Christi doot,
Niet door ons, (merckt dit troostelyck exploot:)
VVant daer toe is die sterre Iacobs gheopenbaert,
En die Sonne in gherechticheyt ons verschenen bloot:
Dits den offer vet in Moyses vvet verclaert:
Dits 'tvergoten bloet dat die contientie bevvaert
van doot'lycke vvercken, ende onreynicheden,
Om Godt te dienen, die ons niet besvvaert
met nieu insettinghen van menschelycke seden.
Dese heeft alleen 'tSerpents hooft vertreden:
'tHantschrift teghens ons verschuert, en voort-ghebracht,
Aen 'tCruyce ghehecht, (daer hy aen heeft gheleden,)
Den Vyant vervvonnen, den Duyvel berooft syn macht.
Schriftuerlyck rapoort.
VVet en verdoemenisse blyven door desen versmacht.
O Doot uvven prickel is nu verdreven:
O Helle vvaer is uvve fictorie en kracht?
Godt danck, d'overvvinninghe is ons ghegheven.
Troostelyck confoort.
Siet, die moet uvven troost syn in sterven en leven,
Soo-men u corts schriftuerlyck bebriefde.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx1r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Oudt.
VVy dancken u beminde vrienden verheven,
Die ons in dese soo troostelijck gheriefde:
En segt ons voor d'oorsaeck (oft eymant beliefde)
van dese ghenade en overvloeyende vadt.
Troostelyc confoort.
De moverende cause is de Godtlycke liefde,
Die ons in Christo soo lief heeft ghehadt,
Die ons ghegeven heeft synen Soon den dieren schadt,
Op dat een yeghelyck, (die ghelooft princepalich)
niet en verderve, maer die salighe stadt
beerve. Dus niemant blyve in desen dralich.
Arm.
Al vvel gheleeft, vverden vvy behouvven en salich,
Op Christo alleene dan al onse hoope staet.
Schriftuerlyck rapoort.
Hy is dat onbesmette Lammeken, nederdalich
om ons te verheffen: siet, in dese daet
hy die ryck vvas, vverde arm en desolaet
om ons ryck te maecken ten eeuvvighen termyne.
Die met ootmoedigher herten dan tot hem gaet
gheniet dese verdiensten, soo al vvaren sy syne.
Den barmhertighen Samaritaen is hy ten fyne,
Die door vverckinghe synder ghenaden meest
gheholpen heeft, 'tvvelck cracht is en medecyne:
Aen den Cruyce roepende dootlyck bevreest,
O Vader, in uvven handen bevele ick mynen gheest.
Betalende soo de schulden, by ons ghemaeckt.
Oudt.
Lof Christus ghebenedyt, die onse smerten gheneest,
Ende ons nu met barmherticheden ghenaeckt,
Die in hem gheloovende, hem selven versaeckt,
Die vvort in eeuvvicheyt ghetroost met desen.
Arm.
Isser noch meer troost (vvant 'thert vierich haeckt)
in Christo? verclaertet ons vrienden ghepresen.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx1v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Troostelyck confoort.
Iaet, vvant Christus alleen moet uvve toevlucht vvesen,
Bevvysende 'tselve door een vast vertrouvven,
Compt die beladen zijt, tot my om dijn ghenesen,
Ick sal u verquicken, O troostelijck ontvouvven,
tot hem te gaen, vvie sou nu verflouvven,
VVant alle volle ghenoechsaemheyt van hem in ons synckt,
Hy is dat Hemelsche Mannaedt met erknouvven,
V en sal niet hongheren, nae desen ghedynckt,
Hy is die den dorstighen 'tlevende vvater schynckt,
Die daer van drynckende, dorstet nemmermeer,
Alleen 'tgheloove ist, dat daer van edt ende drynckt,
'tVVelck tot Christum vlucht beladen zijnde seer.
Schriftuerlyck rapoort.
Hy is oock uvve middelaer, al zijt ghy svvack en teer,
Tusschen Godt, ende de menschen vvel vvijs beraden,
Die u vereenicht met Godt, in eeuvvicheyt een Heer,
Tot den Vader, door hem compt vry onbeladen,
uvve schult is betaelt, Alleen door ghenaden,
uvve rechtveerdicheyt is in zijn verdienst gheleghen,
De vvelcke ontfanght, de mens bedruckt beladen
Door 'tgheloove, int gheloove, gheloovich bedeghen,
Als 'tblyckt aen Abraham, die door 'tGoddelijck bevveghen,
de rechtveerdicheyt ontfynck, eerst maer in figuere
in Isaack, hoe vvel dat Godt desen seghen
vvt stelde, langhe tijt, tot op een ander huere,
Te vveeten in Christo, de nieuvve creatuere,
Die u van onrechtveerdicheyt, alleen ontlast
door't vastelijck hopen op desen ancker puere,
VVaer in uvve salicheyt is seker en vast.
Troostelyc confoort.
Dus mensche al vvort 'tgheloove somtijts aenghetast
Deur vvanhope, gheeft den moet niet verlooren,
Zijt ghevvortel in Christo, inder Liefden vvast
tot een mannelijck ouderdom reyn vvtvercooren,
Op dat ghy inden gheest vort vveder gheboren,
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx2r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Een nieuvve creatuere in't gheloove ghesont,
Bequaem te ontfanghen, u toe ghesvvooren
den eedt, ghegaen vvt Godts ghebenedyde mont
'tVVelck is Christus, de vervullinghe van dit verbont,
Dat verseghelt vvort, inder Contientie net,
Van zijn volck vercooren, voor 'tsvveerelts gront,
Nu vvederom vernieut, door de invvendighe vvet
in den Gheest ghegheven met een beter opset,
Niet nae de voorgaende, daer d'oude t'onder bleven,
Maer dees vvet Christi daermen principalijck op let,
VVort door den vingher Godts, inder herten gheschreven
der gheloovighen, ende dan noch daer beneven
inden bloede Christi, door de Sacramenten
verseghelt ende versekert hier in dit leven
door den Gheest des gheloofs, niet om verjenten.
Schriftuerlyck rapoort.
Dus Arm en Oudt dees deucht vvilt int herte prenten,
VVant 'tis eenen troost, tot uvver sielen verstercken,
teghens 'tvleesch becommeren, ende accidenten
die de menschen toevallen, in 'svveerelts percken,
maer bethoont gheloove, door goede vvercken,
Ende niet men den naem alleen, vvaer voor is de duchten,
Die niemant helpen can, sy zijn Leeck of Clercken.
VVant van onse verkiesinghe zijn dit de vruchten,
Nu t'gheloof sonder vvercken, zijn dootlijcke luchten,
Verderven de mensch binnen en buyten:
Maer 'tvvarachtich gheloof, ten zijn gheen cluchten,
Heeft een cracht in hem, ende vertuyten,
VVant 'tis een fonteyn, daer voort uyt spruyten
alle deuchden, die ghy oock bevvijsen sult.
als deucht, vvetenschap matich te ontsluyten,
Godtvruchtich, lidtsaem, ende patientich ghedult,
Broederlijcke vriendelijckheyt, Liefde onschult,
VVesende van volcomentheyt den rechten bant,
Daer mede men de gheheele tafel des vvets vervult,
Als vvercken door den Gheest in't hert gheplant.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx2v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Arm.
Nu crych ick van uvver leere eerst 'trecht verstant:
Ick hoor' vvel Christus is der troosteloosen troost,
Die ons Godt de Vader uyt ghenaden sant
tot een Heylant voor allen van vvest en oost.
Oudt.
Och vrienden, vvaert ghy lieden noch vvat verpoost,
Op dat ghestilt vverde onsen anckxt en claghe,
Den armen mensch (eylaes) vvert soo haest verschalct verloost:
Of ick u lieden voortaen niet meer en saghe,
Opent ons 'tverstant van eender vraghe,
VVat Davidt daer mede te meynen plach
daer hy seyt: 'tis nu vvel een groote plaghe
dat hy den rechtveerdighen noeyt verlaten en sach,
Noch haer zaet bedelen. (O troostelyck ghevvach,)
Den sin van desen vvild' ick van u vvel ervaren.
Troostelyc confoort.
Ghy vvilt segghen, of een Christen niet bidden en mach:
Want Davidt brenght voort dit verclaren,
Ick vvas een jonck, en ben nu oudt van jaren,
Ende en sach den rechtveerdighen verlaten noijt,
Noch haer zaet broot bidden met besvvaren,
Bedelende by der straten arm ende beroeijt:
('tIs vvaer) in synen tyt en vvas niemant soo verstroeijt;
Maer het is nu anders (niet en murmureert:)
VVant de rechtveerdighe hebben gheleden oeijt en oeijt
door tierannich ghevvelt, ende andersins ghetrybuleeet.
Daerom heeft ons Christus hoochlyck gherecomandeert
der Armen noot met een neerstich vermaen
die vvy altyt sullen hebben. Dus laet syn ghesesseert
uvven commer, ende vvilt ons vooder verslaen,
Isser noch yet op 'therte dat u mocht belaen,
VVy syn tot uvven dienst bereyt volveerdich:
Doch vvy hebben u met Troostlyck confoort voor-ghestaen,
Mits Schriftuerlyck rapoort: dus blyft toch volheerdich.
Arm.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx3r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Och vrienden bekent, vvy syn dan onvveerdich,
V lieder reden maeckt ons daer in bedroeft,
Seker aen den Majestraet te gaen seer expeerdich:
Och! oft quame dat ghy ons voor dien tyt begroeft.
Troostelyc.
VVaerom dat?
Arm.
Men vint menich afjonstich ende quaet gheboeft
die deuchden verspyen van goet-hertighe lien:
Nochtans den armen ouderdom veel troost behoeft,
VVanneer 'tnoodich onderhout haer mocht gheschien.
Troostelyc confoort.
VVy laten u hier blyven, vvy sullen verder sien
nae't goet-hertich believen onser Majestraten;
VVacht ons vveder met een troostelyck bedien:
VVy sullen doende syn, voor seecker t'uvver baten
sult meer versocht vvorden door caritaten.
Dus sit hier neder met Obedientie,Ga naar margenoot+
Desen titel vvillen vvy by u lieden hier laten,
(Te vveten,) vvat vvy u bevelen, dits Reverentie,
Dat laten vvy u lieden hier, (namelyck) met patientie.
Hier wert den Ouderdom soetelyc neder gheset, met patientie op de borst. D'ander twee binnen. De Sinnekens buyten, d'een Afjonstich quaet, d'ander Spitighe daet gheheeten.
Afjonstich quaet.
Hoe staet hier en raest dit bekackte svvyn:
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx3v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Alle mans ghepijn, is uvve spitighe daet.
Spitighe-daet.
Hey hoe comt ghy dus by, sy soo ten voorschijn,
Ghy zijt heel fijn, vvillecom bruer Afjonstich quaet.
Afjonstich quaet.
VVy hebben malcanderen vonden, vvy sijn sack nae saet,
'tVVaer jammer, vvaren tvvee stallen met ons bescheten.
Spitighe daet.
Ick ben beter dan ghy, ende van meerderen staet,
VVant het gaet, soot gaet groot is mijn vermeten.
Afjonstich quaet.
Daer ghy zijt ben ick selden vergheten,
Of 'theeft my ghespeten, ende seer verdroten,
Ick ben inden sin van veel menschen gheseten,
Van haer vvillen en vveten ben ick gantsch doorgoten.
Spitighe-daet.
Dijn afjonstich quaet heeft menich goet herte verdroten,
VVt den Duyvel ghesproten, ter vveerelt gheen quaet soo fel.
Afjonstich-quaet.
Dien vvy aenvallen vvort ghevanghen of gheschoten,
Ick vveetse in te poten, mijn afjonstich opstel.
Spitighe daet.
En spitighe daet leeren sy dan seer vvel,
Terstont gantsch rebel, sy dadelijck uyt breken,
Ick maecktse opgheblasen, hoochmoedich en snel,
Haer spitich gherel, en vvilt toch niemant versteken.
Afjonstich-quaet.
Men kent ons vvel, laet ons van vvat anders spreken,
VVie heeft oeyt besvveken, siet onsen soeten aert,
Maer coesijn vvat compt hier volcx by een ghestreken,
In tvvee vveken, en sach ick soo veel Lien vergaert.
Spitighe-daet.
Hier sal rethorijcklijck vvorden verclaert,
Die d'Arme liefdich troost, vvat loon de sulck vervvacht,
En daer en boven sal mede vvorden gheopenbaert,
Als oock vvat straffe fel, die troosteloos haer veracht.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx4r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Afjonstich-quaet.
Daer moeten vvy by zijn, al te deghen bedacht,
VVant vvy zijn mede 'tgheslacht om een rolle te spelen,
VVy moeten vvacker aen gaen, ba by gantsch cracht,
Op dat sy haer milde macht thoonen sonder vervelen.
Spitighe-daet.
Iae jae, maer vvat anders haer in de ooren quelen,
Dat sy liever hebben inden sin ghespannen.
Afjonstich-quaet.
Sy souden den Armen, acht ick, liever bestelen,
Dan vertroosten d'Arme desolate mannen.
Spitighe-daet.
Sy saghense liever uyt den lande verbannen,
Van vrecker gheslachten en vveetmen te vermonden.
Afjonstich-quaet.
Sy zijn teghens natuer haer selfs tierannen,
VVant sy haer lichamen noeyt deucht en jonden,
Sy versparent veel liever voor catten en honden,
Hoe souden sy dan den Arm deuchtsaem verstyven.
Spitighe-daet.
'tIs ghenoech segh ick, van sulcx oorconden,
In volghenden stonden sullen vvy ons motyven
breeder uytlegghen, ende hoogher dryven.
Afjonstich-quaet.
VVie datter gaet vvy sullen altijts blyven,, vaert wel.Ga naar margenoot+
Deuchdelijcke mensch,, Liefde,, Barmherticheyt,, alle drie buyten.
Deuchdelijcke Mensche.
Compt ghy Liefde met barmherticheden,
Laet ons eenmael gaen onder den menschen beneden,
En sien hoet daer staet met onse natie.
Liefde.
Iae vvy compt laet ons gaen en dat met reden,
Ende soo de menschen haeren tijt vvel besteden,
Houden mijne reden, soo vinden sy gratie.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Xx4v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Barmherticheyt.
Soo blijven vvy by haer met plantinghe van vreden,
Dus gaen ick mede met deuchdelijcke contemplatie,
Ock vvaer nu soo vvijs, de menschelijcke generatie,
Dat haer abitatie, voor ons vvare ghevvijt,
Soo mochten vvy houden vriendelijcke conversatie,
'tGodtlijck overdincken, sou ons dan maken verblijt.
Liefde.
Och mensch ick sorch dat ghy ver' ontvveken zijt
mijnen aert, die door Liefden 'tleven gheeft,
'tZy door de lust, der ooghen een begeerich apetijt
en hoochmoet des vvandels daer meest elck mensch in leeft,
Och vvist ghy hoe lief dat u de Liefde heeft,
Ghy en sout my in u soo niet laten verkouvven.
Deuchdelijcke Mensche.
Het sal moghelijck beter zijn, niet te seer en sneeft,
In sommighe plaetsen salmen ons vvel aenschouvven,
Hoe souvven alle deuchden dus zijn verdouvven?
Dus u lieden doch soo seer in desen niet en quelt,
Siet eerst int leven van mans ende vrouvven
vvie sy ghehoorsaem zijn, en dan met reden vertelt.
Barmherticheyt.
Och neen vvant de vveerelt is gheheel int boose ghestelt,
Die vvelcke vergaen moet met al haer lusten,
Barmherticheyt sorch ick mede is te neder ghevelt,
Door giericheyt quaet en fel van in-busten.
Liefde.
Laet ons voor gaen vvy en moghen niet rusten,
Ende sien hoe ons 'tleven der menschen behaecht,
VVie sit ginder 'tvvaer goet dat vvy vvat t'susten,
Laet ons hier aenspreken, om reden ghevvaecht.
Deuchdelijcke Mensche.
Goeden dach vrienden, Och niet en versaecht,
Hoe staet het leven? verclaert ons u saken.
Arm.
Ick danck u vrienden die my dus lieflick vraecht
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy1r]
| |||||||||||||||||||||||||||
na ons verlanghen in die vierich vvaken,
VVy vervvachten hier tvvee lieden daer vvy nae haken,
Den eenen is ghenaemt Schriftuerlijck rapoort,
En den anderen is een man van soeter spraken,
Sie hy is ghenaemt Troostelijck confoort.
Deuchdelijcke mensche.
Mijn lieve beminde die redens vvel aenhoort,
VVy en zijn niet alleen ter vveerelt binnen,
Onse broeders die doen hier ons lieflijck vvoort,
Vant in noot leert men trouvve vrienden kinnen.
Liefde.
Maer vrienden goed, vvat hebben sy inde sinnen,
Verclaert ons oorsaken, gheen tijt vergauvveloost,
VVant vvy zijn de ghene die u beminnen,
Moghen vvy niet vveten haer meeninghe en propoost?
Oudt.
Och sy hebben ons in Christo soo vvel ghetroost,
Zijn leven en sterven in ons fonderende,
Midts alle menschen van noort, vvest, suyt oft oost,
Die in't cruyce Christi zijn glorierende,
En noch voorder zijn sy solesterende
voor ons desolate Arm ende Oudt,
Een troostelijck confoort vvy vvaren begerende,
VVaer in sy doende zijn om oorsaken menichfoudt.
Deuchdelijcke mensche.
Dat zijn boden die vvel moghen zijn betroudt,
VVy vvillen mede dervvaerts tot deser daten,
Och broeders in patientie u vvat houdt,
VVy staen in kennisse uvver majestraten,
Ons die sy beminnen en moghen sy niet haten,
Dus besidt uvve silelen noch vvat in lidsaemheyt,
VVant ons deuchdelijck ingheven sal niet zijn verlaten,
Een stille ghemack sal u vverden bereyt,
VVaer by stadts deuchden sullen vvorden bereyt
tot meerder vvelvaert der ghemeenten preminentie,
VVy comen haest vveer, blijft hier in u patientie.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy1v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Gaen de Sinnekens buyten, d'ander binnen comende.
Afjonstich-quaet.
Ik sou siet vvel uyt mijn vel springhen nu.
Spitighe-daet.
En van quaetheyt siet, soud ick splyten vvel.
Afjonstich-quaet.
VVie sach zijn leven elendigher dinghen nu,
Ick sou vvel siet uyt mijn vel springhen nu.
Spitighe-daet.
Maer soumen dan niet connen bedvvinghen nu
dees Redenrijckers, ick vvouse verbyten fel.
Afjonstich-quaet.
Ick sou siet vvel uyt mijn vel springen nu.
Spitighe-daet.
En van quaetheyt siet, soud ick splyten vvel.
Afjonstich-quaet.
VVat bringhen sy voor met al haer cryten el,
Anders dan splinter in ander liens ooghen sien.
Spitighe-daet.
En den balck met macht haer oock vervvyten snel,
In haer eyghen oogh nemmermeer van dien.
Afjonstich-quaet.
Iae dat gheloof ick, 'tghebreck van dese lien
die steken achter inde besaetse of sack,
VVant sy die saghen, sy soudense moghelijck vlien,
Of sy en lietent vvaert haer gheen onghemack.
Spitighe-daet
Ander liens ghebreken hebben sy inde ooghen strack,
VVant die vooren inde besaetse steken,
Daerom vinden sy op een ander soo menighen lack,
VVaer door sy voorby sien haer eyghen ghebreken.
Afjonstich-quaet.
D'een sal 'tquaet goet, en d'ander 'tgoet quaet spreken,
D'een prijst relegie, d'ander salse laken.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy2r]
| |||||||||||||||||||||||||||
de Republijcke door haer schimpighe treken,
Connen elcken van sinne nemmermeer maken,
Sy bemoeyen haer in Gheestelijck en vveereltlijcke saken.
D'een of d'ander is selden van haren sin,
D'een moet in den hemel, en d'ander in d'helle blaken,
Versmadende hoovaerdie, dan dats niet te min.
Spitighe-daet.
Als oock die giericheyt, en schandelijck-ghevvin,
Gheleghen in elle, mate, vvaghe en ghevvichte,
Hoerderije, oncuysheyt, met ander vuyl ghespin,
VVort teghen danck dickmael in d'oore ghevlicht,
'tAfjonstich quaet menich in't herte ghesticht,
Brenghen sy mede voor met cleyn verjolysen.
Afjonstich-quaet.
En vvat in desen spele sal vvorden ghedicht,
Dat sal de Ackte alhier ghenoechsaem bevvysen,
O spitighe daet vvat naect u afgrysen,
Hoe heb ghy in't begin onse Vaders bedroghen,
In plaets dat sy haren Schepper souden prysen,
Hebt ghy haer spitich dese vveldaet ontoghen.
Spitighe-daet.
O afjonstich quaet, dat quam door uvve loghen,
Ghy zijt de nydighe slanghe die den mensche verleyt
hebbende door list, die vvaerheyt gheboghen,
Den vvegh tot vlieden soo den mensch bereyt.
Afjonstich-quaet.
Nu vvel praterken, hebdy al uyt-gheseyt,
Maer vvat een spitighe daet hebt ghy bedreven
aen Abel, noeyt mordadigher o listich feyt,
En d'eerste vveerelt heeft haer spitich opgheheven,
Ende smadelijck veracht 'trechtveerdich leven
van Noach, die den sontvloet daer door ontginck.
Spitighe-daet.
d'Afgunste van Nemrod vvas die vvel te vergheven,
Die door gevvelt Godt noch menschen ontfinck.
Afjonstich-quaet.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy2v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Door spitighe daet hy 'temmeren aenvinck
den thooren van Babel, noeyt meerder confuys.
Spitighe-daet.
VVat ghy al raest dit quaet vvas al maer kinder dinck.
Afjonstich-quaet.
Maer ghy verspydet spitich Noachs cleyn abuys,
'tVVelck Sem bedeckte met den mantel chuys
der eerbaerheyt, vvaer door seghen op hem daeckte,
V moetvvillighe spiticheyt lach mede in Sodom 'thuys,
Ghy vveet vvel nae vvat deucht datmen daer vvaeckte.
Spitighe-daet.
V afjonstich quaet den Isaack ghenaeckte,
Door Ismael den bespotter obstinaet,
Ende Esau die uvve conste niet en versaeckte,
Maer benyden Iacob door u afjonstich quaet.
Afjonstich-quaet.
Ioseph moeste oock lijden uvve spitighe-daet,
VVerdende in spijt den Ismaellyten vercocht,
Ende noch meer lyden bejeghende hem met smaet
in Egypten, daer hy vvert over ghebrocht.
Spitighe-daet.
Maer vvat een schoonen daet hebben ghevvrocht
Simeon en Levy, door quade afgonste,
Al dat mannelijck vvas metten svveerde versocht,
Op den derden der nieuvver Maen in't onghesonste.
Afjonstich-quaet.
Spitighe-daet stelde daer in't vverck zijn conste,
Ghelijck sy menichmael in Egypten plach,
Ghy en rustet niet eer met u gheveynsde jonste,
Voor dat Pharo met zijn heyrcracht vesoncken lach,
Abimelech loont zijn broeders met een quaden dach,
Tierannich ombrenghende in moordadich ghevvelt,
Dit zijn vruchten diemen van u vervvachten mach.
Spitighe-daet.
Hoe heeft uvve afjonsticheyt den Simson ghequelt,
Hem zijn ooghen uytstekende, vvaer hoordemen oeyt vertelt
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy3r]
| |||||||||||||||||||||||||||
van meerder boosheyt, ende quader bediet,
Hoe heeft uvve afjonste den Davidt ontstelt,
Door 'tmiddel van Saul in menich verdriet,
Hoe heeft doeg door u afjonstich ghebiet
den Davidt verraden, ende Achimelech hoort.
Afjonstich-quaet.
Dat is door uvve moordadighe spiticheyt gheschiet,
Dat Saul dese Priesteren dus heeft vermoort:
Maer vvat een spiticheyt heeft Nabal gheoorboort
jeghens David, die hem in honghers noot ontseyde
spijse, gaende soo in uvve voetstappen voort,
VViens thoornighe comste hy niet en verbeyde.
Spitighe-daet.
Door 'tafjonstich quaet, hy dus van hem scheyde,
Dan seker vvy vvaren daer alle beyde in't vverck,
Maer hoort, seght my, vvie Abner ter neder leyde,
'tAfjonstich-quaet dat vvas hem te sterck,
Dan ick vvasser oock al mede in't perck,
Maer 'tafjonstich quaet vvasser principael.
Afjonstich-quaet.
Op Davidts handelinghe neemt vvel u merck,
VVie vvas daer in't spel ick doets u verhael,
Inde doot van Vrias dien trouvven vassael
VVas ick het oock Neefken, ick dinck vvel neen,
En vvat een spitighe daet hoort dit morael,
Thamar gheschiede, dat en vvas seker niet cleen.
Spitighe-daet.
Abselons oproer ginck Afjonste verbereen,
VVant hy stont hartneckich nae zijns Vaders rijck.
Afjonstich-quaet.
Door Spitighe-daet moeste hy daer uyt scheen,
Want het loon quam zijnen vvercken ghelijck.
Spitighe-daet.
VVy souden voort varen hier in dit publijck,
Doch ons compt een ander Actie voor de hant.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy3v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Rijcke ende Vreck buyten.
Afjonstich-quaet.
Hier compt Rijck en Vreck siet hoe mannefijck,
VVaer vvilt ghy lieden henen, opent u verstant.
Rijcke.
In onse Coomanschap daer is gelt abondant,
'tProfijt is t'onsen altijt even groene,
VVant om sulcx trecken vvy van d'een in d'ander lant,
Onse avigasie zijn ons altoos in saysoene.
Spitighe-daet.
Ghy comt hier te pas, 'tis voor of nae de noene,
Siet hier sit den Ouderdom heel bedroeft van sinnen.
Vrecke.
VVat hebben vvy met den Ouderdom te doen,
Daer is ghebreck over al buyten en binnen.
Afjonstich-quaet.
Hoe vvel vvilt ghy dan den hemel niet vinnen,
Dats de beste coomanschap die oeyt man besief.
Vrecke.
Iae jae onsen buydel souder al seer me dinnen,
VVy ontfinghen daer gisteren eenen brief,
Daer vvas banckeroot ende ander ongherief,
Op een ander zijn soo veel schepen ghesoncken.
Spitighe-daet.
Iae jae ghy hebt u selven al te lief,
Haedt ghy den Armen een duysent guldens gheschoncken,
Ghy mocht rekenen 'tvvaer inde zee verdroncken,
Dat sout ghy vinden ende 'tvvaer u een schadt
inden hemel, blust niet uyt der liefden voncken,
'tIs tot vertroosten der Armen datmen u dus badt.
Rijcke.
VVat heb ick te doen met Haerlem de stadt,
Voor den armen Ouderdom gaef ick niet een cruys,
Dus moeyt my niet meer, siet ick segghet u lieden pladt,
Sietse sitten sien, ick achtse veel min dan een gruys.
Vrecke.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy4r]
| |||||||||||||||||||||||||||
't Is vvaer Rijckdom, vvy gaen liever nae huys,
VVant een duyt te gheven en hebben vvy niet ghepeynst,
Men mochtet vvel al doen, die vvord ick abuys,
Als icker om dijncke 'therte in my verheynst.
Afjonstich-quaet.
Siet hoe sidt den ouderdom hem selven en verkeynst,
Veracht de jonckheyt, ende prijst zijn voorsaten,
Sy haddent altijt geerne anders ghevveynst,
Nemmermeer te passe, sy crochen sy praten.
Troostelijk confoort, ende Schriftuerlyck rapoort buyten.
Spitighe-daet.
Siet hier compt tijdinghe van de Majestraten,
VVeest stille, ende luystert nae desen.
Troostelyc confoort.
Vrienden zijt ghetroost, vvant niet verlaten
en zijt ghy, noch en sullet oock niet vvesen,
VVant uvve Overicheden vveerdich ghepresen,
Arbeydende inder Liefden playsant, zijn
barmhertichlijck bevveecht om u ghenesen,
De deuchdelijcke Mensche sal u een onderstant zijn,
En de milde rijcken sullen in desen abondant zijn,
Die zijn ons al bekent, dits verre van vvanen,
Of den rijcken vreck hier in vvou ignorant zijn,
Ende niet beleeft als den cortisanen.
Afjonstich-quaet.
Hier is den rijcken vreck, ghy mochtse vermanen,
Siet hem hier staen, soo my dinckt heel overvvijft.
Schriftuerlyck rapoort.
Vrient vvilt ghy vvandelen de rechte nauvve banen,
Soo leent nu den Heere, ende zijn leden verstijft,
Maer siet vvel voor u, ende gheen vvoecker en drijft
Op uvven armen broeder met armoede belaeyen,
Maer vvat u inden sevenden jare dan overblijft,
Laet dat den Armen ende vreemdelinghen maeyen.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Yy4v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Troostelyc confoort.
VVanneer uvve broeder verarmt, vvilt hem versaeyen,
Noch uvve hart verharden t'haer lieder vercleenen,
Nae den vergeten schoof en vvilt niet vveder haeyen,
Maer opent uvve milde hant daer toe bereyt met eenen,
Dit vvetende dat ghy soo doende Godt sult leenen,
Die u met seghen dobbel daer voor sal stercken.
Spitighe-daet.
Dat en hoeft ghy lieden gantsch niet te meenen,
Datter eenighe deucht aen dese staet te vermercken.
Schriftuerlyck rapoort.
Met 'tvrouken van Sarepten sijt deuchdelijck in't vvercken,
Vertroostende den Eliam door honghersnoot svvack,
VVant Godts seghen vervulde ghenadich haer percken,
In sulcken overvloet, dat haer niet en ontbrack.
Troostelyck confoort.
Gaet henen edt het beste doch Esdras besprack,
Dat sy den Armen niet en souden vergeten,
VVant vvel hem die den nootdruftighen strack
aenneemt, die sal de Heere, dit moetmen vveten,
Inden boosen tijt verlossen O lieffelijck uytmeten,
Ende 'tsal hem wel gaen op aerden eenen langhen tijt,
En of ghy in cranckheyt veel tijt haedt versleten,
De Heere sal u verquicken, dit seker zijt.
Schriftuerlyck rapoort.
Verlost den verachten Armen met allen vlijt
uyt der Godloosen ghevvelt, seer ancxstich bedroopen,
Stroeyt uyt, ende gheeft den Armen met herten verblijt,
Op dat uvve gherechticheyt blijft, een troostelijck noopen,
Eert den Heere van uvven goede daer toe beroopen,
Soo vvorden uvve Schueren vol, dit oversomt.
uvve vvijn-perssen sullen van moste overloopen,
Soo ghy niet en vveyghert den nootdruftighen verschromt,
En spreeckt niet gaet henen, ende morghen soo comt,
Soo't u hant nu vermach, vvaer toe dan dit beyen,
'tIs een reden die niet en can vvesen verblomt.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz1r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Iae een verachtinghe ende ondeuchdelijck afscheyen.
Troostelyc confoort.
VVant vvie zijn ooren stopt voor der armen schreyen,
Die sal oock roepen ende niet vverden verhoort,
VVant ghy en zijt den Armen gheen troostelijck vermeyen,
Noch den bedroefden gheen troostelijck confoort,
In't onvveder gheen toevlucht gheen schaduvve voort
in der hitten, vvanneer die tierannen rasen.
Rijcke.
Ick heb tvvee ooren maer, niet een die daer nae spoort,
Ghy en soeckt anders niet dan ons te verbasen,
'tIs al van vertroosten soo vvy te vooren lasen,
Gheeft, gheeft, dats den ouvven sanck en 'tnieuvve liet.
Vrecke.
En ick en mach niet hooren, ick souvver in verdvvasen,
VVat roert ons al dit Schriftuerlijck bediet,
Gaeu nae huys,, vvant dit is my een verdriet,
Ken gaf voor al den bras siet niet een enckel spaen.
Troostelyc confoort.
De bede der Elendighen en ontsecht hem niet,
Doet den Armen hantreyckinghe, 'tis Godts vermaen,
Inder noot laet hem niet ledich van u gaen,
VVel den rijcken die soo doende is bevonden,
Ende den Armen zijne begheerte heeft voldaen,
Die de ooghen der VVeduvven noeyt heeft gheschonden
oft versmacht, hoort verder, dits Iobs oorconden,
Die zijn broot, seyt hy, alleene en adt noeyt,
De VVeesen haddens te bet, vvel lieflijck vermonden,
VVant van zijnder joncheyt aen hy die vergadt noeyt,
Als een Vader der vveesen van hem hy tradt noeyt,
Maer gheerne te troosten vvas zijn princepael slodt,
Schriftuerlyck rapoort.
VVie den gheringhen ghevvelt doet, ende en versadt noeyt,
Die lastert des selven Schepper ende onteeret Godt,
Ontfermt u des Armen, vvant vvie haer bespodt,
Die en sal van den Heere onghestraft niet blyven,
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz1v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Deelet uyt den Arm, ende gheeft 'tis Godts ghebodt,
Soo vvort de ziele vet van mans en vvyven,
VVie droncke maeckt sal in vroeylicheyt verstyven,
VVel dien die hem des ellendighen ontfarmen,
Die leent den Heere, lof Goddelijck bedrijven,
Veracht den nootdruftighen niet die tot u karmen,
Een goede ooghe vvort gheseghent, vvant hy den armen
van zijnen broode gheeft, met vrolijck verblijen,
VVie zijn oogh afvvendet, in ondeucht svvarmen,
Die sullen ancxtelijck noot en commer lijen.
Troostelyck confoort.
Laet u broot varen ende over 'tvvater glijen,
Soo sult ghy het op langen tijt vveder vinden,
Breeckt den hongherighen u broot sonder vermijen,
Ende die in ellenden zijn, als den vvel beminden,
Leyt in u huys vvilt u voorder ondervvinden
den naeckten te cleeden, uvven vleesche niet en ontreckt,
Of anders sal onvrede dijn huys verslinden,
Ende den thoorne des Heeren ghy over u vervveckt,
Maer den nootdruftighen met armoede bedeckt,
En bedroeft niet, 'tvvelck ick bedinghe,
Maer doet hantreyckinghe in Liefden perfeckt,
Ende uvve milde gave gheeft doch gheringhe.
Afjonstich-quaet.
'tIs vvonder dat ick uyt mijn vel niet en springhe,
VVant desen rijck ende vreck zijn hoorende doof.
Vrecke.
Voor den Armen ick niet eenen penninck en bringhe,
Ick sou nalaten, sou ick, den vergheten schoof.
Spitighe-daet.
Ghy hout al veel meer van Achans roof,
De plunderinghe van Iericho cont ghy beslechten
door giericheyt houdende niemant gheen gheloof,
Als Samuels sonen verkeesen die gherechten.
Afjonstich-quaet.
VVat hebt ghy te doen met Davidt of zijn knechten,
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz2r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Of met desen Ouderdom veracht ende onvveert,
Maer met Ghehasy om 'tgheschenck vvilt vechten,
Ende met Achab, Nabots vvijn-bergh begheert.
Spitighe-daet.
Is uyt op alle mans vvelvaert vvien 'tspijt of deert,
Veranderende 'tschepel, ende den sikel verhoocht,
'tGhevvicht vervalscht, en dan voort met der veert
den armen nootdruftighen al is hy benooght,
Vercoopen 'tkaf voor coorne, opdat hy ghebooght
onder haer zy, siet dat sijn uvve ghysen.
Schriftuerlyck rapoort.
'tIs noch om een cleyne tijt, siet vvaer ghy nae pooght,
Soo en is hy dan niet meer o fel afgrijsen,
Noch de plaetse zijner stede salmen sien noch vvysen,
VVant hy graeft nae ongheluck, ick bens oorconder,
In zijnen monde brant vier een cleyn verjolysen,
Ende vvie hem op rijckdom verlaet, die blijft daer onder,
En vvie hem daer toe haestet, ten is oock gheen vvonder,
Dis is nydich, veel quaets hem vvedervaren sal,
Den eghel heeft tvvee dochters schrycklijck als de donder,
Brengt hervvaerts, brengt hervvaerts, vvat vvy nu ontsparen al,
Leght hier leght daer als die oeyt 'tvergaren qual,
Niet eens denckende vvat plaegh dese lieden plaeght,
VVant 'tvercreghen goet vanden ondanckbaren mal,
vvort die ghegheven die Godt beter dan sy behaeght,
VVie ghelt lief heeft, ende die't om rijckdom vvaeght,
Die en heefter gheen nut van 'tzy u vertelt.
Troostelyck confoort.
VVee u ghy rijcke die dus nae giericheyt jaeght,
Ende den ellendighen bedroeft door ghevvelt,
VVee den ghenen, die d'een huys aen 'tander stelt,
En den Armen vergheet, door veel onnut onrusten,
Verlatende op u rijckdom van goet ende ghelt,
VViens commer die middelen noeyt en t'susten,
Onrecht goet helpt niet, vvant sy de sonde noeyt blusten,
Daerome laet af van giericheyt vrienden verheven,
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz2v]
| |||||||||||||||||||||||||||
VVant Godt sal om uvve sondighe lusten,
uvve schatten groot inde grabbelinghe gheven.
Liefde en Barmherticheyt, en deuchdelycke Mensche alle drie buyten.
Schriftuerlyck rapoort.
Ga naar margenoot+VVillecom vrienden vvaer hebdy dus langhe ghebleven?
VVy zijn verblijt, o vvillecom vvel deuchdelijcke natie.
Liefde.
Compt desolate Ouderdom dien vvy met troost aencleven,
VVy hebben ghearbeyt t'uvver consolatie,
'tIs al vvel beschickt, ghy hebt vonden gratie,
uvve Majestraten door 'tliefdich medooghen,
hebben middel ghevonden, laet murmuratie
door Schriftuerlijck rapoort, zijn sy grootelijcx bevvooghen.
Barmherticheyt.
Insiende uvven Ouderdom met barmhertighen ooghen,
VViens grauvve haren een croone der eeren zijn.
Deuchdelijcke mensche
Sullen t'uvven trooste, en 'tGoddelijck vermoghen,
uvve vvoonplaetsen bereyden, en fonderen, fijn,
Daer sult ghy in ruste nae het begeeren, dijn,
In Godtsalicheyt uvven corten tijt besteden,
Met troostelijck onderhout nae t'instrueren mijn,
Danckt Godt voor desen, 'tis meer dan reden.
Arm.
VVy dancken den Heere van zijn goetheden,
Die ons een ruste voorsiet ende laet vervverven,
Met danckbaerheyt uytstortende onse ghebeden
voor de Majestraten onser Haerlemsche erven.
Oudt.
O Heer in volghende deuchden en laet niet versterven
de Republijcke van deser onser ghemeente,
Op dat sy ghevrijt zijnde voor 'taenstande verderven,
Vervvachtende troostelijck 'tbeloonen sonder vercleente.
Arm.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz3r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Den onbarmhertighen verbreeckt haer 'tghebeente
in't schrickelijck Oordeel, o Heer laetse smachten,
Den rijcken vrecken harder dan eenich ghesteente,
die verstroeyt blijven in gierighe ghedachten,
En den arm Ouderdom hier troosteloos verachten,
Versmadende vveldaet door 'tafjonst onvroet,
Die ons in armoede troostelijck versachten,
Laet die aenhooren uvve blyde stemme soet,
Compt ghy ghebenedyde in mijn behoet,
Besit 'trijcke mijns Vaders noeyt lieflijcker vvoort.
Barmherticheyt.
Gaet met ons ter bereyder plaetsen goet,
Ende met sullicheyt sult daer 'tleven voort
besluyten, Altijt hebbende een troostelijck confoort,
Niet alleen nae der siel, maer oock nae den lichame,
Van beyden is u voldaen door Schriftuerlijck rapoort,
Gaet nu in vreden dan vrienden eersame.
Hier leyden sy Arm ende Oudt binnen, ende commen wederom buyten, Arm ende Oudt blyven binnen.
Deuchdelijcke mensche.
Nu is Arm en Oudt vry van smerte en blame,
Versien serteyn vvel een deuchdelijck bestaen.
Rijcke.
VVat sullen sy daer doen seght my by name,
Luey en leegh, op ende neer, uyt ende ingaen.
Deuchdelijcke Mensche.
Sy zijn Arm ende Oudt met veel ellenden bevaen,
Nu sullen sy vveynich rusten, ende daer nae den doot,
Ende ghy, vvilt ghy mede vvesen vvel beraen,
Gheeft allemossen den Armen in desen noot,
Al vvaert maer een beker vvaters och vrienden minioot,
Met assistentie haer troostelijck ghenaeckt.
Liefde.
Hoort met reden vvat Christus seyde ende besloot,
Soo yemant in dit leven vvil vvesen volmaeckt,
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz3v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Die vercoope vvat hy besit dese reden smaeckt,
Ende ghevet den Armen lof troostelijck ontbinden,
VVel hem die soo doende aen desen schat gheraeckt,
Die sal hem inden hemel vvederom vinden.
Barmherticheyt.
Die tvvee cleederen heeft, ende als den vvelghesinden
deele den anderen mede eylaes die gheen en heeft,
Die spijs heeft, doet desghelijcx tot troostlijck ondervvinden,
Hebt uvve vyanden lief soo Christus te kennen gheeft,
Leent sonder yet daer van te hoopen, en dat onghesneeft,
Soo vvort uvven loon groot in s'hemels beschouvven.
Deuchdelijcke mensche.
De leeringhe Christi doch voorder aencleeft,
Maeckt u buydels seyt hy, die niet en verouvven,
Een schat inden hemel vergaert door't vast vertrouvven,
Daer gheen dief en comt, noch mot en schent,
Ende met Zacheus laet u die sonden berouvven,
D'een helft van uvven goeden den armen toevvent,
Als d'arme vveduvve gheeft tvvee pennincxkens jent,
uvven loon sal groot zijn, ende 'tvvort u vergolden ras,
Nae t'exempel der eerster kerck doet exelent,
Sy vercochten hare goeden veel op dat pas,
Deelden een jeghelijcken nae dat hem van noode vvas.
Troostelyck confoort.
Tabitha een vrou veel aellemossen doende met deucht,
Ghestorven zijnde soo ick oock Actorum neghen las,
VVorde uytten dooden vervveckt veelen tot een vreucht,
Cornelis den Hooftman heeft menich hert verheucht
met vveldaet, dies hem de Heere ghenadich besochte.
Schriftuerlyck rapoort.
Doet oock soo ghy rijcken, vvant ghy't vermeucht,
Verlaet Vreckheyt u vvijf, die noeyt deucht en vvrochte.
Spitighe-daet.
Neen, neen sy zijn al van anderen ghedochte,
Sy moeten haer kinderen rijcke uyt hijlcken vvel.
Afjonstich-quaet.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz4r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Op datmen soo dan by duysenden vermochte,
Soo en sorchden sy dan voor gheen meerder ghequel.
Spitighe-daet.
VVat hebben sy te doen met al dit pover gherel,
d'Elende der Arm zijn sy te spijte,
desen rijcken met al zijn vreck opstel,
Den Arm tot troost en gaf hy noeyt een mijte.
Barmherticheyt.
Diet goet dese vveerelt heeft, niemant ten vervvijte,
Ende 'tghebreck van zijnen broeder in siet,
En sluyt zijn herte, o ondeucht cleyn van profijte,
De liefde Godts en blijft emmers in hem niet.
Liefde.
Daerom en vergeet doch gheen vveldadich ghebiet,
Sijt ghedeylsaem soo Hebreen derthiene ghevvaecht,
Doch den sodanighen offer, och niemant en vliet,
Ist datmen prinsepael de Heere behaecht.
Deuchdelijcke Mensche.
Ist dat uvve broeder oft suster elendich claecht,
Naeckt zijnde of hongherich vol van ghebreken,
Ende ghy haer met onbarmhertighen ooghen aensaecht,
Segghende gaet in vreden o schandelijcke treken,
VVort vvarm en versaet, blijvende soo versteken
van tijtlicken nootdruft, vvat helpt den Armen dat.
Spitighe-daet
Dese daet heeft vvel duysent mael aen haer ghebleken,
VVant tot vertroostinghe hy noeyt en versat.
Afjonstich-quaet
VVeduvven en vveesen hy oeyt vergat,
Den vreemdelynck hy noeyt herberghe en vvees,
Den nootdruftighen inden stof gheleghen plat,
Holpen sy noeyt op nae der Schriftueren hees.
Barmherticheyt.
Hier compt Christus inde opstandinghe des vleesGa naar margenoot+
voor ons siet, een verblijden en lieffelijck vermeyden.
Liefde.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Zz4v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Lof Godlijck vermoghen, vvaer door hy verrees,
Lof ghebenedidinghe,, Lof troostelijck verbreyden.
Christus.
Ras mijn bode, de schapen vvilt uyt de bocken scheyden,
Stelt die rechtveerdighe hier aen mijn rechter hant,
Compt ghebenedyde, men sal u plaets bereyden,
Besit dit Rijcke mijns hemelichen Vaders valiant,
'tVVelck u bereyt is door 'tdeuchdelijck bystant,
Met spijs en dranck, in noot ginckt ghy my aencleven,
Een vreemdelinck zijnde herbergh' ick t'uvvent vant,
Naeckt zijnde, hebt ghy my cleederen ghegheven,
Doen ick cranck vvas, heb ghy my met troostlijck beleven
besocht, ende in de ghevanckenis mits dien,
Zijt ghy tot my ghecomen, ick hebt beseven,
Siet dese vergeldinghe moet u vvederom gheschien.
Deuchdelijcke mensche.
O Heer vvanneer hebben vvy u also ghesien,
En quamen u te hulpe met sulck deuchdelijck beraen.
Christus.
VVat ghy den cleynsten dedet vvel barmhertighe lien,
Dat hebt ghy persoonlijck my selve ghedaen,
En ghy vervloeckte moet in dat helsche vier gaen,
dat u bereyt is, inder hellen afgrijs,
VVant ick in honghers noot zijnde, en met dorst bevaen,
stont my noeyt by, met dranck of spijs,
Naect zijnde en cranck noeyt deuchtlijck bevvijs,
En heb ick van nu in mijn leden ontfanghen.
Rijcken.
VVanneer saghen vvy u soo, verclaert ons 'tadtvijs,
Hongherich, dorstich, of naeckt in't verstranghen,
Een vreemdelingh, gast, of zijnde ghevanghen,
Dat vvy eenich van dien souden hebben gherefuseert.
Christus.
Dat ghy den cleynsten niet en dedt met verlanghen,
En dedy my niet, 'tzy u ghedeclateert.
Spitighe-daet.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Aaa1r]
| |||||||||||||||||||||||||||
Hebben vvy in uvven naem niet gheprofyteert,
En de Duyvelen uytghedreven seer pertinent.
Christus.
VVijckt van my ghy quaet-doenders ongherantsoneert,
VVant voorvvaer voorvvaer ick en heb u noeyt ghekent.
Rijcke.
O boos verschricken, O helsche torment.
Vrecke.
Berghen valt op ons om ons te bedecken.
Afjonstich-quaet.
Comt Doot ende ons het leven schent.
Spitighe-daet.
Laet ons niet levende ter hellevvaert trecken.
Rijcke.
Och siet die zijnt die vvy ginghen begecken.
Vrecke.
Nu staen sy siet in volstandicheyt groot.
Afjonstich-quaet.
VVy sotten en dvvasen in't ancxtich bevlecken,
zijn nu verlaten hier inder hellen conroot,
Voor 'tverschricklijck aenschijn des Heeren kiesende de doot,
Die voor ons vliet, o noeyt selder verschrommen.
Rijcke.
Siet onse Contientie is nu naeckt en bloot
een duysent ghetuyghen van ons verdommen.
Vrecke.
Och vvaer heb ick my selven brocht, vvaer zijn vvy commen,
Verschricken en vreese biet ons gheen verschoonen.
Schriftuerlyck rapoort.
Hier machmen in sien in deses spels oversommen
de conditie, ende staet der voorgaende persoonen,
Ten eersten siet in vvat een eerlijck beloonen,
die d'Armen liefdich troost nu al hebben vervvacht,
Den anderen mede hebdy hier een claer verthoonen
der straffe fel, die troosteloos haer veracht.
Troostelyck confoort.
| |||||||||||||||||||||||||||
[Folio Aaa1v]
| |||||||||||||||||||||||||||
Eervveerde notabele Heeren secreet bedacht,
Neemt danckelijck dit vverck cleyn van practijcken,
'tVVelck 'tuvver eeren den Arm tot troost ghevvracht,
van t'Galies-blomken onconstich in Rethorijcken,
Vyt Liefden versocht, oock ter eeren daer Trou moet blijcken.
VVt liefden versocht. R.V.S. Wort rijck in Godt. |
|