Const-thoonende juweel
(1607)–Zacharias Heyns–
AuteursrechtvrijBij de loflijcke stadt Haerlem, ten versoecke van Trou moet blijcken, in't licht gebracht
[Folio A1r]
| ||||||||||||||||
Pesonagien.
Den verheuchden Armen. De Eerste personagie.
VVAt brenght den tyt al met, vvat gaet hy al vertooghen
vvant dat eerst lagh ter neer, bringht hy vveer int verhoogen
Datmen eerst sach verdroogen,, vveder lievelick groeyd
VVat ouervloedich sproot, vvort vvel vveder gesnoeyd,
Die eertyts vvas vermoeydt,, heeft nu een plaetse om rusten,
Die eertyts vvas verdruckt mach hem nu ghaen verlusten,
Die 'tvier vvel eer blusten, onsteken dat seer crachtich
Die vvaren Iongh en sterck, syn nu oud en onmachtich,
Die eerst vvaren prachtich,, steken in aermoeds schoen,
Dit is des tydes aert syn laten en zyn doen,
Svvinters bleeck, tsomers groen noyt vvas hy stil bevonden
Van vvien hy vvas beleeft of vvie hem oyt bestonden,
Van dat des vverels gronden,, door t'vvoord, vvaren geleyd
heeft hy oyt voortghebracht versint en elck verspreyd
vvat oyt diende verbreyd, tot s' menschen reyn vermaecken
oock tot haer drucx voortsel en dierghelycke saecken,
VVie oyt schreven of spraecken van hem dus sprack en schreef
| ||||||||||||||||
[Folio A1v]
| ||||||||||||||||
Om nu verhalen: al vvatmen in hem bedreef,
Hy selfs vvt 'thert veel vvreef,, alsulck noodich bedincken,
Dus vvillen vvy daer met, onse sinnen niet crincken
Maer met aendacht toevvincken,, vvat nu op desen tijt
Constich vvort voorghestelt, tot der Armen profijt,
Nu benaude doch sijt verheucht met my al t' samen.
Danckbaer Mensch. De ij personagie.
VVie hoor ick daer spreken: een vvoord na t' betamen
Het dient sonder schamen,, van my vvel ondersocht
Hebben Liefd en trau peins ick t' samen ghevvrocht,
Van niet lievers en mocht,, ghy my doen bericht.
Den verheuchden Armen.
Op een goed gherucht, vvort goede Hope ghesticht
Daer troosts schuldighe plicht,, dickvvils vvt gaet volghen.
Danckbaer Mensch.
Met een Hopelick hert dan, op niemant verbolghen
Hebbende inghesvvolghen,, vreught met haer ghenooten
Siende (nu my d'armoed' heftich quam bestooten
Van het rijtlick ontblooten,, daer den mensch sijn troost op set)
Dat op mijn ongheval (dat met veel verdriet is besmet)
Bermhertich vvort ghelet,, vvant ick veel hulp ontmoete.
Den verheuchden Armen.
'tSpreeckvvoort valt vvaerachtich na 'tsuer comet soete,
Na smerte de boete,, dus ist recht en reden,
Danckbaer.
Met danckbaerheyt te toonen, onsen tijt te besteden
So vvel morghen als heden,, so natuere ons riet.
Den verheuchden Armen.
Daer vvy niet plochten te doen, dan herten leets gebiet,
Daer moghen vvy nu 'tLiet,, van vreuchden singhen,
Onsen dranck houven vvy niet meer met tranen te minghen,
Sonder noot vvy noch ginghen,, het pat na het treuren,, dal
Danckbaer mensch.
Van meer te vallen des droufheyts seuren,, val
Niet meer ghebeuren,, sal, hoop ick: doch tis Godt bekent,
| ||||||||||||||||
[Folio A2r]
| ||||||||||||||||
Immers vvy sijn voor dees tijt verlost vvt veel ellent
Dvvelck mijn herte vvent,, hem danckbaer te vvesen,
Verheuchden Armen.
En oock den bermhertighen die om ons ghenesen
ghebruyckt is in desen,, moet van ons sijn aenveert,
Danckbaer mensch.
'tGeeft oorsaec datmen sulck een mensch heeft lief en vveert,
Te recht menich begeert,, sijn tegenvvoordicheyts glans.
Den verheuchden Armen.
Tis hy die vvy moeten achten voor onsen noot eenen schans,
Godt gevende nochtans,, van alles de eer,
Dancbaer.
Als instrument sijnder bermherticheyt, en niet meer,
't Soude ons hinderen seer,, so vvy anders vvilden
Verheuchden Armen.
Hier comt hy gaende, den Bermhertighen Milden,
Van vvien vvy arme oyt liefdich vvaren ghetroost,
Dancbaer.
Hem nu te vermanen, om volherden in dat propoost,
Is noodich begloost,, om verhoeden veel smerten.
Verheuchden.
Welghecomen ionstighen vriend vvt grond onser herten
verbonden t' uvven dienste, vvy ons ghestadich houvven.
Dancbaer
Gods milde gratie vvil u herte bedouvven,
Dat ons goed betrouvven,, niemant sy bevleckende.
Bermhertighen Milden. De iij Personagie.
Mijn bevveecht ghemoed, tot medelyden streckende
Is aderen, senuen, lijf en goet, hervvaerts treckende,
My blydelick ontdeckende,, als den vvelghesinde
Om my by u te voughen, als tot mijn beminde,
Niet als metten vvinde, ghevvaeyt noch gestiert,
Maer met bedachte gheneghentheyt daer toe gheviert,
Die de deucht regiert,, cant alsoo beschicken.
Den verheuchden.
| ||||||||||||||||
[Folio A2v]
| ||||||||||||||||
Och hoe doet t'aensien uvvs persoons ons hert verquicken
Ons blyschap verdicken daer droefheyt vvas naest.
Danckbaer.
Ons arm ghestalte siende cont ghy mercken haest
Hoe elck dient gheaest nae u oud christlick ghebruyc.
Verheughden.
Och geeft ons noch een almoesse om versaden onsen buyc
Siet an na n gevvoont ons arme crancke.
Bermhertigen.
Neemt daer met blyder herten, nemet in dancke,
De eere geeft die daer leeft in d eeuvvighe vvonste.
Dancbaer.
Den selven dancken vvy oock en u van uvver gonste,
Die u als instrument, gebruyckt tot ons believen,
Bermhertig.
Als u yet ontbreeckt, spreeckt Ick sal u gerieven
Noode soud ick u grieven met onbermhertige sede,
Verheuchden.
VVy dancken u dusent fout maer seght ons na ons bede
VVat dat hier ter stede nu al gestelt vvort voort,
Ten deele goede vriend hebben vvy vvel gehoort,
Dies het recht acoort vvy noch geerne vvisten.
Bermhertighen.
Tvvee noodighe vraghen, vragen ons sonder listen
De edel Pellicanisten als cloucke Ingienen,
Noodighe vragen seg ick die vvel gheantvvoort dienen
Tot aenschouvven der bermhertige int getal cleene,
En tot ontsicht der onbermhertighe int ghemeene-
die daer int ghevveene d'arme laten verslagen.
Danckbaer.
Och hoe ontsteeckt ghy onse lust na tbescheet te iaghen
VVat syn doch de vragen,, brenghtse ons voort ten toon
Bermhertighe.
Die D'arme Liefdich troost vvat hy vervvacht voor loon
En ooc vvat Sstraffe fel die troost loos haer verachten,
Dat syn beyde de vraghen contrary van geslachten,
| ||||||||||||||||
[Folio A3r]
| ||||||||||||||||
d'een vreucht d'ander clachten,, in haer aenmerckinge
Den Verheuchden armen.
Dat syn seker vraghen verscheyden in vverckinghe
Goed antvvoort sal versterkinge,, den Mensch inprenten.
Bermher.
Poetische noch philosophische instrumenten
En moghent hier verienten om behalen prys,
Maer bevveglick Chrystlick met Schrifturlic bevvys
moet elck syn advys hier bringhen ter handen,
Danckbaer Mensch.
Dats vvel reden vvant vvaer synder stercker banden
dan die ons vanden,, alderstercksten ghegheven syn,
Dats de Heylighe Schrift Godes VVoord de rechte lyn,
Om alles af te meten recht na Godes vvil en vvensch,
Dus vvat voor loon te vervvachten heeft een Bermhertich mensch
Singht ons David voor met eenen helderen galm,
VVel dien singht hy inden eenenveertichsten psalm,
Die anneempt den nootdruftigen en dien helpt met vreucht
VVant dien bevvaert, in syn crancheyt gemaect verheucht
Sulc een groote deucht Loont hy in veel manieren.
Bermhert.
V schoon inleydinghe doet my nu versieren
Om te verchieren,, godvruchtich voortstel,
Dat Salomon beschryft doet ghy my bedincken vvel
VVie d'arme in haer gequel,, bermhertich ontfermt,
Dien leent den heer en de sulcke God erbermt,
Genadich beschermt,, voor alle commerlick verdriet
Den Verheuchden.
Dat ghy dit en van noch meer ander vveet het bediet
Vervvond'ren vvy ons niet,, door de vvercken goet
die ghy daghelyckx syt doende vvt de liefde vloet,
Ons verheucht lyf en bloet,, dinckend' op't vertoogen.
Bermhertighen.
Ist vvonder dat ick my tot sulcx vvil pooghen
Slaende de ooghen,, op den loon dierbaerlijc
VVant spreect niet Christum by Matheus claerlijc
| ||||||||||||||||
[Folio A3v]
| ||||||||||||||||
VVie in synen naem vvaerlick,, eenen Bekervvaters cout
De sijne jonstich schinckt, sijn loon vverr menichfout,
En vverdigher dan gout,, versekert dien t'ontfanghen.
Dancbaer.
Dien u belooft heeft, sal hem u oock toelanghen,
Dus steets uvve ganghen,, stiert op sulcke paden,
Verheuchden.
Loon siin sy oock vveerdich die de arme beladen
Met trooste versaden,, na macht en met bescheede,
Dancbaer.
Gheluckigh vverden sy; ja sy sijnt alreede
Die d'arme oyt troosten, deut 'tLiefdich bevveghen.
Verheuchden Armen.
In dit tijtlick leven segh ick: hebben sy vercreghen
Ga naar margenoot+Gods bermhertighen seghen, so Iob is tuyghende
Dancbaer.
Om den noot der armen t'ondersoucken hem bugende
En sy vvt hem sughende,, laefnis in al haer lyden.
Syne heerlicheyt vvies op tot sijn verblyden,
En van hare syden,, seghen t' hemvvaerts vloyende vvas.
Bermhertighen.
Dat vvert ick oock vvel ghevvare op elck pas
VVant claerder dan een glas,, sie ick voor my schynen
Gods milden seghen, en alle teghenspoet verdvvynen,
En devvijl uvve pynen,, dus vverden verdreven
Soo is vervult met vreucht u tydelick leven,
So moet ick ancleven,, oock vreucht sonder mincken,
VVant als d'ondersaet sijn Overst met liefd' gaet beschincken
Sulck gesticht mach crincken,, geen storm of eenich tempeest.
Dancbaer.
Dees deucht vverckt ghy door uvven melydenden gheest
In al dat Christlick vreest,, den schepper van hier boven
Verheuchden.
Ick ben daer door bevveecht mynen God te loven
Als in eenen oven,, liefd' tot u vierich gloyd,
Dancbaer.
| ||||||||||||||||
[Folio A4r]
| ||||||||||||||||
V dancbaer te vvesen mijn herte 'tuvvaerts spoyt
Van my vvorden versoyd,, die u eer vvilden mind'ren
Verheuchden.
'tBedroeft my als icker sie die u yet vvillen hind'ren
Als een Vader sijn kind'ren,, sy dy ghenadelick,
Lievelick troostende, met hulpe ghestadelick,
Ons sijnde beradelick,, in al dat ons misluckt.
Dancbaer.
Doen ick heb gheseten, benaut, verflaut, verdruckt,
Ia by na afgheruckt van gheduldicheyts fate,
So hebt ghy my ghetroost liefdich met caritate,
't Gevoel deser bate,, doet my u verheffen.
Verheuchden armen.
Als droufheyt door benautheyt my quam antreffen
So mocht ick beseffen,, door u verlichtinghe,
V liefdich troosten, oorsaeckte droufheyts svvichtinghe
Goed' onderrichtinghe,, ic daer vvt scheppen conde,
Dies verheuchden ick my met hert ende monde,
Prysende vvt den gronde,, u vveldadich verstyven,
Danckbaer.
In u blijckt datmen Paulus hoort schryven
An Mannen en VVyven,, der Corinthers vroedich,Ga naar margenoot+
In allen seyd hy sydy ghevvorden rijck en spoedich,
Vermaert overvloedich,, in goeddadicheyt, deur desen
hebdy ghemaeckt dat God deur vele vvert gepresen,
Bekennende de sorge die hy liefdich heeft voor u.
Verheuchden.
VVat deucht ghy ons bevvesen hebt, hoort elc merklic nu
Hinder soud' dien mensch doen, die u van ons beroofde,
En siet daer vertoont hem noch een metten blooten hoofde,
Die oyt veel beschoofde,, van u deuchdich opsetsel.
Berm.
VVat is hy voor een?
Dancbaer.
Tis 'tLants vvelvaert, dien ghy noyt deed beletsel
Hinder noch quetsel,, maer dat oyt ghevoordert hebt.
| ||||||||||||||||
[Folio A4v]
| ||||||||||||||||
VVant daer onbermherticheyt oorsaect dat overvvloet ebt
Deur u ist datmen schept,, met vvelvaerts bekeren.
Bermhertighen.
Laet my hem sien te deegh so mach ick my versekeren,
En dees glorie onder mijn victorien legghen.
T'Slants vvelvaert. De iiij personagie.
Siet my vrielick an tis. vvaer datse van my segghen.
Gy en sult an my, in dit sien loftutery vol bedrogh,
Ervarentheyt heeft gheleert en daeghlickx leert sy noch,
Dat vvaermen God met Liefde doet Offerhanden
Dat daer altyt vvelvaert en voorspoet hebben de Landen,
Deur de gierige tanden,, vvort daer niemant verscheurt,
Met eyghen baet niemant syn ghevvissen besmeurt
VVeynich men daer treurt,, vvant 'tis na vvensch en eysch,
VVeynige vvorden daer geknaeght vanden been 'tvleysch,
Daer Liefde d'overhant heeft siet menich syn genougen,
VVant daer vvascht een hant d'ander, eendrachtich sietmen plougen,
Elck souckt hem te vougen,, by sulc lant en gemeente,
En deur sulckx cryght tvolc noch Lant gheen vercleente,
Maer vermeerderinge, toevvas, van alles int beste,
Dats Gods milden segen die int eerst en in't leste
hem ghenadich vertoont, tot troost aller vromen,
Dus sijnde als uyt den naem, van die hier ghecomen,
Bedancke u hertgrondich soo reden brenght mede,
V vvenschende langh leven, rust, pais en vrede,
Dat ghy langhs soo meer in liefde meucht volheerden
Op dat u int ghemeene steedts mach houden in vveerden
En soo vast anveerden, een danckbarich gemoedt,
Op dat God den Heere die dit alles door u doet
Aensie met liefden soet,, meer en meer op ons vvelvaren,
En my langh in sulcken voorspoet, dulden en bevvaren,
Soo mach veel besvvaren, van ons sijn ontdoken.
Bermhertighen.
V blytschap en danckbaer hert soetgeurich van roken,
Hebbende ontloken,, met redenen behendich
| ||||||||||||||||
[Folio B1r]
| ||||||||||||||||
Vervvect in my oock vreught uyt en invvendich
My verblydende in uvve blijdtschap grootelick
Daer in te volherden is my dienstelick en noottelic,
Soo ick hope te doen met hulp vanden oppersten Godt.
T'Landts VVelvaert.
VVie daer in volheert die doet nae sijn gebodt,
En sal het hoogste lot,, daer voor vervverven,
De Croon der vveldadicheydt voor en nae haer sterven
Sullen sy beerven,, nae Basilius vermaen.
Bermhertighen Milden.
Alsmen alsoo s'Landts vvelvaert can by staen
Soudt ment niet gade slaen,, het vvaer te blameren?
T'Lands VVelvaert.
Die sulck fondament leydt, mach vryelijck fonderen,
Tijdt laten passeren,, met vreucht sonder bedrouven,
Mits blydelijck te helpen, die hulp behouven
V loon sal niet touven,, maer haest comen in't gesicht.
Bermhertighen Milden.
Bidt Godt voor my, so magh ick doen mijn schuldige plicht,
Maer vvie compt hier soo licht,, uyt Stadt oft Duynne,
Den mondt al lachende, in de hant een Basuynne
Van voet, tot de cruynne,, afbeldende niet dan pais.
T'Landts.
T'is een Personagie die in mijn Huys en Palais
langh heeft ghevvoont, mijn gunst ghenietende,
Ghenaemt Deuchts-verconder anders niet vlietende
van hem en is, dan deucht, van deuchtlicke sinnen.
Bermhertighen.
Ist dan de Fame?
T'Landts.
Tissy, of een van haer Ghesellen vol minnen,
Niet gaet hy beginnen, segh ick, dat t'goede vermeeren
Bermhert.
Ick sie vvel hy gaet hem hervvaerts keeren,
Hem moet ic met eeren,, mijn jonst laten blycken.
Deuchts Verconder, De vijfde Personagie.
| ||||||||||||||||
[Folio B1v]
| ||||||||||||||||
Ick die doorvvoel, doorvlieghe, verscheyden Koninckrijcken
Ia in alle vvijcken,, van meniche doe verhael,
Van Mannen en Vrauvven, ja van de vrome altemael,
En ter eeren van haer deucht in't lichte bringhe,
Ten is my niet moghelick dat ick my bedvvinghe,
Maer spreke, en singhe,, dat my nature beveelt,
VVat deucht ghy bermhertighe doet, dient niet gheheelt,
Maer overluyt ghespeelt,, met Basuynen, Claroenen,
Een eerlick man sydy, u ghevvas sal groenen:
VVant vruchtbaer saet hebdy inder aerden gesayd,
Seer lievelick vvaeyd,, van u 'tvvindeken van trauvven,
Die van u hoort spreken, mach op sulck gherucht bauvven,
VVant die int benauvven,, sijn, en langh ghevveest,
Deur uvve spijsmildicheyt, ghy de sulcke gheneest:
By Salomon men leeft,, van uvven loon die ghy daer voor
te vervvachten hebt, dvvelck sal dienen tot een spoor
Om u, en elc daer door,, tot liefd' te bevveghen gaer:
So langh als vverelt is, sal ick u volghen naer,
V deucht maecken ruchtbaer,, voor alle volcken,
Hier neder op d'aerde, ja hoogh tot inde vvolcken,
Dits den tijtlicken loon daer u hert mede sal sijn vervult,
En vvat ghy hier namaels daer voor ontfanghen sult,
Dat hebdy met ghedult,, vanden heer te vervvachten,
Hope geeft troost, en loon doet den arbeyt versachten.
|
|