Bloemhof der doorluchtige voorbeelden

Daer in door ware, vreemde en deftige geschiedenissen, leeringen en eygenschappen, alles dat de mensch tot nut en vermaek verstrekken kan, te bemerken is

Het VIII. hooftstvk.

Dat de toorn, in tijd van nood, geweldig is, en kleine dingen somtijts grote hulp doen. Denkwaerdige Historien daer op voor de stadt Vicaro, en Taulis. Hoe Prusias zich daer meê diende. Voorbeelden daer af aen de grote Pompejus, Sapores Koning van Persen, en de Koning Pharao. Oud spreekwoort daer op. Wat Brasidas, van een muys gebeten, daer op zeyde. Publius aerdige reden. Een stad in Spanje door de konijnen, en een in Thessalien door de mollen verdelgt. Vier diergelijke geschiedenissen.

[p. 33]

DE Poëet Virgilius zegt, dat de toorn zomwijl d'ongewapende wapenen geeft. D'ervarenheyt heeft by ouds en by onze tijden deze spreuk waer gemackt, als 't 'er op aen quam, dat der vyanden aenval streng en listig was. Want men weet, dat 'et gene, dat de lieden zonder gevaer niet naderen durfden, of maer uyt byzonder voordeel, of ander gebruyk bewaert wiert, tot schadelijke en verweerelijke wapenen gedient heeft, ja tot onverdochte hulp van een haestige inval. Jovianus Pontanus verhaelt hier een gedenkwaerdige Histori van, want hy schrijft dat Alfonsus, een Stadt, Vicaro genoemt, denkende in te nemen, zijn Soldaten metten eersten de walscherm en de grachten wonnen, en daer na met ladders aen de wallen quamen. Waer op d'inwoonders verrascht en verbaest gemaekt, evenwel toeliepen, zommige gewapent, zommige ongewapent, en met steenen die gene, die opklommen, terug dreven. De bespringers evenwel in hun voornemen voortvarende, zonder dat mense van de wallen kon drijven, zo liepen de besprongene naer 't Kasteel, van waer zy veel bykorven haelden, die men daer eenige dagen te voren uyt d'omliggende dorpen gehaelt had om buyten 't gewelt der Soldaten te stellen. Zy wierpen die korven op de bespringers, de byen, door 't gerucht en 't breken van haer huyzen getergt, vlogen Alfonsus volk in d'oogen, en, tot onder hun wapens kruipende, staken hen met haer angels, op verscheyde plaetsen, in 't lijf; op deze wijze sloegen de besprongene de storm af, en behielden hun Stat, tot dat zy door een nieuwe middel overwonnen wierden, te weten dat hun wallen, door ondergravinge en andere vonden neêrgeworpen, zy hen moesten overgeven. Hieronimus Osorius verhaelt diergelijke Historie van de Portegische hooftman Barigue, die op de Barbarische kusten invallende, en loopende, tot aen de poorten der Stat Taulis, onder Piatimes, Koning van Fez, gebiet, zo brachten d'inwoonders, die hem in d'uyterste nood zagen, een ontellijke hoop bykorven, mits 't lant zeer rijk van byen is, op de muren, en staken 'er de brant in; in voegen dat de Portegijzen door 't steken

[p. 34]

van de byen, en 't branden van 't vuur, moesten aftrekken. De zelve hulp ontzette gelukkelijk over etlijke jaren een sterkte van Hongaryen, onder de Bisschop van Agria, van de Turken, die 'er zochten te verrasschen, en daer voor quamen, als men 'er minst op docht. Daer was toen weynig bezettings binnen, de Stadhouder was uyt om voorraet van lijftocht oorlogs behoeften, en gelt tot betalinge der Soldaten; zy dan, zo hevigh verrascht, en qualijk voorzien, wisten geen raed, om de vyant te rug te drijven, die alree in de grachten was. Endelijk vonden eenige goet dat men na de bykorven zou loopen, die de boeren, om zeker te zijn, daer in gebracht hadden. Zy wierpen enige van die bykorven op de bespringers, die 'er zo door gequelt wierden, datze met schande moesten aftrekken.

't Iszeker, naer Ammianus Marcellinus schrijven, dat 'er, in dringende noot, niets zo kleyn is, of 't dient zomtijts om de gewichtigste aenslagen te vernietigen. Een krijgsvond, byna die van de vermaerde Hannibal gelijk, bevrijde eer Prusias, Koning van Bithynien, tegens Eumenes, en maekte hem overwinnaer; want hy liet allerley Serpenten in aerde kruyken sluyten, en wierp die zo, toen de slag begon hevig te worden, in der vyanden schepen. Zy spotten 'er eerst mee, dar die gene, die d'overhant met zwaerden niet konden krijgen, die met potten zochten te behalen. Maer zy, de schepen vol Serpenten krijgende, moesten de zee verlaten. 't Zelve gebeurde de Keyzer Severus, tegens d'Atreniers, naer Herodianus verhael; mits dat volk, door 's Keyzers leger, belegert, en zich dapper met pijlen en kaysteenen verweert hebbende, wierpen hun vyanden aerde potten vol fenijnige beesjes op 't lijf, die in 't aenzicht, en allengs op d'andere deelen des lichaems der bestormers, die niet bedekt waren, kruypende, hen zwaerlijk quetsten. De groote Pompejus, na 't verslaen van Mithridates, koning van Pontus, besloten hebbende, door Hircanien, tot aen 't Caspisch meer, daer hy op drie dagreyzen na by was, te trekken, wiert, door de menigte Serpenten, daer 't lant vol van is, verhindert. Zo wiert Sapores,

[p. 35]

Koning van Persen, de Stat Nisibis, die zommigen Antiochien van Migdonien noemen, belegert hebbende, van een leger hurselen, wespen, en stekende muggen verdreven: een onverwachte hulp, die men de gebeden van Jacob, trouwe Herder der Kerke van Nisibis, toeschreef. Want de Heer wilde doen blijken, hoe machtig dat hy is de zijne te bewaren, onder welke hy woont, niet met de blixem of 's hemels vuur te werk te stellen, maer alleen met kleine beesjes: als tegens Pharao met vliegen, vorschen, en diergelijk goetje, en niet met Leeuwen en Beeren; om door zulke verachtelijke hulpmiddelen de grootste tyrannyen van de werrelt te knevelen en te temmen. Zeer wel zegt het oude spreekwoort, dat 'er geen zo kleine mier, of vlieg is, of heeft haer grannschap, en dat men de springhanen niet by de vleugelen of de muyzen by de steert moet vatten. Daer op schrijft Plutarchus, dat Brasidas, Hooftman van Lacedemonien, zijn hand onbedacht in een mand met vijgen gesteken hebbende, en van een muys, die daer in verborgen was in de vinger gebeten zijnde, overluyd riep: O Goden, daer is geen dier, hoe kleyn of zwak, of tracht hem, als men 't perst, te wreken. Publius, een oud Batementspeelder, zeyde, zo 't schijnt, op dat oogmerk, dat 'er geen hair op 't hooft is, of 't maekt een schaduw. Derhalven 't minste ding van de werelt vermag wat, en de geringste werpen dikwils de grootste ter neder. Wy lezen by Terentius Varro, daer Plinius ook van spreekt, dat de konynen een Stat van Spanje ondergroeven en omver wierpen; de mollen een in Thessalien: dat de vorsschen d'inwoonders van zekere Stat in Gallien de plaets deden verlaten, en elders trekken: dat de springhanen 't zelve d'inwoonders van een Stat in Africa deden: de muyzen d'eilanders van Gyare, een van de Cyclades en dat die van Amiklas, Stat in Italien; door de Serpenten uytgeroeyt wierden.